Hoàn thiện phương thức tổ chức sản xuất chương trình theo dòng thời sự trên hệ vov1
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.14 MB, 141 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
PHAN THỊ KIM LOAN
HỒN THIỆN PHƢƠNG THỨC TỔ CHỨC SẢN XUẤT
CHƢƠNG TRÌNH “THEO DÒNG THỜI SỰ”
TRÊN HỆ VOV1
(Khảo sát tƣ liệu năm 2013)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
PHAN THỊ KIM LOAN
HỒN THIỆN PHƢƠNG THỨC TỔ CHỨC SẢN XUẤT
CHƢƠNG TRÌNH “THEO DÒNG THỜI SỰ”
TRÊN HỆ VOV1
(Khảo sát tƣ liệu năm 2013)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC
NGÀNH: BÁO CHÍ HỌC
MÃ SỐ: 60.32.01.01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
TS. VŨ THỊ KIM HOA
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2014
1
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan luận văn “Hồn thiện phƣơng thức tổ chức sản xuất
chƣơng trình “Theo dịng Thời sự” trên hệ VOV1 (Khảo sát tƣ liệu năm
2013)” là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi với sự hƣớng dẫn của TS. Vũ
Thị Kim Hoa
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn về thực trạng phƣơng thức sản
xuất chƣơng trình “Theo dịng Thời sự” là trung thực và chƣa từng đƣợc cơng
bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào khác.
Các thông tin sử dụng trong luận văn có chú thích, có tài liệu tham khảo
rõ ràng. Tơi xin chịu trách nhiệm về luận văn của mình.
Tác giả luận văn
Phan Thị Kim Loan
2
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN
AM
: Amplitude Modulation, sóng điều biến tần số, sóng trung
BTV
: Biên tập viên
CD
: Compact Disc (đĩa quang)
FM
: Frequency Modulation, sóng điều biến tần số, sóng ngắn
HD
: High Definition (độc nét cao)
HSSV
: Học sinh, sinh viên
KHCN
: Khoa học Công nghệ
LAN
: Local Area Network – Mạng cục bộ dùng để kết nối các máy
tính với nhau trong một khu vực
MC
: Dẫn chƣơng trình
MPEG
: Moving Picture Experts Group – Tiêu chuẩn cho việc truyền tải
âm thanh và hình ảnh
NXB
: Nhà xuất bản
PT-TH
: Phát thanh – Truyền hình
PV
: Phóng viên
PTV
: Phát thanh viên
TNVN
: Tiếng nói Việt Nam
TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh
VHTT
: Văn hóa Thơng tin
VNN
: Báo mạng điện tử VietNam Net
VOV1
: Hệ Thời sự - Chính trị - Tổng hợp của Đài Tiếng nói Việt Nam
VOVTC
: Trung tâm Đào tạo, Bồi dƣỡng nghiệp vụ phát thanh thuộc Đài
Tiếng nói Việt Nam
VTC
: Đài truyền hình Kỹ thuật số trực thuộc Tổng Cơng ty Truyền
thông Đa phƣơng tiện Việt Nam
3
DANH SÁCH CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH ẢNH
STT
NỘI DUNG
TÊN
SỐ
TRANG
1
Hình 1
Biểu đồ tỷ lệ thính giả đánh giá tính thời
51
sự của chƣơng trình Theo dịng thời sự
2
Hình 2
Trang web nghe lại chƣơng trình Theo
53
dịng Thời sự
3
Hình 3
Đồng hồ chƣơng trình Theo dịng thời sự
55
4
Hình 4
Biểu đồ tỷ lệ hài lịng về kết cấu chƣơng
56
trình
5
Hình 5,6
Một buổi họp giao ban của chƣơng trình
66
Theo dịng thời sự tại Hệ VOV1 – Đài
Tiếng nói Việt Nam
6
Hình 7
Kết quả khảo sát mức độ đại diện của
71
khách mời trong CM Tcâu chuyện thời sự
7
Hình 8
Phịng thu chƣơng trình Theo dịng thời
73
sự giờ lên sóng
8
Hình 9
Lịch phát sóng trong ngày của hệ VOV1
76
với chƣơng trình Theo dịng Thời sự nằm
trong khung giờ vàng
9
Hình 10
Kết quả khảo sát về chất lƣợng của từng
79
chun mục trong chƣơng trình
10
11
Hình
Thính giả có thể nghe lại chƣơng trình Theo
11,12
dịng thời sự khi có kết nối internet
Hình 13
Biểu đồ tỷ lệ u thích các chun mục
trong Theo dịng Thời sự
79,80
82
4
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 5
Chƣơng 1:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC
SẢN XUẤT CHƢƠNG TRÌNH THỜI SỰ PHÁT THANH HIỆN ĐẠI . 16
1.1.Một số khái niệm và các vấn đề liên quan đến đề tài ............................... 16
1.2.Đặc điểm, kết cấu của chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại .............. 21
1.3.Phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình phát thanh hiện đại .............. 26
1.4.Tiêu chí của một chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại ...................... 40
Chƣơng 2:
THỰC TRẠNG PHƢƠNG THỨC TỔ CHỨC SẢN XUẤT CHƢƠNG
TRÌNH THEO DÒNG THỜI SỰ TRÊN HỆ VOV1 ................................. 49
2.1. Phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng thời sự .............. 49
2.2. Đánh giá ƣu điểm và hạn chế của phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng
trình Theo dịng thời sự. .................................................................................. 74
Chƣơng 3:
BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ HOÀN
THIỆN PHƢƠNG THỨC TỔ CHỨC SẢN XUẤT
CHƢƠNG TRÌNH THEO DỊNG THỜI SỰ ............................................. 87
3.1. Bài học kinh nghiệm ................................................................................ 87
3.2. Giải pháp, kiến nghị tiếp tục hoàn thiện phƣơng thức tổ chức sản xuất
chƣơng trình .................................................................................................... 90
KẾT LUẬN .................................................................................................. 105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 107
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 111
5
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đài Tiếng nói Việt Nam là một trong những cơ quan báo chí lớn trong
làng báo chí Việt Nam. Bên cạnh tập trung xu hƣớng hội tụ, tích hợp cả 4 loại
hình báo chí vào một cơ quan báo chí nhằm phù hợp với sự phát triển của
trình độ cơng nghệ và những yêu cầu của xã hội, Đài Tiếng nói Việt Nam vẫn
không ngừng đổi mới, tập trung nâng cao chất lƣợng nội dung chƣơng trình
và hình thức thể hiện cho tất cả các hệ phát thanh của mình.
Trong xu thế phát triển chung của Đài Tiếng nói Việt Nam, từ ngày
1/1/2012, Hệ Thời sự - Chính trị - Tổng hợp VOV1 tiếp tục tiến hành đổi mới
theo hƣớng nhanh - chính xác - hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu và đòi hỏi ngày
càng cao của thính giả cả nƣớc. Với tiêu chí là kênh tin tức – thời sự, những
vấn đề, sự kiện diễn ra trên khắp đất nƣớc và thế giới sẽ đƣợc thơng tin trên
Hệ Thời sự Chính trị - Tổng hợp VOV1 một cách nhanh nhất và theo 3 cấp
độ khác nhau là thơng tin nhanh, bình luận và phân tích chuyên sâu. VOV1
mang tới cho thính giả nhiều chƣơng trình đổi mới nhƣng vẫn thể hiện đậm đà
bản sắc của một kênh chủ yếu là tin tức - thời sự của Đài Tiếng nói Việt Nam.
Hệ Thời sự - Chính trị - Tổng hợp VOV1 ln linh hoạt trong việc đƣa
thơng tin. Xuất phát từ tiêu chí này, VOV1 tiếp tục là một Hệ mở, nhằm
chuyển thông tin tới thính giả một cách nhanh nhất. Khi cần thơng tin, khung
chƣơng trình quen thuộc của VOV1 có thể thay đổi bất kỳ lúc nào, dành ƣu
tiên số một cho việc cập nhật tin tức, sự kiện.
Những điều này sẽ dễ dàng đƣợc nhận ra khi nghe chƣơng trình Theo
dòng thời sự phát lúc 7g15 đến 8g15 mỗi ngày. Chƣơng trình lên sóng đã gần
hai năm và đƣợc đánh giá rất cao cả về nội dung và hình thức. Với những
chun gia đầu ngành, những nhà phân tích, bình luận trong chƣơng trình
Theo dịng thời sự, bạn nghe đài sẽ thấy đƣợc bản chất của vấn đề sự kiện
6
đang diễn ra. Trƣớc khi có sự xuất hiện của truyền hình và internet thì radio là
phƣơng tiện truyền thơng số 1 thế giới. Hiện nay, vị thế của radio đã bị sút
giảm, nhƣng tại Việt Nam, phát thanh vẫn có những thính giả trung thành của
mình dù rằng số lƣợng đã bị san năm xẻ bảy cho nhiều loại hình truyền thơng
khác. Nhiều thính giả vẫn lƣu giữ thói quen nghe radio của mình, nhất là với
những thính giả lớn tuổi.
Vì vậy việc nghiên cứu tìm hiểu vấn đề tổ chức sản xuất chƣơng trình
Theo dịng thời sự trên hệ VOV 1 của Đài Tiếng nói Việt Nam là cần thiết đối
với những ngƣời quan tâm đến lĩnh vực phát thanh, với những ngƣời nghiên
cứu phục vụ cho công tác giảng dạy và học tập về lĩnh vực này. Chọn đề tài
này, tác giả cũng nhằm tìm hiểu thực tiễn để đƣa ra bài học kinh nghiệm về tổ
chức chƣơng trình phát thanh, thơng qua việc đánh giá ƣu điểm, hạn chế của
chƣơng trình Theo dịng thời trực trên hệ VOV 1. Để từ đó đề ra những giải
pháp sản xuất chƣơng trình đƣợc hấp dẫn hơn và cần thiết nhân rộng mơ hình
sản xuất chƣơng trình.
Mặt khác, với đề tài này, tác giả đƣợc có điều kiện tìm hiểu sâu hơn về
chƣơng trình của Đài Tiếng nói Việt Nam với tƣ cách là cơ quan chủ quản
đơn vị công tác của tác giả. Hơn hết, nội dung của đề tài nhằm cung cấp thêm
nguồn tƣ liệu về lĩnh vực phát thanh cho công tác giảng dạy của tác giả.
Từ nhận thức trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài “Hồn thiện phƣơng
thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dòng thời sự trên hệ VOV 1” của
Đài Tiếng nói Việt Nam.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Theo dịng thời sự chính thức phát sóng từ ngày 1/1/2012 khác lạ so với
phƣơng thức sản xuất của các chƣơng trình vốn có của Đài. Chƣơng trình
Theo dịng thời sự có kết cấu đặc biệt. Các chuyên mục trong chƣơng trình
gồm có: các chuyên mục Câu chuyện thời sự (Khách mời, thính giả có thể gọi
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
7
đặt câu hỏi về nội dung cho khách mời), thời sự tồn cảnh, thời sự quốc tế,
góc nhìn thính giả, gƣơng sáng qua góc nhìn báo chí, chun mục thể thao.
Chƣơng trình sinh động về thể loại nhƣ tin, phóng sự, phỏng vấn, talkshow,
voxpop…Tính tƣơng tác cao từ chun mục góc nhìn thính giả để trao đổi về
các vấn đề nóng trong xã hội. Và do vậy, Theo dòng thời sự từ khi ra đời đã
đƣợc đánh giá là hấp dẫn, hiện đại.
Bên cạnh một fomat chƣơng trình có nhiều sáng tạo, cách thức tổ chức
nhân sự tham gia thực hiện chƣơng trình đã có một sự linh động. Chính từ
đây, những ngƣời tham gia thực hiện chƣơng trình đƣợc mạnh dạn đổi mới và
khơng ngừng tạo tính hấp dẫn chƣơng trình.
Hiện nay, vấn đề đặt ra là làm thế nào để xây dựng một chƣơng trình
phát thanh hấp dẫn và thu hút nhƣ Theo dòng thời sự, cách sản xuất chƣơng
trình ra sao, vai trị của ngƣời dẫn chƣơng trình hay những yêu cầu tối thiểu
cần thiết khi thực hiện chƣơng trình… Cơ sở lý luận của những nội dung này
còn hạn chế về tài liệu. Tất nhiên cũng có thể vì Theo dịng thời sự là một
chƣơng trình mới với kết cấu đặc biệt. Những tài liệu, bài viết và kể cả giáo
trình giảng dạy của các trƣờng đào tạo báo chí cũng chƣa rõ ràng ở các
chƣơng trình có tên tuổi khác trong lĩnh vực phát thanh của cả Đài trung ƣơng
và Đài địa phƣơng.
Khi chúng tôi bắt tay vào nghiên cứu phƣơng thức sản xuất chƣơng trình
Theo dịng Thời sự thì chƣơng trình này cũng vừa hơn một tuổi. Với cả thính
giả và những ngƣời thực hiện chƣơng trình thì đây là một chƣơng trình mới
và đang thu hút. Cũng vì là chƣơng trình cịn rất mời nên chƣa có một cơng
trình nghiên cứu nào về chƣơng trình, cũng nhƣ các tài liệu liên quan đến
chƣơng trình. Trao đổi trực tiếp với ơng Đặng Quang Phƣơng – Phó Giám
đốc Hệ VOV1, ngƣời chịu trách nhiệm chính của chƣơng trình Theo dịng
Thời sự, tác giả nhận đƣợc phản hồi là chƣơng trình cịn q mới, chƣa có
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
8
cơng trình nghiên cứu nào về nó và đồng thời những ngƣời thực hiện chƣơng
trình cũng chƣa có bất kỳ hoạt động nào nhƣ khảo sát, đúc kết hiệu quả
chƣơng trình một cách khoa học và cơng phu.
Trong khuôn khổ những vấn đề liên quan đến đề tài, trƣớc đó đã có
những bài viết và cơng trình nghiên cứu của các tác giả: Diệp Anh, “Vai trò
của người dẫn đối với một hệ phát thanh mở”, Nội san Nghiệp vụ phát thanh,
số 07, Đài Tiếng nói Việt Nam, Tháng 09/2005; “Bước đầu khảo sát hoạt
động thiết kế & dàn dựng Chương trình Thời sự - Hệ VOV1”, luận văn,
Thuvienluanvan.com, 2008. Ở các bài viết, luận văn trên, nội dung tập trung
khẳng định hệ VOV1 là một hệ thời sự tổng hợp với nhiều đổi mới phù hợp
với xu hƣớng phát thanh hiện đại. Các tác giả trên đã cho thấy đƣợc tầm quan
trọng của những ngƣời tham gia thực hiện chƣơng trình thời sự, vai trị của
chƣơng trình thời sự trực tiếp, các nguyên tắc thiết kế và dàn dựng chƣơng
trình thời sự trực tiếp, từ bố trí nhân sự, nguyên liệu đầu vào cho chƣơng
trình.
Trong luận văn Bước đầu khảo sát hoạt động thiết kế & dàn dựng
Chương trình Thời sự - Hệ VOV1, tác giả đã đúc kết hiệu quả của hoạt động
thiết kế và dàn dựng chƣơng trình thời sự trên hệ VOV1 gồm: thơng tin đƣợc
thực hiện diễn ra đồng thời với sự kiện; thơng tin có tính chất hai chiều, giao
lƣu trao đổi với thính giả; chƣơng trình trực tiếp, sinh động, hấp dẫn; khả
năng cập nhật tin tức hầu nhƣ không giới hạn. Từ cơ sở nghiên cứu của luận
văn trên, chúng tơi đã có một bƣớc nhìn chung nhất về phƣơng thức sản xuất
chƣơng trình của hệ VOV1.
Trong suốt một năm nghiên cứu về chƣơng trình (tháng 1 đến tháng 12
năm 2013), tôi đã tham khảo bài viết ngắn với hơn 2 trang báo: Giải mã Theo
dòng thời sự của BTV Mỹ Hà – VOV1 – ngƣời trực tiếp tham gia vào e-kip tổ
chức sản xuất chƣơng trình, đăng trên Nội san Nghiệp vụ Phát thanh, số tháng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
9
7 năm 2013. Có thể nói đây là bài viết duy nhất nói về chƣơng trình Theo
dịng Thời sự một cách chung nhất, khái quát nhất. Trên cơ sở các vấn đề nêu
trong bài viết, chúng tôi sử dụng làm căn cứ để đối chiếu với thực tiễn
phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình phát thanh nói chung. Từ đây,
chúng tôi so sánh và ghi nhận những yếu tố đặt biệt trong phƣơng thức sản
xuất chƣơng trình này, nổi bật lên ở hai điểm; đó là tổ chức sản xuất chƣơng
trình theo các nhóm ln phiên, có một kết cấu lạ và hấp dẫn.
Phải thừa nhận rằng trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu về chƣơng
trình Theo dịng thời sự chúng tơi đã bị hạn chế về mặt lý luận. Do vậy, chúng
tôi đã tập trung nghiên cứu thực tiễn quá trình tổ chức sản xuất chƣơng trình,
khảo sát trên cơ sở hơn 200 chƣơng trình đã phát sóng và điều tra thính giả để
làm căn cứ nghiên cứu.
Bên cạnh đó, tơi cũng đã tham khảo các tài liệu có liên quan của các tác
giả gồm: Đức Dũng, Lý luận báo phát thanh, NXB Văn hoá – Thông tin, Hà
Nội, 2003. Quyển sách này chỉ đề cập đến phát thanh ở mặt lý luận với những
đặc điểm chung nhất của một chƣơng trình, chƣa đi sâu vào phân tích chƣơng
trình cụ thể cũng nhƣ chƣa đặt ra yêu cầu thay đổi cách làm chƣơng trình theo
xu hƣớng hiện đại. Tuy nhiên, tôi đã kế thừa khái niệm “chƣơng trình phát
thanh”, các nguyên tắc viết cho phát thanh và các vấn đề liên quan đến phát
thanh trực tiếp.
Luận văn còn đƣợc nghiên cứu từ các tài liệu: GS,TS. Vũ Văn Hiền –
TS. Đức Dũng (chủ biên), Phát thanh trực tiếp, NXB Lý luận chính trị, Hà
Nội, 2007; Nguyễn Đình Lƣơng, Nghề báo nói, NXB Văn hố – Thơng tin,
Hà Nội, 1993; Phân viện Báo chí & T uyên truyền – Đài tiếng nói Việt
Nam, Báo phát thanh, NXB Văn hố – Thơng tin, Hà Nội, 2002. Từ đây,
chúng tôi kế thừa các khái niệm về phát thanh, chƣơng trình thời sự, chƣơng
trình phát thanh và đặc trƣng cơ bản của phát thanh, kết cấu của chƣơng trình
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
10
thời sự... Trên cơ sở kế thừa ấy, chúng tôi đƣa ra đối chiếu với thực tiễn việc
tổ chức chƣơng trình Theo dịng thời sự và chỉ ra một cách cụ thể về những
nét riêng biệt, độc đáo khi xây dựng chƣơng trình Theo dịng thời sự.
Nghiên cứu Nhật An, Đường vào nghề Phát thanh Truyền hình, NXB
Trẻ, TP.HCM, 2006, chúng tôi kế thừa những lý luận về nhiệm vụ của đội
ngũ phóng viên, biên tập viên, phát thanh viên, kỹ thuật viên… Để từ đó,
chúng tơi tập trung vào tầm quan trọng của việc phối hợp nhịp nhàng giữa các
thành viên trong êkip thực hiện chƣơng trình Theo dịng thời sự, nhất là yếu
tố tạo nên tính hấp dẫn của chƣơng trình khi vai trị của các thành viên tham
gia tổ chức sản xuất chƣơng trình đƣợc phát huy một cách tối đa.
Về vấn đề cải tiến nâng cao chất lƣợng chƣơng trình phát thanh, tác giả
Vũ Thúy Bình trong bài viết của mình trong quyển Báo chí - Những điểm
nhìn từ thực tiễn của Khoa Báo chí – Phân viện Báo chí và Tuyên truyền Hà
Nội, năm 2001, đã đề cập đến 5 yếu tố: Đối tƣợng, nội dung, hình thức thể
hiện, quy trình sản xuất và công tác đào tạo. Tác giả luận văn cũng trên quan
điểm của 5 yếu tố đó để tìm hiểu về Chƣơng trình Theo dịng thời sự. Tuy
nhiên, trong khn khổ giới hạn, bài viết của Vũ Thúy Bình chỉ đề cập đến
vấn đề chung nhất của từng yếu tố cũng nhƣ phù hợp nhất trong thời điểm
những năm 2000. Hiện nay, cũng 5 yếu tố cơ bản ấy khi tổ chức sản xuất một
chƣơng trình phát thanh thì tính hiện đại đã thể hiện rất rõ. Tác giả luận văn
sẽ tập trung vào các vấn đề mới này.
Đồng thời, chúng tôi kế thừa lý luận về dƣ luận xã hội và dƣ luận thính
giả trong tài liệu Đài Tiếng nói Việt Nam, Phương pháp điều tra thính giả,
NXB Lý Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2003. Ở đây, tài liệu thiên về khái niệm
dƣ luận xã hội và các chức năng của dƣ luận xã hội, dƣ luận thính giả. Từ việc
nghiên cứu này tôi đã đƣa ra nhận định về tầm quan trọng của dƣ luận xã hội
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
11
đối với việc xác định góc tiếp cận của chƣơng trình Theo dịng thời sự cũng
nhƣ định hƣớng cho kết cấu của chƣơng trình.
Ngồi ra, tác giả đề tài nghiên cứu thêm một số tài liệu về phát thanh
viên và ngƣời dẫn chƣơng trình, hay nhƣ một số bài báo đã đăng thuộc lĩnh
của đề tài đƣợc tham khảo nhƣ: Sao Khuê, Đổi mới phát thanh: Đã chậm rồi,
xin đừng trễ nữa, theo VNN, 2007. Đồng thời, Nội san Nghiệp vụ Phát thanh
của Đài Tiếng nói Việt Nam cũng có nhiều bài viết liên quan đến đề tài.
Chúng tôi đã tham khảo và kế thừa cơ sở lý luận cấu trúc chƣơng trình, kịch
bản chƣơng trình, quy trình tổ chức thực hiện chƣơng trình để đúc kết và so
sánh thực tiễn việc tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dòng thời sự. Điểm
mới của luận văn là chúng tơi chú trọng tính hiện đại và khả năng tƣơng tác
của chƣơng trình, đặc biệt là hiệu quả mà chƣơng trình mang lại.
Tham khảo nghiên cứu của Ths.Phạm Thanh Tịnh, “Mấy vấn đề về
công chúng phát thanh hiện đại”, Khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện
Báo chí & Tun truyền, www.songtre.vn, tháng 9/2008, chúng tôi kế thừa
quan điểm về ông chúng phát thanh hiện đại để đúc kết ra các giải pháp nhằm
hoàn thiện phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng Thời sự để
chƣơng trình trở thành ngƣời bạn đồng hành với thính giả, là bữa ăn “thơng
tin” u thích của thính giả hiện đại.
3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài:
3.1. Mục đích
Đề tài bƣớc đầu đánh giá phƣơng thức sản xuất một chƣơng trình phát
thanh cụ thể từ khâu xây dựng cấu trúc chƣơng trình, kịch bản, chọn khách
mời… Để từ đó, tác giả đƣa ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải
pháp hoàn thiện phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng thời sự.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
12
3.2. Nhiệm vụ
Hệ thống lại những vấn đề cơ sở lý thuyết liên quan đến đề tài. Cụ thể
là làm rõ các khái niệm liên quan đến đề tài, liên quan đến chƣơng trình Theo
dịng Thời sự và phƣơng thức tổ chức chƣơng trình này. Hệ thống tồn bộ cơ
sở lý luận về phát thanh hiện đại, chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại,
đánh giá ƣu điểm và hạn chế.
Khảo sát thực tế về quy trình tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng
thời sự trên hệ VOV1. Tác giả tập trung khảo sát từng nhóm thực hiện
chƣơng trình từ khâu lên ý tƣởng đề tài đến xây dựng kịch bản, chọn khách
mời, trình duyệt và lên sóng trực tiếp tại phịng thu. Tác giả làm rõ cơ sở thực
tiễn của việc ra đời một chƣơng trình phát thanh, cũng nhƣ các yêu cầu, yếu
tố đảm bảo chƣơng trình hấp dẫn và thu hút khán giả. Đặc biệt, đề tài chỉ ra
đƣợc sự khác biệt trong tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng thời sự so
với một số chƣơng trình hấp dẫn khác của Đài Tiếng nói Việt Nam.
Điều tra xã hội học thơng qua bảng hỏi về những đánh giá của thính giả
dành cho chƣơng trình, về mức độ u thích, hài lịng của thính giả đối với
tồn bộ chƣơng trình và đối với từng chuyên mục của chƣơng trình.
Rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện
phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng thời sự nói riêng, cũng
nhƣ chƣơng trình phát thanh trên hệ VOV1 Đài Tiếng nói Việt Nam nói
chung.
4. Đối tƣợng - phạm vi nghiên cứu đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là việc tổ chức sản xuất chƣơng trình
Theo dịng thời sự, phát vào lúc 7g15 đến 8g15 và phát lại lúc 16g đến 17 giờ
hàng ngày trên hệ VOV 1 Đài Tiếng nói Việt Nam.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
13
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu cụ thể chƣơng trình Theo dịng thời sự, phát vào lúc 7g15
đến 8g15 và phát lại lúc 16g đến 17 giờ hàng ngày trên hệ VOV 1 của Đài
tiếng nói Việt Nam từ tháng 01/2013 đến 12/2013.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Mọi kết quả nghiên cứu của luận văn đều đƣợc thực hiện bằng các
phƣơng pháp:
Khảo sát, thống kê tình hình sản xuất và phát sóng tất cả các chƣơng
trình Theo dịng Thời sự trong năm 2013 từ kho lƣu trữ của hệ VOV 1 và từ
website của Đài Tiếng nói Việt Nam.
Khảo sát, điều tra xã hội học, phỏng vấn sâu về tính hiệu quả của
chƣơng trình, khảo sát thu thập ý kiến bạn nghe đài đối với chƣơng trình. Cụ
thể, trong khuôn khổ luận văn, tác giả khảo sát 300 thính giả ngẫu nhiên là
những ngƣời đã nghe qua chƣơng trình Theo dịng Thời sự tại một số địa bàn:
Đà Nẵng, TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dƣơng, Bình Thuận, Long An, Vĩnh
Long, Tiền Giang... bằng cách trực tiếp và qua email. Cụ thể, số đối tƣợng
khảo sát gồm: HSSV: 50 phiếu, Công chức – viên chức: 50 phiếu, nông dân:
50 phiếu; cán bộ hƣu trí: 50 phiếu, nghề nghiệp khác (tài xế, cơng nhân, mua
bán…): 100 phiếu. Họ có tuổi đời thấp nhất là 15 tuổi, cao nhất là 76 tuổi.
Tác giả tiến hành phỏng vấn sâu 5 đối tƣợng: ơng Hồ Thanh – cán bộ hƣu trí,
ngun là Phó Giám đốc cơ quan Thƣờng trú Đài Tiếng nói Việt Nam tại
TP.HCM, ơng Hồng Phủ Ngọc Phan – cán bộ hƣu trí, nhà văn, nhà báo cơng
tác tại Nhà xuất bản Trẻ TP.HCM, ông Lê Xuân Đài – cán bộ hƣu trí, nhà
văn, nhà báo cơng tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam, ơng Nguyễn Minh Hải –
hiện là Phó ban Biên tập Tạp chí Xây dựng Đảng – Ban Tuyên giáo Thành ủy
TP.HCM, bà Nguyễn Thị Mai Thu – Giảng viên Báo chí, Trƣờng Cao đẳng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
14
Phát thanh - Truyền hình II - nguyên là phóng viên Đài PT-TH Bà Rịa - Vũng
Tàu.
Phân tích, so sánh và tổng hợp các kết quả khảo sát.
6. Đóng góp của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận
Đề tài sẽ góp phần hệ thống hóa những vấn đề sơ sở lý luận về chƣơng
trình phát thanh, cụ thể là chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại với các vấn
đề liên quan việc sản xuất chƣơng trình.
Đề tài là cơ sở để đánh giá về tính hiệu quả của phát thanh trong giai
đoạn hiện nay trƣớc yêu cầu cấp bách phải đổi mới nội dung và hình thức
thơng tin.
6.2. Giá trị thực tiễn
Luận văn có tính thực tiễn cao, có thể đóng góp phần nhỏ cho nguồn tài
liệu lƣu trữ của Đài cũng nhƣ cung cấp thêm tài liệu ở lĩnh vực phát thanh cho
công tác đào tạo và nghiên cứu về phát thanh nói riêng và ngành báo chí nói
chung.
Hơn hết, luận văn làm tiền đề cho việc hình thành ý tƣởng xây dựng
chƣơng trình phát thanh hợp thời và mang tính hiện đại.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài các phần: mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục…, phần chính văn của luận văn bao gồm 3 chƣơng, 8 tiết, 22 tiểu tiết và
đƣợc kết cấu nhƣ sau:
Chƣơng 1 giới thiệu các khái niệm, thuật ngữ liên quan đến phƣơng thức
tổ chức sản xuất chƣơng trình phát thanh. Cụ thể nêu các vấn đề cơ sở lý luận
về chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại, các tiêu chí của chƣơng trình và
phƣơng thức sản xuất chƣơng trình. Ở chƣơng này, tác giả giới thiệu vài nét
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
15
cơ bản về chƣơng trình Theo dịng Thời sự, vai trị và vị trí của chƣơng trình
này trong clock chƣơng trình hệ VOV1.
Trên cơ sở khung lý thuyết đƣợc hình thành, chƣơng 2 là nội dung khảo
sát thực trạng phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng Thời sự
trên hệ VOV1. Đó là các bƣớc xây dựng cấu trúc chƣơng trình, cây dựng lịch
bản, thiết kế quy trình sản xuất chƣơng trình sao cho hấp dẫn, sáng tạo, hiện
đại. Từ đó tác giả đánh giá ƣu điểm cũng nhƣ chỉ ra những hạn chế của
chƣơng trình.
Chƣơng 3 đƣa ra các bài học kinh nghiệm, giải pháp để hồn thiện
phƣơng thức tổ chức sản xuất chƣơng trình Theo dịng thời sự. Trong đó, tác
giả nhấn mạnh một số giải pháp cơ bản đúc kết qua thực trạng thực tế việc tổ
chức sản xuất chƣơng trình và từ kết quả bảng hỏi điều tra thính giả và từ các
phỏng vấn sâu mà tác giả thực hiện trong quá trình nghiên cứu.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
16
Chƣơng 1:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC
SẢN XUẤT CHƢƠNG TRÌNH THỜI SỰ PHÁT THANH HIỆN ĐẠI
1.1.Một số khái niệm và các vấn đề liên quan đến đề tài
1.1.1. Khái niệm Chương trình phát thanh hiện đại
Khái niệm “Chƣơng trình phát thanh” là một khái niệm mang tính tổng
quát. Theo các tài liệu trong và ngoài nƣớc, hiện vẫn chƣa đƣa ra một khái
niệm cụ thể về chƣơng trình phát thanh. Trong cuốn Lý luận báo phát thanh,
tác giả Đức Dũng viết:
Chƣơng trình phát thanh là sự sắp xếp một cách hợp lý các
thành phần tin, bài, băng âm thanh trong một chỉnh thể với
khoảng thời gian xác định nhằm đáp ứng nhiệm vụ tuyên
truyền của cơ quan phát thanh và mang lại hiệu quả cao nhất
đối với ngƣời nghe. Chƣơng trình phát thanh là một đơn vị
tồn tại độc lập. Mỗi chƣơng trình phản ánh một lĩnh vực
nhất định, phục vụ một lứa tuổi nhất định, có khung thời
lƣợng nhất định và thời gian ổn định [7, tr 103].
Tuy nhiên, dựa vào quá trình tìm hiểu các cơng đoạn sản xuất chƣơng
trình của các đài tiếng nói, đài phát thanh truyền hình trung ƣơng và địa
phƣơng, cùng những đúc kết từ kinh nghiệm cá nhân khi làm nghề, có thể
hiểu “Chƣơng trình phát thanh” là quy trình tập hợp những cơng đoạn, sắp
xếp các chƣơng trình và thể loại phát thanh theo một thời lƣợng nhất định, mà
trong đó các chƣơng trình ln luôn đƣợc mở đầu bằng nhạc hiệu, kết thúc
với lời chào tạm biệt.
Hay nói một cách khác “Chƣơng trình phát thanh” là sự kết nối, liên kết
những thông tin dƣới nhiều thể loại nhƣ: tin tức, phóng sự, bình luận, tọa
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
17
đàm, phỏng vấn…trong một kênh phát sóng, hoạt động dựa vào những đặc
tính của phát thanh về ngơn ngữ, âm nhạc và tiếng động. Từ đó, đáp ứng nhu
cầu thơng tin giải trí cho thính giả.
Trong phƣơng thức sản xuất chƣơng trình, so với sản xuất thu trƣớc, sản
xuất trực tiếp trong chừng mực nào đó làm tăng tính hấp dẫn của chƣơng
trình. Phát thanh trực tiếp đƣợc xem là dòng chảy cuộn xiết, là hồn cốt của
phát thanh hiện đại. Ở đó có đồng hành, có tƣơng tác, hồi âm, có chia sẻ và có
kết nối. Nhƣ vậy, nói đến phát thanh hiện đại là nói đến phát thanh trực tiếp.
Tuy nhiên, khơng có nghĩa là phát thanh hiện đại thì phải sản xuất theo
phƣơng thức trực tiếp.
Dựa vào những phƣơng thức thực hiện chƣơng trình phát thanh trực tiếp,
nhiều tác giả đã đƣa ra khái niệm về chƣơng trình phát thanh trực tiếp nhƣ
sau: “Chƣơng trình phát thanh trực tiếp là những chƣơng trình phát thanh
hoặc sản phẩm phát thanh đƣợc thực hiện trực tiếp từ phòng thu hoặc ngay tại
hiện trƣờng qua các thiết bị nhƣ máy phát FM, thiết bị thu phát qua vệ tinh
hay đơn giản hơn là sử dụng mạng điện thoại cố định hoặc di động” [45,
tr.10].
Phát thanh trực tiếp đƣợc xem nhƣ hình thức phát thanh hiện đại, vì có
thể tạo đƣợc sự tin cậy do tin tức đƣợc truyền tải sớm nhất và cập nhật liên
tục. Đồng thời, các thể loại thƣờng đƣợc sử dụng trong phát thanh trực tiếp
nhƣ: tƣờng thuật, tọa đàm, khách mời phòng thu, phỏng vấn, ca nhạc theo yêu
cầu… đã phát huy đƣợc đặc trƣng thơng tin diễn ra cùng lúc với sự kiện.
Thính giả có thể tham gia vào sự kiện và có điều kiện đánh giá sự kiện, khiến
thông tin trong các chƣơng trình phát thanh trực tiếp trở nên có tính khách
quan hơn.
“Phát thanh trực tiếp là phƣơng thức thông tin linh hoạt, đáp ứng đƣợc
các yêu cầu của phát thanh hiện đại. Cùng với sự phát triển của KHCN, phát
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
18
thanh trực tiếp đƣợc trang bị những thiết bị mới, phát huy đƣợc các thế mạnh
của báo nói, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu ngày càng cao của phát thanh
hiện đại” [10, tr. 9].
Nhà báo Trần Đức Nuôi trong Hội thảo nghiệp vụ phát thanh trực tiếp
năm 2007 tại Hà Nội chia sẻ: “Phát thanh trực tiếp là một phƣơng thức truyền
tải thông tin nhanh nhất… là nơi “quyện chặt” giữa phóng viên, biên tập viên
và kỹ thuật viên … hơn phát thanh truyền thống. Ở đây chúng ta chia sẻ với
nhau cả về trách nhiệm, thanh công, vinh quang và thất bại…”.
Nhà báo Lê Thông trong Hội thảo nghiệp vụ phát thanh trực tiếp năm
2007 tại Hà Nội chỉ ra: “Cơng chúng và tính mở của chƣơng trình sẽ quyết
định một chƣơng trình phát thanh trực tiếp…”.
Kỹ sƣ Hoàng Hồng Phúc trong Hội thảo nghiệp vụ phát thanh trực tiếp
năm 2007 tại Hà Nội phát biểu: “Phát thanh nếu đứng cô độc, không kết hợp
với các phƣơng thức khác mà ngƣời ta bây giờ gọi là truyền thơng đa phƣơng
tiện, thì chúng ta sẽ có rất ít thính giả…”.
Điều cốt lõi nhất của chƣơng trình phát thanh trực tiếp có thể đƣợc coi là
phóng viên, cộng tác viên - ngƣời đƣa tin, đang có mặt tại hiện trƣờng hoặc là
ngƣời trong cuộc đang có mặt trực tiếp tại studio. Tiếng nói của ngƣời trong
cuộc hoặc ngƣời đang có mặt trực tiếp tại hiện trƣờng sẽ làm tăng độ tin cậy
của thông tin, và chúng ta có thể nhận thấy điều này trong các chƣơng trình
tƣờng thuật trực tiếp các sự kiện quan trọng hoặc sự kiện có tính hấp dẫn đặc
biệt nhƣ các buổi tƣờng thuật phiên trả lời chất vấn của Quốc hội, ngày kỷ
niệm Quốc khánh, các giải đấu thể thao hay sự kiện văn hoá - xã hội đang thu
hút sự quan tâm của cơng chúng.... Dù là sự kiện nào thì ngƣời nghe cũng dễ
dàng nhận thấy đó là những thơng tin đƣợc chuyển thẳng từ nơi đang diễn ra
sự kiện qua làn sóng phát thanh và có thể cảm nhận khơng khí sơi động của sự
kiện.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
19
Nhƣ vậy, chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại là dạng chƣơng trình
thời sự đƣợc thực hiện theo phƣơng thức phát thanh trực tiếp. Chƣơng trình
phát thanh hiện đại là kết quả của quá trình sáng tạo ra nó với nhiều cơng
đoạn khác nhau, với các tiết mục, nội dung thời sự khác nhau, đƣợc thực hiện
với sự hỗ trợ của phƣơng tiện kỹ thuật hiện đại và đảm bảo xu hƣớng phát
thanh hiện đại.
Nói về phát thanh hiện đại, điều đầu tiên đó là triệt để khai thác tính trực
tiếp, tính mở, tính tức thời trên các kênh phát thanh trực tiếp. Hệ phát thanh
mở, linh hoạt để có thể kéo dài thời lƣợng khi có tin bài mới, tin bài “nóng”;
đồng thời phản ánh đƣợc các sự kiện diễn ra trong đời sống một cách nhanh
nhất, khai thác triệt để nhất, có hiệu quả nhất tính năng của phát thanh.
Nhanh, tức thời, mở về dung lƣợng, thời gian, đó cũng là đặc trƣng của báo
mạng điện tử. Nhƣng báo mạng vẫn không thể bằng phát thanh cả về diện phủ
sóng tới vùng sâu, vùng xa, và về giá cả của thiết bị thu thanh.
Điều thứ hai làm nên phát thanh hiện đại đó là đƣa hơi thở cuộc sống
sinh động ùa vào làn sóng phát thanh cả về nội dung chuyển tải lẫn hình thức
thể hiện. Có nghĩa là phải thơng tin đầy đủ nhất những sự kiện chính trị, xã
hội, kinh tế, văn hóa... tới cơng chúng bởi chính đội ngũ phóng viên và cộng
tác viên của mình.
Tƣơng tác cũng là một trong những tiêu chí của phát thanh hiện đại.
Chính tính trực tiếp, tính mở, tính tức thời của phát thanh tạo điều kiện để
thực hiện tƣơng tác. Báo chí của chúng ta thực hiện chức năng là thông tin
tuyên truyền về chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách và pháp luật của
Nhà nƣớc, đồng thời là diễn đàn của đông đảo quần chúng, nhân dân. Sự
tƣơng tác đã giúp cho phát thanh thực sự là diễn đàn để mỗi ngƣời dân có
điều kiện thực hiện, trao đổi, trình bày những ý kiến của mình về các sự kiện
diễn ra trong đời sống xã hội, với Đảng, Nhà nƣớc và những ngƣời khác.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
20
Tƣơng tác trên làn sóng phát thanh cũng thể hiện dân chủ thực sự trong đời
sống xã hội và tự do ngôn luận đƣợc thực hiện trong thực tế.
Con ngƣời trong cuộc sống hiện đại có rất nhiều nguồn tiếp nhận thông
tin, và thông thƣờng hay chọn những phƣơng tiện truyền thông nào cung cấp
các nguồn thông tin mà mình quan tâm nhất để lắng nghe, để xem theo ý thích
của mình. Vì vậy, bên cạnh xu hƣớng tập trung hóa thì phi tập trung hóa các
nguồn thơng tin là cách thức để thơng tin có hiệu quả.
Đề phát thanh hiện đại, không thể không khai thác và sử dụng tối đa các
điều kiện kỹ thuật, công nghệ hiện đại với các thiết bị sử dụng các công nghệ
phát thanh, truyền hình hiện đại, các phần mềm hỗ trợ phát thanh, mạng
internet toàn cầu, mạng LAN, các thiết bị phát sóng phát thanh, cơng nghệ
viễn thơng ngày càng đƣợc đổi mới với những ứng dụng cung cấp ngày càng
nhiều tiện ích cho ngƣời sử dụng.
1.1.2. Khái niệm phương thức tổ chức sản xuất chương trình phát thanh
Khái niệm “sản xuất” trong từ điển Tiếng Việt của Bùi Đức Tịnh là
“Hoạt động chủ yếu trong các họat động kinh tế của con ngƣời. Sản xuất là
quá trình làm ra sản phẩm để sử dụng để trao đổi trong thƣơng mại…” [40,
tr.1120]. Đối với một Đài phát thanh, quá trình sản xuất bắt đầu bằng việc
sáng tạo ra sản phẩm phát thanh. Cũng nhƣ việc sản xuất những sản phẩm
khác, ngƣời tiêu dùng sản phẩm báo chí cũng có tác động chi phối tới ngƣời
làm ra sản phẩm, trong báo chí mối quan hệ đó đƣợc thể hiện: nhà báo – tác
phẩm – cơng chúng. Và sản xuất chƣơng trình phát thanh có thể hiểu là q
trình lực lƣợng lao động có nghiệp vụ phát thanh thƣớng xuyên liên kết với
nhau bởi những quy chế tổ chức lao động chặt chẽ, cùng tác động vào các
công cụ lao động theo một cách thức và một kế hoạch có sẵn nhằm tạo ra một
sản phẩm báo chí có khả năng đáp ứng đƣợc nhu cầu thông tin cho công
chúng.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
21
Tổ chức sản xuất là sự bố trí các công đoạn, các khâu trong cả dây
chuyền nhằm thực hiện chu trình kinh doanh từ “đầu vào” đến “đầu ra”. Mục
tiêu của tổ chức sản xuất là bố trí các công đoạn, các khâu nhằm tạo ra năng
xuất, chất lƣợng cao hơn, nhịp độ sản xuất nhanh hơn, tận dụng và huy động
tối đa nguồn lực vật chất vào sản xuất, giảm chi phí, rút ngắn thời gian sản
xuất sản phẩm. Việc quyết định tổ chức sản xuất theo nhóm là tùy thuộc vào
quy mơ sản xuất, kết cấu của sản phẩm.
Khái niệm “phƣơng thức sản xuất” trong từ điển Tiếng Việt của Bùi Đức
Tịnh cịn có nghĩa là “cách thức sản xuất”. Nhƣ vậy phƣơng thức sản xuất
chƣơng trình phát thanh là cách thức sản xuất chƣơng trình phát thanh xét trên
cả phƣơng diện nội dung và kỹ thuật.
Tóm lại, tổ chức sản xuất chƣơng trình phát thanh là q trình sáng tạo
ra một sản phẩm báo chí thông qua sự phối hợp chặt chẽ của lực lƣợng lao
động có nghiệp vụ báo chí, với những phƣơng thức khác nhau nhờ vào sự hỗ
trợ của các phƣơng tiện kỹ thuật.
1.2.Đặc điểm, kết cấu của chƣơng trình thời sự phát thanh hiện đại
1.2.1. Đặc điểm chương trình thời sự phát thanh hiện đại
1.2.1.1. Ổn định về khung thời lượng và thời điểm phát sóng
Chƣơng trình phát thanh dù là chƣơng trình tin tức hay chuyên mục đều
phải tuân theo chƣơng trình khung và đồng hồ chƣơng trình với những khung
thời lƣợng phát sóng cố định (15 phút, 30 phút, 60 phút…). Bên cạnh đó, đối
với mỗi chƣơng trình đều có thời điểm phát sóng cụ thể theo
giờ/ngày/tuần/tháng…
Đặc điểm ổn định khung thời lƣợng và thời điểm phát sóng giúp cho
thính giả dễ dàng theo dõi và lựa chọn những chƣơng trình u thích.
Chƣơng trình phát thanh hiện đại cũng khơng nằm ngồi đặc điểm này
khi mà mục tiêu của chƣơng trình là phục vụ thính giả trong thời buổi hiện
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
22
đại. Chính tính thời điểm phát sóng đơi khi quy định phƣơng thức sản xuất
chƣơng trình thời sự hiện đại là sản xuất thu trƣớc hay sản xuất trực tiếp.
Cũng nhƣ với khung thời lƣợng quy định thì độ mở của chƣơng trình, tính
tƣơng tác của chƣơng trình đƣợc khai thác với mức độ ra sao.
1.2.1.2. Có đối tượng thính giả riêng
Đối với từng chƣơng trình sẽ phân chia đối tƣợng thính giả riêng về giới
tính, độ tuổi, tầng lớp thính giả (nhƣ dành riêng cho thiếu nhi, phụ nữ, ngƣời
cao tuổi, nông dân v.v…).
Ngay từ khi lên ý tƣởng chƣơng trình và xây dựng kế hoạch chƣơng
trình, đối tƣợng khán giả đƣợc quan tâm trƣớc tiên. Chính đối tƣợng khán giả
sẽ là công chúng mục tiêu, công chúng tiềm năng mà chƣơng trình hƣớng đến
để xây dựng nội dung và hình thức.
Việc xác định cơng chúng mục tiêu là vơ cùng quan trọng khi chƣơng
trình phát thanh hiện đại với tiêu chí đƣa hơi thở cuộc sống vào làn sóng phát
thanh, thực hiện tƣơng tác và để cơng chúng tham gia vào chƣơng trình... Từ
đó, nội dung và hình thức thể hiện chƣơng trình sẽ đáp ứng nhu cầu truyền
thơng của nhóm đối tƣợng thính giả riêng này.
1.2.1.3. Chuyên biệt về nội dung thông tin:
Đáp ứng nhu cầu cho từng đối tƣợng thính giả, nên các đài phát thanh
khi xây dựng kênh, chƣơng trình đều chú trọng sự chuyên biệt về nội dung
thông tin. Từ tên chƣơng trình đến nội dung các tiểu mục phải đảm bảo phù
hợp với từng độ tuổi, giới tính của thính giả nghe đài.
Sự chuyên biệt về nội dung còn đảm bảo chƣơng trình mang tính chặt
chẽ, vừa phản ánh sâu, vừa phản ánh rộng về một lĩnh cực nào đó trong đời
sống và đƣợc thính giả quan tâm.
1.2.1.4. Hình thức thơng tin linh hoạt:
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
23
Phát thanh hiện đại có đặc điểm là thơng tin có chất lƣợng, linh động
khi kết hợp giữa chức năng thơng tin và chức năng giải trí (thơng tin hiện đại
và âm nhạc hiện đại), chú trọng đổi mới phong cách diễn đạt và trình bày
thơng điệp, với âm thanh chất lƣợng và theo tiêu chí phát thanh mở.
Trong một chƣơng trình phát thanh tùy theo từng thời điểm (phát sóng
vào những ngày lễ lớn hoặc các sự kiện chính trị - xã hội của địa phƣơng hay
cả nƣớc…) có thể linh hoạt về hình thức thơng tin (có thể thay vì làm một
phóng sự nhƣ chƣơng trình khung đã đƣa ra mà có thể thay thế bằng một
phỏng vấn hay talkshow…). Chính hình thức thơng tin này sẽ làm phong phú
và hấp dẫn ngƣời nghe hơn. Tuy nhiên, khi linh hoạt thay đổi hình thức thơng
tin, những ngƣời làm chƣơng trình vẫn phải tuân theo khung thời lƣợng và
đảm bảo tiêu chí về nội dung ban đầu mà ban biên tập đã xây dựng.
Khác với phƣơng thức sản xuất chƣơng trình phát thanh truyền thống,
phƣơng thức sản xuất chƣơng trình phát thanh trực tiếp đã tận dụng tối đa sức
mạnh của công nghệ mới (kỹ thuật số, mạng internet, mạng điện thoại di
động…) để nâng cao khả năng tác động của phát thanh nhằm phục vụ ngày
càng tốt hơn nhu cầu của cơng chúng.
Có thể thấy, các chƣơng trình phát thanh hiện đại này đa dạng về phƣơng
thức và đa dạng về thể loại; có khi là phát thanh trực tiếp, khi là phát thanh
tƣơng tác, hoặc phát thanh thực tế… Ứng dụng đặc trƣng đa phƣơng tiện, các
chƣơng trình đƣợc phát trên sóng phát thanh và cùng thời đểm hoặc sau đó
đăng phát trên mạng interrnet.
1.2.2. Kết cấu chương trình thời sự phát thanh hiện đại
Tất cả các chƣơng trình phát thanh đều có chung một kết cấu cơ bản là
mở đầu bằng nhạc hiệu chƣơng trình. Mỗi chƣơng trình đều có nhạc hiệu
riêng, mang đặc điểm riêng làm cho ngƣời nghe dễ nhớ, thông thƣờng những
đoạn nhạc hiệu đƣợc sử dụng phát sóng trong thời gian dài để tạo sự ghi nhớ
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
