Bài giảng môn Ngữ văn lớp 8 - Bài 4: Liên kết các đoạn văn trong văn bản

LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN VĂN
TRONG VĂN BẢN


I. TÁC DỤNG CỦA VIỆC LIÊN KẾT
CÁC ĐOẠN VĂN:

1. Đọc hai đoạn văn sau và trả lời
câu hỏi


Trước sân trường làng Mĩ Lí dày đặc cả người. Người
nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi ,
sáng sủa.
Lúc đi ngang làng Hòa An bẫy chim qun với thằng
Minh, tơi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối
với tôi là một nơi xa lạ. Tơi đi chung quanh các lớp để
nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tơi
khơng có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và
sạch sẽ hơn các nhà trong làng.


? Hai đoạn văn sau đây có mối
liên hệ gì không? Tại sao?


I. TÁC DỤNG CỦA VIỆC LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN VĂN:
1. Đọc hai đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
Đoạn 1:Tả cảnh sân trường Mỹ Lý ngày tựu trường.
Đoạn 2:Cảm giác của nhân vật “tôi” một lần ghé qua trường trước đó
=> Cả hai đoạn văn cùng viết về ngơi trường ấy nhưng khơng có

sự gắn kết


I. TÁC DỤNG CỦA VIỆC LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN VĂN:
2. Đọc lại hai đoạn văn của Thanh Tịnh và trả lời câu hỏi.
VB1
VB2
Trước sân trường làng Mĩ Lí dày
đặc cả người. Người nào áo quần cũng
sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi , sáng
sủa.
Lúc đi ngang làng Hòa An bẫy
chim qun với thằng Minh, tơi có ghé
lại trường một lần. Lần ấy trường đối
với tôi là một nơi xa lạ. Tơi đi chung
quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy
bản đồ treo trên tường. Tơi khơng có
cảm tưởng nào khác là nhà trường cao
ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.

Trước sân trường làng Mĩ Lí dày đặc cả
người. Người nào áo quần cũng sạch sẽ,
gương mặt cũng vui tươi , sáng sủa.
Trước đó mấy hơm, lúc đi ngang làng
Hịa An bẫy chim qun với thằng Minh,
tơi có ghé lại trường một lần. Lần ấy
trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi
chung quanh các lớp để nhìn qua cửa
kính mấy bản đồ treo trên tường. Tơi
khơng có cảm tưởng nào khác là nhà

trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà
trong làng.


? Cụm từ trước đó mấy hơm bổ sung ý nghĩa gì cho
đoạn văn thứ hai?
? Theo em, với cụm từ trên, hai đoạn văn đã liên hệ với
nhau như thế nào?
? Cụm từ trước đó mấy hơm là phương tiện liên kết
đoạn. Hãy cho biết tác dụng của việc liên kết đoạn
trong văn bản?


I. TÁC DỤNG CỦA VIỆC LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN VĂN:
2. Đọc lại hai đoạn văn của Thanh Tịnh và trả lời câu hỏi.
a. Cụm từ trước đó mấy hơm bổ sung ý nghĩa về mặt thời gian .
b. Cụm từ trước đó mấy hơm tạo sự liên kết về mặt hình thức+nội
dung với đoạn 1=> 2 đoạn văn gắn bó chặt chẽ, liền ý, đảm bảo
tính liền mạch .
c. Tác dụng: là phương tiện chuyển đoạn làm cho ý giữa 2 đoạn
văn liền ý, liền mạch( hiện tại-> quá khứ)

Ghi nhớ 1: SGK/53


II. CÁCH LIÊN KẾT CÁC ĐẠN VĂN TRONG VĂN BẢN
1. Dùng từ ngữ để liên kết các đoạn văn:
a.Đọc hai đoạn văn và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Bắt đầu là khâu tìm hiểu. Tìm hiểu phải đặt bài văn vào hồn
cảnh lịch sử của nó. Thế là cần đến khoa học lịch sử dân tộc, có khi

cả lịch sử thế giới.
Sau khâu tìm hiểu là khâu cảm thụ. Hiểu đúng bài văn đã tốt.
Hiểu đúng cũng bắt đầu thấy nó hay, nhưng chưa đủ.


? Hai đoạn văn trên liệt kê hai khâu của quá trình lĩnh
hội & cảm thụ tác phẩm văn học. Đó là những khâu
nào”
? Hai đoạn văn có sự liên kết chặt chẽ không? nhờ vào
đâu ?
? Từ ngữ “sau là” có ý nghĩa gì?
? Để liên kết các đoạn có quan hệ liệt kê, ta thường
dùng các từ ngữ có tác dụng liệt kê. Em hãy kể thêm các
PTLK có quan hệ liệt kê?


a. - 2 khâu: tìm hiểu , cảm thụ.
- Từ ngữ liên kết: Bắt đầu, sau
-> quan hệ liệt kê.
- Từ ngữ thể hiện quan hệ ý nghĩa liệt kê:
trước hết, đầu tiên, mở đầu, bắt đầu, tiếp đến,
thêm vào đó, ngồi ra, mặt khác, sau, cuối cùng,
sau nữa, một mặt, một là, hai là, thứ nhất, thứ
hai…


Trước đó mấy hơm, lúc đi ngang làng Hịa An bẫy chim qun với
thằng Minh, tơi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối với tôi là
một nơi xa lạ. Tơi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy
bản đồ treo trên tường. Tơi khơng có cảm tưởng nào khác là nhà

trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
Nhưng lần này lại khác. Trước mắt tơi trường Mĩ Lí trơng vừa xinh
xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hịa Ấp. Sân nó rộng, mình nó
cao hơn trong những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lịng tơi đâm ra lo sợ
vẩn vơ.


? Phân tích quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn văn
trên?
? Tìm từ ngữ liên kết trong hai đoạn văn đó?
? Tìm phương tiện liên kết đoạn có ý nghĩa đối
lập?


b.- Quan hệ ý nghĩa đối lập(tương phản)
- Từ ngữ liên kết: nhưng.
-Từ ngữ thể hiện quan hệ ý nghĩa đối lập, tương
phản: nhưng, tuy vậy, ngược lại, song, thế mà,
trái lại, tuy nhiên…


c. Trước sân trường làng Mĩ Lí dày đặc cả người. Người nào áo

quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi , sáng sủa.
Trước đó mấy hơm, lúc đi ngang làng Hịa An bẫy chim qun với
thằng Minh, tơi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối với tôi
là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính
mấy bản đồ treo trên tường. Tơi khơng có cảm tưởng nào khác là nhà
trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.

? “Đó” thuộc loại từ nào?
? Trước đó là khi nào?
?Chỉ từ, đại từ cũng được dùng làm phương tiện
liên kết. Kể tiếp các từ có tác dụng này?


c. – “Đó”: chỉ từ.
-“Trước đó”: trước lúc nhân vật tôi lần đầu tiên
đi đến trường.
- Chỉ từ, đại từ làm phương tiện liên kết.
- Từ ngữ liên kết: đó, này, ấy, kia, vậy, thế….


d. Bây giờ, khi Bác viết gì cũng đưa cho một số đồng chí xem
lại, chỗ nào khơng hiểu thì các đồng chí bảo cho mình sữa chữa.
Nói tóm lại, viết cũng như mọi việc khác, phải có chí, chớ giấu
dốt, nhờ tự phê bình và phê bình mà tiến bộ.


? Phân tích quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn văn
trên?
? Tìm từ ngữ liên kết trong hai đoạn văn đó?
? Tìm phương tiện liên kết đoạn có ý nghĩa tổng
kết khái quát?


d- Quan hệ ý nghĩa tổng kết khái quát(đoạn
1: ý nghĩa cụ thể; đoạn 2:ý nghĩa tổng kết
khái quát

- Từ ngữ liên kết: nói tóm lại.
-Từ ngữ thể hiện quan hệ ý nghĩa tổng kết
khái quát : nói tóm lại, tổng kết lại, nhìn
chung, có thể nói, nói cho cùng, có thể nói
rằng…