Quản lý cai nghiện ma túy ở thành phố vinh, tỉnh nghệ an hiện nay
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (998.18 KB, 106 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
ĐẶNG THU TRANG
QUẢN LÝ CAI NGHIỆN MA TÚY
Ở THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
HÀ NỘI - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
ĐẶNG THU TRANG
QUẢN LÝ CAI NGHIỆN MA TÚY
Ở THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Quản lý xã hội
Mã số
: 8 31 02 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Xuân Học
HÀ NỘI - 2019
Luận văn đã được sửa chữa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm
luận văn cao học.
Hà Nôi, ngày
tháng
năm 2019
CHủ TịCH HộI ĐồNG
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố
Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay” là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi dưới sự
hướng dẫn của TS. Trần Xuân Học. Những số liệu, tài liệu trích dẫn có nguồn
gốc rõ ràng và trung thực. Các kết quả nghiên cứu chưa từng công bố trong
bất kì cơng trình nào.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Đặng Thu Trang
LỜI CẢM ƠN
Trước hết, em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, Quý thầy, cô, Ban
đào tạo, các khoa, phịng của Học viện Báo chí và Tun truyền đã tận tình
giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ em trong suốt thời gian học
tập, nghiên cứu tại Học viện.
Đặc biệt, em xin gửi lòng biết ơn chân thành nhất đến TS. Trần Xuân
Học - người đã tận tình hướng dẫn em trong quá trình thực hiện và hoàn thiện
luận văn.
Em chân thành cảm ơn Trung tâm Giáo dục Lao động xã hội thành phố
Vinh đã giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện để tôi vượt qua khó khăn, hồn
thành tốt nhiệm vụ học tập và nghiên cứu.
Do khả năng nghiên cứu của bản thân còn hạn chế nên luận văn khơng
thể tránh khỏi các thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của Quý thầy, cơ
và các bạn đồng nghiệp để em hồn thiện Luận văn của mình
Kính gửi đến Lãnh đạo Học viện, Q thầy, cô và tất cả mọi người lời tri
ân sâu sắc nhất!
Em xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn
Đặng Thu Trang
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BCĐ
Ban chỉ đạo
GDTT
Giáo dục tuyên truyền
LĐXH
Lao động xã hội
LĐTBXH
Lao động thương binh xã hội
PCMT
Phòng chống ma túy
PCTN
Phòng chống tệ nạn
TNMT
Tệ nạn ma túy
TNXH
Tệ nạn xã hội
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Tình hình nghiện ma túy trên địa bàn thành phố Vinh giai đoạn
2014 – 2018 ...................................................................................... 45
Bảng 2.2. Kết quả phát hiện người nghi nghiện ma túy ................................ 51
Bảng 2.3. Hoạt động dạy nghề tại Trung tâm giai đoạn 2014-2018 .............. 56
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
MụC LụC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ CAI NGHIỆN MA TUÝ Ở
CẤP HUYỆN ................................................................................................ 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của quản lý cai nghiện ma tuý ở
cấp huyện ............................................................................................ 7
1.2. Nguyên tắc, nội dung và phương pháp quản lý cai nghiện ma tuý ở
cấp huyện ........................................................................................... 22
1.3. Các điều kiện đảm bảo cho quản lý cai nghiện ma túy ở cấp huyện... 35
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CAI NGHIỆN MA TUÝ Ở
THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY ............................... 38
2.1. Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội và tình hình nghiện ma tuý ở
thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An............................................................ 38
2.2. Kết quả, hạn chế trong quản lý cai nghiện ma túy ở thành phố
Vinh, tỉnh Nghệ An và nguyên nhân .................................................. 47
Chương 3: DỰ BÁO, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG
CƯỜNG QUẢN LÝ CAI NGHIỆN MA TUÝ Ở THÀNH PHỐ VINH,
TỈNH NGHỆ AN TRONG THỜI GIAN TỚI .......................................... 75
3.1. Dự báo, phương hướng tăng cường quản lý đối với hoạt động cai
nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới .... 75
3.2. Giải pháp tăng cường quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố Vinh,
tỉnh Nghệ An trong thời gian tới......................................................... 80
KẾT LUẬN ................................................................................................. 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 94
TÓM TẮT LUậN VĂN .............................................................................. 98
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, ở Việt Nam, bên cạnh những thành tựu về
sự phát triển kinh tế xã hội, văn hoá thì tệ nạn xã hội cũng có chiều hướng gia
tăng và diễn biến phức tạp, trong đó thì nổi lên là tệ nạn ma tuý. Ma tuý là
hiểm hoạ đối với loài người và đã thực sự trở thành vấn đề nóng bỏng, vượt
qua biên giới mỗi quốc gia. Ma tuý làm ảnh hưởng rất lớn đến nhiều mặt của
đời sống xã hội, trực tiếp phá vỡ hạnh phúc gia đình của những người mắc
nghiện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ, trí tuệ, nhân cách của người
nghiện ma tuý; là mối hiểm hoạ đối với tương lại, nòi giống dân tộc, để lại
hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ mai sau; đồng thời, nó cịn tác động xấu đến
an ninh trật tự, sự ổn định và sự phát triển của xã hội. Phịng, chống tệ nạn xã
hội nói chung và tệ nạn nghiện ma tuý nói riêng hiện nay đã và đang trở thành
các chương trình tồn cầu.
Trong thời gian qua các cấp lãnh đạo và nhân dân thành phố Vinh đã
đạt được nhiều tiến bộ trên cả lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội và
xây dựng con người, nhưng cũng có nhiều vấn đề nẩy sinh đang đặt ra cần
giải quyết trong thời gian tới. Nếu Nghệ An được xác định là một trong
những tỉnh trọng điểm, phức tạp về ma tuý của cả nước thì thành phố Vinh
được xem là “điểm đen” về tệ nạn nghiện ma tuý của cả tỉnh Nghệ An. Đấu
tranh tệ nạn ma tuý và giáo dục nhân cách thanh niên đang là vấn đề bức xúc
hiện nay của thành phố Vinh khi số người nghiện có hồ sơ quản lý trên 1.000
người, nhưng số liệu thực tế chưa thống kê được có thể gấp 2 lần.
Ý thức được tính cấp bách và trách nhiệm to lớn đối với từng số phận con
người, với cộng đồng xã hội, Thành uỷ, Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh đã chủ
trương xoá bỏ triệt để tệ nạn ma tuý, xây dựng xã hội văn minh, lành mạnh. Tuy
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
2
nhiên, tỷ lệ người tái nghiện ma tuý vẫn còn rất cao. Việc tổ chức cai nghiện ma
túy ở xã, phường, thị trấn và công tác quản lý giáo dục, tạo công ăn việc làm
cho đối tượng sau cai chưa được các cấp chính quyền và các tổ chức đồn thể
cơ sở trú trọng. Cơng tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng cịn gặp nhiều khó
khăn, tình hình bn bán ma t, sử dụng trái phép ma tuý diễn biến rất phức
tạp, số đối tượng tội phạm cịn tiềm ẩn có lúc cịn trở thành điểm nóng, gây
nhiều dư luận trong nhân dân. Một số cơ sở xã, phường, thị trấn chưa thực sự
quan tâm tới công tác cai nghiện phục hồi, dẫn đến chưa phát huy được sức
mạnh tổng hợp của cộng đồng trong công tác cai nghiện, sự lồng ghép các
chương trình phịng,chống tệ nạn ma tuý chưa được thường xuyên nên tỷ lệ
đối tượng được dạy nghề, cho vay vốn, tạo việc làm đạt tỷ lệ thấp. Đó là một
q trình khó khăn, phức tạp, địi hỏi khơng chỉ nỗ lực phi thường của bản thân
người nghiện mà còn cần sự hỗ trợ của gia đình, cộng đồng, xã hội…
Xuất phát từ thực trạng trên, với mong muốn quản lý về cai nghiện ma
tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An thu được kết quả tốt hơn, giúp người nghiện
ma tuý tái hoà nhập cộng đồng, góp phần hạn chế tối đa hậu quả của tệ nạn ma
tuý, vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố
Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Trong thời gian qua đã có một số cơng trình nghiên cứu liên quan đến
quản lý người nghiện ma túy ở nhiều cấp độ khác nhau, trong đó có thể kể
đến các cơng trình nghiên cứu tiêu biểu sau:
2.1. Giáo trình, sách tham khảo
- Giáo trình của trường Học viện Báo chí và Tuyên truyền: Khoa học
quản lý, Quản lý xã hội về An ninh – Quốc phòng, Quản lý xã hội về văn hoá
– giáo dục.
- Sách tham khảo (2004) “Những giải pháp hữu hiệu quản lý cai nghiện
và sau cai nghiện” của Viện Nghiên cứu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội,
Hà Nội, NXB Lao động – Xã hội.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
3
- Sách chuyên khảo (2012), “Nghiện ma tuý và thử nghiệm các giải
pháp hạn chế tái nghiện cho đối tượng sau cai nghiện”, của tác giả Trần Xuân
Bắc,NXB Lao Động.
2.2. Chuyên đề, luận văn, luận án
- Lê Thị Ngọc Dung (2016), “Thực trạng hoạt động quản việc dạy
nghề cho học viên trường cai nghiện ma tuý tại Thành phố Hồ Chí Minh”,
luận văn thạc sĩ Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, thành phố Hồ Chí
Minh. Luận văn đã khái quát những vấn đề lý luận về quản lý dạy nghề cho
học viên tại các trường cai nghiện ma túy; phân tích thực trạng hoạt động
quản việc dạy nghề cho học viên trường cai nghiện ma t tại Thành phơ Hồ
Chí Minh trong những năm gần đây, chỉ rõ nguyên nhân của những hạn chế.
Từ đó, đề xuất 6 nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản việc
dạy nghề cho học viên trường cai nghiện ma t tại Thành phơ Hồ Chí Minh
trong những năm tới.
- Trịnh Huyền Trang (2017), “Các giải pháp quản lý giáo dục phòng
chống ma tuý cho sinh viên các trường Đại học”, năm 2017, Học viện Quản
lý giáo dục. Luận văn đã hệ thống những vấn đề lý luận về quản lý phòng
chống ma túy cho sinh viên; chỉ rõ thực trạng phòng chống ma tuý cho sinh
viên các trường Đại học trong những năm gần đây và đề xuất 6 nhóm giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý phòng chống ma tuý cho sinh viên các
trường Đại học ở nước ta trong những năm tới.
- Nguyễn Minh Khối (2017),“Quản lý cơng tác cai nghiện ma t ở
Bắc Giang”, năm 2017. Luận văn hệ thống hoá cơ sở lý luận về ma tuý; quản
lý và quản lý cai nghiện ma tuý; nghiên cứu thực trạng về công tác quản lý cai
nghiện ma tuý trên địa bàn tỉnh những năm gần đây; đề xuất một số giải pháp
khả thi nhằm quản lý tốt hơn công tác cai nghiện ma tuý trên địa bàn tỉnh
trong thời gian tới.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
4
- Dương Thị Thúy Quyên (2018), “Quản lý xã hội đối với người sau
cai nghiện ma túy ở thành phố Vinh hiện nay”, luận văn thạc sĩ Học viện Báo
chí và Tuyên truyền. Luận văn đã khái quát những cơ sở lý luận và thực tiễn
về quản lý xã hội đối với người sau cai nghiện ma túy; phân tích thực trạng
quản lý xã hội đối với người sau cai nghiện ma túy ở thành phố Vinh hiện
nay. Từ đó đề xuất giải pháp tăng cường quản lý xã hội đối với người sau cai
nghiện ma túy ở thành phố Vinh trong thời gian tới.
Các cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập tới vấn đề quản lý người cai
nghiện tại các địa phương khác nhau, ở những thời điểm khác nhau và với
những khía cạnh tiếp cận khác nhau. Đó sẽ là nguồn tư liệu quý báu để tác giả
tham khảo trong luận văn của mình. Tuy nhiên, đến nay chưa có cơng trình
nghiên cứu nào một cách toàn diện cả về lý luận và thực tiễn về công tác quản
lý người cai nghiện ma túy trên địa bàn thành phố Vinh nên việc nghiên cứu
đề tài là quan trọng và khơng trùng lặp.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ lý luận, phân tích và đánh giá thực trạng của quản lý
cai nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, luận văn đưa ra dự báo,
phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường quản lý cai nghiện ma tuý ở
thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đề ra, luận văn tập trung thực hiện
các nội dung nghiên cứu như sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về quản lý cai nghiện ma tuý ở cấp huyện.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố
Vinh, tỉnh Nghệ An thời gian qua và chỉ rõ nguyên nhân của thực trạng này.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý cai nghiện ma tuý ở
thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh
Nghệ An hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý cai
nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
- Phạm vi Tthời gian: Thời gian từ 2015 đến nay
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu đề tài
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và hệ thống quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam
về quản lý và giải quyết các vấn đề xã hội.
5.2. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tác giả nghiên cứu một số tài liệu
như: Giáo trình, sách báo, đề tài khoa học, tạp chí, các bài viết trên internet để
làm cơ sở lý luận cho luận văn. Bên cạnh đó, tác giả thu thập các báo cáo để
có các số liệu minh chứng cho phần thực trạng.
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử đồng thời luận văn sử dụng
các phương pháp tra cứu tài liệu, khảo sát, tổng hợp, phân tích, phương pháp
thống kêtrong quá trình nghiên cứu và đưa ra các nhận định.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn xây dựng được một số khái niệm cơ bản như: cai nghiện ma
tuý, quản lý cai nghiện ma tuý; đặc biệt là sự cần thiết và nội dung quản lý cai
nghiện ma tuý.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
6
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn đã chỉ rõ ra được những kết quả đã đạt được cũng như hạn
chế và nguyên nhân từ đó đưa ra dự báo, đề ra phương hướng và giải pháp
nhằm tăng cường quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
trong thời gian tới.
7. Đóng góp mới của đề tài
- Làm căn cứ khoa học, thực tiễn cho các cơ quan quản lý nhà nước, cơ
quan chức năng có liên quan đánh giá đúng thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân
của thực trạng quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
hiện nay.
- Đưa ra dự báo, phương hướng và đề xuất giải pháp nhằm tăng cường,
đổi mới công tác quản lý cai nghiện ma tuý ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
trong thời gian tới.
- Về giá trị thực tiễn: Luận văn có thể làm tài liệu nghiên cứu, tham khảo
cho sinh viên chuyên ngành quản lý xã hội, quản lý hành chính nhà nước.
8. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung của luận
văn gồm 03 chương và 06 tiết.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ CAI NGHIỆN MA TUÝ
Ở CẤP HUYỆN
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của quản lý cai nghiện ma tuý ở
cấp huyện
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm ma tuý và tác hại của ma tuý
Thứ nhất, khái niệm ma túy
Ma túy là tên gọi chung của chất gây nghiện có đặc tính: làm cho người
sử dụng ln có ham muốn phải sử dụng bất cứ lúc nào; làm cho người sử
dụng có khuynh hướng tăng liều dùng ngày càng cao; làm cho người sử dụng
trở thành nô lệ về vật chất lẫn tinh thần, và nếu ngưng sử dụng sẽ bị lên cơn
vật vã, đau đớn, thậm chí đe dọa tới tính mạng
Do vậy khái niệm ma túy được các chuyên gia của Liên hợp quốc xác
định: “Ma túy là các chất hóa học có nguồn gốc tự nhiên và nhân tạo khi xâm
nhập vào cơ thể con người sẽ có tác động làm thay đổi tâm trạng, ý thức và
trí tuệ, làm con người bị lệ thuộc vào chúng gây nên tổn thương cho cá nhân
và cộng đồng”. Các chuyên gia nghiên cứu về ma túy của Việt Nam cho rằng:
“Ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp. Khi được đưa vào
cơ thể con người nó có tác dụng làm thay đổi trạng thái ý thức và sinh lý con
người đó. Nếu lạm dụng ma túy, con người sẽ lệ thuộc vào nó, khi đó gây tổn
thương và nguy hại cho người sử dụng và cộng đồng”. [44,3]
Bộ Luật phòng, chống ma tuý năm 2000 và Luật sửa đổi bổ sung về
phòng, chống ma túy ma tuý năm 2008, trong đó quy định các tội phạm ma túy
đã chỉ rõ: “Ma túy bao gồm nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa, cao côca, lá, hoa
quả cây cần sa; lá cây côca; quả thuốc phiện khô; quả thuốc phiện tươi;
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
8
heroin; côcain; các chất ma túy khác ở thể lỏng; các chất ma túy khác ở thể
rắn”. [33,2]
Luật phòng chống ma túy đã khái niệm các từ ngữ:
- Chất gây nghiện: Là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây
tình trạng nghiện đối với người sử dụng.
- Chất ma túy: Là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định
trong các danh mục được Chính phủ ban hành.
- Chất hướng thần: Là chất kích thích, ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác,
nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới trạng thái nghiện đối với người sử dụng.
Từ những khái niệm trên có thể hiểu: ma túy là những chất có nguồn
gốc tự nhiên hay nhân tạo và khi dùng không được chỉ dẫn có thể gây nghiện,
làm ảnh hưởng rất lớn sức khỏe của con người cũng như sự ổn định và phát
triển của cộng đồng.
Một số loại ma túy thường gặp và đặc điểm gây hại của chúng:
* Thuốc phiện (Anh túc): Cây thuốc phiện (cây Anh túc) là loại cây
thân cỏ, thân thẳng đứng, cao từ 1-1,5m, mọc ở nơi khí hậu mát, thích hợp với
đất sét vơi. Nó có từ 8-12 nhánh phụ, mỗi nhãnh có 1 bơng hoa nhiều màu
sắc, từ hoa sinh ra quả. Nhựa từ quả gọi là thuốc phiện sống.
Nhựa thuốc phiện thường dùng để hút. Lúc đầu hút vào thấy có sự
khối lạc, tạo cảm giác hưng phấn, làm giảm đau nhức, mệt mỏi. Nhưng càng
hút thì càng ngày càng phải tăng liều mới đạt được cảm giác như lần trước.
Dần dần người hút bị suy sụp, mất hết nghị lực, ý chí. Nguy hiểm hơn là khi
khơng có thuốc, người sử dụng ma túy phải nạo xái trong ống thuốc ra để hút,
hút xái độc hơn vì nó có khoảng 80-90% chất morphine.
Heroin: Thường được chế biến thành 02 loại: Loại bột trắng hồng, xốp
như bơng gọi là “Heroin 4” (cịn gọi là bạch phiến) dùng để chích vào tĩnh
mạch. Loại bột màu nâu hồng gọi là “Heroin 3” dùng để hút, hít.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
9
Dùng Heroin lần đầu sẽ có cảm giác mơ màng, khoan khoái, quên mọi
khổ đau, sầu não, bi thương…Nhưng khi cơn nghiện đến mà khơng có Heroin
người sẽ bị đau co thắt. Nếu dùng quá liều Heroin thì người sẽ bị tê liệt thần
kinh, hơn mê và có thể chết sau vài phút. Nghiện Heroin làm cho con người
thay đổi về tính cách, trở nên cơ độc, thù ghét đồng loại, mất khả năng sinh
dục; dễ gây ra các hành vi vi phạm pháp luật.
Cần sa: Còn gọi là cây Gai dầu, cây Gai mèo, cây Đai ma, Bồ Đà…Trong
y học, cần sa cịn có tác dụng chữa bệnh mất ngủ. Người ta sau khi hút cần sa
thường có những thay đổi tâm lý đột ngột như: cười to lên hoặc khóc than vãn
hoặc có nhiều hành vi vơ nghĩa khác, cần sa cịn làm cho con người ta có những
ảo giác khác thường và cả những cơn ác mộng. Sau những ảo giác mộng đó là sự
mệt mỏi, buồn ngủ nhưng giấc ngủ chập chần và cũng đầy ác mộng. Do vậy nếu
sử dụng lâu, người sẽ trở nên gầy gị, ốm yếu, ủ dột, có thể loạn thần kinh.
Ma túy tổng hợp: Là chất ma túy được điều chế bằng phương pháp tổng
hợp hóa học tồn phần từ các hóa chất (Được gọi là tiền chất). Điển hình là
amphetamine. Nhìn chung, các chất ma túy tổng hợp có tác dụng kích thích
mạnh và nhanh hơn các chất ma túy tự nhiên và bán tổng hợp. Chúng có tác
dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo
giác, hoang tưởng. Do vậy, chúng còn gọi là “các chất loạn thần”, “ma túy
điên”, “ma túy bạo lực”. Hiện nay, các chất ma túy này được coi là những
chất ma túy nguy hiểm nhất.[31, 8]
Thứ hai, tác hại của ma túy.
Ma túy gây tác hại nhiều mặt về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa và
trở thành mối đe doạ chung của nhân loại. Trong những năm gần đây tình
trạng nghiện ma túy đã trở thành hiểm họa lớn cho con người. Khơng một
quốc gia, dân tộc nào thốt ra ngồi vịng xốy khủng khiếp của nó để tránh
khỏi những hậu quả do nghiện ma tuý và buôn lậu gây ra. Ma túy đang làm
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
10
gia tăng tội phạm, bạo lực, tham nhũng, vắt kiệt nhân lực, tài chính, hủy diệt
những tiềm năng quý báu khác nhau mà lẽ ra phải được huy động cho việc
phát triển kinh tế, xã hội, đem lại ấm no hạnh phúc cho mọi người. Ma túy
làm suy thoái nhân cách, phẩm giá, tàn phá cuộc sống yên vui của gia đình,
gây xói mịn đạo lý, kinh tế, xã hội... Nghiêm trọng hơn tệ nạn ma túy còn là
tác nhân chủ yếu thúc đẩy căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS phát triển. Ma túy có
những tác hại vơ cùng to lớn cho cá nhân người nghiện, gia đình, người thân
và xã hội.
Đối với cá nhân người nghiện
- Ma túy dạng hít gây hư hại niêm mạc vùng mũi; ma túy dạng hút làm
tổn thương đường hô hấp.
- Gây xáo trộn những hoạt động bình thường của cơ thể dẫn đến những
tổn hại đối với một số cơ quan não, hệ thống nội tiết, tiêu hóa.
- Hành vi sử dụng ma túy có thể dẫn đến một số nguy cơ gây lây
nhiễm vi rút trong máu như: HIV, viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C.
- Nguy cơ tử vong do sử dụng quá liều ma túy.
- Người nghiện lâu ngày cơ thể gầy ốm, da xám, môi thâm, tóc khơ
cứng dễ gãy. Bị tổn thương tinh thần, kém tập trung suy nghĩ, giảm nghị lực
khiến cho bỏ ma túy cũng khó hơn.
- Người mới nghiện heroin khi “phê” thường gia tăng kích thích tình
dục dẫn đến tình dục khơng an tồn, có thể bị lây nhiễm HIV/AIDS. Nhưng
sử dụng heroin một thời gian dài làm suy yếu khả năng quan hệ tình dục.
- Giới nữ nghiện ma túy có khi phải bán thân để có tiền sử dụng ma túy.
- Nghiện ma túy là đánh mất tuổi trẻ, phá hủy tương lai, khơng giúp ích
gì cho xã hội.
- Hành vi sử dụng lệ thuộc vào ma tuý dẫn đến con đường phạm tội:
trộm cắp, cướp giật, lừa đảo, buôn bán ma túy.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
11
- Sự mất nhân cách, thay đổi tính tình, trở lên gian xảo, lừa dối mọi
người, huênh hoang với mục đích kiếm tiền để sử dụng ma túy.
- Giảm khả năng lao động, mất việc làm, tiêu tốn tiền bạc của cải của
bản thân, gia đình và xã hội.
- Làm đổ vỡ hạnh phúc gia đình, cha mẹ, vợ chồng, anh chị em lo lắng,
mất danh dự, xấu hổ với hàng xóm, bạn bè, đồng nghiệp. Đơi khi còn tệ hại
hơn dẫn đến gây gổ, bạo lực, chết chóc trong gia đình. Khơng phải ngẫu nhiên
mà “hình con ma kèm theo lưỡi hái hung bạo” đã được các nhà xã hội học ám
chỉ ma túy. Nếu sử dụng ma túy cơ thể trở lên lệ thuộc vào nó và khơng cịn là
chính mình nữa, mọi hoạt động hàng ngày hầu như chỉ nhằm vào thỏa mãn
cơn đói thuốc: thần kinh căng thẳng, rối loạn hô hấp, tim mạch, kinh nguyệt,
bất lực và chết đột ngột, nhân cách thay đổi, nhu nhược, bỏ bê công việc, học
hành, tương lai và lao vào tội ác.
- Người nghiện ma túy có nguy cơ nhiễm HIV do sử dụng chung kim
chích, quan hệ tình dục bừa bãi, khơng có ý thức tự bảo vệ mình mà cịn là
nguồn lây nhiễm cho người khác. Khi thiếu ma túy người nghiện có các biểu
hiện: chảy nước mắt, toàn thân bất an, vật vã, đổ mồ hôi, sốt, ớn lạnh, bứt rứt,
đứng ngồi không yên, cảm giác khó chịu như kiến bị trong xương, lo âu, mất
ngủ. Chính vì vậy người nghiện phải tìm mọi cách để có ma túy, kể cả hành vi
phạm pháp. Người nghiện cịn có cảm giác đi mây về gió, chỉ là cảm giác
ngắn ngủi nhất thời. Để đạt cảm giác này người nghiện phải sử dụng liều ma
túy ngày càng cao, dẫn đến tình trạng lệ thuộc vào nó và tự hủy hoại cơ thể.
Khi sử dụng quá liều có thể sẽ bị ngộ độc. Các triệu trứng xuất hiện rất nhanh,
tùy theo loại ma túy sử dụng sẽ có một số triệu trứng đặc trưng, nhưng chung
quy người nghiện sẽ rối loạn tâm thần, co giật, hôn mê, đôi khi trụy tim mạch,
suy hô hấp và dẫn đến cái chết.
Đối với gia đình và người thân
- Ma tuý gây tổn hại nghiêm trọng về mặt kinh tế của gia đình và bản
thân. Sử dụng ma tuý tiêu tốn nhiều tiền bạc. Khi đã nghiện, người nghiện
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
12
ln có xu hưởng tăng liều lượng dùng, chi phí về tiền của ngày càng lớn, dẫn
đến họ bị khánh kiệt về kinh tế.
Người nghiện ma túy dễ có những hành vi như: quậy phá, ẩu đả, đua xe
gây tai nạn giao thông...dẫn đến thiệt hại về kinh tế gia đình do phải bồi
thường cho đối phương. Tốn tiền bạc, cơng sức và thời gian chăm sóc khi
người nghiện ma túy mắc những chứng bệnh do sử dụng các chất gây nghiện.
Tốn thời gian thăm nuôi khi người nghiện phải vào tù vì phạm pháp.
Bên cạnh đó, sức khoẻ các thành viên khác trong gia đình giảm sút ( lo
lắng, mặc cảm, ăn khơng ngon, ngủkhơng n...vì trong gia đình có người
nghiện) . Gây tổn thất về tình cảm (thất vọng, buồn khổ, hạnh phúc gia đình
tan vỡ, ly thân, ly hơn, con cái khơng ai chăm sóc...)
Đối với xã hội
Nghiện ngập là đầu mối dẫn đến những tệ nạn xã hội. Để thỏa mãn cơn
nghiện người nghiện không từ hành vi nào: trộm cắp, cướp giật... thậm chí có
thể giết người.
Do một số loại ma túy gây ảo giác, người nghiện có những hành vi
hung hãn, quậy phá gây mất trật tự an ninh xã hội hoặc đua xe lạng lách gây
tai nạn giao thông. Ma túy cịn làm trật tự an tồn xã hội bị đe dọa, tệ nạn xã
hội gia tăng, các loại bệnh xã hội lan tràn.
Chi phí cho việc giáo dục phịng ngừa và điều trị cho bệnh nhân sẽ tốn
đến hàng tỷ đồng mỗi năm.
Tốn tiền xây dựng lực lượng phòng và khắc phục, giải quyết các hậu quả
do ma túy gây ra. Ma túy làm hư hỏng thế hệ trẻ sa chân vào nghiện ngập. Như
vậy ma túy ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, quốc phòng.
1.1.1.2. Khái niệm nghiện ma tuý và cai nghiện ma tuý
* Khái niệm nghiện ma túy
Theo Sổ tay chẩn đoán của hiệp hội Tâm thần mỹ (APA) định nghĩa
nghiện như sau: Các triệu chứng bao gồm hiện tượng dung nạp (Cần phải tăng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
13
liều lượng sử dụng để đạt được khoái cảm), sử dụng ma túy để giảm triệu
chứng cai, không thể giảm liều sử dụng thuốc hay ngưng sử dụng và tiếp tục
sử dụng dù biết nó có hại cho bản thân hay những người khác.[29, 18]
Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO) thì “nghiện ma túy là tình trạng lệ
thuộc về mặt tâm thần hoặc thể chất hoặc cả hai khi một người sử dụng ma túy
lặp đi lặp lại theo chu kỳ, hoặc dùng kéo dài liên tục một thứ ma túy và tình
trạng lệ thuộc này làm thay đổi cách cư xử, bắt buộc đương sự luôn cảm thấy
sự bức bách phải dùng ma túy để có được những hiệu ứng ma túy về mặt tâm
thần của ma túy và thốt khỏi sự khó chịu, vật vã do thiếu ma túy”.[29, 19]
Theo định nghĩa mới đây của tổ chức DAYTOP quốc tế (là tổ chức
Drug Addicts Yeald TO Persuasion – có nghĩa là điều trị người nghiện thơng
qua thuyết phục) thì: “Nghiện ma túy là tình trạng rối loạn cơ thể con người
về mặt sinh lý, tâm lý, nhận thức và hành vi do người đó sử dụng lặp đi lặp lại
một hoặc nhiều loại ma túy từ thiên nhiên tổng hợp”.[29, 20]
Có thêt hiểu nghiện ma túy theo cách sau:
- Theo nghĩa rộng: nghiện ma túy là tình trạng một bộ phận trong xã
hội là những người có thói quen dùng các chất ma túy, thường tịm mọi thủ
đoạn, hành vi để có được các chất ma túy và sử dụng chúng bất chấp sự
nghiêm cấm của pháp luật và dư luận xã hội.
- Theo nghĩa hẹp: nghiện ma túy là sự lệ thuộc của con người cụ thể đối
với các chất ma túy. Sự lệ thuộc đó đã tác động lên hệ thần kinh trung ương
tạo nên những phản xạ có điều kiện hoặc không thể từ bỏ được.
Từ khái niệm nghiện ma túy có thể rút ra cách hiểu về người nghiện ma
túy như sau: người nghiện ma túy là người bị lệ thuộc đối với các chất ma túy,
khó có thể quên hay từ bỏ ma túy. WHO định nghĩa: người nghiện ma túy là
người sử dụng chất ma túy, chất gây nghiện dưới những hình thức khác nhau
như hút, hít, tiêm chích, uống…và bị lệ thuộc vào các chất này. Đó là những
người ln bị lệ thuộc, bị trói buộc bởi tình trạng tâm lý khao khát và sự đam mê
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
14
đáng sợ nhất của con người. Những cơn nghiện có thể đưa người ta vào tình
trạng khốn quẫn mất hết phương hướng, thậm chí phạm tội cướp của, giết người.
Từ những khái niệm trên có thể hiểu: Người nghiện ma túy là người bị
lệ thuộc đối với các chất ma túy, khó có thể quên hay từ bỏ ma túy.
* Khái niệm cai nghiện ma túy
Với những hậu quả và tác hại mà ma túy gây ra cho người nghiện, gia
đình và xã hội…thì tất yếu phải có hoạt động cai nghiện ma túy. Đó là biện
pháp để giúp người nghiện ma túy thông qua chữa trị để từ bỏ ma túy, phục
hồi sức khỏe, tinh thần và tái hòa nhập cộng đồng. Thực chất, cai nghiện ma
túy là quá trình giải quyết sự rối loạn ba yếu tố của người nghiện: trạng thái
tâm sinh lý, nhận thức và hành vi.
Liên Hiệp Quốc đưa ra định nghĩa: Cai nghiện ma túy là tổng hợp các
biện pháp phòng, ngừa nghiện ma túy, chữa bệnh, chăm sóc sau điều trị, phục
hồi sức khỏe cho người bệnh, tái hòa nhập cộng đồng.[44, 5]
Qúa trình cai nghiện, phục hồi cho người nghiện ma túy chính là q
trình xử lý, giải quyết sự rối loạn 03 yếu tố: thể chất (cắt cơn, giải độc, phục
hồi sức khỏe, điều trị các bệnh cơ hội), tâm lý (tư vấn, giáo dục trị liệu, tâm lý
trị liệu, lao động trị liệu, giải trí trị liệu…) và xã hội (cách ly mơi trường có
chất ma túy, hướng nghiệp dạy nghề, tổ chức lao động sản xuất, học tập, các
hoạt động văn hóa, thể thao…). Do hoạt động chữa trị cai nghiện, phục hồi
sức khỏe cho người nghiện chỉ có hiệu quả khi nhận thức và hành vi của
người nghiện thay đổi vì vậy cai nghiện, phục hồi cho người nghiện ma túy
được hiểu là một quy trình thống nhất tiến hành tổng hợp các biện pháp và
các hoạt động của cơng tác cai nghiện, phục hồi.
Ngồi khái niệm cai nghiện ma túy trên, chúng ta có thể tìm hiểu thêm
một số khái niệm liên quan khác như:
- Tái nghiện ma túy: Qúa trình nghiện ma túy đã tạo cho người nghiện
có phản xạ cực nhạy với ma túy, cho nên mặc dù đã cắt cơn rồi nhưng trong
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
15
phạm vi 60 tháng, hễ cứ nhìn thấy ma túy, ngửi thấy hơi người nghiện, tiếp
xúc với người nghiện, thậm chí nói đến tên loại ma túy quen dùng, là cơn
thèm khát ma túy lại bùng lên dữ dội, khó có thể kiềm hãm được. Vì vậy, khi
ra khỏi các cơ sở cai nghiện, người cai trở lại sống với gia đình và cộng đồng,
chịu sự ảnh hưởng trực tiếp của mơi trường xã hội cịn chưa trong sạch ma túy
dẫn đến khả năng tái sử dung ma túy là rất cao. Việc tái sử dụng ma túy chính
là tái nghiện ma túy và theo PGS.TS Nguyễn Xuân Yêm thì: Tái nghiện được
hiểu là một đối tượng nghiện ma túy đã được gia đình, chính quyền, các đồn
thể tại địa phương giúp đỡ, giáo dục, chữa trị cai nghiện để trở lại cuộc sống
bình thường trong xã hội. Thế nhưng vì một lý do nào đó họ đã không kiềm
chế được những ham muốn cá nhân, những suy nghĩ lệch lạc nên lại sử dụng
tiếp tục các loại chất ma túy, người ta gọi trường hợp này là tái nghiện.
Tái nghiện được xem là một quá trình, một loạt kích thích khơng tốt và
cuối cùng dẫn đến việc dùng trở lại các chất ma túy.
Ranh giới giữa tái sử dụng ma túy (tái nghiện) và dứt khoát đoạn tuyết
với ma túy là rất mong manh. Chính vì vậy, cơng việc phịng, chống tái
nghiện khi người cai hịa nhập cộng đồng là một việc làm tất yếu phải được
thực hiện một cách toàn diện, hiệu quả.
- Người sau cai nghiện ma túy.
Thơng tư liên tịch giữa Bộ Tài chính và Bộ LĐTB&XH quy định:
Người sau cai nghiện là người đã hoàn thành xong thời gian cai nghiện ma
túy tại TTGDLĐXH áp dụng biện pháp quản lý sau cai nghiện tại nơi cư trú
hoặc áp dụng biện pháp quản lý sau cai nghiện tại Trung tâm.
1.1.1.3. Khái niệm quản lý cai nghiện ma tuý
Trước hết, để làm rõ khái niệm quản lý cai nghiện ma túy, chúng ta cần
phải tìm hiểu khái niệm quản lý. Có thể hiểu một cách chung nhất thì quản lý
là hoạt động bao trùm mọi mặt của đời sống xã hội, được ra đời ngay từ khi
xã hội có sự phân cơng lao động. Xã hội ngày càng tiến bộ, nền kinh tế càng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
16
phát triển, khoa học kỹ thuật càng hiện đại thì hoạt động quản lý và vai trị
của nhà quản lý càng trở nên quan trọng để đảm bảo phối hợp một cách có
hiệu quả những nỗ lực của cá nhân nhằm thực hiện những mục tiêu đã đề ra.
Quản lý là các hoạt động do một hoặc nhiều người, nhiều cơ quan, tổ
chức điều phối hành động tới những khách thể nhằm thu được kết quả mong
muốn, nói cách khác quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ
thể quản lý đến đối tượng quản lý (còn gọi là khách thể quản lý) nhằm đạt
được mục tiêu đề ra.
Quản lý là nhu cầu khách quan của lao động tập thể trong xã hội lồi
người, xã hội càng phát triển đi lên thì vai trò của quản lý càng lớn. Quản lý là
một hoạt động đa dạng, nó có nhũng vai trị khác nhau như: vai trị phối hợp,
vai trị hướng đích, vai trị giao nhiệm vụ và kiểm tra. Những vai trò này vừa
có những nét giống nhau lại vừa thể hiện những khía cạnh khác nhau của hoạt
động quản lý.
Quản lý cai nghiện ma túy là sự tác động liên tục, có tổ chức của chủ
thể quản lý (Đảng, nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng dân
cư) lên đối tượng quản lý (những đối tượng cai nghiện ma túy) nhằm phòng
ngừa người nghiện ma túy, chữa bệnh, chăm sóc, điều trị phục hồi sức khỏe
cho người bệnh tái hòa nhập cộng đồng.
1.1.2. Đặc điểm của quản lý cai nghiện ma tuý
Quản lý cai nghiện ma túy có nhiều đặc điểm khác biệt so với các lĩnh
vực quản lý khác được thể hiện cụ thể ở chủ thể quản lý, đối tượng quản lý và
môi trường quản lý.
1.1.2.1. Đặc điểm về chủ thể quản lý
Để tiếp tục cuộc chiến phịng, chống ma túy một cách có hiệu lực hơn,
Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành Luật số
23/2000/QH10 ngày 9 tháng 12 năm 2000 về phòng chống ma túy. “Luật,
gồm 8 chương, 56 điều”. Ngày 03 tháng 6 năm 2008 Quốc hội nước Cộng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
17
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành Luật số 16/2008/QH12 sửa đổi , bổ
sung một số điều của Luật phòng, chống ma tuý cho phù hợp với tình hình
thực tế.
Theo quy định của Luật phịng, chống ma tuý người nghiện ma tuý
được cai nghiện dưới dạng tự nguyện hoặc bắt buộc với hình thức tại gia đình,
cộng đồng có thời hạn từ 6 tháng đến 12 tháng hoặc tại các cơ sở cai nghiện
của nhà nước có thời hạn từ 12 tháng đến 24 tháng. Luật phòng, chống ma túy
còn quy định như sau “UBND các cấp nơi có người nghiện ma tuý có trách
nhiệm lập kế hoạch tổ chức cai nghiện và phòng, chống tái nghiện ma tuý tại
địa phương; chỉ đạo cơ quan Lao động TBXH chủ trì phối hợp với cơ quan
Cơng an, Y tế, Giáo dục và đào tạo cùng cấp và các cơ quan, tổ chức có liên
quan tổ chức cai nghiện ma tuý, quản lý, giáo dục người nghiện ma tuý và
người đã cai nghiện ma tuý; hỗ trợ, tạo điều kiện cho người đã cai nghiện ma
tuý hoà nhập cộng đồng” [33, 6]. Như vậy, cơ quan Lập pháp của Nhà nước ta
coi việc phòng, chống tái nghiện trong hoạt động cai nghiện ma túy là rất
quan trọng, đóng vai trị quyết định sự thành cơng của nhiệm vụ cai nghiện
ma túy. Điều khoản này mở đường cho các địa phương có đủ các điều kiện về
cơ sở pháp lý - kinh tế - tài chính - vật chất, cơ sở kỹ thuật và xã hội tổ chức
hệ thống trung tâm cai nghiện để tập trung quản lý giáo dục nhân cách cho
người sau cai nghiện có thể tái hịa nhập cộng đồng một cách tương đối an
tồn, tránh nguy cơ tái nghiện cao.
Hoạt động quản lý cai nghiện ma túy có sự tham gia của nhiều chủ thể:
Đảng, nhà nước, các tổ chức đồn thể chính trị - xã hội, tổ chức kinh
tế….Trong đó, gia đình và cộng đồng xã hội có vai trị đặc biệt quan trọng.
Bộ máy quản lý cai nghiện ma túy được thành lập từ Trung ương đến
địa phương để thực thi quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy trong phạm vi
cả nước, đứng đầu là Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, ở các tỉnh, thành
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
