Một số biện pháp tăng cường vai trò của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường thpt

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài
MỘT SỐ BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ
CỦA ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM TRONG VIỆC
XÂY DỰNG LỚP HỌC HẠNH PHÚC Ở TRƯỜNG THPT
LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM

Năm thực hiện: 2022


MỤC LỤC
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................. 1
1.1.

Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1

1.2.

Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài ........................................................ 1

1.3.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 2

1.4.

Phạm vi nghiên cứu đề tài ........................................................................... 2

Phần II. NỘI DUNG ................................................................................................ 3
2.1.

Cơ sở lý luận và thực tiễn ............................................................................ 3

2.1.1. Lí thuyết về trường học hạnh phúc, lớp học hạnh phúc và vai trò của
đội ngũ giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc ................. 3
2.1.2. Thực tiễn xây dựng môi trường học tập hạnh phúc .................................. 7
2.2. Một số biện pháp tăng cường vai trò của đội ngũ giáo viên chủ
nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường THPT .................. 11
2.2.1. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, hiểu biết về lớp học hạnh
phúc cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm ................................................................. 11
2.2.2. Tăng cường tư vấn cho giáo viên chủ nhiệm trong việc lựa chọn các
tiêu chí xây dựng lớp học hạnh phúc .................................................................... 15
2.2.3. Định hướng các giá trị của lớp học hạnh phúc cho đội ngũ giáo viên
chủ nhiệm ............................................................................................................... 18
2.2.4. Tăng cường định hướng, tư vấn cho giáo viên chủ nhiệm trong việc đa
dạng hóa các nội dung và hình thức tổ chức tiết sinh hoạt lớp........................... 25
2.2.5. Cơng tác phối hợp giáo dục giữa giáo viên chủ nhiệm với giáo viên bộ
mơn, Đồn thanh niên và cha mẹ học sinh trong việc xây dựng lớp học hạnh
phúc ..................................................................................................................... 28
2.2.6. Kết quả thực hiện đề tài ............................................................................. 35
Phần III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ..................................................................... 39
3.1.

Kết luận ....................................................................................................... 39

3.2.

Kiến nghị..................................................................................................... 40

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 41

Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, xây dựng trường học hạnh phúc đang trở thành
xu thế tất yếu của ngành giáo dục. Công tác xây dựng trường học hạnh phúc
không chỉ là mối quan tâm của nhiều nhà quản lý giáo dục, đội ngũ nhà giáo mà
còn là mong muốn của nhiều học sinh, phụ huynh và tồn xã hội. Để mơ hình
trường học hạnh phúc khơng dừng lại ở khẩu hiệu, phong trào nhất thời, cần nâng
cao nhận thức của toàn thể đội ngũ thầy cô giáo, cán bộ quản lý giáo dục, học
sinh, phụ huynh và toàn xã hội trong việc kiến tạo môi trường học tập, giáo dục
lành mạnh, nhân văn và tiến bộ từ các lớp học hay nói cụ thể là xây dựng các lớp
học hạnh phúc.
Lớp học hạnh phúc là lớp học thân thiện, đem đến sự hài lòng, thỏa mãn và
đáp ứng tốt nhu cầu, quyền được học tập, giáo dục, rèn luyện một cách tồn diện
về thể chất, tinh thần và trí tuệ của người học. Lớp học hạnh phúc là nơi mà ở đó
kỷ luật vẫn nghiêm, kỷ cương vẫn được thực hiện, nhưng niềm vui và hạnh phúc
vẫn có được từ sự tự giác và ý thức tích cực của mỗi cá nhân. Khi học sinh có hạnh
phúc, sẽ tạo động lực tinh thần để các em không ngừng nỗ lực vươn lên chiếm lĩnh
những đỉnh cao tri thức nhân loại, để khẳng định mình và góp phần xây dựng một
xã hội văn minh, tiến bộ.
Với những yêu cầu như thế chúng ta có thể khẳng định ở mỗi nhà trường
Trung học phổ thông (THPT) muốn xây dựng thành công lớp học hạnh phúc thì
khơng thể khơng chú trọng vai trị định hướng, chỉ đạo, hướng dẫn của người thầy,
sự phối hợp của cha mẹ học sinh, sự tham gia của các lực lượng xã hội liên quan,
trong đó vai trị của giáo viên chủ nhiệm (GVCN) được coi là quan trọng nhất.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài Một số biện pháp
tăng cường vai trò của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng
lớp học hạnh phúc ở trường THPT để tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm
trong thời gian qua.
1.2. Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài

Mục tiêu của đề tài
Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về xây dựng lớp học hạnh phúc và đề xuất
một số biện pháp tăng cường vai trò của giáo viên chủ nhiệm việc xây dựng lớp
học hạnh phúc ở trường THPT.
Ý nghĩa của đề tài:
- Tìm hiểu, đánh giá thực trạng việc xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường
THPT trong thời gian qua.
- Đề tài đưa ra một số biện pháp hữu ích nhằm tăng cường vai trò của giáo
viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường THPT.
1/39


Tính mới của đề tài:
- Đề tài đưa ra các giải pháp quản lý để chỉ đạo, tổ chức và nâng cao vai trò
của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc.
- “Một số biện pháp tăng cường vai trò của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường THPT” là nội dung được
nghiên cứu lần đầu ở các trường THPT trên địa bàn huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ
An. Những biện pháp chúng tơi đề xuất có giá trị thực tiễn làm cơ sở khoa học cho
công tác quản lý, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng mơ hình “Trường học
hạnh phúc” để đáp ứng tốt hơn những yêu cầu, đòi hỏi mà xã hội, đất nước đang
đặt ra cho ngành giáo dục.
1.3. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra, khảo sát, phân tích, tổng kết kinh nghiệm
1.4. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Việc xây dựng lớp học hạnh phúc và vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong
xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường THPT.

2/39


Phần II. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
2.1.1. Lí thuyết về trường học hạnh phúc, lớp học hạnh phúc và vai trò của đội
ngũ giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc
2.1.1.1. Trường học hạnh phúc
Lấy cảm hứng từ mơ hình Happy School - “Trường học hạnh phúc” - của
UNESCO, được triển khai thí điểm vào tháng 4/2018 ở một số trường học tại thành
phố Huế, được nhân rộng trên địa bàn cả nước và nhiều trường đang phấn đấu xây
dựng “Trường học hạnh phúc”.
UNESCO xác định 22 tiêu chí để tạo ra những gì họ xem là Trường học hạnh
phúc. 22 tiêu chí này xoay quanh 3 chữ P. Chữ P đầu tiên là People (con người),
gồm các yếu tố: tình bạn và các mối quan hệ trong cộng đồng nhà trường, thái độ
tích cực của giáo viên, tơn trọng sự đa dạng và khác biệt của các cá nhân, sự tích
cực và hợp tác giữa các thành viên trong nhà trường, điều kiện làm việc của giáo
viên, kỹ năng và năng lực của giáo viên. Chữ P thứ hai là Process (Hệ thống), bao
gồm các yếu tố như: khối lượng công việc hợp lý và công bằng, tinh thần hợp tác
và làm việc nhóm, phương pháp giảng dạy và học tập hấp dẫn, học tập tự do, sáng
tạo… Đây là các quy trình, chính sách, hoạt động được thiết kế để vận hành ngôi
trường một cách hợp lý. Chữ P thứ ba là Place (Môi trường), bao gồm các yếu tố
như: mơi trường học tập thân thiện, an tồn, khơng gian xanh…
Ngày 22/4/2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức lễ phát động “Triển khai
Kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo vì một trường học
hạnh phúc”. Tại đây, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ đã nêu
ra 3 yếu tố cốt lõi trong một trường học hạnh phúc, đó là: u thương, an tồn và
tơn trọng. Đây cũng chính là nhu cầu tự thân, là động lực để các thành viên trong
nhà trường phấn đấu thực hiện.
Như vậy, nghĩa của cụm từ “Trường học hạnh phúc” có thể hiểu là nơi khơng

có bạo lực học đường, khơng có hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo, khơng có
những hành xử xúc phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể nhà giáo và học sinh.
“Trường học hạnh phúc” là nơi thầy cô và học sinh vui sống trong sẻ chia, cảm
thơng và u thương nhau. Đồng thời, nơi đó cũng là mái nhà chung mà mỗi ngày
giáo viên và học sinh đến trường là một niềm hạnh phúc.
2.1.1.2. Lớp học hạnh phúc
Lớp học hạnh phúc là nơi học học sinh thật sự muốn đến để học, để trải
nghiệm và để được thể hiện bản thân. Lớp học hạnh phúc tạo nên sự hứng thú cho
học sinh lẫn giáo viên, giúp học sinh tích lũy kiến thức qua hoạt động trải nghiệm,
duy trì cảm xúc tích cực... Khác với lớp học truyền thống, lớp học hạnh phúc
không áp đặt phát triển theo khn mẫu mà đóng vai trị định hướng để học sinh
3/39


được làm những gì mình u thích và say mê. Ở đó, học sinh khơng học theo kiểu
nhồi nhét mà được học những gì có ý nghĩa với chúng, được khơi gợi niềm đam
mê và u thích khám phá, tìm tịi và sáng tạo. Các mơn học được biến hóa thành
bài học thú vị qua nhiều hình thức khác nhau.
Tơn trọng cảm xúc và sự khác biệt là một trong những yếu tố tạo nên lớp
học hạnh phúc. Bởi dù ở lứa tuổi nào, học sinh cũng có những hỉ nộ ái ố như
người lớn. Không nên nghĩ rằng đi học là một ưu đãi và các em phải tự bằng lịng
với điều mà mình nhận được. Học sinh sẽ u thích việc đến trường nếu như ở đó
các em được lên tiếng và được lắng nghe một cách đầy tơn trọng. Thay vì la
mắng, dọa dẫm, hãy chấp nhận sự sai lầm của học sinh, được nói ra cảm xúc của
mình trong mơi trường học đường. Điều đó sẽ giúp học sinh tiếp thu tốt hơn, tự
tin và hòa đồng hơn. Từ đó, rèn luyện ý thức và khả năng tập trung từ chính nhận
thức của bản thân mình.
Nhìn chung, lớp học hạnh phúc là nơi giúp giáo viên và học sinh hình thành
cũng như duy trì các trạng thái cảm xúc tích cực. Mỗi lớp học hạnh phúc sẽ tạo nên
một môi trường học đường mà ai tham gia cũng cảm thấy hạnh phúc. Được tham

gia vào các lớp học hạnh phúc sẽ giúp mỗi cá nhân thiết lập được tình cảm lành
mạnh, góp phần phát triển nhân cách tốt đẹp. Để trẻ được trải nghiệm lớp học hạnh
phúc, để trẻ cảm thấy yêu thích việc đến trường, phụ huynh cần dành thời gian để
tìm hiểu về các mơ hình trường học được xây dựng theo định nghĩa mới về "lớp
học hạnh phúc".
2.1.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ
các tiêu chuẩn và điều kiện làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả
các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm thực hiện nhiệm vụ thay mặt
Hiệu trưởng quản lý toàn diện tập thể học sinh một lớp học. Xây dựng tập thể học
sinh thành một khối đoàn kết, tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh lớp, là
người cố vấn đắc lực cho lớp về mọi vấn đề trong học tập, đồng thời giữ vai trò
chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo để phát huy mọi tiềm năng
trong nhà trường và ngoài xã hội đáp ứng yêu cầu giáo dục - đào tạo.
Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm
- Bao gồm các nhiệm vụ của giáo viên theo Điều 27 của Điều lệ trường
trung học cơ sở, trung học phổ thơng và trường phổ thơng có nhiều cấp học, ban
hành kèm theo Thông tư 32/2020/TT-BGD&ĐT ngày 15/9/2020 của Bộ GQ&ĐT
như sau:
+ Thực hiện nhiệm vụ tổ chức các hoạt động dạy học, giáo dục theo kế hoạch
giáo dục của nhà trường và kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn; quản lý học sinh
trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động
chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giáo dục.
4/39


+ Trau đồi đạo đức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất, danh
dự, uy tín của nhà giáo; gương mẫu trước học sinh; thương yêu, đối xử công bằng
và tôn trọng nhân cách của học sinh; bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của
học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp.

+ Học tập, rèn luyện để nâng cao sức khỏe, trình độ chính trị, chun môn,
nghiệp vụ, đổi mới phương pháp dạy học, giáo dục.
+ Tham gia tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ.
+ Tham gia công tác phổ cập giáo dục trung học cơ sở ở địa phương.
+ Thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và của ngành
Giáo dục, các quyết định của hiệu trưởng; thực hiện nhiệm vụ do hiệu trưởng phân
công, chịu sự kiểm tra, đánh giá của hiệu trưởng và các cấp quản lý giáo dục.
+ Phối hợp với Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Đồn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, gia đình học sinh và
các tổ chức xã hội liên quan để tổ chức hoạt động giáo dục.
+ Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
- Ngoài ra giáo viên chủ nhiệm cịn có những nhiệm vụ sau đây:
+ Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ
chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp.
+ Cộng tác chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với giáo viên bộ
mơn, Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí
Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học
sinh của lớp mình chủ nhiệm.
+ Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kì và cuối năm học, đề nghị
khen thưởng và kỉ luật học sinh, đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng,
phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kì nghỉ hè, phải ở lại lớp,
hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm và học bạ cho học sinh.
+ Báo cáo thường kì hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
Quyền của giáo viên chủ nhiệm
- Bao gồm các quyền của giáo viên theo Điều 29 của Điều lệ trường trung học
cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thơng có nhiều cấp học, ban hành kèm
theo Thơng tư 32/2020/TT-BGD&ĐT ngày 15/9/2020 của Bộ GQ&ĐT như sau:
+ Được tự chủ thực hiện nhiệm vụ chuyên môn với sự phân công, hỗ trợ của
tổ chuyên môn và nhà trường.
+ Được huởng lương, chế độ phụ cấp, chính sách ưu đãi (nếu có) theo quy

định; được thay đổi chức danh nghề nghiệp; được hưởng các quyền lợi về vật chất,
tinh thần theo quy định.

5/39


+ Được tạo điều kiện học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chun
mơn, nghiệp vụ, được hưởng nguyên lương, phụ cấp theo lương và các chế độ
chính sách khác theo quy định khi được cấp có thẩm quyền cử đi học tập, bồi
dưỡng.
+ Được hợp đồng thỉnh giảng, nghiên cứu khoa học tại các trường, cơ sở giáo
dục khác hoặc cơ sở nghiên cứu khoa học với điều kiện bảo đảm hồn thành nhiệm
vụ nơi mình cơng tác và được sự đồng ý của hiệu trưởng bằng văn bản.
+ Được tôn trọng, bảo vệ nhân phẩm, danh dự và thân thể.
+ Được nghỉ hè và các ngày nghỉ khác theo quy định của pháp luật.
+ Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
- Ngoài ra giáo viên làm cơng tác chủ nhiệm cịn có những quyền sau đây:
+ Được dự các giờ học, hoạt động giáo dục khác của học sinh lớp do mình
làm chủ nhiệm.
+ Được dự các cuộc họp của hội đồng khen thưởng và hội đồng kỷ luật khi
giải quyết những vấn đề có liên quan đến học sinh của lớp do mình làm chủ nhiệm.
+ Được dự các lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm.
+ Được quyền cho phép cá nhân học sinh có lý do chính đáng nghỉ học không
quá 03 ngày liên tục.
+ Được giảm định mức giờ dạy theo quy định
2.1.1.4. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc
Theo PGS.TS Đặng Quốc Bảo – Học viện quản lý GD: “Giáo viên chủ nhiệm
lớp ở trường phổ thông là nhà quản lý khơng có dấu đỏ”. Theo đó, giáo viên chủ
nhiệm trong trường phổ thông người giúp hiệu trưởng bao quát lớp học, thực hiện
việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện đạo đức học sinh…Ngoài ra, giáo viên chủ

nhiệm là người chăm lo hình thành, ni dưỡng, phát triển nhân cách toàn vẹn cho
học sinh; là cầu nối giữa nhà trường – gia đình – xã hội; là người đại diện cho
quyền lợi chính đáng của học sinh, bảo vệ học sinh mọi mặt một cách hợp lí; là
người phản ánh trung thành mọi nhu cầu chính đáng cũng như tâm tư, nguyện
vọng của học sinh với ban giám hiệu, với giáo viên bộ môn, với gia đình và cộng
đồng. Đồng thời, người giáo viên chủ nhiệm bằng chính nhân cách của mình là tấm
gương sáng để học sinh noi theo. Chính họ là người quyết định chính đến sự thành
bại của một tập thể cũng như từng cá nhân học sinh lớp mình phụ trách. Như vậy,
có thể khẳng định: vai trị của giáo viên chủ nhiệm trong trường THPT là hết sức
quan trọng.
Từ những lý luận trên cho thấy, để xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường phổ
thơng thì khơng thể thiếu vai trò của giáo viên chủ nhiệm bởi:
Giáo viên chủ nhiệm vừa là người định hướng, tư vấn xây dựng kế hoạch tổ
chức thực hiện vừa là người theo dõi đánh giá kết quả tham gia các hoạt động giáo
dục của học sinh.
6/39


Giáo viên chủ nhiệm không chỉ theo dõi, giám sát mà cịn qua đó có những
tác động điều chỉnh kịp thời phù hơp các giải pháp để tạo điều kiện cho các em tổ
chức tốt hoạt động giáo dục.
Giáo viên chủ nhiệm là người thực hiện nhiệm vụ “cầu nối” giữa nhà trường,
gia đình, xã hội. Thực hiện việc phối hợp tổ chức và động viên học sinh tham gia
các hoạt động giáo dục.
Vì vậy, ở mỗi nhà trường phổ thơng khi xây dựng mơ hình trường học hạnh
phúc bắt đầu từ việc xây dựng mỗi lớp học là lớp học hạnh phúc. Để làm được điều
đó là phải nói đến vai trò của giáo viên chủ nhiệm từ khâu xây dựng kế hoạch, tổ
chức thực hiện kiểm tra đánh giá và đúc rút kinh nghiệm.
2.1.2. Thực tiễn xây dựng mơi trường học tập hạnh phúc
2.1.2.1 Giáo dục tồn diện hiện nay trong nhà trường phổ thơng

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định rằng “Xã hội càng đi tới, cơng việc
càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà khơng chịu học thì lạc hậu, mà lạc
hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”(1). Người đặc biệt quan tâm xây dựng
và phát triển sự nghiệp giáo dục, tất cả vì một mục tiêu cao cả là vì con người,
cho con người, đặc biệt là “một nền giáo dục làm phát triển hồn tồn những
năng lực sẵn có” của học sinh, kết hợp giáo dục gia đình với giáo dục nhà trường
và giáo dục xã hội.
Luật Giáo dục năm 2019 khi đề cập đến mục tiêu giáo dục cũng khẳng định:
giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn
hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức cơng
dân; có lịng u nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng
cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự
nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.
Xây dựng “con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học”, coi đó là “một
mục tiêu của chiến lược phát triển”, “phát triển về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng
lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân
thủ pháp luật”.
Những quan điểm về giáo dục công dân tồn diện hướng tới cơng dân tồn
cầu hiện đã được phản ánh trong việc xác định mục tiêu đổi mới chương trình,
sách giáo khoa, giáo dục phổ thơng “phát triển con người Việt Nam tồn diện về
đức, trí, thể, mỹ, hướng tới “cơng dân tồn cầu” và cụ thể hóa thành những phẩm
chất chủ yếu là yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm và phát triển
toàn diện các năng lực gồm các năng lực chung, như năng lực tự chủ và tự học,
năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; năng lực đặc
thù, như năng lực ngôn ngữ, năng lực tính tốn, năng lực khoa học, năng lực công
nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất.
7/39

Có thể nói, trong bối cảnh tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện
nay, con người Việt Nam phát triển tồn diện phải là con người có văn hóa, mang
bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam cùng năng lực tiếp thu tinh hoa văn hóa của
nhân loại, thể hiện qua phẩm chất năng lực của công dân toàn cầu. Con người Việt
Nam phát triển toàn diện đức, trí, thể, mỹ phải bao gồm: Có lịng u nước nồng
nàn từ yêu quê hương, yêu con người và yêu những giá trị truyền thống tốt đẹp của
dân tộc, có lịng nhân ái thể hiện qua việc u thương, q trọng con người khơng
chỉ trong phạm vi gia đình, nhà trường, quốc gia mà cả quốc tế. Đó cịn là người có
lý tưởng sống, có ý thức trách nhiệm, có ý chí phấn đấu khơng ngừng, có lối sống
giản dị vì cộng đồng, hành động cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng, vơ tư. Phải xây
dựng nền giáo dục con người có đủ sức khỏe thể chất và tâm trí để phát huy trí tuệ,
tối đa hóa tiềm năng lao động sáng tạo của bản thân, có năng lực tự học suốt đời.
2.1.2.2 Thực trạng việc xây dựng môi trường học tập trong lớp học ở trường THPT
hiện nay
Thực trạng của công tác chủ nhiệm lớp
Để đánh giá đúng tác động của việc xây dựng lớp học hạnh phúc và ảnh
hưởng của nội dung này đến kết quả xây dựng mơ hình trường học hạnh phúc,
trước hết chúng tơi khảo sát một số vấn đề liên quan đến thực trạng về công tác
chủ nhiệm lớp ở trường THPT. Chúng tôi đã sử dụng phiếu điều tra, để thăm dò ý
kiến của 90 giáo viên trong hai nhà trường, thông qua phiếu điều tra thu được kết
quả như sau:
Bảng 1: Mức độ u thích của giáo viên đối với cơng tác chủ nhiệm
Mức độ
Số lượng
Tỷ lệ

Rất thích
10
11,1%

Vừa phải
48
53,3%

Khơng thích
42
46,6%

Bảng 2: Mức độ khó khăn gặp phải khi làm cơng tác chủ nhiệm
Mức độ
Mức 1 Mức 2 Mức 3
Công tác tổ chức lớp
23
18
29
Điều tra, xử lý thông tin
12
24
26
Giáo dục học sinh chưa ngoan
8
32
31
Phương pháp xây dựng các mối quan hệ
17
28
35
trong và ngoài nhà trường
Xây dựng thực hiện các kế hoạch lao
11

25
33
động, hướng nghiệp, NGLL
Thực hiện nhiệm vụ hành chính của
28
26
27
giáo viên chủ nhiệm

Mức 4
20
18
19
10
21
9

(Mức độ khó khăn tăng dần từ mức độ 1 đến mức độ 4)

8/39


Qua phân tích số liệu chúng ta nhận thấy số lượng giáo viên khơng u thích
cơng tác chủ nhiệm vẫn cịn chiếm khá đơng. Chứng tỏ cơng tác chủ nhiệm đối với
giáo viên cịn được xem là cơng tác nặng nề, giáo viên không mong muốn được
giao công tác chủ nhiệm. Khi đã khơng u thích cơng việc chủ nhiệm lớp thì việc
tạo nên mơi trường học tập hạnh phúc, lớp học hạnh phúc thực sự rất khó đạt hiệu
quả. Tìm hiểu ngun nhân của vấn đề trên, chúng tơi đã thực hiện khảo sát bảng 2
với các giáo viên, nhận thấy rằng rất nhiều giáo viên gặp khó khăn lớn trong thực
hiện các nhiệm vụ giáo dục học sinh. Khó khăn của giáo viên xuất phát từ các

nguyên nhân sau:
Nhiều giáo viên tiếp nhận lớp một cách thụ động, ít tìm hiểu học sinh nên rất
lúng túng khi cần lấy thông tin học sinh. Làm việc một cách tự phát khơng theo kế
hoạch, hoặc có xây dựng kế hoạch nhưng mang tính hình thức đối phó. Cơng tác tổ
chức của lớp nhiều giáo viên không quan tâm, Đại hội lớp, đại hơi đồn nhiều giáo
viên cịn xem mang tính hình thức, tổ chức qua loa thủ tục; khơng biết cách nhìn
nhận lựa chọn con người để làm cán bộ lớp, cán bộ đồn, khơng bồi dưỡng và
động viên chưa tốt nên hoạt động của đội ngũ này còn hạn chế, chưa phát huy
được hiệu quả. Một số giáo viên không lấy được thông tin của lớp một cách kịp
thời, nên xử lý các tình huống muộn thậm chí là quá muộn, hậu quả tăng lên, ảnh
hưởng không nhỏ đến thành tích của lớp. Trong mỗi lớp học ln có sự chênh lệch
về học lực, có nhiều học sinh yếu hẳn một số mơn nào đó, trong khi đó nhiều giáo
viên chủ nhiệm chỉ quan tâm đến nền nếp mà chẳng quan tâm đến tình trạng học
tập các mơn khác của học sinh lớp mình, hoặc biết nhưng phó mặc cho giáo viên
bộ mơn hoặc khơng có biện pháp giúp đỡ hợp lý nên học sinh càng ngày càng yếu,
dẫn đến nề nếp học tập của cả lớp đi xuống. Nhiều giáo viên chủ nhiệm chưa phối
hợp tốt với các tổ chức trong và ngồi nhà trường, chưa có phương pháp để nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện; Giáo dục học sinh chưa ngoan còn thiếu linh
hoạt nên hiệu quả khơng tốt, thậm chí cịn gây hiệu ứng ngược, có nhiều giáo viên
ln lo sợ khi nhắc đến học sinh này. Khi trong lớp mình có học sinh chưa ngoan
chỉ biết trách phạt, bế tắc trong xử lý. Vẫn cịn một số giáo viên chưa chịu khó tìm
hướng giáo dục đã đề nghị lên nhà trường xử lý kỷ luật.
Thực trạng của việc xây dựng lớp học hạnh phúc
Mô hình trường học hạnh phúc được trường chúng tơi triển khai xây dựng từ
năm học 2019-2020. Cùng với việc tiến hành xây dựng mơ hình trường học hạnh
phúc đó là xây dựng mỗi lớp học là lớp học hạnh phúc. Chính vì vậy đây là nội
dung khá mới đối với tất cả giáo viên và học sinh của các nhà trường. Tuy nhiên,
chúng tôi vẫn tiến hành khảo sát học sinh và giáo viên về các nội dung theo các giá
trị của lớp học hạnh phúc và có kết quả như sau:

9/39


Khảo sát học sinh: số lượng 1256 em
Mức độ Mức độ
1
2
TT
Nội dung
(Khơng
(rất ít)
có)
Lớp có sự chia sẻ, động
1
0
168
viên, hỗ trợ và giúp đỡ

Mức độ
3
(vừa
phải)

Mức độ 4
(thường
xun, liên
tục)

1025

67

2

Bản thân có hịa đồng,
thân thiện, đồn kết với
bạn bè.

35

157

728

336

3

Lớp có phong trào việc
tử tế, biểu dương khen
thưởng những tấm
gương việc tử tế

15

165

558

518

4

Có được tư vấn về sức
khỏe, giao tiếp, tình
cảm, ứng xử, các kỹ
năng sống.

0

86

974

196

5

Bản thân có tham gia
đầy đủ các hoạt động
văn nghệ, TDTT, trị
chơi trong lớp, trong
trường.

359

275

424

198

6

Thầy/cơ giáo đối xử
cơng bằng, hợp lý

0

285

354

617

7

Thầy cơ lắng nghe tích
cực, phản hồi mang
tính xây dựng

0

184

398

674

8

Có tâm trạng vui vẻ khi
đến trường

67

229

741

219

10/39


Khảo sát giáo viên: số lượng 70 người
TT

1

2

3

4
5
6

Nội dung
Kiểm soát tốt cảm xúc,

yêu thương, tận tâm với
học sinh
Tư vấn về sức khỏe, giao
tiếp, tình cảm, ứng xử,
các kỹ năng sống cho
học sinh.
Quan tâm, động viên học
sinh tham gia các hoạt
động văn nghệ, TDTT,
trị chơi trong lớp, trong
trường.
Có bàn bạc, cởi mở, lắng
nghe học sinh khi tổ
chức các hoạt động
Đối xử cơng bằng, hợp
lý, minh bạch
Thầy/cơ lắng nghe tích
cực, phản hồi mang tính
xây dựng

Mức độ 1
(Khơng
có)

Mức độ 2
(rất ít)

Mức độ 3
(vừa
phải)

Mức độ 4
(thường
xuyên, liên
tục)

0

3

55

12

5

25

34

6

0

17

23

40

3

12

36

19

0

15

19

36

0

8

35

27

Qua kết quả khảo sát bằng phiếu điều tra và phỏng vấn trực tiếp một số học
sinh cho thấy vẫn còn nhiều học sinh còn áp lực khi đến trường; chưa nhận được
sự thấu hiểu, quan tâm, chia sẻ từ các bạn học sinh và thầy cô; chưa mạnh dạn và
chưa được tạo cơ hội để trình bày quan điểm, chính kiến của bản thân. Với các
thầy cơ giáo cũng đã có sự quan tâm, chia sẻ với học sinh; đối xử công bằng, công
khai, minh bạch; đã cơ bản kiểm soát tốt cảm xúc của bản thân để hạn chế những

hành vi, lời nói mang tính tiêu cực trong quá trình dạy học và thực hiện các hoạt
động giáo dục. Tuy nhiên, sự quan tâm, chia sẻ chưa được thực hiện thường xuyên;
công tác tư vấn cho học sinh vẫn chưa thực sự kịp thời, hiệu quả; mối quan hệ với
học sinh vẫn cịn có khoảng cách nhất định.
2.2. Một số biện pháp tăng cường vai trò của đội ngũ giáo viên chủ
nhiệm trong việc xây dựng lớp học hạnh phúc ở trường THPT
2.2.1. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, hiểu biết về lớp học hạnh
phúc cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên chủ nhiệm lớp chiếm vị trí trung tâm, trụ cột trong quá trình giáo
dục học sinh, là linh hồn của lớp học, là người cố vấn đáng tin cậy; dẫn dắt, định
hướng, giúp học sinh vươn lên để tự hoàn thiện và phát triển những phẩm chất,
năng lực, phát triển nhân cách. Sự đi lên của một tập thể lớp có vai trò rất quan
11/39


trọng của giáo viên chủ nhiệm lớp. Ngoài việc trực tiếp giảng dạy ở lớp chủ
nhiệm, trước hết họ phải là nhà giáo dục, là người trực tiếp tổ chức các hoạt động
giáo dục, quan tâm đến từng học sinh, chăm lo đến việc rèn luyện đạo đức, hành
vi, những biến động thay đổi về tư tưởng, nhu cầu, nguyện vọng của các em. Giáo
viên chủ nhiệm bằng chính nhân cách của mình, là tấm gương tác động tích cực
đến việc hình thành các phẩm chất đạo đức, nhân cách học sinh. Mặt khác họ là
cầu nối giữa tập thể học sinh, với gia đình, các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà
trường, họ là người phối hợp các lực lượng giáo dục. Giáo viên chủ nhiệm là người
đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh, bảo vệ học sinh về mọi mặt một
cách hợp lý, đúng pháp luật. Để làm tốt công tác chủ nhiệm, mỗi giáo viên cần có
một tư duy, một phương pháp, một cách làm khác nhau. Các thầy cơ phải tìm cho
lớp mình chủ nhiệm một phương pháp tổ chức các hoạt động học tập phù hợp và
hiệu quả nhất để các em thấy hứng thú khi đến lớp, đến trường và tham gia vào
hoạt động chung.
Chính vì vậy nâng cao nhận thức, hiểu biết cho các thầy cô là điều hết sức cần

12/39