Hoa thức

Hoa thức
Hoa thức là công thức biểu diễn ngắn gọn cấu tạo của
hoa. Các thành phần của
hoa được biểu diễn bằng những chữ nhất định.
K (Kalyx): đài hoa; C (Corolla): tràng hoa;
A (Androeceum): nhị hoa; G (Gynoeceum): nhụy
hoa;
P (Perigonium): bao hoa chưa phân hóa thành đài và
tràng.
Hoa thức được biểu diễn trên một hàng ngang, các
chữ ký hiệu của các bộ
phận được viết theo thứ tự từ ngoài vào trong. Sau
mỗi chữ ghi con số chỉ số
lượng của bộ phận ở mỗi vòng, nếu số lượng không
xác định và nhiều thì dùng
kí hiệu (), nếu thành phần nào thiếu thì ghi số (0)
bên dưới các chữ, nếu bộ
phận nào của hoa sắp xếp thành nhiều vòng thì ta ghi
thứ tự từ ngoài vào số
lượng của từng vòng và nối với nhau bởi dấu (+).
Nếu bộ phận nào của hoa có số
lượng thay đổi trong một khoảng nhất định thì ta ghi
thứ tự số nhỏ trước số lớn
sau và nối với nhau bằng dấu (-).
*, + : Hoa đều , : Hoa không đều
0 : Hoa đực 0 : Hoa cái 0 : Hoa lưỡng tính
Hình 4.13. Các kiểu tiền khai hoa
A. Tiền khai hoa xoắn ốc; B - D. Tiền khai hoa van;
E. Tiền khai hoa vặn.
F. Tiền khai hoa lợp; G. Tiền khai hoa nanh sấu; H.
Tiền khai hoa cờ;

I. Tiền khai hoa thìa.
102
Nếu hoa có bầu trên thì ta gạch dưới số chỉ số lá
noãn; nếu hoa có bầu dưới ta
gạch trên số chỉ số lá noãn và bầu trung thì ta gạch
ngang số chỉ số lá noãn.
Nếu các thành phần của hoa trong cùng một vòng
dính nhau thì ta ghi những
số đó trong ngoặc đơn ( ).
Tuy nhiên, công thức hoa vẫn chưa thể hiện hết tính
chất và đặc điểm của
hoa.
Ví dụ minh họa:
Hoa Huệ : * 0 P(3+3) A 3+3 G(3)
Hoa Dâm bụt: * 0 K5- 9 K(5) C5 A G(5)
Hoa Đậu:  0 K(5) C5 A(9) +1G1
2.2. Hoa đồ
Hoa đồ là sơ đồ biểu diễn cấu tạo cắt ngang của hoa
(hoặc nụ hoa) trên mặt
phẳng thẳng góc với trục chính mà hoa phát triển.
Hoa đồ phản ánh cấu tạo của một cách đầu đủ hơn vì
nó thể hiện được sự phân
bố tương hỗ giữa các thành phần khác nhau ở trong
hoa mà hoa thức không thể
hiện được.
Trong hoa đồ, trục của hoa thường được đặt ở phía
trên, lá bắc được đặt ở
phía đối diện, giữa 2 bộ phận đó là các thành phần
của hoa. Nếu hoa đều thì các
vòng trong hoa đồ được biểu diễn xếp thành những

vòng tròn và kích thước của
từng phần trong mỗi vòng đều nhau. Nếu hoa không
đều, các vòng trong hoa đồ
được biểu diễn thành những đường hình bầu dục với
kích thước các phần khác
nhau. Người ta qui ước biểu diễn các thành phần của
hoa như sau:
: Trục mang hoa được thể hiện bằng vòng tròn nhỏ có
thể để trắng hoặc tô
đen.
: lá bắc được biểu diễn bằng một đường cung có mấu
lồi ở lưng.
: lá đài được biểu diễn như lá bắc nhưng để phân biệt
người ta có thể tô
đen hoặc gạch chéo ở bên trong.
: tràng hoa được biểu diễn bởi một cung tròn có thể
để trắng hoặc tô đen
hoặc dùng nét đậm (cách sắp xếp của đài và tràng
đựoc biểu diễn theo kiểu
tiền khai hoa).
: nhị biểu diễn theo lát cắt ngang của bao phấn và
hướng mở của bao phấn.