Chất lượng công tác tư tưởng của đảng bộ thành phố đồng hới, tỉnh quảng bình hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

NGUYỄN THỊ NGỌC HOA

CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG BỘ
THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH HIỆN NAY
Ngành: Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước
Mã số : 60 31 02 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Thị Thu Thủy

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu
độc lập của riêng tôi. Các số liệu và tư liệu được sử
dụng từ nhiều nguồn tài liệu đáng tin cậy và là kết quả
của quá trình tiến hành khảo sát thực tế của tơi. Tơi
xin chịu hồn tồn trách nhiệm về cơng trình nghiên
cứu của mình.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Ngọc Hoa


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
Chương 1: CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG - NHỮNG
VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ........................................................ 7
1.1. Một số khái niệm ................................................................................. 7
1.2. Tiêu chí đánh giá chất lượng công tác tư tưởng ................................. 19
1.3. Yêu cầu đặt ra đối với công tác tư tưởng trong giai đoạn hiện nay..... 24
Chương 2: CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG BỘ
THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH - THỰC TRẠNG,
NGUYÊN NHÂN VÀ NHỮNG KINH NGHIỆM ...................................... 31
2.1. Những yếu tố tác động đến công tác tư tưởng của Đảng bộ thành
phố Đồng Hới ................................................................................... 31
2.2. Thực trạng chất lượng công tác tư tưởng của Đảng bộ thành phố
Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình hiện nay ................................................ 41
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG
CỦA ĐẢNG BỘ THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH
ĐẾN NĂM 2020.......................................................................................... 63
3.1. Phương hướng nâng cao chất lượng công tác tư tưởng của Đảng
bộ thành phố Đồng Hới..................................................................... 63
3.2. Các giải pháp chủ yếu nâng cao công tác tư tưởng của Đảng bộ
thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình hiện nay................................ 72
KẾT LUẬN................................................................................................. 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 93
PHỤ LỤC.................................................................................................... 98

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH, HĐH

: Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNXH

: Chủ nghĩa xã hội

CTQG

: Chính trị quốc gia

CTTT

: Cơng tác tư tưởng

HTCT

: Hệ thống chính trị

Nxb

: Nhà xuất bản

TCCSĐ

: Tổ chức cơ sở đảng

UBND

: Uỷ ban nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi công tác tư tưởng
(CTTT) là bộ phận trọng yếu của công tác xây dựng Đảng, là nhân tố cấu thành
quan trọng hàng đầu trong sự lãnh đạo của Đảng đối với xã hội. Sinh mệnh của
Đảng cũng như sự thành bại của cách mạng có quan hệ trực tiếp với hoạt động tư
tưởng của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy rằng: “Tư tưởng thơng suốt thì
mọi việc làm đều tốt” [39; tr.277]; “Tư tưởng khơng đúng đắn thì cơng tác ắt sai
lầm” [37; tr.242] và Người cũng khẳng định: “Trong Đảng và ngồi Đảng có
nhận rõ tình hình mới, hiểu rõ nhiệm vụ mới thì tư tưởng mới thống nhất, tư
tưởng thống nhất thì hành động mới thống nhất" [38; tr.319].
Trên cơ sở nhận thức đúng vị trí, tầm quan trọng của CTTT và thấm
nhuần sâu sắc những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 84 năm qua, cùng
với các mặt công tác khác, Đảng ta luôn luôn coi CTTT là một trong những
hoạt động lãnh đạo của Đảng, được chú trọng đặc biệt.
Ngày nay, trong công cuộc đổi mới, hội nhập kinh tế quốc tế, công tác
tư tưởng trở nên vô cùng quan trọng. Nghị quyết Trung ương 5 (khoá X) của

Ban Chấp hành Trung ương Đảng tiếp tục khẳng định công tác tư tưởng là
lĩnh vực quan trọng trong tồn bộ hoạt động của Đảng. Tỉng kÕt thùc tiễn
công tác xây dựng Đảng nhiều năm qua, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ
XI của Đảng khẳng định: Cơng tác tun truyền, giáo dục chính trị tư tưởng
có đổi mới. Coi trọng hơn nhiệm vụ xây dựng đạo đức trong cán bộ, đảng
viên và nhân dân; tập trung chỉ đạo có kết quả bước đầu cuộc vận động “Học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, gắn với nhiệm vụ xây
dựng, chỉnh đốn Đảng; chủ động hơn trong đấu tranh chống “diễn biến hồ
bình”, bác bỏ các quan điểm sai trái, luận điệu tuyên truyền của các thế lực
thù địch... [15; tr.161-162].


2

Trong 28 năm tiến hành công cuộc đổi mới, công tác tư tưởng đã đạt
được nhiều thành tựu quan trọng nhưng vẫn còn những hạn chế, bất cập. Sự
phát triển của công cuộc đổi mới ngày càng đi vào chiều sâu trên mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội cùng những diễn biến nhanh chóng, phức tạp của tình
hình trong nước và quốc tế. Tình trạng một bộ phận khơng nhỏ cán bộ đảng
viên suy thối về tư tưởng chính trị, phai nhạt lý tưởng, thực dụng, cơ hội chủ
nghĩa, tệ nạn tham nhũng, lãng phí ngày càng nghiêm trọng... đã và đang đặt
ra những thách thức to lớn cho cơng tác xây dựng đảng nói chung và cơng tác
tư tưởng của Đảng ta nói riêng. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi nước ta
ngày càng hội nhập quốc tế sâu sắc hơn, có những thời cơ, vận hội cho sự
phát triển đất nước, song chúng ta cũng phải đối mặt với những thách thức,
khó khăn và những nguy cơ lớn đe dọa đến sự ổn định về kinh tế và chính trị
của đất nước, địi hỏi cơng tác tư tưởng của Đảng phải được đổi mới mạnh mẽ
hơn nữa, phục vụ có hiệu quả cơng cuộc cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất
nước vì mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".
Thành phố Đồng Hới là một đơn vị hành chính gắn liền với quá trình hình

thành, phát triển của tỉnh Quảng Bình, là mảnh đất giàu truyền thống cách mạng,
giàu truyền thống thi đua yêu nước. Trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch
sử, thành phố Đồng Hới vẫn không ngừng phát triển. Dưới ánh sáng của các
Nghị quyết và đường lối đổi mới đúng đắn của Đảng, sự quan tâm trực tiếp
thường xuyên của Nhà nước và Đảng bộ tỉnh Quảng Bình, cán bộ đảng viên và
nhân dân trong thành phố phát huy truyền thống đoàn kết yêu nước nồng nàn,
tinh thần lao động cần cù sáng tạo, giúp đỡ nhau vượt qua mọi khó khăn thử
thách, đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Đảng bộ thành phố đã thường xuyên
quan tâm và làm tốt CTTT cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, tạo sự đoàn kết
thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội, góp phần giữ vững sự ổn
định chính trị, củng cố niềm tin vào đường lối và sự lãnh đạo của Đảng. Đồng
thời, Đảng bộ thành phố xác định chính xác cơ cấu kinh tế phù hợp với đặc điểm


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

3

vị trí địa lý địa phương để nâng cao hiệu quả kinh tế năm sau cao hơn năm trước.
Cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế được quan tâm đầu tư, đời sống
nhân dân ngày một ổn định và được cải thiện; văn hoá, giáo dục, y tế, dân số gia
đình, trẻ em được quan tâm đúng mức; an ninh quốc phòng đảm bảo, trật tự an
toàn xã hội được giữ vững, tệ nạn xã hội giảm dần. Cơng tác xây dựng Đảng,
chính quyền, mặt trận tổ quốc và các đoàn thể nhân dân cũng có nhiều tiến bộ.
Điều đó có thể khẳng định rằng sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý điều
hành của chính quyền các cấp đáp ứng yêu cầu nguyện vọng của nhân dân, tạo
niềm tin yêu của nhân dân đối với Đảng và chủ nghĩa xã hội.
Tuy nhiên, công tác tư tưởng của Đảng bộ thành phố Đồng Hới trong
những năm qua vẫn còn một số hạn chế chậm được khắc phục, đó là chưa huy
động được trách nhiệm của mọi thành viên trong hệ thống chính trị vào làm cơng

tác tư tưởng. Cơng tác tư tưởng cịn thiếu sắc bén, thiếu sức thuyết phục, tính
chiến đấu cịn hạn chế. Phạm vi tác động của công tác tư tưởng còn chưa thường
xuyên đến tận các đối tượng, đơn vị. Nội dung cơng tác tư tưởng chậm đổi
mới...vì vậy, nghiên cứu luận văn này để đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng công tác tư tưởng là yêu cầu cấp thiết của Đảng bộ thành phố hiện nay.
Xuất phát từ vai trị và tầm quan trọng của cơng tác tư tưởng của Đảng,
tác giả chọn đề tài luận văn "Chất lượng công tác tư tưởng của Đảng bộ thành
phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình hiện nay", làm luận văn Thạc sỹ chuyên
ngành Xây dựng Đảng.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Đây là đề tài được nhiều nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu với những
cấp độ và cách tiếp cận khác nhau. Đó là những cơng trình khoa học của các
học viên, các nghiên cứu sinh, các nhà khoa học nghiên cứu một số vấn đề có
liên quan đến đề tài như:
- Đào Duy Tùng (1999), Một số vấn đề về công tác tư tưởng, Nxb
CTQG, Hà Nội 1999;

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

4

- PGS Lê Văn Lý chủ biên, "Sự lãnh đạo của Đảng trong một số lĩnh
vực trọng yếu của đời sống xã hội", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1999.
- Hữu Thọ, "Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng văn hố", Nxb Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội năm 2000.
- "Một số vấn đề về công tác tư tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam",
Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001.

- Nguyễn Ngọc Thuần (2001), Chất lượng công tác tư tưởng của Đảng
bộ quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay, Luận văn
Thạc sĩ; Hà Nội;
- Nguyễn Quốc Minh (2002), Công tác tư tưởng của Đảng bộ xã,
phường ở tỉnh Kiên Giang trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sĩ;
- Hà Ngọc Hợi và Ngô Văn Thạo, "Đổi mới và nâng cao chất lượng
hiệu quả công tác tư tưởng", Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội 2002;
- Nguyễn Minh Tân (2003), Nâng cao chất lượng công tác tư tưởng của
Đảng bộ tỉnh Tiền Giang trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sĩ, Hà Nội;
- Trịnh Thanh Tâm (2005), Nâng cao chất lượng công tác tư tưởng của
các Đảng bộ xã vùng đồng bằng tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn hiện nay,
Luận văn Thạc sĩ;
- Hoàng Quốc Đạt (2005), Công tác tư tưởng của Đảng bộ thành phố
Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sĩ;
- PGS,TS. Đào Duy Quát (2013), Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác tư tưởng, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
- TS. Lương Ngọc Vĩnh (2013), Tiêu chí đánh giá chất lượng cơng tác
tư tưởng ở cơ sở, Tạp chí Tuyên giáo số 8;
- PGS,TS. Đào Duy Quát (2014), Thước đo đánh giá hiệu quả công tác
tư tưởng, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
Các cơng trình nghiên cứu đã đi sâu nghiên cứu công tác tư tưởng của Đảng,
đã làm rõ vai trị, vị trí, bản chất, nội dung cơng tác tư tưởng của Đảng, phản ánh

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

5

thực trạng cũng như phương hướng, giải pháp công tác tư tưởng của Đảng trong
những năm tới. Song chưa có cơng trình nào nghiên cứu vấn đề cơng tác tư tưởng
Đảng bộ thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình trong giai đoạn hiện nay.
Vì vậy, luận văn này tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng công tác tư tưởng của Đảng bộ thành phố Đồng Hới
đến năm 2020.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích: Trên cơ sở làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn, tìm hiểu và đánh
giá đúng tình hình tư tưởng và chất lượng CTTT của Đảng bộ thành phố Đồng
Hới, tỉnh Quảng Bình, từ đó đề xuất phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm
nâng cao chất lượng công tác tư tưởng Đảng bộ thành phố Đồng Hới, tỉnh
Quảng Bình đến năm 2020.
- Nhiệm vụ: để đạt được mục đích trên, luận văn có những nhiệm vụ sau:
Làm rõ những vấn đề lý luận về chất lượng CTTT, đặc biệt là những
tiêu chí đánh giá chất lượng cơng tác tư tưởng.
Đánh giá thực trạng chất lượng công tác tư tưởng đảng bộ thành phố
Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.
Đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác
tư tưởng Đảng bộ thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình đến năm 2020.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: là chất lượng công tác tư tưởng của Đảng bộ
thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.
- Phạm vi nghiên cứu: luận văn khảo sát chất lượng công tác tư tưởng
của Đảng bộ thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình từ năm 2007 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về công tác tư tưởng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

6

trong thời kỳ đổi mới, thể hiện qua các văn kiện của Đảng, đặc biệt là văn
kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, XI của Đảng và Nghị quyết Hội
nghị lần thứ V Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khố X) về “cơng tác tư
tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”, Nghị quyết Hội nghị lần thứ IV
Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khoá XI) về “một số vấn đề cấp bách về
Xây dựng Đảng hiện nay”.
Cơ sở thực tiễn của luận văn là tình hình tư tưởng trong cán bộ, đảng viên
và nhân dân thành phố; thực trạng chất lượng công tác tư tưởng của Đảng bộ
thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.
- Phương pháp nghiên cứu: vận dụng phương pháp duy vật lịch sử, duy
vật biện chứng; các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, điều
tra xã hội học, khảo sát thực tế.
6. Đóng góp và ý nghĩa của luận văn
- Góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của chất lượng công tác tư
tưởng của Đảng bộ thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình và rút ra những
kinh nghiệm về cơng tác tư tưởng của Đảng bộ.
- Đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác
tư tưởng Đảng bộ thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.
- Những giải pháp được đề xuất trong luận văn có thể làm tài liệu tham
khảo cho các Đảng bộ có đặc điểm tương tự Đảng bộ thành phố Đồng Hới
nhằm nâng cao chất lượng CTTT.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo
trong việc giảng dạy, nghiên cứu và học tập mơn xây dựng đảng nói chung,
mơn cơng tác tư tưởng của Đảng nói riêng ở trung tâm bồi dưỡng chính trị
thành phố; ở Trường chính trị tỉnh.
7. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, kết cấu luận văn
gồm 3 chương, 7 tiết.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7

Chương 1
CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. Công tác tư tưởng của Đảng
Khái niệm tư tưởng và hệ tư tưởng
Đến nay, đã có rất nhiều định nghĩa khác nhau về tư tưởng. Theo Từ điển
Triết học, tư tưởng là "một hình thái phản ánh thế giới xung quanh con người,
tổng hợp các quan niệm, khái niệm thành một thế duy nhất” [51; tr.1033]. Theo
Đại từ điển Tiếng Việt, tư tưởng là những "quan điểm và ý nghĩ chung của
con người đối với thế giới tự nhiên và xã hội" [56; tr. 1757]. Nhìn chung, tư
tưởng là suy nghĩ, là quan điểm và ý nghĩ chung của con người đối với thế
giới tự nhiên và xã hội.
Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ ra rằng, đời sống xã hội có hai loại nhu cầu
cơ bản: nhu cầu vật chất và nhu cầu tinh thần; do đó, có hai lĩnh vực sản xuất
là sản xuất vật chất và sản xuất tinh thần để đáp ứng các nhu cầu đó. Tư tưởng
và quan điểm tư tưởng thuộc lĩnh vực tinh thần, ý thức xã hội; chịu sự tác
động mang tính quyết định của tồn tại xã hội, của lĩnh vực vật chất. Khi tồn
tại xã hội thay đổi thì sớm hay muộn ý thức xã hội cũng thay đổi theo. C. Mác
đã khẳng định: "Không phải ý thức con người quyết định tồn tại của họ mà
chính tồn tại của họ quyết định ý thức của họ" [42; tr. 78]. Bất cứ tư tưởng

nào cũng đều do chế độ xã hội, điều kiện sinh hoạt vật chất của con người
quyết định. Nhưng, ý thức xã hội có tính độc lập tương đối, tác động tích cực
trở lại tồn tại xã hội, góp phần cải tạo thế giới khách quan thơng qua hoạt
động thực tiễn của con người. Trong quá trình lao động sản xuất và giao tiếp
xã hội, mỗi người khơng ngừng nhận thức thế giới, hình thành những khái

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8

niệm trong ý thức của họ. Nhưng, do mục đích của q trình nhận thức là
nhằm cải tạo hiện thực khách quan, nên ý thức của con người không chỉ dừng
lại ở các khái niệm, mà từ các khái niệm đó hình thành nên những chủ kiến,
dự định, kế hoạch hành động của họ. Vì vậy, tư tưởng là hình thức cao của
nhận thức, là những mục tiêu, kế hoạch nhằm tiếp tục nhận thức và cải tạo thế
giới khách quan.
Là sản phẩm chủ quan của con người, nhưng tư tưởng của mỗi người
lại phụ thuộc chặt chẽ vào đối tượng phản ánh và trình độ nhận thức của họ.
Sự vận động và phát triển của thực tại khách quan tác động vào tư tưởng và
làm thay đổi nhận thức, tư tưởng của con người. Như vậy, tư tưởng là sản
phẩm của sự phản ánh hiện thực thông qua trí óc con người.
Tư tưởng xuất hiện trong những điều kiện kinh tế - xã hội nhất định,
ln có tác động trở lại cơ sở kinh tế làm nảy sinh ra nó và có thể làm thay
đổi cơ sở kinh tế trong những giới hạn nhất định, thông qua hoạt động của
những lực lượng xã hội. Sự tác động này diễn ra theo hai chiều hướng khác
nhau: thúc đẩy hoặc kìm hãm. Tư tưởng tiến bộ, cách mạng, khoa học mang
tính vượt trước trên cơ sở nắm bắt được quy luật khách quan có vai trị to lớn,

tác động tích cực thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của xã hội. Tư tưởng lạc
hậu, lỗi thời, phản động sẽ tác động tiêu cực, kìm hãm sự phát triển của xã
hội. Tính chất, hậu quả tác động của ý thức xã hội nói chung và tư tưởng nói
riêng phụ thuộc vào vai trò lịch sử của giai cấp thống trị xã hội, thể hiện ở
trình độ của sự phù hợp giữa ý thức, tư tưởng đối với hiện thực, mức độ
truyền bá, sự thâm nhập của ý thức, tư tưởng vào các tầng lớp nhân dân.
Tư tưởng của con người ln gắn liền với lợi ích; quan hệ lợi ích tác
động trở lại tư tưởng, chi phối quá trình nhận thức và hoạt động của con
người. Theo V.I. Lênin, “những lý tưởng cao cả nhất cũng không đáng giá
một xu nhỏ, chừng nào mà người ta không biết kết hợp chặt chẽ những lý

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9

tưởng đó với lợi ích của chính ngay những người đang tham gia cuộc đấu
tranh kinh tế” [24; tr. 510 - 511].
Các nhà tư tưởng thường bảo vệ lợi ích giai cấp mình dưới hình thức lý
tưởng hóa, tức là gắn cho giai cấp mình sứ mệnh đại diện chân chính cho tồn
xã hội và do đó, lợi ích mà họ bảo vệ được xem là lợi ích chung phổ biến của
tồn xã hội.
Trong xã hội có giai cấp, tư tưởng bao giờ cũng mang tính giai cấp.
Những tư tưởng thống trị của một thời đại bao giờ cũng là những tư tưởng của
giai cấp thống trị. Trong xã hội có giai cấp ln có sự đấu tranh tư tưởng giữa
các giai cấp để truyền bá, thu phục, lôi kéo các tầng lớp nhân dân theo quan
điểm tư tưởng của giai cấp mình, nhằm biến tư tưởng thành sức mạnh hành
động nhằm giành thắng lợi trong đấu tranh giai cấp. Đấu tranh tư tưởng là

một trong những hình thức đấu tranh giai cấp trong xã hội.
Trong lịch sử các giai cấp thống trị xã hội đã phát triển tư tưởng của
giai cấp mình thành hệ tư tưởng. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác Lênin khi xây dựng học thuyết, truyền bá học thuyết của mình, tổ chức Đảng
của giai cấp vô sản - nghĩa là tiến hành công tác tư tưởng chuẩn bị cuộc cách
mạng xã hội chủ nghĩa, đã giải quyết một loạt vấn đề về lý luận của công tác
tư tưởng. Trước hết, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin đã đề cập
tới vấn đề hệ tư tưởng.
Hệ tư tưởng có vai trị to lớn trong việc thống nhất ý chí, hành động của
con người, củng cố lòng tin vào mục tiêu, lý tưởng con người. Vì vậy, cơng
tác tư tưởng luôn luôn coi phát triển hệ tư tưởng là nhiệm vụ quan trọng. Hệ
tư tưởng là phạm trù cơ bản của công tác tư tưởng.
Theo Mác, Ăngghen, Lênin, hệ tư tưởng là hệ thống những quan điểm
và tư tưởng: chính trị, pháp luật, đạo đức, thẩm mỹ, tôn giáo, triết học. Hệ tư
tưởng cũng là một bộ phận của kiến trúc thường tầng với tính cách là kiến

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10

trúc thượng tầng, xét cho cùng phản ánh những quan hệ kinh tế. Cuộc đấu
tranh tư tưởng ứng với cuộc đấu tranh giữa lợi ích giai cấp trong xã hội có
giai cấp đối kháng. Hệ tư tưởng có thể phản ánh đúng hoặc phản ánh sai hiện
thực, có thể là một nhà tư tưởng khoa học hoặc không khoa học.
Như vậy, hệ tư tưởng là sự phản ánh của lợi ích giai cấp dưới hình thức
lý luận cho nên nó mang bản chất giai cấp. Vì vậy, các quan hệ tư tưởng và
quá trình tư tưởng cũng bị chi phối bởi lợi ích giai cấp. Trong lịch sử lồi
người, các giai cấp có hệ tư tưởng thơng qua đội ngũ các nhà tư tưởng và hệ

thống các thiết chế tư tưởng ln tìm mọi cách tác động, chi phối các quan hệ
tư tưởng và quá trình tư tưởng nhằm biến hệ tư tưởng của giai cấp mình thành
hệ tư tưởng thống trị trong đời sống tinh thần xã hội, động viên, cổ vũ mọi
thành viên trong xã hội tích cực hành động để xây dựng, bảo vệ chế độ. Sự tác
động của chủ thể hệ tư tưởng đến các quan hệ tư tưởng và quá trình tư tưởng
để đạt mục đích đặt ra là cơng tác tư tưởng.
* Khái niệm Cơng tác tư tưởng
Trong xã hội có đối kháng giai cấp có các hệ tư tưởng đối lập nhau.
Giai cấp giữ địa vị thống trị xã hội bao giờ cũng tìm mọi cách tác động đến
giai cấp, tầng lớp khác trong xã hội nhằm biến hệ tư tưởng của giai cấp mình
thành hệ tư tưởng thống trị trong đời sống tinh thần của xã hội.
Như vậy, hoạt động của một giai cấp hoặc một chính đảng nhằm phát
triển và truyền bá hệ tư tưởng của mình vào các giai cấp, tầng lớp nhân dân
trong xã hội, biến hệ tư tưởng ấy thành hệ tư tưởng thống trị trong đời sống
tinh thần của xã hội, tạo niềm tin, thúc đẩy dân chúng hành động đạt mục đích
do họ đặt ra là hoạt động tư tưởng hay CTTT.
Lênin cho rằng: Công tác tư tưởng của Đảng cộng sản là hoạt động đa
dạng và có chủ đích nhằm xây dựng, xác lập, phát triển hệ tư tưởng xã hội
chủ nghĩa, hình thành niềm tin, định hướng giá trị đúng đắn, góp phần xây

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11

dựng thế giới quan khoa học cho con người, thúc đẩy con người hành động
tích cực và sáng tạo để thực hiện thắng lợi lý tưởng và mục tiêu của chủ nghĩa
xã hội. Cơng tác tư tưởng cịn là một trong những phương thức lãnh đạo chủ

yếu của Đảng cầm quyền.
Hiện nay, quan niệm công tác tư tưởng có hai cách hiểu khác nhau
Cách hiểu theo nghĩa rộng:
Trong xã hội có đối kháng giai cấp có các hệ tư tưởng đối lập nhau.
Giai cấp giữ địa vị thống trị xã hội bao giờ cũng tìm mọi cách tác động đến
giai cấp, tầng lớp khác trong xã hội nhằm biến hệ tư tưởng của giai cấp mình
thành hệ tư tưởng thống trị trong đời sống tinh thần của xã hội.
Tư tưởng tiến bộ khi đã thâm nhập vào quần chúng sẽ tạo thành sức mạnh
lớn thực hiện các nhiệm vụ cách mạng. C.Mác đã khẳng định: "Vũ khí của sự phê
phán cố nhiên không thể thay thế được tự phê phán của vũ khí, lực lượng vật chất
chỉ có thể đánh đổ bằng lực lượng vật chất; nhưng lý luận cũng sẽ trở thành lực
lượng vật chất một khi nó thâm nhập vào quần chúng" [33; tr. 580]. Lênin viết:
"Khơng có lý luận cách mạng thì cũng khơng có phong trào cách mạng" [26; tr. 30].
Như vậy, có thể hiểu cơng tác tư tưởng là hoạt động có mục đích của
một giai cấp, một chính đảng nhằm hình thành, phát triển, truyền bá hệ tư
tưởng trong quần chúng, thúc đẩy quần chúng hành động vì lợi ích của chủ
thể hệ tư tưởng. Đây là quan niệm theo các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin
về công tác tư tưởng.
Cách hiểu theo nghĩa hẹp:
Công tác tư tưởng chỉ là hoạt động truyền bá hệ tư tưởng và đường lối,
chủ trương chính sách của đảng trong quần chúng; động viên, cổ vũ quần
chúng tham gia xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực chất của quan niệm này là
không coi công tác lý luận là một bộ phận hợp thành của công tác tư tưởng,
đồng nhất công tác tư tưởng với công tác tuyên truyền và công tác cổ động.
Đây là quan niệm phiến diện, thiếu cơ sở khoa học về công tác tư tưởng.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12

Trong lịch sử, công tác tư tưởng xuất hiện và tồn tại khi có các điều
kiện sau:
Có hệ tư tưởng của các giai cấp và có truyền bá, đấu tranh tư tưởng.
Có các thiết chế tư tưởng, bao gồm thiết chế nghiên cứu, sáng tạo,
truyền bá, lưu giữ hệ tư tưởng và thiết chế đào tạo các nhà tư tưởng.
Có đội ngũ những nhà tư tưởng lấy hoạt động nghiên cứu, phát triển,
truyền bá hệ tư tưởng cho một giai cấp nhất định làm nghề nghiệp của mình.
Vì vậy, để tăng cường hoạt động tư tưởng, thúc đẩy q trình hồn thiện,
phổ biến rộng rãi hệ tư tưởng trong xã hội, các giai cấp thống trị, các đảng
chính trị và nhà nước rất quan tâm chăm lo tạo lập, củng cố các điều kiện trên.
Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân
Việt Nam, nhân dân lao động và cả dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành
lợi ích của giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc. Trong q
trình lãnh đạo cách mạng của mình, Đảng ta ln xác định vai trị, vị trí
hàng đầu của CTTT trong công tác xây dựng Đảng và coi CTTT là một
trong những phương thức lãnh đạo chủ yếu của Đảng. Trong quá trình lãnh
đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln coi trọng việc lãnh
đạo tư tưởng. Người khẳng định: "Lãnh đạo quan trọng nhất là lãnh đạo tư
tưởng, phải hiểu tư tưởng của mỗi cán bộ để giúp đỡ thiết thực trong cơng
tác, vì tư tưởng thơng suốt thì làm tốt, tư tưởng nhùng nhằng thì khơng làm
được việc" [35; tr. 233 - 234].
Để lãnh đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng, Đảng phải tiến
hành CTTT. CTTT của Đảng được tiến hành trong tất cả các lĩnh vực hoạt
động nhằm tác động vào toàn bộ ý thức con người, từ cung cấp thông tin đến
giáo dục lý luận, đường lối, chính sách, pháp luật, văn hóa; bồi dưỡng phẩm
chất đạo đức, định hướng giá trị tư tưởng, lối sống và nhân cách. Đó là hoạt
động quan trọng bậc nhất của Đảng. Đảng sử dụng mọi thành quả trí tuệ, văn

hóa, mọi phát minh khoa học mới nhất, mọi phương tiện, mọi phương thức để

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13

tiến hành CTTT, nhằm xây dựng, xác lập, phát triển hệ tư tưởng XHCN, hình
thành niềm tin, định hướng giá trị đúng đắn, góp phần xây dựng thế giới quan
khoa học và nhân sinh quan cộng sản, đặc biệt là giáo dục, bồi dưỡng lý
tưởng cách mạng cho cán bộ, đảng viên và thế hệ trẻ, thúc đẩy mọi người có
những hành động tích cực và sáng tạo để thực hiện thắng lợi lý tưởng và mục
tiêu XHCN, tạo lập sự thống nhất tư tưởng và hành động trong Đảng và trong
nhân dân. Lênin cũng đã chỉ ra rằng: "Nâng cao giác ngộ của quần chúng,
hiện nay cũng như bất cứ lúc nào, vẫn là nền tảng và nội dung chủ yếu của
tồn bộ cơng tác của chúng ta" [24; tr. 472].
Như vậy, có thể nói rằng, CTTT của Đảng Cộng sản Việt Nam là hoạt
động của Đảng về nghiên cứu, phát triển lý luận cách mạng, xây dựng đường
lối cách mạng, là sự tác động của Đảng đến tư tưởng của cán bộ, đảng viên và
nhân dân, nhằm phát triển, truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, đường lối, quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật
của Nhà nước và những tư tưởng tiên tiến, cách mạng và khoa học, qua đó
hình thành ở cán bộ, đảng viên và nhân dân thế giới quan, phương pháp luận
khoa học, nhân sinh quan cộng sản, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng,
củng cố và nâng cao niềm tin vào con đường XHCN, công cuộc đổi mới và sự
lãnh đạo của Đảng; nâng cao ý chí tiến cơng cách mạng, phát huy tính tự giác,
tích cực, sáng tạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng; góp phần hình
thành những con người mới; đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái,

phản động; bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối
quan điểm của Đảng, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc.
CTTT của Đảng có chủ thể và đối tượng xác định. Chủ thể CTTT của
Đảng là tồn bộ các tổ chức của hệ thống chính trị, trong đó Đảng là lực
lượng lãnh đạo; tồn thể cán bộ, đảng viên; các cơ quan tuyên giáo và cán bộ
tư tưởng ở các cấp, các ngành, các đoàn thể và cơ quan chính trị ở các đơn vị

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14

trong lực lượng vũ trang là tham mưu, nịng cốt. Đối tượng của CTTT của
Đảng là tồn thể cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. CTTT phải được
tiến hành cả trong Đảng và trong toàn xã hội.
CTTT của Đảng trước hết hướng vào việc xây dựng Đảng vững mạnh
về tư tưởng, nhằm củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng, xây dựng sự nhất trí
và tư tưởng, khối đại đoàn kết thống nhất trong Đảng, nâng cao trình độ trí tuệ
của Đảng, làm cho Đảng ln xứng đáng với vai trị lãnh đạo tồn xã hội, thật
sự là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu cho lợi ích của
nhân dân lao động và của toàn dân tộc. Đối với xã hội, CTTT của Đảng góp
phần quan trọng xây dựng hình thái ý thức xã hội XHCN; xác lập hệ tư tưởng
giai cấp công nhân, làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối của Đảng chiếm vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội,
đồng thời xây dựng con người Việt Nam có lý tưởng, trí tuệ, tài năng, đạo
đức, lối sống... tiêu biểu cho con người mới Việt Nam XHCN.
Về cấu trúc, CTTT của Đảng bao gồm nhiều mặt công tác liên quan
chặt chẽ, thống nhất biện chứng với nhau, làm tiền đề của nhau, tạo thành một

q trình liên tục.
Cơng tác lý luận là công tác quan trọng hàng đầu trong CTTT, nhằm
phát triển và làm sâu sắc hơn những vấn đề lý luận, tổng kết thực tiễn, phản
ánh đúng bản chất của các hiện tượng và xu thế vận động của xã hội, từ đó
hình thành chủ trương, tìm ra con đường, bước đi, những giải pháp và
phương hướng hành động theo mục tiêu đã định. Lênin đánh giá rất cao vai
trị của lý luận và cơng tác lý luận. Người cho rằng công tác lý luận phải đi
tiên phong, phải "đi trước phong trào tự phát, chỉ đường cho nó... biết giải
quyết trước người khác tất cả các vấn đề từ lý luận chính trị, sách lược và
các vấn đề về tổ chức mà "những yếu tố vật chất" của phong trào húc phải
một cách tự phát [25; tr. 445 - 446].

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

15

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đánh giá rất cao vai trị của cơng tác lý luận.
Người viết: "Khơng có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi" [36; tr.234];
"có kinh nghiệm mà khơng có lý luận thì cũng như một mắt sáng một mắt
mờ" [36; tr. 234].
Cơng tác tun truyền có nhiệm vụ truyền bá sâu rộng chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và
pháp luật của Nhà nước, những chuẩn mực về đạo đức, lối sống, về xây dựng
con người mới, nhân cách mới, nền văn hóa mới và những giá trị truyền thống
của dân tộc..., làm cho chúng trở thành những nhân tố chi phối, thống trị trong
đời sống tinh thần của xã hội; nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và
quần chúng nhân dân về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp
luật của Nhà nước... một cách có căn cứ khoa học, trên cơ sở đó, xây dựng và

củng cố niềm tin vững chắc vào sự nghiệp cách mạng và hành động một cách
tự giác, sáng tạo trong công cuộc xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Cơng
tác tun truyền phải làm rõ vì sao Đảng đặt vấn đề như thế; nội dung, quan
điểm của Đảng như thế nào; tiến hành thực hiện, giải pháp phải thực hiện ra
sao? Cơng tác tun truyền có thể được tiến hành bởi các kênh thông tin
chuyển tải khác nhau như: bài giảng, báo cáo chuyên đề, các tài liệu sách báo,
các hoạt động văn hóa - nghệ thuật, phát thanh, truyền hình... Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã định nghĩa rất cô đọng "Tuyên truyền là đem một việc gì đó nói cho
dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm" [36; tr. 162].
Công tác cổ động là tác động của chủ thể CTTT vào tư tưởng, tình cảm
của đối tượng thơng qua việc giải thích một sự việc cụ thể, thiết thực nhằm
tạo nên ấn tượng mạnh ở đối tượng, kích thích và thúc đẩy họ hăng hái hành
động thực hiện cơng việc đó. Cơng tác cổ động có vai trị hết sức quan trọng
trong nhiệm vụ thơng tin, giải thích cụ thể cho dân chúng hiểu biết kịp thời
những sự kiện đang diễn ra trong đời sống; giải thích đường lối, chính sách

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

16

của Đảng, pháp luật của Nhà nước; cổ vũ, động viên mọi người hành động
tích cực, tự giác và sáng tạo. Công tác cổ động được thực hiện dưới nhiều
hình thức như: băng-rơn, áp-phích, khẩu hiệu, tranh ảnh, các bài viết mang
tính cổ động, chủ yếu là thơng tin giải thích những nhiệm vụ cụ thể, nhiệm vụ
chính trị trước mắt, những vấn đề và sự kiện đang diễn ra ở địa phương, cơ sở
và cổ vũ quần chúng thực hiện những nhiệm vụ ấy. Lênin đánh giá cao vị trí,
vai trị của cơng tác cổ động trong giải quyết nhiệm vụ cụ thể của cách mạng.

Theo Người, mỗi cán bộ cổ động phải cố gắng "ảnh hưởng một cách tốt nhất
đến một thính giả nhất định, làm cho một chân lý nào đó đối với họ trở nên có
sức thuyết phục mạnh nhất, dễ hiểu nhất, để lại ấn tượng rõ ràng nhất, sâu sắc
nhất" [27; tr. 28].
Việc theo dõi, nắm bắt, phân tích, xử lý các tư tưởng mới nảy sinh,
khuyến khích các khuynh hướng và tư tưởng tiến bộ, uốn nắn các khuynh
hướng và tư tưởng lệch lạc, nói gọn lại là hoạt động quản lý các q trình tư
tưởng (CTTT theo nghĩa hẹp) có ý nghĩa trực tiếp. Trong quá trình vận động
của xã hội, của từng cộng đồng dân cư, của tổ chức đảng luôn xuất hiện các tư
tưởng mới, sự cọ xát giữa các loại ý kiến và quan điểm khác nhau, trong đó có
luồng tư tưởng tích cực, hợp lý và luồng tư tưởng tiêu cực, chưa hợp lý.
CTTT của tổ chức đảng phải nắm bắt kịp thời các luồng tư tưởng ấy, phân
tích chúng, tìm ra ngun nhân trực tiếp và sâu xa hình thành nên mỗi loại,
phân biệt đúng sai, từ đó ủng hộ và khuyến khích các tư tưởng đúng đắn và
phê phán, uốn nắn các tư tưởng lệch lạc, sai trái. Đây là lĩnh vực rất thường
xuyên, quan trọng mà CTTT của tổ chức đảng phải làm tốt, là thước đo thể
hiện rõ năng lực làm CTTT của tổ chức đảng.
Hoạt động đấu tranh tư tưởng vừa gắn với các nội dung trên, vừa mang tính
độc lập nhất định trong cơng việc và hồn cảnh cụ thể. Đây là hoạt động cần thiết
trong CTTT của Đảng nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng, quan điểm của Đảng, củng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

17

cố sự nhất trí về tư tưởng trong Đảng, chống lại sự phá hoại về tư tưởng của các
thế lực phản động và khắc phục sự phai nhạt, suy thoái tư tưởng của cán bộ, đảng

viên và nhân dân. Cơng việc này khơng chỉ là các bài nói và viết chính thức được
đăng tải trên các phương tiện thơng tin đại chúng, mà cịn là những ý kiến đấu
tranh, phê phán các quan điểm sai trái ngay trong sinh hoạt đảng.
Từ phân tích các quan niệm về cơng tác tư tưởng có thể rút ra quan
niệm cơng tác tư tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam là một bộ phận cấu
thành rất quan trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng, là hoạt động truyền
bá và phát triển sáng tạo của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
chủ trương, đường lối của đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước nhằm xây
dựng thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cộng sản, giá trị đạo đức đúng
đắn, xây dựng niềm tin và đạo đức lối sống đồng thuận trong nhân dân, xây
dựng khối đại đoàn kết dân tộc, phát huy tính chủ động, sáng tạo của các tầng
lớp nhân dân, thực hiện thắng lợi mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội " Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh".
1.1.2. Chất lượng công tác tư tưởng
* Khái niệm chất lượng
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, chất lượng là: "Cái làm nên phẩm chất,
giá trị của một con người, sự vật" [56; tr.331]. Chất - theo nghĩa triết học - là
tính quy định của sự vật, khiến cho nó là sự vật này chứ khơng phải là sự vật
khác. Chất lượng là phạm trù liên quan đến sự đánh giá mức độ đạt được so
với những tiêu chuẩn được quy định, là sự thể hiện những yếu tố khách quan
tạo ra nó và những nỗ lực chủ quan để đạt tới nó.
* Khái niệm chất lượng cơng tác tư tưởng của Đảng
Chất lượng CTTT của Đảng là tổng hợp của chất lượng các mặt hoạt
động cấu thành CTTT; là mức độ đạt được của CTTT so với mục đích, u
cầu, mục tiêu đề ra cho nó.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

18

Chất lượng CTTT của Đảng được đánh giá theo mức độ so sánh giữa
yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu của CTTT và thực tiễn đạt được qua các lĩnh vực
hoạt động của nó. Có thể nói, chất lượng CTTT của Đảng thể hiện ở việc đem
lại và làm chuyển biến tích cực ở đối tượng những yêu cầu cơ bản về tư tưởng
mà Đảng đặt ra trong từng thời kỳ.
Chất lượng CTTT của Đảng là giá trị sự tác động định hướng của Đảng
lên trạng thái và quá trình vận động của ý thức xã hội. Nói cách khác, đó là
những giá trị đạt được của q trình tác động định hướng nhận thức, giải
quyết những mâu thuẫn về tư tưởng, phát triển tiềm năng sáng tạo của lĩnh
vực tinh thần, xác lập thế giới quan và hệ tư tưởng của Đảng, góp phần hình
thành con người mới, xã hội mới.
Chất lượng CTTT của Đảng hiện nay thể hiện trên các khía cạnh:
- Chất lượng của việc nâng cao nhận thức về mọi mặt cho đối tượng tác
động, đặc biệt là nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước và
nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ sở.
- Tính thuyết phục, mức độ bền vững, sâu sắc của nhận thức, niềm tin ở
đối tượng do CTTT đưa lại, đạt tới mức đối tượng có thể tự mình nhìn nhận,
phân biệt đúng sai và phản ứng lại một cách thích đáng đối với các quan điểm
sai trái, góp phần khắc phục các nhận thức sai lầm, củng cố sự nhất trí về tư
tưởng trong Đảng và trong xã hội.
- Mức độ của sự nhạy bén, sáng tạo, kịp thời nắm bắt và giải quyết
những mâu thuẫn về tư tưởng, phát hiện và trả lời nhanh chóng những vấn đề
tư tưởng nảy sinh, tính chiến đấu cao đối với chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ
hội, những quan điểm mơ hồ, sai trái trong Đảng và trong xã hội.
Khi đánh giá chất lượng của CTTT cần chú ý những hoàn cảnh lịch sử cụ thể, các điều kiện khách quan và sự nỗ lực chủ quan của các chủ thể
CTTT. Bởi vì, trong mỗi thời kỳ cách mạng, yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

19

CTTT của Đảng có những đặc điểm riêng, quan niệm về chất lượng CTTT
cũng mang dấu ấn lịch sử. Đồng thời, điều kiện, hoàn cảnh cụ thể ở từng địa
phương, cơ sở cũng chi phối rất lớn đến từng chủ thể và kết quả đạt được của
CTTT. Chất lượng CTTT có nhiều mức độ khác nhau, tùy theo mức độ đạt
được của CTTT so với mục đích, yêu cầu đề ra. Vì thế, trong thực tế, cần
tránh hiện tượng để được đánh giá đạt chất lượng cao mà hạ thấp yêu cầu.
Quá trình hình thành và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam gắn liền
với quá trình truyền bá và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực
tiễn cách mạng Việt Nam. Trong suốt hơn 84 năm hoạt động, trải qua các thời kỳ
cách mạng, Đảng ta luôn chú trọng nâng cao chất lượng và tích lũy được nhiều
kinh nghiệm quý về CTTT trong Đảng và trong xã hội. Ngày nay, trong sự
nghiệp CNH, HĐH đất nước, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế,
CTTT vẫn giữ vị trí hàng đầu trong công tác xây dựng Đảng và trong hoạt động
lãnh đạo của Đảng ta. Trong giai đoạn lịch sử hiện nay, CTTT của Đảng phải
luôn được đổi mới và phát triển cho phù hợp với những hoàn cảnh và điều kiện
mới, không ngừng nâng cao chất lượng đáp ứng yêu cầu của cơng cuộc đổi mới.
1.2. Tiêu chí đánh giá chất lượng công tác tư tưởng
Đánh giá đúng chất lượng CTTT có ý nghĩa rất quan trọng, là căn cứ,
cơ sở để đề ra phương hướng, giải pháp tiến hành CTTT đúng đắn, thiết thực,
sát hợp với thực tế hơn. Việc đánh giá chất lượng CTTT phải căn cứ vào
nhiệm vụ và kết quả đạt được của CTTT so với yêu cầu, mục tiêu đề ra.
Thứ nhất, đánh giá được mức độ sâu rộng, kịp thời, hiệu quả của việc tổ

chức phổ biến, quán triệt đường lối, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng,
chính sách và pháp luật của Nhà nước... đến với cán bộ, đảng viên và nhân dân,
từ đó nâng cao nhận thức và năng lực tổ chức thực hiện tốt những nghị quyết của
Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước ở địa phương, cơ sở. Trên cơ sở đó
tạo ra sự nhất trí, tin tưởng và quyết tâm thực hiện thắng lợi các chương trình, kế
hoạch phát triển kinh tế, văn hố xã hội của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

20

Tiêu chí này bảo đảm CTTT khơng ngừng nâng cao nhận thức về chính
trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, pháp luật, khoa học kỹ thuật, đạo đức..., đặc biệt
là nhận thức về chính trị, cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ của thành phố và cơ sở trong thời kỳ hiện nay. Trên cơ sở nhận thức
sâu sắc đường lối của Đảng, hiểu biết các vấn đề về đời sống chính trị của xã
hội, từng tổ chức đảng, từng đảng viên, từng người dân có thể tự mình phân
tích, lý giải các vấn đề, phân biệt đúng, sai, đấu tranh kịp thời với các ý kiến,
dư luận lệch lạc, các luận điệu xuyên tạc của các lực lượng thù địch, vững
vàng trước mọi thử thách, mọi biến động của tình hình trong nước và thế giới.
Từ nhận thức sâu sắc các vấn đề đó, các cán bộ, đảng viên và nhân dân
thành phố mới vận dụng sáng tạo, xây dựng các chương trình, kế hoạch cơng
tác phù hợp với điều kiện cụ thể của từng cơ sở. Thông thường, mọi chủ
trương, đường lối của Đảng chỉ là sự định hướng chung ở tầm vĩ mơ, khi giải
quyết tình huống cụ thể ở từng địa phương, các tổ chức đảng phải căn cứ vào
điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của địa phương để có vận dụng sáng tạo. Kinh
nghiệm cho thấy, trong q trình lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của

Đảng ở địa phương, cấp ủy đảng cơ sở nào năng động, sáng tạo, dám nghĩ,
dám làm, không rập khuôn, máy móc những kinh nghiệm của các địa phương
khác, nắm vững lý luận và đường lối, tự mình tìm ra được cách đi riêng phù
hợp với điều kiện cụ thể của địa phương mình, thì sẽ mang lại hiệu quả to lớn,
thiết thực. Ngược lại, ở đâu tổ chức cơ sở Đảng chưa bứt ra khỏi tư tưởng
trông chờ, ỷ lại, hoặc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng một cách
cứng nhắc, thì chẳng những kinh tế chậm phát triển, đời sống nhân dân gặp
nhiều khó khăn, mà tư tưởng chính trị trong Đảng và trong nhân dân ở cơ sở
cũng diễn biến phức tạp. Do đó, khi đánh giá chất lượng của các Đảng bộ
huyện và cơ sở, trước hết phải căn cứ vào chỗ CTTT đã góp phần nâng cao
năng lực quán triệt, tổ chức và thực hiện đường lối của Đảng tại địa phương

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

21

như thế nào? Nói cách khác, phải dựa vào việc xác định và hồn thành nhiệm
vụ chính trị của địa phương để đánh giá chất lượng CTTT.
Thứ hai, tính kịp thời, sâu sát trong việc nắm bắt và khả năng phân tích
đúng đắn tình hình tư tưởng, tâm tư, nguyện vọng và những đề xuất, kiến nghị
của đảng viên và nhân dân. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận
góp phần hồn thiện đường lối, nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường
đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Tiến hành giáo dục chính trị, tổ chức
học tập và quán triệt các nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước. Cấp uỷ, Ban Tuyên giáo và Trung tâm bồi dưỡng chính trị thành phố
chỉ đạo và phối hợp thực hiện các chương trình bồi dưỡng giáo dục của cấp
trên và yêu cầu của cấp uỷ.

Đây là tiêu chí đánh giá sự nhạy bén, giải quyết kịp thời các diễn biến,
mâu thuẫn tư tưởng nảy sinh trong Đảng và trong xã hội của chủ thể CTTT.
Các mâu thuẫn tư tưởng tồn tại, nảy sinh trong Đảng và xã hội nếu không được
phát hiện và giải quyết kịp thời, chính xác, có sức thuyết phục sẽ dẫn tới hậu
quả khôn lường. Mặt khác, tư tưởng ln phản ánh lợi ích của các tầng lớp,
cộng đồng trong xã hội. Vì vậy, khi tiến hành CTTT, các chủ thể CTTT khơng
được đơn giản hóa và thốt ly cuộc sống, phải ln có quan điểm và ngun tắc
rõ ràng. Đây là địi hỏi ln đặt ra đối với cấp ủy đảng các cấp và đội ngũ cán
bộ trực tiếp làm CTTT. Phải bám sát thực tiễn, am hiểu thực tiễn, đi sâu, đi sát
vào các phong trào, nắm chắc cơ sở, nắm bắt tình hình diễn biến tư tưởng, tâm
tư, nguyện vọng của đảng viên và nhân dân, từ đó tìm ra nội dung, phương
thức giáo dục, tuyên truyền, cổ động phù hợp với đối tượng và hoàn cảnh cụ
thể của cơ sở; đề xuất các giải pháp cụ thể, phối hợp giữa các lực lượng, các
chủ thể, các phương tiện để giải quyết kịp thời, dứt điểm các mâu thuẫn tư
tưởng mới nảy sinh và những diễn biến tư tưởng tiêu cực có thể xảy ra.
Thứ ba, kiên quyết phòng ngừa, đấu tranh với những biểu hiện về tư
tưởng và hành động (nói, viết, làm) trái với quan điểm, đường lối, chính sách

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn