LỜI CẢM ƠN
Bài chuyên đề này giúp em tìm hiểu rõ hơn về các nghiệp vụ hoạt động
của ngân hàng hiện nay, đặc biệt là hoạt động cho vay ngắn hạn, mong muốn
củng cố kiến thức và được hiểu biết sâu rộng hơn về lĩnh vực ngân hàng. Qua
đây, em xin chân thành gửi lời cảm ơn tới cô Từ Thị Hoàng Lan đã tận tình giúp
đỡ em hoàn thành đề tài này. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện,
song hoạt động tín dụng là một vấn đề phức tạp đòi hỏi quá trình nghiên cứu và
thực tế tiếp cận trực tiếp nghiệp vụ, với những giới hạn về kiến thức và thời
gian chắc chắn đề tài của em sẽ không tránh khỏi một vài thiếu sót, em mong
nhận được sự góp ý của cô để đề tài này có thể tương đối hoàn chỉnh và giúp em
hoàn thiện hơn nữa kiến thức của mình.
Em xin chân thành cảm ơn!
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ACB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu
CN Chi nhánh
ĐHĐCĐ Đại hội đồng Cổ đông
DNV Dư nợ vay
DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ
HĐQT Hội đồng Quản trị
KHCN Khách hàng cá nhân
KHDN Khách hàng doanh nghiệp
NHNN Ngân hàng Nhà nước
NHTM Ngân hàng Thương mại
NHTMCP Ngân hàng Thương mại Cổ phần
NHTW Ngân hàng Trung ương
QĐ Quyết định
QĐ-NHNN Quyết định – Ngân hàng Nhà nước
TCTD Tổ chức tín dụng
VCSH Vốn chủ sở hữu
DANH MỤC BẢNG-BIỂU
Bảng 3.2: Tình hình huy động vốn ngân hàng ACB CN Sài Gòn giai đoạn 2008-
2010..................................................................................................................................
33
Biểu đồ 3.2: Tình hình huy động vốn CN Sài Gòn giai đoạn 2008-2010........................
33
Bảng 3.3.1: Tình hình sử dụng vốn CN Sài Gòn giai đoạn 2008-2010...........................
35
Biểu đồ 3.3.1: Dư nợ cho vay KHCN so với dư nợ cho vay các tổ chức khác................
36
Bảng 3.3.2: Tình hình nợ quá hạn CN Sài Gòn giai đoạn 2008-2010.............................
37
Biểu đồ 3.3.2: Tỷ lệ nợ quá hạn CN Sài Gòn giai đoạn 2008-2010...............................
37
Bảng 3.3.3: Kết quả kinh doanh CN Sài Gòn giai đoạn 2008-2010................................
39
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................................
1
1.Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................................
1
2.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................................
1
3.Phương pháp nghiên cứu............................................................................................
2
4.Bố cục đề tài.................................................................................................................
2
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NGHIỆP VỤ CHO VAY
NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.....................................................
3
1.1.Khái quát hoạt động cho vay của NHTM..............................................................
3
1.1.1.Khái niệm cho vay
..............................................................................................................................................
3
1.1.2.Đặc điểm của hoạt động cho vay
..............................................................................................................................................
3
1.1.3.Các hình thức cho vay cơ bản
..............................................................................................................................................
4
1.1.3.1.Căn cứ vào mục đích cho vay
......................................................................................................................
4
1.1.3.2.Căn cứ vào thời hạn cho vay
......................................................................................................................
5
1.1.3.3.Căn cứ vào đối tượng cho vay
......................................................................................................................
6
1.1.3.4.Căn cứ vào phương pháp hoàn trả
......................................................................................................................
6
1.1.4.Ý nghĩa của việc phân loại các hình thức cho vay
..............................................................................................................................................
6
1.1.5.Vai trò của hoạt động cho vay trong nền kinh tế
..............................................................................................................................................
6
1.1.5.1.Vai trò của hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM đối với
nền kinh tế................................................................................................................
6
1.1.5.2.Vai trò của hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM đối với
doanh nghiệp............................................................................................................
7
1.2.Rủi ro trong hoạt động cho vay...............................................................................
10......................................................................................................................................
1.2.1.Khái niệm rủi ro
..............................................................................................................................................
10
1.2.2.Phân loại rủi ro
..............................................................................................................................................
10
1.2.3.Nguyên nhân dẫn đến rủi ro
..............................................................................................................................................
11
1.2.4.Ảnh hưởng của rủi ro trong cho vay đối với ngân hàng
..............................................................................................................................................
12
1.2.4.1.Rủi ro cho vay làm giảm doanh thu của ngân hàng
......................................................................................................................
12
1.2.4.2. Rủi ro cho vay làm giảm khả năng thanh toán của ngân
hàng
......................................................................................................................
12
1.2.4.3. Rủi ro cho vay làm giảm uy tín của ngân hàng
......................................................................................................................
12
1.3.Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay................................................
13
1.4.Những nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay ..............................................
15
1.4.1.Nhân tố bên trong
..............................................................................................................................................
15
1.4.2.Nhân tố bên ngoài
..............................................................................................................................................
15
CHƯƠNG 2: KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU – ACB
CHI NHÁNH SÀI GÒN.................................................................................................
16
2.1.Tổng quan về Ngân hàng TMCP Á Châu..............................................................
16
2.1.1.Khái niệm Ngân hàng thương mại
..............................................................................................................................................
16
2.1.2.Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Á Châu
..............................................................................................................................................
16
2.1.3.Cơ cấu tổ chức nhân sự
..............................................................................................................................................
19
2.1.3.1.Cơ cấu tổ chức
......................................................................................................................
19
2.1.3.2.Sơ đồ tổ chức
......................................................................................................................
19
2.1.3.3.Cơ cấu bộ máy tổ chức
......................................................................................................................
21
2.1.4.Mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch
..............................................................................................................................................
22
2.1.5.Sản phẩm dịch vụ chủ yếu
..............................................................................................................................................
23
2.1.6.Đánh giá tổng quát tình hình hoạt động của ngân hàng trong giai
đoạn trên..............................................................................................................................
23
2.2.Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Sài Gòn...............................
23
2.2.1.Lịch sử hình thành và phát triển
..............................................................................................................................................
24
2.2.2.Hoạt động dịch vụ chủ yếu tại Chi nhánh Sài Gòn
..............................................................................................................................................
24
2.2.3. Sơ đồ tổ chức
..............................................................................................................................................
24
2.2.4.Chức năng và nhiệm vụ của các phòng ban
..............................................................................................................................................
25
2.2.5.Những kết quả đạt được
..............................................................................................................................................
26
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG TMCP Á
CHÂU CHI NHÁNH SÀI GÒN GIAI ĐOẠN 2008 – 2010........................................
30
3.1.Giới thiệu quy trình cho vay của ngân hàng..........................................................
30
3.2.Tình hình huy động vốn ngân hàng ACB chi nhánh Sài Gòn..............................
32
3.3.Tình hình cho vay.....................................................................................................
35
3.3.1.Dư nợ cho vay
..............................................................................................................................................
35
3.3.2.Nợ quá hạn
..............................................................................................................................................
37
3.3.3.Kết quả hoạt động kinh doanh.........................................................................
39
3.4.Đánh giá chung về hoạt động cho vay của ngân hàng..........................................
40
3.4.1.Những kết quả đạt được của hoạt động cho vay
..............................................................................................................................................
40
3.4.2.Những hạn chế còn tồn tại trong quá trình cho vay
..............................................................................................................................................
41
3.4.3.Nguyên nhân của những hạn chế trên
..............................................................................................................................................
41
3.4.3.1.Nguyên nhân khách quan
......................................................................................................................
41
3.4.3.2.Nguyên nhân chủ quan
......................................................................................................................
41
CHƯƠNG 4:GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................
43
4.1.Một số giải pháp ......................................................................................................
43
4.1.1.Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động cho vay
..............................................................................................................................................
43
4.1.2.Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay
.........................................................................................................................................
44
4.1.3.Giải pháp về nhân sự
..............................................................................................................................................
44
4.2.Một số kiến nghị.......................................................................................................
45
4.2.1.Đối với nhà nước và ngân hàng nhà nước
..............................................................................................................................................
45
4.2.2.Đối với ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Sài Gòn
..............................................................................................................................................
46
KẾT LUẬN.....................................................................................................................
47
TÀI LIỆU THAM KHẢO 48
LỜI MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế hội nhập hiện nay, hệ thống Ngân hàng thương mại
(NHTM) ngày càng phát triển và trở thành các trung gian tài chính đưa vốn từ
nơi thừa sang nơi thiếu, đáp ứng được nhu cầu về vốn của doanh nghiệp. Chính
vì vậy, lĩnh vực ngân hàng được xem là lĩnh vực chứa đựng nhiều tiềm năng và
thử thách, bởi nếu các ngân hàng có chiến lược kinh doanh hiệu quả để thu hút
được nhiều khách hàng đến với các dịch vụ tại ngân hàng, mang lại nguồn thu
nhập cho ngân hàng, góp phần mở rộng mạng lưới kinh doanh của ngân hàng,
đem hình ảnh của ngân hàng đến với nhiều khu vực nhằm mở rộng hơn nữa thị
phần của ngân hàng trong nền kinh tế. Và sẽ trở thành thử thách cho ngân hàng
nếu họ không có một chính sách phù hợp thu hút khách hàng. Và một trong
những nguồn thu quan trọng và chiếm phần lớn thu nhập tại ngân hàng, đặc biệt
là ngân hàng Thương Mại Cổ Phần và các hoạt động tín dụng. Thông qua hoạt
động tín dụng này, Ngân hàng sẽ cung cấp cho nền kinh tế những nguồn vốn kịp
thời để tham gia vào thị trường, để tận dụng những cơ hội sản xuất kinh doanh
hay nhằm cung cấp thêm vốn cho nhu cầu cải thiện cuộc sống của người lao
động.
Để hiểu rõ hơn hoạt động tín dụng trong các NHTM và vai trò to lớn của
nó trong nền kinh tế thị trường nhầm khai thác có hiệu quả hoạt động tín dụng
ngân hàng, góp phần phát triển nền kinh tế Việt Nam, em xin tìm hiểu đề tài “
Hoạt động cho vay ngắn hạn của ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Sài
Gòn giai đoạn 2008 – 2010”.
2.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài hướng đến các mục tiêu sau:
13
Nghiên cứu hoạt động cho vay ngắn hạn thông qua các báo cáo tài chính và tìm
hiểu về hoạt động tín dụng trong của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu
– Chi nhánh Sài Gòn từ năm 2008 đến năm 2010.
Từ đó có những nhận xét và đưa ra những kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả
trong hoạt động tín dụng của ngân hàng.
3.Phương pháp nghiên cứu
Tìm hiểu qua sách báo, thông tin trên Internet để thu thập thêm thông tin sơ bộ
về tình trạng tín dụng chung của các ngân hàng và của ngân hàng TMCP Á
Châu chi nhánh Sài Gòn.
Trong quá trình nghiên cứu và tìm hiểu hoạt động cho vay ngắn hạn của Ngân
hàng TMCP Á Châu, trên cơ sở đó thu thập những tài liệu có liên quan đến đề
tài từ năm 2008 đến 2010 như các số liệu từ các bảng báo cáo tài chính của
Ngân Hàng TMCP Á Châu chi nhánh Sài Gòn.
4.Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo và kết luận, đề tài được
kết cấu làm 04chương:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về nghiệp vụ cho vay ngắn hạn của Ngân hàng
thương mại.
Chương 2: Khái quát về ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Sài Gòn.
Chương 3: Thực trạng cho vay ngắn hạn của ngân hàng TMCP Á Châu chi
nhánh Sài Gòn giai đoạn 2008 – 2010.
Chương 4: Giải pháp và kiến nghị.
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NGHIỆP VỤ CHO VAY
NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
14
1.1.Khái quát hoạt động cho vay của NHTM
1.1.1.Khái niệm cho vay
Theo quyết định số 1627/QĐ-NHNN thì “ Cho vay là hình thức cấp tín
dụng mà theo đó các tổ chức tín dụng giao cho khách hàng một khoản tiền để sử
dụng vào mục đích nhất định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc
và lãi”.
Như vậy hoạt động cho vay của ngân hàng có thể được hiểu là một hình
thức ngân hàng chuyển vốn cho các khách hàng có nhu cầu về vốn và tất nhiên
sau một khoảng thời gian nhất định, khách hàng sẽ phải hoàn trả lại ngân hàng
số tiền nợ gốc và một khoản tiền lãi. Số tiền lãi này chính là khoản thu nhập của
ngân hàng.
1.1.2.Đặc điểm của hoạt động cho vay
Tính pháp lý của nghiệp vụ cho vay
Cho vay của ngân hàng là một khái niệm kinh tế hơn là pháp lý. Các hành
vi cho vay của ngân hàng có cùng một logic kinh tế, hứng chịu rủi ro cho một
người mà ngân hàng tin tưởng ứng vốn cho vay, nhưng nó không chỉ gồm một
giao dịch pháp lý mà nhiều loại : cho vay, bảo lãnh, cầm cố…
Luật ngân hàng các nước định nghĩa tín dụng như sau: “Cấu thành một
nghiệp vụ tín dụng bất cứ tác động nào, qua đó một người đưa hoặc hứa đưa
vốn cho một người khác dùng, hoặc cam kết bằng chữ ký cho người này nhưng
đảm bảo, bảo trứng hay bảo lãnh mà có thu tiền”. Định nghĩa này nêu ra 3
trường hợp xét về tính chất pháp lý, các nghiệp vụ cho vay ngân hàng về cơ bản
là:
- Cho vay ứng trước (cho vay trực tiếp).
- Cho vay dựa trên việc chuyển nhượng trái quyền.
- Cho vay qua chữ ký (cho vay qua việc cam kết bằng chữ ký).
15
Các khoản vay đều phải theo một quy trình cho vay, thu nợ nhất định, thông
thường gồm 5 bước:
Bước 1: Lập hồ sơ đề nghị vay.
Bước 2: Phân tích tín dụng.
Bước 3: Quyết định cấp tín dụng cho vay.
Bước 4: Giải ngân.
Bước 5: Giám sát thu nợ và thanh lý hợp đồng cho vay.
Lãi suất trong hợp đồng cho vay theo thoả thuận giữa khách hàng và ngân hàng
cho vay
Các khoản cho vay có hoặc không có tài sản đảm bảo tuỳ vào việc đánh giá và
xếp hạng khách hàng của ngân hàng cho vay
Khi kết thúc hợp đồng khách hàng có nghĩa vụ trả gốc và lãi hoặc một số thoả
thuận khác nếu được ngân hàng cho vay chấp nhận. Trường hợp khách hàng
không thực hiện hợp đồng hay không có một điều khoản nào khác thì tài sản
đảm bảo thuộc quyền quyết định của ngân hàng cho vay
1.1.3.Các hình thức cho vay cơ bản
1.1.3.1.Căn cứ vào mục đích cho vay
Cho vay bất động sản: là loại cho vay liên quan việc mua sắm và xây dựng bất
động sản như nhà ở, đất đai, nhà xưởng, các bất động sản khác trong lĩnh vực
công nghiệp, thương mại và dịch vụ.
Cho vay công nghiệp và thương mại: là loại cho vay ngắn hạn để bổ sung vốn
lưu động trong lãnh vực công nghiệp, thương mại và dịch vụ.
Cho vay nông nghiệp: là loại cho vay để trang trãi các chi phí sản xuất nông
nghiệp như chi phí mua phân bón, thuốc trừ sâu, giống cây trồng, thức ăn
giasúc….
16
Cho vay các định chế tài chính bao gồm cho vay các ngân hàng, các công ty tài
chính, công ty cho thuê tài chính, công ty bảo hiểm, quỹ tín dụng, các định chế
tài chính khác.
Cho vay cá nhân : cấp tín dụng cho các cá nhân cho nhu cầu vay vốn nhằm đáp
ứng các nhu cầu tiêu dùng hoặc trang trãi các chi phí thông thường của đời
sống thông qua việc phát hành thẻ tín dụng.
Cho thuê tài chính: bao gồm cho thuê vận hành và thuê tài chính. Tài sản cho
thuê bao gồm bất động sản và động sản, trong đó chủ yếu là máy móc - thiết bị.
1.1.3.2.Căn cứ vào thời hạn cho vay
Cho vay ngắn hạn : thời hạn cho vay đến 12 tháng và được sử dụng để bù đắp
sự thiếu hụt lưu động của các doanh nghiệp và các nhu cầu chi tiêu ngắn hạn
của các nhân.
Cho vay trung hạn : Theo qui định hiện nay của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam,
loại cho vay này có thời hạn trên 12 tháng đến 05 năm. Cho vay trung hạn chủ
yếu được sử dụng để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến đổi mới thiết bị,
công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng các dự án mới có qui mô
nhỏ và thời gian thu hồi vốn nhanh.Trong nông nghiệp, chủ yếu cho vay trung
hạn để đầu tư vào các đối tượng sau: máy cày, máy bơm nước, xâydựng các
vườn cây công nghiệp như cà phê, điều….Bên cạnh đầu tư cho tài sản cố định,
cho vay trung hạn còn là nguồn hình thành vốn lưu động thường xuyên của các
doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp mới thành lập.
Cho vay dài hạn: Thời hạn vay trên 05 năm và thời hạn tối đa có thể lên đến 20-
30 năm, một số trường hợp cá biệt có thể lên đến 40 năm. Cho vay dài hạn là
loại tín dụng được cung cấp để đáp ứng các nhu cầu dài hạn như xây dựng nhà
ở, các thiết bị, phương tiện vận tải có quy mô lớn, xây dựng các xí nghiệp mới.
1.1.3.3.Căn cứ vào đối tượng cho vay
Tín dụng trực tiếp: Tiền vay được phát trực tiếp cho người vay
Tín dụng gián tiếp: Tiền vay được phát đến một tổ chức trung gian, sau đó mới
tới tay người vay.
1.1.3.4.Căn cứ vào phương pháp hoàn trả
17
Cho vay có thời hạn:
- Tín dụng phi trả góp : là các khoản cho vay trong đó vốn gốc và lãi
vay được hoàn trả một lần khi đến hạn.
- Cho vay trả góp là khoản vay trong đó nợ gốc và lãi được hoàn trả
nhiều lần trong một thời hạn vay gọi là kỳ hạn nợ được xác định một
cách cụ thể trong hợp đồng tín dụng.
Cho vay không có thời hạn: cho vay tuần hoàn là các khoản vay trong đó nợ gốc
và lãi được trả một cách tuần hoàn trong thời hạn vay.
1.1.4.Ý nghĩa của việc phân loại các hình thức cho vay
Phù hợp với đối tác xin vay
Phù hợp với phương thức quản lý của NHTM
Tạo điều kiện để NHTM thực hiện kế hoạch đầu tư vốn của mình
1.1.5.Vai trò của hoạt động cho vay trong nền kinh tế
1.1.5.1.Vai trò của hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM đối với
nền kinh tế
Ngân hàng trong nền kinh tế với tư cách là một doanh nghiệp kinh doanh
trên lĩnh vực tiền tệ. Với tư cách là một trung gian tài chính, nó là kênh chuyển
vốn từ những nơi thừa vốn đến những nơi thiếu vốn và hoạt động hiệu quả trong
nền kinh tế. Các kênh truyền dẫn vốn có thể qua thị trường tài chính đó là các
nghiệp vụ tín dụng, ngắn hạn, trung và dài hạn, nhưng nó đã bị cạnh tranh mạnh
mãnh mẽ của các tổ chức tài chính phi ngân hàng tham gia vào thị trường này
như: Công ty Bảo hiểm, các quỹ đầu tư, công ty tài chính. Hoặc là thị trường
tiền tệ là kênh dẫn và huy động những ngồn vốn và các giấy tờ có giá ngắn hạn.
Thị trường này hoạt động rất linh hoạt và cung cấp một nguồn một nguồn vốn
rất lớn cho nền kinh tế. Do đó hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM ngày
càng phát triển mạnh mẽ.
1.1.5.2.Vai trò của hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM đối với
doanh nghiệp
18
Hoạt động cho vay của NHTM giúp bổ sung vốn, tạo điều kiện cho doanh
nghiệp mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh
Ngân hàng với tư cách là một trung gian tài chính thực hiện một trong
những chức năng chủ yếu của mình là tiến hành huy động các nguồn vốn tạm
thời nhàn rỗi sau đó cho ra đối với nền kinh tế. Thông qua các hoạt động cho
vay của mình ngân hàng đã đảm bảo cho các doanh nghiệp nói chung, doanh
nghiệp nhà nước nói riêng không chỉ duy trì sản xuất kinh doanh mà còn tái sản
xuất mở rộng.
Đối với các doanh nghiệp hiện nay, vốn vẫn luôn là vấn đề gây khó khăn
nhất trong hoạt động sản xuất kinh doanh của họ, tình trạng thiếu vốn của các
doanh nghiệp là phổ biến và nghiêm trọng. Hoạt động cho vay ngắn hạn của các
NHTM là hình thức tốt nhất để đáp ứng nhu cầu vốn lưu động hoặc sử dụng
nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của doanh nghiệp bởi tính linh hoạt của nó. Hoạt
động cho vay ngắn hạn của NHTM không chỉ mang đến nguồn vốn bổ sung nữa
mà đã dần trở thành một nguồn vốn chủ yếu, quan trọng trong hoạt động sản
xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Hoạt động cho vay ngắn hạn giúp cho
các doanh nghiệp không bỏ lỡ thời vụ làm ăn, duy trì hoạt động sản xuất kinh
doanh liên tục, quá trình lưu thông được thông suốt, nâng cao hiệu quả sử dụng
vốn trong toàn xã hội.
Mở rộng sản xuất kinh doanh, đổi mới thiết bị công nghệ, nâng cao chất
lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, chiếm lĩnh được thị trường…để thực
hiện được các khoản đầu tư đó doanh nghiệp không chỉ cần có vốn lưu động
tạm thời mà còn phải có một lượng vốn cố định và ổn định lâu dài. Qui mô vốn
đầu tư cho các yêu cầu trên đôi khi vượt quá khả năng vốn của doanh nghiệp.
Thông qua hoạt động cho vay ngắn hạn, NHTM có thể giúp cho các doanh
nghiệp thoả mãn nhu cầu vốn phục vụ cho các hoạt động đầu tư mở rộng sản
xuất kinh doanh đó.
19
Hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM giúp các doanh nghiệp tăng cường
quản lý và sử dụng vốn kinh doanh có hiệu quả
Bản chất của hoạt động cho vay ngắn hạn không chỉ là hình thức cung
ứng vốn mà còn hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời hạn quy định. Do đó, các
doanh nghiệp sau khi sử dụng vốn vay trong sản xuất kinh doanh không chỉ cần
thu hồi vốn là đủ mà còn phải tìm ra nhiều biện pháp để sử dụng vốn có hiệu
quả, tiết kiệm, tăng nhanh vòng quay của vốn, đảm bảo tỷ suất lợi nhuận lớn
hơn lãi suất ngân hàng thì doanh nghiệp mới có thể trả được nợ và thu lãi.
Về phía ngân hàng, khả năng thu hồi khoản cho vay phụ thuộc rất lớn vào
kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vay vốn. Vì vậy, trước
khi cho vay ngân hàng thường xem xét đánh giá rất kỹ lưỡng phương án sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp, ngân hàng chỉ cấp tín dụng cho các doanh
nghiệp có phương án khả thi, lợi nhuận đủ cao để có thể trả nợ ngân hàng.
Ngoài ra, doanh nghiệp muốn có được vốn vay ngân hàng thì phải hoàn thiện
năng lực tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh để đảm bảo kinh doanh có hiệu
quả. Thêm vào đó, trong thời hạn hiệu lực của hợp đồng tín dụng, ngân hàng sẽ
thực hiện quy trình giám sát, kiểm tra, kiểm soát trong và sau khi cho vay, thông
qua việc làm đó ngân hàng giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn của doanh
nghiệp, buộc các doanh nghiệp phải thực hiện đúng những điều khoản như đã
thoả thuận trong hợp đồng, sử dụng vốn đúng mục đích để đem lại hiệu quả cao
nhất. Một yếu tố khác là do quyền lợi của ngân hàng luôn gắn chặt với quyền
lợi của khách hàng, nên ngân hàng sẽ sẵn sàng hợp tác với doanh nghiệp để tháo
gỡ những khó khăn trong phạm vi cho phép, tư vấn cho doanh nghiệp về các
vấn đề có liên quan, tạo điều kiện giúp doanh nghiệp tiến hành sản xuất kinh
doanh có hiệu quả.
Hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM tác động tích cực đến nhịp độ phát
triển, thúc đẩy cạnh tranh
20
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, hoạt động của các doanh nghiệp
chịu sự tác động mạnh mẽ của các quy luật kinh tế khách quan như quy luật giá
trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh, sản xuất phải trên cơ sở đáp ứng nhu
cầu thị trường, thoả mãn nhu cầu thị trường trên mọi phương diện, không những
thoả mãn về phương diện giá cả, khối lượng, chất lượng, chủng loại hàng hoá
mà còn đòi hỏi thoả mãn cả trên phương diện thời gian, địa điểm. Hoạt động
của các nhà doanh nghiệp phải đạt hiệu quả kinh tế nhất định theo qui định
chung của thị trường thì mới đảm bảo đứng vững trong cạnh tranh. Để có thể
đáp ứng tốt nhất các yêu cầu của thị trường, doanh nghiệp không những cần
nâng cao chất lượng lao động, củng cố và hoàn thiện cơ chế quản lý kinh tế, chế
độ hạch toán kế toán, mà còn phải không ngừng cải tiến máy móc thiết bị, dây
chuyền công nghệ, tìm tòi sử dụng vật liệu mới, mở rộng qui mô sản xuất một
cách thích hợp. Những hoạt động này đòi hỏi một khối lượng lớn vốn đầu tư
nhiều khi vượt quá khả năng vốn tự có của doanh nghiệp. Giải quyết khó khăn
này, doanh nghiệp có thể tìm đến ngân hàng xin vay vốn thoả mãn nhu cầu đầu
tư của mình. Thông qua hoạt động tín dụng, ngân hàng là chiếc cầu nối doanh
nghiệp với thị trường, nguồn vốn cho vay ngắn hạn cấp cho các doanh nghiệp
đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng mọi mặt của quá trình
sản xuất kinh doanh, giúp doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu thị trường, theo kịp
với nhịp độ phát triển chung, từ đó tạo cho doanh nghiệp một chỗ đứng vững
chắc trong cạnh tranh.
1.2.Rủi ro trong hoạt động cho vay
1.2.1.Khái niệm rủi ro
Rủi ro cho vay là những sự cố liên quan đến sử dụng vốn của khách hàng,
làm tổn thất về vốn và tài sản của NHTM.
1.2.2.Phân loại rủi ro
Nợ quá hạn
21
- Nợ quá hạn là khoản nợ mà khách hàng không trả được khi đã đến hạn trả nợ
như thỏa thuận ghi trên hợp đồng tín dụng.
- Chỉ tiêu này ảnh hưởng đáng kể tới tính thanh khoản và rủi ro thanh khoản của
ngân hàng, ảnh hưởng tới chi phí gia tăng làm giảm thu nhập của ngân hàng.
Nợ khó đòi
- Nợ khó đòi là khoản nợ quá hạn đã qua một kỳ gia hạn nợ. Những khoản nợ này
ngân hàng phải có những biện pháp thích hợp để thu lại tiền vay sao cho hợp lý
nhất. Bởi vì các khoản nợ này hi vọng thu lại tiền vay là khó, lúc này khả năng
chi trả của khách hàng hạn hẹp. Loại nợ này chứa đựng rủi ro cao và thường
mang lại tổn thất cho ngân hàng.
Rủi ro lãi suất
- Là loại rủi ro do sự biến động của yếu tố tiền tệ
- Lạm phát tăng lãi suất buộc phải điều chỉnh theo xu hướng tăng lên, chi phí của
ngân hàng cũng tăng lên, do đó làm giảm thu nhập của ngân hàng. Khi lạm
phát cao thì thường có lợi cho người vay vốn và bất lợi cho người cho vay.
- Do cơ cấu tài sản nợ và tài sản có của ngân hàng không hợp lý. Ngân hàng dùng
tài sản nợ ngắn hạn để đầu tư vào tài sản có dài hạn. Nếu lãi suất ngắn hạn
tăng, chi phí ngân hàng tăng lên, trong khi thu nhập ở tài sản có dài hạn vẫn giữ
nguyên, như vậy thu nhập của ngân hàng không đủ bù đắp chi phí kinh doanh,
dẫn đến ăn mòn vào vốn.
- Ngoài rủi ro lãi suất cũng có thể xảy ra do trình độ thấp kém bị thua thiệt trong
việc cạnh tranh lãi suất thị trường. Hoặc do yếu tố của nền kinh tế tác động đến
lãi suất như cung, cầu, yếu tố thị trường… Khi nhà nước có quyết định điều
chỉnh lãi xuất theo hướng giảm xuống, trong khi tiền gửi có kỳ hạn chưa đến
hạn trả. Như vậy lãi suất cho vay bị giảm thấp nhưng phần trả lãi cho những
khoản tiền gửi có kỳ hạn lại không giảm tương ứng dẫn đến rủi ro lãi suất.
Rủi ro tỷ giá
- Rủi ro hối đoái là loại rủi ro do sự biến động tỷ giá hối đoái. Nếu tỷ giá hối đoái
bán ra lớn hơn tỷ giá mua vào thì nhà kinh doanh có lãi, ngược lại thì bị lỗ.
- Các rủi ro trong việc giao dịch ngoại hối xuất phát từ tỷ giá hối đoái của các loại
tiền tệ khác nhau do tác động của nền kinh tế chính trị của các nước.
1.2.3.Nguyên nhân dẫn đến rủi ro
22
Rủi ro tín dụng xảy ra rất phức tạp và đa dạng, nó có thể do khách hàng
mất khả năng trả nợ hay do họ cố ý tìm cách lừa đảo, chiếm dụng vốn của ngân
hàng. Nguyên nhân của rủi ro tín dụng thì có nhiều nhưng người ta thường chia
làm 2 loại nguyên nhân rủi ro xuất phát từ các hành động có thể kiểm soát và
không thể kiểm soát.
Những nguyên nhân có thể kiểm soát:
- Quyết định cho vay sai lầm từ ban đầu do khâu phân tích thu thập thông tin
không đủ hay sai lầm hoặc việc xây dựng kí kết hợp đồng có sự khó hiểu, thiếu
soát.
- Không nhận ra các dấu hiệu cảnh báo.
- Không có khả năng theo kiểm soát các khoản vay.
- Không hàng động kịp thời khi phát hiện khoản nợ có vấn đề.
Những nguyên nhân không thể kiểm soát được:
- Sự phá sản của các doanh nghiệp vay nợ hay hoạt động sản xuất kinh doanh
kém hiệu quả do quản lí không tốt, sản phẩm công nghệ lạc hậu, thiếu vốn và
khả năng cạnh tranh yếu ...
- Một số nguyên nhân bất ổn khác từ bên ngoài như khách hàng gặp rủi ro bất
chợt nên chưa thể trả nợ ngay, hay tài sản cầm cố thế chấp bị mất giá trị ...khiến
ngân hàng không thể thu hồi được khoản nợ ...
1.2.4.Ảnh hưởng của rủi ro trong cho vay đối với ngân hàng
1.2.4.1.Rủi ro cho vay làm giảm doanh thu của ngân hàng
Những khoản cho vay gặp rủi ro gây cho ngân hàng những thiệt hại về
mặt tài sản khi không thu được vốn và lãi trực tiếp làm giảm doanh thu của
23
ngân hàng. Còn trong trường hợp ngân hàng thu được lãi treo hay nợ quá hạn
thì cũng ảnh hưởng tới khả năng thanh toán và tính thanh khoản của ngân hàng
do đó ảnh hưởng tới doanh thu của ngân hàng.
1.2.4.2. Rủi ro cho vay làm giảm khả năng thanh toán của ngân
hàng
Rủi ro cho vay khiến việc hoản trả tiền gửi của ngân hàng gặp nhiều khó
khăn. Các khoản đầu tư, cho vay thu hồi chậm hoặc không thu hồi được trong
khi đó ngân hàng vẫn phải trả một cách đều đặn cả vốn và lãi đúng kỳ hạn.
Chính vì thế nó đã làm hạn chế khả năng thanh toán của ngân hàng.
1.2.4.3. Rủi ro cho vay làm giảm uy tín của ngân hàng
Rủi ro cho vay làm giảm uy tín của ngân hàng và khả năng kinh doanh
của ngân hàng. Ngân hàng nào gặp nhiều rủi ro là ngân hàng hoạt động kém
hiệu quả. Điều này tác động mạnh tới uy tín của ngân hàng làm cho lòng tin của
khách hàng vào ngân hàng bị giảm. Nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới lượng khách
hàng tới ngân hàng để gửi tiền cũng như sử dụng các dịch vụ của ngân hàng do
đó quy mô hoạt động của ngân hàng bị ảnh hưởng và gây ra những tổn thất về
tài chính.
Mặt khác, nếu ngân hàng nào gặp nhiều rủi ro trong cho vay thì khả năng
phá sản của các ngân hàng đó rất cao. Bởi vì khi ấy, khả năng thanh toán hay
tính thanh khoản của các ngân hang rất thấp, dẫn đến việc ngân hàng hoạt động
không hiệu quả, gây tâm lý bất ổn cho người gửi tiền. Khi đó, việc khách hàng
rút tiền hàng loạt sẽ ảnh hưởng tới khả năng chi trả của ngân hàng.
Hậu quả phá sản của một ngân hàng không chỉ mình bản thân ngân hàng
đó gánh chịu và nó còn tác động tới những ngân hàng có quan hệ với ngân hàng
này. Điều này gây ra sự phản ứng dây chuyền gây ra sự phá sản hàng loạt của
các ngân hàng ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế.
24
1.3.Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay
Chất lượng hoạt động cho vay ngắn hạn của NHTM được thể hiện qua
nguồn vốn ngắn hạn huy động được, doanh số cho vay ngắn hạn, tỷ lệ nợ quá
hạn, nợ xấu cho vay ngắn hạn, hiệu quả sinh lợi cho vay ngắn hạn. Cụ thể:
Nguồn vốn huy động được: Để đảm bảo năng lực cạnh tranh với các ngân hàng
khác về tăng trưởng dư nợ tín dụng, cũng như mở rộng thị phần ngân hàng thì
việc chú trọng nâng cao doanh số về huy động nói chung và huy động ngắn hạn
nói riêng là nhiệm vụ quan trọng. Nguồn vốn dồi dào đồng nghĩa với việc ngân
hàng sẽ chủ động về vốn cho vay đối với khách hàng, đối với các ngân hàng
khác đồng thời đảm bảo khả năng thanh khoản cho chính mình.
Doanh số cho vay ngắn hạn: Doanh số cho vay ngắn hạn là một trong những
chỉ tiêu kế hoạch quan trọng thường niên của NHTM. Với việc nâng cao doanh
số cho vay ngắn hạn góp phần gia tăng vòng quay cho vay ngắn hạn sẽ góp
phần thúc đẩy tăng trưởng lợi nhuận tín dụng cho ngân hàng. Đây là một trong
chỉ tiêu đánh giá mức độ tái sử dụng nguồn vốn huy động ngắn hạn của ngân
hàng.
Cơ cấu dư nợ ngắn hạn: Việc phân loại dư nợ theo thành phần kinh tế và ngành
nghề kinh doanh nhằm mục đích đánh giá hiệu quả chất lượng hoạt động cho
vay ngắn hạn. Giúp NHTM phân định cụ thể những thành phần kinh tế và
ngành nghề kinh doanh hiện có thực sự hoạt động hiệu quả để có chiến lược
tập trung, quan tâm cụ thể.
Nợ quá hạn và nợ xấu cho vay ngắn hạn: Nợ quá hạn là những khoản cho vay
đến hạn mà khách hàng không trả được số tiền trong hợp đồng tín dụng và tiền
lãi của số tiền đó và không được ngân hàng gia hạn. Số tiền này ngân hàng
chuyển thành nợ quá hạn và áp dụng lãi suất quá hạn đối với những khoản nợ
này (cao hơn lãi suất thông thường). Đây là những khoản những khoản nợ có
25