Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học tại thành phố sóc trăng tỉnh sóc trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Trần Thị Thúy Oanh

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ SÓC TRĂNG,
TỈNH SÓC TRĂNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thành phố Hồ Chí Minh - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Trần Thị Thúy Oanh

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ SĨC TRĂNG,
TỈNH SĨC TRĂNG

Chun ngành : Quản lí giáo dục
Mã ngành

: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. VŨ XUÂN HƯỚNG

Thành phố Hồ Chí Minh - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là thành quả nghiên cứu do cá nhân tôi thực
hiện. Các tài liệu được sử dụng trong luận văn này đều được trích dẫn đầy đủ chính
xác. Các số liệu khảo sát và kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn là
trung thực dựa trên quá trình tìm hiểu, nghiên cứu cùng với sự hiểu biết và trải
nghiệm của bản thân, luận văn chưa được công bố dưới bất kỳ hình thức nào.
Tơi xin chịu trách nhiệm về luận văn của mình.

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2018
Người thực hiện

Trần Thị Thúy Oanh


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài “Quản lý hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học ở các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng”, bên
cạnh sự cố gắng của bản thân, em đã nhận được sự động viên, giúp đỡ, hướng dẫn
nhiệt tình từ thầy/cơ, đồng nghiệp và bạn bè.
Trước hết em cảm ơn cha mẹ đã theo sát giúp em thực hiện mong muốn học tập.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến quý thầy/cô Khoa Khoa học Giáo dục;
q thầy/cơ phịng Sau Đại học đã nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ chúng em trong
suốt thời gian học tập.

Đặc biệt, em bày tỏ chân thành lòng biết ơn và sự kính trọng đến thầy Tiến sĩ
Vũ Xn Hướng. Thầy ln dành nhiều thời gian tận tình chỉ dẫn, nhận xét, góp ý để
em có điều kiện thuận lợi hồn thành đề tài. Đồng thời thầy cịn là người quan tâm,
động viên em trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Em cũng chân thành gửi lời cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu
nhà trường, thầy cơ giáo các trường đã nhiệt tình hỗ trợ trong quá trình khảo sát.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài, mặc dù bản thân em đã
luôn cố gắng nhưng chắc chắn vẫn tồn tại nhiều khiếm khuyết. Kính mong được sự
góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn đồng nghiệp.
Một lần nữa em xin trân trọng cảm ơn!

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2018
Người thực hiện

Trần Thị Thúy Oanh


MỤC LỤC
Trang phụ bìa

Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ........................ 9
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................................9
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài......................................................................... 9

1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ....................................................................... 10
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài........................................................................13
1.2.1. Khái niệm quản lý ......................................................................................... 13
1.2.3. Khái niệm về đổi mới, đổi mới PPDH, đổi mới PPDH ở trường tiểu học....... 16
1.2.4. Khái niệm về quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trường tiểu học ........ 19
1.3. Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học ............................20
1.3.1. Vị trí, vai trị của trường tiểu học ................................................................ 20
1.3.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học ................ 22
1.3.3. Các yêu cầu đối với hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường tiểu học .............................................................................................. 23
1.4. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học ...............29
1.4.1. Chủ thể và đối tượng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở trường tiểu học ................................................................................... 29
1.4.2. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở trường tiểu học ................................................................................... 29
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường
tiểu học ........................................................................................................... 30


1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học ở trường tiểu học ................................................................................34
1.5.1. Các yếu tố chủ quan ...................................................................................... 34
1.5.2. Các yếu tố khách quan .................................................................................. 36
Tiểu kết chương 1 ................................................................................................................ 38
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

ĐỔI MỚI

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRONG THÀNH PHỐ SĨC TRĂNG, TỈNH SĨC TRĂNG ............ 39

2.1. Đơi nét về đặc điểm kinh tế - xã hội và tình hình phát triển giáo dục của
Thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng .....................................................................39
2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội của Thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng .... 39
2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục của thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc
Trăng .............................................................................................................. 40
2.2. Mơ tả về cách thức khảo sát ..............................................................................42
2.2.1. Mục tiêu, đối tượng và nội dung ................................................................. 42
2.2.2. Cách thức tiến hành khảo sát ....................................................................... 44
2.3. Thực trạng hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học ....46
2.3.1. Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng của đổi mới phương
pháp dạy học ở trường tiểu học .................................................................. 46
2.3.2. Nhận thức của CBQL và GV về thực hiện định hướng đổi mới
phương pháp dạy học ở trường tiểu học .................................................... 47
2.3.3. Nhận thức của CBQL và GV về thực hiện mục tiêu đổi mới phương
pháp dạy học ở trường tiểu học .................................................................. 49
2.3.4. Thực trạng vận dụng thực hiện các phương pháp dạy học theo
hướng đổi mới ở trường tiểu học ...........................................................51
2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập khi thực hiện đổi mới
phương pháp dạy học ở trường tiểu học ................................................53
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học các trường
tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng ............................................55


2.4.1. Mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới PPDH
thơng qua kế hoạch, chương trình dạy học ở các trường tiểu học .......... 55
2.4.2. Mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới PPDH
thông qua hoạt động dạy ở trường tiểu học ............................................... 58
2.4.3. Mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới PPDH
thông qua hoạt động học ở các trường tiểu học ........................................ 61
2.4.4. Mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới PPDH

thông qua hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tiểu học .................... 63
2.4.5. Mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới PPDH
thông qua điều kiện, phương tiện hỗ trợ dạy học ở các trường tiểu
học .................................................................................................................. 66
2.4.6. Mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới PPDH
thông qua hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ở trường
tiểu học ........................................................................................................... 69
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng....71
2.5.1. Ưu điểm .......................................................................................................... 72
2.5.2. Hạn chế ........................................................................................................... 72
2.5.3. Cơ hội .............................................................................................................. 73
2.5.4. Thách thức ...................................................................................................... 73
Tiểu kết chương 2 ............................................................................................................... 75
Chương 3.

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
TRONG THÀNH PHỐ SÓC TRĂNG, TỈNH SÓC TRĂNG ............. 76

3.1. Các cơ sở và nguyên tắc định hướng đề xuất biện pháp ...................................76
3.1.1 Các cơ sở đề xuất biện pháp .......................................................................... 76
3.1.2. Các nguyên tắc định hướng đề xuất biện pháp .......................................... 77
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường tiểu học trong thành phố Sóc Trăng ......................................................78
3.2.1. Biện pháp 1..................................................................................................... 78


3.2.2. Biện pháp 2..................................................................................................... 79
3.2.3. Biện pháp 3..................................................................................................... 82

3.2.4. Biện pháp 4: Có kế hoạch quản lý chặt chẽ hoạt động đổi mới
PPDH của tổ chuyên môn............................................................................ 83
3.2.5. Biện pháp 5..................................................................................................... 84
3.2.6. Biện pháp 6. ................................................................................................... 85
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp thực hiện .......................................................87
3.4. Khảo nghiệm, đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp...............................87
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................. 87
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .................................................................................. 88
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp cơng tác quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
các trường tiểu học ....................................................................................... 88
Tiểu kết chương 3 .............................................................................................................. 103
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................................................ 104
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 107
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Viết đầy đủ

Viết tắt

1

Cán bộ quản lý

CBQL

2

Cơng nghệ thơng tin

CNTT

3

Cơ sở vật chất

CSVC

4

Điểm trung bình

ĐTB

5

Điểm trung bình chung

ĐTBC

6

Đồ dùng dạy học

ĐDDH

7

Độ lệch chuẩn

ĐLC

8

Giáo viên

GV

9

Học sinh

HS

10

Hiệu trưởng

HT

11

Phương pháp

PP

12

Phương pháp dạy học

PPDH

13

Sách giáo khoa

SGK

14

Số thứ tự

STT

15

Thiết bị dạy học

TBDH

16

Tổ trưởng chuyên môn

TTCM

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Quy mô phát triển trường lớp, HS các cấp học (2017-2018) .................... 40

Bảng 2.2.

Chất lượng giáo dục của HS năm học 2017 - 2018 .................................... 41

Bảng 2.3.

Năng lực, phẩm chất, hồn thành chương trình lớp học của HS năm
học 2017 - 2018 ............................................................................................... 41

Bảng 2.4.

Thống kê số lượng đối tượng khảo sát cụ thể như sau:.............................. 43

Bảng 2.5.

Thống kê về đặc điểm của đối tượng khảo sát ............................................ 43

Bảng 2.6.

Quy ước xử lý số liệu về thực trạng đổi mới PPDH và công tác
quản lý hoạt động đổi mới PPDH ................................................................. 45

Bảng 2.7.

Quy ước xử lý số liệu về mức độ cần thiết và khả thi của các biện
pháp công tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH ........................................ 46

Bảng 2.8.

Ý kiến CBQL và GV về mức độ thực hiện các định hướng đổi mới
PPDH ................................................................................................................ 48

Bảng 2.9.

Nhận thức của CBQL và GV về thực hiện mục tiêu đổi mới PPDH ....... 50

Bảng 2.10. Mức độ và kết quả thực hiện các PPDH theo hướng đổi mới ở trường tiểu
học ..................................................................................................................... 51
Bảng 2.11. Mức độ thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả học tập khi thực hiện
đổi mới PPDH ................................................................................................. 53
Bảng 2.12. Ý kiến mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới
PPDH thơng qua kế hoạch, chương trình theo hướng đổi mới PPDH ..... 56
Bảng 2.13. Ý kiến mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới
PPDH thông qua hoạt động dạy .................................................................... 59
Bảng 2.15. Ý kiến mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới
PPDH thông qua hoạt động tổ chuyên môn ................................................ 64
Bảng 2.16. Ý kiến mức độ và kết quả thực hiện quản lý hoạt động đổi mới
PPDH thông qua điều kiện, phương tiện hỗ trợ trong dạy học ................ 67
Bảng 2.17. Ý kiến mức độ và kết quả thực hiện công tác quản lý hoạt động
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng đổi mới PPDH ................. 69


Bảng 2.18. Nhận xét mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến công tác quản lý
đổi mới PPDH ................................................................................................. 71

Bảng 3.1.

Ý kiến đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết và khả thi
của biện pháp nâng cao nhận thức của CBQL và GV về hoạt động
đổi mới phương pháp dạy học ....................................................................... 89

Bảng 3.2.

Ý kiến đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết và khả thi
của biện pháp Hiệu trưởng chỉ đạo GV thực hiện đổi mới PPDH
thông qua hoạt động dạy học bám sát kế hoạch, chương trình ở
trường tiểu học ................................................................................................ 91

Bảng 3.3.

Ý kiến đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết và khả thi
của biện pháp hiệu trưởng chỉ đạo GV quản lý chặt chẽ hoạt động
học, chú trọng bồi dưỡng năng lực tự học cho HS ..................................... 94

Bảng 3.5.

Ý kiến đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết và khả thi
của biện pháp quản lý tốt các điều kiện thiết yếu về CSVC, phương
tiện thiết bị hỗ trợ phục vụ hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ..... 98

Bảng 3.6.

Ý kiến đánh giá của CBQL và GV về mức độ cần thiết và khả thi
của biện pháp Hiệu trưởng chỉ đạo, quản lý GV nghiêm túc thực
hiện đổi mới khâu kiểm tra, đánh giá HS .................................................. 100

DANH MỤC CÁC BIỂU
Biểu đồ 2.1. Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của đổi mới PPDH ......... 47


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, sự hình thành của
xã hội thơng tin, nền kinh tế tri thức, xu thế tồn cầu hóa cùng nhiều những thay đổi
nhanh mạnh không ngừng khác là những đặc trưng cơ bản của bối cảnh thế giới hiện
nay. Việc các quốc gia ASEAN trở thành một Cộng đồng Kinh tế thống nhất được kỳ
vọng sẽ tạo ra nhiều cơ hội cho tăng trưởng trong khu vực. Năm 2016 Việt Nam đã
chính thức gia nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC). Tuy là nước thứ ba trong
Cộng đồng ASEAN có tỷ lệ lực lượng lao động lớn, một yếu tố quan trọng trong quá
trình cạnh tranh, nhưng lực lượng lao động Việt Nam hiện cịn rất nhiều hạn chế, địi
hỏi phải có sự nâng cao về chất lượng nguồn nhân lực. Văn kiện Đại hội XII của
Đảng tiếp tục nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực; coi đây là động lực nâng cao sức cạnh tranh và tính tự chủ của nền kinh tế
trong điều kiện nước ta chủ động hội nhập quốc tế và cũng là giải pháp chiến lược
nhằm tiếp tục xây dựng nền tảng để sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước cơng
nghiệp theo hướng hiện đại. Chính thực tế đó đã tác động mạnh mẽ đến giáo dục, tạo
ra một làn sóng cải cách, đổi mới giáo dục ở các nước trên thế giới nói chung và ở
Việt Nam nói riêng, để tồn tại và phát triển khơng có con đường nào khác là phải đổi
mới giáo dục. Vấn đề đổi mới giáo dục đã được Đảng và Nhà nước ta quan tâm từ rất
lâu và được xem là lĩnh vực thực sự quan trọng đối với sự phát triển của đất nước.
Trong những yêu cầu đổi mới về giáo dục đào tạo thì đổi mới về phương pháp
dạy học có vị trí đặc biệt quan trọng, vì phương pháp dạy học phù hợp sẽ nâng cao

hiệu quả đào tạo, đem lại bộ mặt mới, sức sống mới cho giáo dục trong xã hội hiện
đại. Như Ph. Bêcơn, nhà triết học thời kỳ cận đại cho rằng: phương pháp như ngọn
đuốc soi đường cho con người đi trong đêm tối. Cịn René Descartes thì đưa ra một
nhận định: thiếu phương pháp thì người tài cũng lỗi, có phương pháp thì người tầm
thường cũng làm được điều phi thường.
Những năm gần đây, nền giáo dục nước ta đã đạt được những thành tựu đáng
kể, góp phần quan trọng vào sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn


2

với phát triển kinh tế tri thức. Các thành tựu đó đã khẳng định tính đúng đắn những
quyết sách của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề giáo dục. Đánh giá về tình hình giáo
dục hiện nay, Đảng và Nhà nước cũng đã nhận định rằng bên cạnh những thành tựu
nói trên vẫn cịn khơng ít những tồn tại, khuyết điểm; chất lượng giáo dục và đào tạo
chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhiều vấn đề còn hạn chế; khả năng chủ động, sáng
tạo của học sinh, sinh viên ít được bồi dưỡng; năng lực thực hành của học sinh, sinh
viên cịn yếu; chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học còn lạc hậu, nặng nề,
đổi mới chậm. Trước yêu cầu đổi mới để xây dựng và bảo vệ đất nước, trước sự phát
triển của kinh tế - xã hội, khoa học - cơng nghệ nói chung và giáo dục nói riêng, vấn
đề đổi mới “mạnh mẽ phương pháp dạy học” trở nên vô cùng cấp thiết.
Luật Giáo giáo dục năm 2009 đã đặt cơ sở pháp lý để phát triển nền giáo dục
Việt Nam một cách bền vững. Luật Giáo giáo dục năm 2009 đã quy định mục tiêu
giáo dục tiểu học như sau: giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những
cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở (Điều 27).
Bên cạnh đó Điều 5 Luật Giáo dục có quy định rõ về nội dung, phương
pháp giáo dục như sau:
Nội dung giáo dục phải bảo đảm tính cơ bản, tồn diện, thiết thực, hiện đại và có
hệ thống; coi trọng giáo dục tư tưởng và ý thức công dân; kế thừa và phát huy

truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân
loại; phù hợp với sự phát triển về tâm sinh lý lứa tuổi của người học. Phương
pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của
người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lịng
say mê học tập và ý chí vươn lên

(Quốc hội Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2005, p.1).
Để nâng cao chất lượng giáo dục thì phải đổi mới phương pháp dạy học. Lý
luận và thực tiễn dạy học đều đã khẳng định: đổi mới phương pháp dạy học là khâu
then chốt của đổi mới quá trình dạy học trong nhà trường. Cùng một nội dung như


3

nhau, nhưng bài học có để lại những dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn của các em học
sinh hay khơng, có làm cho các em u thích những vấn đề đã học và biết vận dụng
chúng một cách năng động, sáng tạo để giải quyết các vấn đề đặt ra của cuộc sống
hay không là tuỳ thuộc vào phương pháp dạy học của giáo viên.
Đổi mới phương pháp dạy học hiện đang là vấn đề cấp thiết, sống còn đặt ra
cho nền giáo dục Việt Nam. “Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020” (ban hành
theo Quyết định số 711/QĐ - TTg ngày 13/6/2012) đã đặt ra các mục tiêu và phương
hướng phát triển giáo dục đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản
và tồn diện. Trong đó nhấn mạnh: giải quyết được bài toán về đổi mới phương pháp
dạy học sẽ làm thay đổi cách dạy của thầy, cách học của trò, phát huy tính tích cực
của học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
Để thực hiện mục tiêu Giáo dục Tiểu học, trong các nhà trường tiểu học hiện
nay hoạt động đổi mới phương pháp dạy học đã được quan tâm từ cả phía cán bộ
quản lý và giáo viên. Quản lý tốt hoạt động đổi mới phương pháp dạy học sẽ thúc
đẩy tốt các hoạt động giảng dạy và học tập, cũng như nâng cao chất lượng giáo dục
tạo nên sự phát triển và khẳng định thương hiệu cho nhà trường. Năm học 2009 2010 đến nay, thực hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo

đã đưa ra chủ đề của năm học là “Đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục”.
Trong những năm vừa qua, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sóc Trăng cùng Phịng
giáo dục thành phố Sóc Trăng tổ chức các đợt sinh hoạt, tập huấn về hoạt động đổi
mới phương pháp dạy học. Các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng đã được dự
nhiều hội thảo chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học, việc đổi mới phương
pháp dạy học đã đem lại một số kết quả đáng trân trọng, từng bước nâng cao chất
lượng giáo dục tồn diện.
Tuy nhiên, cơng tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở một số
trường Tiểu học trên địa bàn thành phố Sóc Trăng cịn nhiều bất cập, hạn chế,
chưa đồng bộ, chưa thường xun. Về phía giáo viên thì ngại thay đổi, ngại khó,
đổi mới phương pháp dạy học chưa thực sự xuất phát từ năng lực và nhu cầu của
giáo viên mà cịn mang tính hình thức, chiếu lệ, đối phó. Phần lớn chỉ dừng lại ở


4

mức chủ trương, chủ yếu chỉ tập trung vào các đợt thi đua: hội giảng, thi giáo
viên dạy giỏi, đợt sinh hoạt chuyên đề, chưa đề ra những biện pháp quản lí cụ
thể, hiệu quả; chưa chọn lọc được những nội dung thiết thực, trọng tâm; chưa
tìm ra cách thức tổ chức quá trình đổi mới một cách khoa học, hữu hiệu nhằm
đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục tiểu học phù hợp với đường lối
giáo dục của Đảng và Nhà nước. Thậm chí nhiều cán bộ quản lý trong nhà
trường còn chưa thật sự xác định rõ các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học. Có khơng ít trường đã hướng sự chỉ đạo quản lý của mình
chạy theo bệnh thành tích, chạy theo nhu cầu thi đua, xa rời chất lượng giáo dục
thực sự, chưa đáp ứng được mục tiêu đào tạo con người phát triển toàn diện,
năng động và sáng tạo
(Phịng Giáo dục và Đào tạo thành phố Sóc Trăng, 2017).

Xuất phát từ thực tiễn công tác quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động

dạy học ở trường tiểu học nói riêng tại thành phố Sóc Trăng, chúng tôi thấy rằng
quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở bậc tiểu học là điều hết sức quan
trọng và cần thiết nhưng hiện còn gặp nhiều trở ngại và rất cần thêm những nghiên
cứu cải thiện. Vì vậy chúng tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: Quản lý hoạt động
đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng,
tỉnh Sóc Trăng nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu đổi mới giáo dục tiểu học đã
đề ra.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học và quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học; cùng với tìm hiểu thực
trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học. Đề tài đưa ra một
số biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học
tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.


5

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học tại
thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học tại thành
phố Sóc Trăng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên vẫn cịn có một
số bất cập, hạn chế. Nếu khảo sát và đánh giá đúng thực trạng về quản lý hoạt động đổi
mới phương pháp dạy học ở các trường Tiểu học tại thành phố Sóc Trăng thì có thể
đề xuất được một số biện pháp cần thiết và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả công tác

quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường Tiểu học tại thành phố
Sóc Trăng .
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa các cơ sở lý luận về việc quản lý hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học ở trường tiểu học.
- Tìm hiểu và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường Tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
các trường Tiểu học thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp luận
6.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc
Quan điểm hệ thống - cấu trúc nghiên cứu hiện tượng một cách toàn diện, trên
nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận. Xác định mối quan
hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm qui luật phát triển.
Vận dụng quan điểm hệ thống - cấu trúc vào đề tài nhằm nghiên cứu thực trạng
công tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học tại các trường tiểu học
thành phố Sóc Trăng trong mối quan hệ với công tác quản lý hoạt động khác tại


6

trường tiểu học. Trong mối quan hệ này, hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
trong nhà trường được xem xét như là một hệ thống với các yếu tố hợp thành bao
gồm: chủ thể quản lý, đối tượng quản lý, mục tiêu, nội dung, phương pháp, kết quả
quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học có liên quan nhau. Chủ thể quản lý
với mục tiêu quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học thực hiện các nội dung
và chức năng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học bằng các biện pháp cụ
thể tác động vào đối tượng quản lý để đạt được kết quả.
6.1.2. Quan điểm lịch sử - logic

Quan điểm lịch sử - logic được chúng tôi tuân thủ trong quá trình nghiên cứu
nhằm xác định được lịch sử, phát hiện những nảy sinh, phát triển hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học và quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học tiểu học
tại thành phố Sóc Trăng trong điều kiện khơng gian, thời gian, hồn cảnh cụ thể. Từ
đó, chúng tơi xây dựng các giải pháp điều tra, thu thập số liệu và trình bày các nội
dung theo trình tự logic.
6.1.3. Quan điểm thực tiễn
Thơng qua kết quả khảo sát thực trạng hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
và quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học tại các trường tiểu học ở thành
phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng; phân tích, đánh giá những kết quả đạt được và những
hạn chế trong thực tiễn công tác này. Dựa vào cơ sở trên, tác giả đề xuất những biện
pháp cần thiết, khả thi trong công tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường tiểu học đã chọn.
6.2. Phương pháp nghiên cứu
6.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tích, tổng hợp các tài liệu về lý thuyết nghiên cứu phục vụ nghiên cứu của
đề tài như: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, đổi mới, đổi mới phương
pháp dạy học, quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học.
Phân loại, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan đến hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học và quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học tại các trường tiểu học.


7

6.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi được thiết kế với mục đích khảo sát thực
trạng đổi mới phương pháp dạy học và quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng. Khảo nghiệm tính
cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy

học các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.
6.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Nhằm thu thập thêm thông tin về thực trạng hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học và công tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học các trường tiểu
học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng; giải thích một số vấn đề nhằm làm rõ
thêm nội dung phiếu điều tra và nêu được giải pháp mang tính cá nhân nhằm nâng
tính khả thi, cần thiết của cơng tác này.
6.2.2.3. Phương pháp thống kê tốn học
Sử dụng các công cụ thống kê như phần mềm SPSS phiên bản 20.0 để xử lí số
liệu các nội dung được khảo sát như tính điểm trung bình, độ lệch chuẩn, xếp thứ
hạng, tính tỉ lệ phần trăm trong bảng hỏi về thực trạng đổi mới PPDH và thực trạng
quản lý hoạt động đổi mới PPDH các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh
Sóc Trăng ở chương 2 và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác
quản lý hoạt động đổi mới PPDH các trường tiểu học tại thành phố Sóc Trăng, tỉnh
Sóc Trăng của chương 3.
7. Phạm vi nghiên cứu
7.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng chun mơn, tổ trưởng chun mơn và đề
xuất một số biện pháp nhằm cải thiện việc quản lý hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Sóc Trăng.


8

7.2. Về đối tượng khảo sát
Nghiên cứu được tiến hành khảo sát chuyên viên phụ trách hoạt động quản lý
PPDH của phòng giáo dục, các cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên tại 5
trường trên địa bàn Thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.
7.3. Về thời gian

Thời gian thực hiện các khảo sát của đề tài trong năm học 2017 - 2018.
8. Cấu trúc của luận văn
Cấu trúc luận văn gồm các phần:
 Mở đầu
 Nội dung
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường tiểu học trong thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.
Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
các trường tiểu học trong thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng.
 Kết luận và kiến nghị
 Tài liệu tham khảo
 Phụ lục


9

Chương 1.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngồi
Giáo dục mang tính lịch sử - xã hội nên các phương pháp dạy học cũng xuất hiện
theo từng giai đoạn lịch sử, trong các tài liệu liên quan đế giáo dục học, lý luận dạy
học đều có đề cập đến lý luận về phương pháp dạy học và một số phương pháp dạy
học cụ thể. Ở thời cổ đại những nhà triết học đồng thời là nhà giáo dục đã có các quan
điểm về PPDH và quản lý PPDH khác nhau. Socrate (469 - 399 TCN) đã đề xuất thực
hiện phương pháp đàm thoại trong dạy học và được sử dụng cho đến ngày nay. Khổng
Tử (551- 479 TCN) đã giúp học trị phát triển bằng cách khuyến khích sở trường và

phê bình sở đoản, phương châm chính của dạy học là khải phát (gợi mở).
Đến thời kỳ Phục hưng có nhà giáo dục Thomas More (1478 - 1535) là người
đề cao các phương pháp trong dạy học: phương pháp quan sát, phương pháp thí
nghiệm, phương pháp thực hành...Tư tưởng của ơng được cho là “tiếng nói tiến bộ
của loài người về lĩnh cực giáo dục trong thời kỳ văn hóa Phục hưng” (Hà Nhật
Thăng và Đào Thanh Tâm, 1998, p.80).
Vào đầu thế kỷ XVII thì có các nhà giáo dục tiêu biểu nghiên cứu về phương
pháp dạy học, gồm: J.A.Cômenxki (1592 - 1670) đã đưa ra một hệ thống các phương
pháp dạy học, trong đó nguyên tắc trực quan được coi là nguyên tắc vàng ngọc buộc
học sinh phải tri giác tìm tịi, suy nghĩ để nắm được bản chất của sự vật hiện tượng.
Đây là một quan điểm học thuật tiến bộ mang tính duy vật và tiệm cận với tư tưởng
tiến bộ là “dạy học lấy hoạt động của người học làm trung tâm” qua đó phát huy cao
độ tích cực hoạ tính tích cực hoạt động học tập của trẻ dưới sự giúp đỡ của thầy giáo
(Hà Nhật Thăng và Đào Thanh Tâm, 1998, p.87).
Đến giữa thế kỷ XVIII tư tưởng giáo dục tiến bộ của J.J. Ruxô là dạy học lấy
hoạt động của trẻ làm trung tâm. Theo ông: “dạy học ở đây không chỉ mang tri thức


10

đến cho trẻ mà cái lớn hơn là dạy trẻ phương pháp tư duy, phương pháp hành động”
(Hà Nhật Thăng và Đào Thanh Tâm, 1998, p.107).
Nhiều nhà giáo dục tiêu biểu xuất hiện khoảng cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX
như Jhon Dewey (1859 - 1952), A.Macarenco (1888 - 1938), Jean Piaget (1896 1980),… cũng có quan điểm hướng đến sự tích cực hóa hoạt động nhận thức của
người học. Trong thời kỳ này, đã có sự biến đổi cả về lượng và chất của khoa học
giáo dục. Một số tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lê Nin đã thực sự định
hướng cho hoạt động giáo dục, đó là các quy luật về “sự hình thành cá nhân con
người", "tính quy luật về kinh tế - xã hội đối với giáo dục”… các quy luật trên đã đặt
ra những yêu cầu đối với giáo dục, quản lý giáo dục và tính ưu việt của xã hội đối
với việc tạo ra các phương tiện và điều kiện cần thiết cho giáo dục.

Để có thể thực hiện phát triển kinh tế tầm nhìn 2030 thì phải có nguồn nhân lực
chất lượng cao, nước Úc đã có sự chuyển đổi giáo dục theo mơ hình giáo dục STEM bắt
đầu từ tiểu học. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên thì các em sẽ tự nghiên cứu và giải
quyết vấn đề và chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giảng dạy, học
tập. Đồng thời chú trọng bồi dưỡng phát triển năng lực cho người quản lý cũng như các
điều kiện, cơ sở vật chất phục vụ tốt cho giáo dục (Phạm Viết Vượng, 2007).
Các nhà Giáo dục học trên thế giới cũng đã biên soạn nhiều tài liệu về phương
pháp dạy học và đổi mới phương pháp dạy học như: “Những cơ sở của lý luận dạy
học” B.P.Êxipôp (1978); “Giảng dạy ngày nay” G.Petty (1998) (Dự án Việt - Bỉ
dịch); “Dạy học nêu vấn đề” tác giả I.Lecne (1977); “Những cơ sở của việc dạy học
nêu vấn đề” tác giả V.Ơkơn (1968).
Qua đó ta thấy việc đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng phát huy tính
tích cực của người học đã được ra đời từ rất lâu và được xem là giải pháp căn bản
nhất nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường trong giai đoạn hiện nay.
Chính vì vậy các quan điểm, triết lý vể đổi mới PPDH trên vẫn còn được kế thừa, bổ
sung phù hợp với bối cảnh giáo dục ngày nay.
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Việc quan tâm, nghiên cứu về giáo dục hướng tới ngày một hoàn thiện hơn
nhân cách người học đã và đang rất được trú trọng ở Việt Nam. Trong thư gửi cho


11

HS nhân ngày khai trường, Chủ tịch Hồ chí Minh đã viết: “từ giờ phút này trở đi, các
cháu được hưởng một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam... làm phát triển hồn tồn
năng lực sẵn có của các cháu” (Hồ Chí Minh, 1997, p.11). Nội dung thư chính là một
phần định hướng cho sự phát triển về PPDH.
Từ thập kỷ 90 của thế kỷ trước vấn đề đổi mới phương pháp dạy học bắt đầu
được quan tâm, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai rộng rãi thông qua chương
trình bồi dưỡng thường xuyên từ chu kỳ 1997 - 2000 cho tất cả các giáo viên trung

học phổ thông trong phạm vi cả nước. Ngày nay đổi mới giáo dục ở nước ta đang là
xu hướng tất yếu, mang tính cấp thiết, trong đó liên quan đến đổi mới giáo dục ngồi
đổi mới nội dung, chương trình, sách giáo khoa là vấn đề luôn được đề cập, không
thể không kể đến đổi mới công tác quản lý giáo dục, đổi mới quá trình dạy học
(QTDH) trong các bậc học vừa là trung tâm, vừa là điều kiện tiên quyết.
Thời gian qua ngoài các tài liệu biên soạn của Bộ Giáo dục và Đào tạo phục vụ
cho công tác bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ giáo viên, đã có nhiều cơng trình
nghiên cứu của các nhà khoa học, nhiều tác giả đã biên soạn tài liệu về phương pháp
dạy học và đổi mới phương pháp dạy học như: “Dạy học và phương pháp dạy học
trong nhà trường” tác giả Phan Trọng Ngọ; “Phương pháp giáo dục tích cực” tác giả
Nguyễn Kỳ; “Thử đi tìm những phương pháp dạy học hiệu quả” tác giả Lê Nguyên
Long; “Dạy học trong hoạt động và bằng hoạt động” tác giả Lê Thị Hoài Châu,
Nguyễn Văn Vĩnh, trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; “Đổi mới
phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá mơn Tốn 10” tác giả Nguyễn Hải Châu
(chủ biên);...
Ngoài những nghiên cứu về lý luận phương pháp dạy học trên cịn có một số
cuốn sách viết về tính tích cực của người học như: “Các biện pháp phát huy tính tích
cực của học sinh trong giờ lên lớp” (Đặng Thành Hưng, 1994); “Phương pháp giáo
dục tích cực lấy người học làm trung tâm” (Nguyễn Kỳ, 1995); “Hỏi đáp về phương
pháp dạy học ở tiểu học” (Đỗ Đình Hoan, 1997), (Thái Duy Tuyên, 2008).
Đổi mới giáo dục chỉ thực sự đạt hiệu quả khi kết hợp đổi mới nhiều yếu tố,
ngoài đổi mới phương pháp dạy học thì quản lý đổi mới phương pháp dạy học vơ
cùng quan trọng, quyết định sự thành bại của nhà trường. Trong các tài liệu biên soạn


12

về đổi mới quản lý giáo dục có quản lý đổi mới phương pháp dạy học đã được quan
tâm nhiều, gồm các tài liệu biên soạn phục vụ cho các dự án phát triển tiểu học
VNEN, dự án bồi dưỡng phát triển giáo viên tiểu học, dự án phát triển Trung học cơ

sở, dự án phát triển Trung học phổ thơng (Screm), chương trình đào tạo bồi dưỡng
Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông liên kết Việt Nam - Singapore, ...
Đồng thời một số luận văn cao học cũng đã nghiên cứu về quản lý đổi mới
PPDH và quản lý đổi mới hoạt động dạy học như:
- “Những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường THPT tại Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả
Lê Thành Hiếu, năm 2006;
- “Những biện pháp quản lý đổi mới hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các
trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ” của tác giả Ngơ Hồng Gia, năm 2007;
- “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng đổi mới PPDH của
hiệu trưởng ở các trường tiểu học huyện Đắk R'Lấp”, của tác giả Thân Thị Kim
Tuyến, năm 2011;
- “Quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trường tiểu học Nguyễn Tri Phương,
quận Hồng Bàng, Hải Phòng” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Trà, năm 2013;
- “Quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trường tiểu học huyện Châu Thành, tỉnh
Bến Tre” của tác giả Lê Diễm My, năm 2017.
Xuyên suốt quá trình phát triển giáo dục chúng ta thấy rằng các cơng trình nghiên
cứu khoa học nêu trên của các tác giả vừa là nền tảng lý luận cho các cơng trình nghiên
cứu sau này, đồng thời chỉ ra được thực trạng và đế xuất một số nội dung quản lý đổi
mới PPDH và hoạt động dạy học phù hợp với đặc thù của từng địa phương ở bậc học
phổ thơng. Tuy nhiên chưa có cơng trình nghiên cứu phù hợp với đặc thù tình hình
thực tế giáo dục tiểu học của thành phố Sóc Trăng, vì vậy trong giới hạn của đề tài
này, người nghiên cứu sẽ tìm hiểu thực trạng và đề ra biện pháp công tác quản lý
hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường tiểu học tại thành phố Sóc
Trăng, tỉnh Sóc Trăng.


13

1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài

1.2.1. Khái niệm quản lý
Lịch sử phát triển của xã hội loài người từ sơ khai thì hoạt động quản lý đã xuất
hiện. Con người đã biết tập hợp lại với nhau, hợp sức để tự vệ hoặc kiếm sống, bên
cạnh lao động chung của mọi người đã xuất hiện những hoạt động tổ chức, phối hợp
điều khiển đối với họ. Quản lý là hoạt động tất yếu nảy sinh khi có sự tham gia hoạt
động của nhiều người. Khi xã hội càng phát triển thì vai trị của quản lý càng nâng
lên. Tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có mặt của hoạt động quản lý. Hoạt
động quản lý bắt nguồn từ sự phân công lao động nhằm đạt được hiệu quả cao hơn.
Đó là hoạt động giúp cho người đứng đầu tổ chức phối hợp sự nổ lực của các thành
viên trong nhóm, trong cộng đồng nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Hoạt động quản lý xuất hiện, tồn tại và phát triển như một yếu tố khách quan, là
cơ sở cho các hoạt động chung của con người đạt được kết quả mong muốn. K.Marx
đã viết: “một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, cịn một dàn nhạc
thì cần phải có nhạc trưởng” (Kmarx và F.Engels, 1993, p.350). Quả thật đã xuất
hiện một dạng lao động mang tính đặc thù là tổ chức, điều khiển các hoạt động của
con người theo những yêu cầu nhất định được gọi là hoạt động quản lý. Từ đó ta có
thể hiểu rằng lao động và quản lý có mối quan hệ chặt chẽ, khơng tách rời nhau,
quản lý chính là hoạt động điều khiển lao động chung. Có thể nói quản lý là một
trong những loại hình lao động có hiệu quả nhất, quan trọng nhất. Xã hội phát triển
qua các phương thức sản xuất thì trình độ tổ chức, điều hành tất yếu cũng được nâng
lên, phát triển để phù hợp với đòi hỏi ngày càng cao hơn. Cùng với sự phát triển của
xã hội loài người, quản lý thật sự đã trở thành một ngành khoa học và phát triển ngày
càng toàn diện hơn.
Khái niệm quản lý là khái niệm rất chung, tổng quát. Trong quá trình nghiên
cứu lý luận khoa học quản lý, tùy theo góc độ tiếp cận mà khái niệm này được hiểu
theo nhiều cách khác nhau.
Harold Koontz, Cyril O’Donnell, Heinz Weihrich đưa ra khái niệm: “quản lý là
một hoạt động thiết yếu, nhằm bảo đảm sự phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt
được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của nhà quản lý là nhằm hình thành một mơi