Luận văn thạc sĩ nước nga trên báo chí việt nam những năm đầu thế kỷ 21 (khảo sát trên các tạp chí nghiên cứu châu âu, nghiên cứu quốc tế,

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------

NGUYỄN THỊ TÚ QUYÊN

NƯỚC NGA TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM
NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Báo chí học

Hà Nội - 2013

z


I HC QUC GIA H NI
Tr-ờng đại học khoa học xà hội và nhân văn
-------------------------------------------

NGUYN TH T QUYấN

NC NGA TRấN BÁO CHÍ VIỆT NAM
NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21
(Khảo sát trên các ta ̣p chi:́ Nghiên cứu Châu Âu, Nghiên cứu
Quốc tế, Tạp chí Cộng sản và Những vấ n đề kinh tế và chính tri ̣
thế giới, giai đoạn 2001 đến 2010)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học
Mã số: 60-32-01

Người hướng dẫn khoa học: GS TS Đỗ Quang Hưng

Hà Nội - 2013

z


Luận văn thạc sĩ

MUC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài ............................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................... 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 5
5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 6
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn .................................................................. 6
7. Cái mới của luận văn .............................................................................. 7
8. Cấ u trúc của luận văn ............................................................................. 7
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CHỦ ĐỀ LIÊN XÔ/NGA TRÊN BÁO
IN VIỆT NAM (GIAI ĐOẠN 1950-2000) VÀ NHIỆM VỤ CỦA THÔNG
TIN QUỐC TẾ THỜI KỲ ĐỔI MỚI
1.1. Báo in Việt Nam với Liên Xô/LB Nga (giai đoa ̣n 1950-2000) ........... 8
1.1.1. Đôi nét về lịch sử quan hệ Liên Xô/LB Nga và Viê ̣t Nam trước và
sau đổ i mới .................................................................................................. 8
1.1.2. Tổng quan về chủ đề Liên Xô và nước Nga “hậu Xô-viết” trên
báo in Việt Nam (giai đoạn 1950-2000) ...................................................... 11
1.2. Chính sách đối ngoại đổi mới của Việt Nam
- Nhiệm vụ và đặc điểm

của thông tin quốc tế thời kỳ đổi mới ở Việt Nam...........................................18
1.2.1. Bối cảnh quốc tế và đường lối đổi mới của Việt Nam ......................... 18
1.2.2. Vai trò và nhiê ̣m vụ của thông tin quố c tế trên báo chí Viê ̣t Nam
thời kỳ đổi mới ở Việt Nam .......................................................................... 23
1.2.3. Sự phát triển của thông tin quốc tế trên báo chí Việt Nam thời kỳ
đổi mới ........................................................................................................ 25
1.2.4. Nhu cầ u và đố i tượng tiế p nhận thông tin về nước Nga trên báo chí
Viê ̣t Nam ...................................................................................................... 29
Ngành Báo chí học

z


Luận văn thạc sĩ

Tiểu kết chƣơng 1 ...................................................................................... 31
CHƢƠNG 2. NƢỚC NGA – VẤN ĐỀ THÔNG TIN QUỐC TẾ ĐẶC
BIỆT TRÊN BỐN TẠP CHÍ VIỆT NAM
2.1. Giới thiệu chung về các tạp chí khảo sát ........................................... 32
2.1.1. Tạp chí Nghiên cứu châu Âu (ESR) ................................................... 32
2.1.2. Tạp chí Nghiên cứu Quốc tế ............................................................... 32
2.1.3. Tạp chí Cộng sản................................................................................ 33
2.1.4. Tạp chí Những vấn đề kinh tế và chính trị thế giới ............................ 34
2.2. Phân tích nô ̣i dung thông tin về nƣớc Nga trên bố n tạp chí
Viêṭ Nam giai đoạn 2001-2010 .................................................................. 35
2.1.1. Những vấ n đề về chính tri ̣ và an ninh của nước Nga........................... 35
2.1.2. Nước Nga trong các quan hê ̣ quố c tế sau Chiế n tranh Lạnh ............... 42
2.1.3. Quan hệ hợp tác Nga - Việt ................................................................ 57
2.1.4. Những vấ n đề về kinh tế và xã hội của nước Nga ............................... 65
2.1.5. Di sản lịch sử, văn hóa Nga ............................................................... 72

2.3. Nhận xét về viêc̣ thể hiêṇ các bài viết về nƣớc Nga trên các ta ̣p chí 77
2.3.1. Số lượng bài viế t về nước Nga ............................................................ 77
2.3.2. Về các mảng nội dung các bài viết ..................................................... 79
2.3.3. Về viê ̣c sử dụng thể loại báo chí ........................................................ 81
Tiể u kế t chƣơng 2 ...................................................................................... 85
CHƢƠNG 3.

ĐÁNH GIÁ CHUNG VÀ

CÁC NHÓM GIẢI PHÁP

NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THÔNG TIN VỀ NƢỚC NGA
TRÊN CÁC TẠP CHÍ NGHIÊN CƢ́U CỦA VIỆT NAM
3.1. Đánh giá chung ................................................................................... 87
3.1.1. Những kết quả đã đạt được ................................................................ 87
3.1.2. Khó khăn và hạn chế .......................................................................... 101
3.2. Mơ ̣t số giải pháp nâng cao chất lƣợng thông tin về nƣớc Nga
trên các ta ̣p chí nghiên cƣ́u của Việt Nam hiện nay ................................ 102
Ngành Báo chí học

z


Luận văn thạc sĩ

3.2.1. Vấ n đề đi ̣nh hướng của Đảng trong công tác thông tin quốc tế .......... 103
3.2.2. Xây dựng kế hoạch phát triển lâu dài cho thông tin về nước Nga
.............104
3.2.3. Vấ n đề đào tạo báo chí chuyên ngành thông tin quố c tế .................... 106
3.2.4. Nâng cao năng lực của tòa soạn......................................................... 110

3.2.5. Về phía bản thân người làm nghề báo ............................................... 117
Tiểu kết chƣơng 3 ...................................................................................... 118
KẾT LUẬN ................................................................................................. 119
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN PHỤ LỤC

Ngành Báo chí học

z


Luận văn thạc sĩ

CHƢ̃ VIẾT TẮT

APEC:

Asia-Pacific Economic Cooperation - Diễn đàn Hơ ̣p tác kinh
tế Châu Á - Thái Bình Dương

ASEAN:

Association of Southeast Asian Nations – Hiê ̣p hô ̣i các nước
Đông Nam Á

EU:

Liên minh Châu Âu

LB:

Liên bang

NATO:

Tổ chức Hiê ̣p ước Bắ c Đa ̣i Tây Dương

CNXH:

Chủ nghĩa xã hội

SNG:

Cô ̣ng đồ ng các quố c gia đô ̣c lâ ̣p

TBCN:

Tư bản chủ nghiã

TTXVN:

Thông tấn xã Việt Nam

XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

WTO:

World Trade Organization - Tổ chức thương ma ̣i thế giới

Ngành Báo chí học

z


Luận văn thạc sĩ

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Thế kỷ 20 là thế kỷ có những bước ngoặt v ô cùng đă ̣c biê ̣t trong lich
̣ sử
của nước Nga . Cuô ̣c cách ma ̣ng Tháng Mười Nga diễn ra vào năm

1917 và

đánh dấ u bằ ng viê ̣c hình thành thể chế nhà nước XHCN đầ u tiên trên thế giới .
Song, vào thập kỷ cuối của thế kỷ 20, chúng ta bàng hoàng khi chứng kiến sự
tan rã của hê ̣ thố ng này ở Liên Xô và các nước Đông Âu

. Từ giai đoạn cuối

của cả một thế kỷ mang trong nó nhiều dấu ấn lịch sử sôi động

, bi hùng nhất

của nhân loại , các nhà nghiên cứu đang nhìn lại để quan sát , nhận định , đánh
giá những sự kiện , vấn đề đã và đang diễn ra ở nước Nga . Sự kết thúc chế độ
Xô-viết sau gần ba phần tư thế kỷ tồn tại có ý nghĩa toàn cầu và là một thách
thức lớn đối với Viê ̣t Nam chúng ta cả về chính trị, kinh tế, cũng như tư tưởng

và quan hệ đối ngoại.
Sau những tổ n thấ t vô cùng to lớn mà nước Nga đã trải qua sau những
cải cách không thành công của các nhà lãnh đạo Nga vào những thập niên
cuố i của thế kỷ 20, bước sang thế kỷ 21, với tư cách là “quố c gia kế tu ̣c Liên
Xô” trên trường quố c tế , LB Nga đang từng bước khẳ ng đinh
̣ la ̣i vi ̣thế của
mình. Những biế n chuyể n tích cực của nước Nga trong thâ ̣p niên đầ u của thế
kỷ 21 không chỉ tác động mạnh mẽ tới tiến trình lịch sử của riêng dân tộc
Nga, mà có thể làm thay đổi đáng kể diện mạo chính trị -xã hợi của thế giới .
LB Nga là đấ t nước đã từng có mố i ân tình vô cùng sâu sắ c đố i với Viê ̣t
Nam. Rấ t nhiề u thế hê ̣ người Viê ̣t Nam đã từng coi nước Nga là quê hương
thứ hai của min
̀ h . Sau khi LB Xô viết tan rã, nhiều người dân Việt Nam vẫn
luôn dõi theo và dành sự quan tâm sâu sắc tới tình hình của nước Nga, đặc
biệt là những vấn đề liên quan đế n chính trị, tính ổn định của thể chế, sự thay
đổi của lực lượng cầm quyền, những vấ n đề về quan hê ̣ đố i ngoa ̣i , an ninh và
phát triển đấ t nước.

Ngành Báo chí học

1

z


Luận văn thạc sĩ

Nước Nga đã và đang trở thành vấn đề thơng tin quan trọng cầ n được
báo chí quan tâm khai thác không chỉ vì LB Nga là mợt nước lớn đang dần trở
lại vị trí siêu cường của mình, mà hơn thế , đó chính là mố i thiê ̣n cảm đă ̣c biê ̣t

của Việt Nam dành cho nước Nga . Với bản chất văn hóa của người Việt Nam
vốn “trọng nghĩa, trọng tình” thì nước Nga vẫn ln chiếm giữ mợt vị trí quan
trọng trong lòng người dân Việt Nam nói chung và trên báo chí Việt Nam nói
riêng.
Là mợt người theo học ngành báo chí , tơi nhâ ̣n thức đươ ̣c vai trò và tầ m
ảnh hưởng của báo chí trong việc chuyển tải thông tin về nước Nga

cũng như

trách nhiệm của báo chí trong việc góp phần thúc đẩy mới quan hệ Việt - Nga
ngày càng phát triển . Trong những năm qua, thông tin về nước Nga được
phản ánh khá nhiều trên các loại hình báo chí Việt Nam. Tuy nhiên , vào thời
điể m này , chưa có luâ ̣n văn nào tìm hiểu và nghiên cứu về vấ n đề nước Nga
trên báo chí Viê ̣t Nam mô ̣t cách rô ̣ng và tổ ng quát.
Với những lý do trên , cùng với tình cảm đặc biệt

của mình dành cho

nước Nga , tôi đã quyết định lựa cho ̣n đề tài “Nước Nga trên báo chí Việt
nam những năm đầu thế kỷ 21” cho luâ ̣n văn cao ho ̣c của min
̀ h.
Để đảm bảo tính khoa ho ̣c và chuyên sâu của thông tin , trong các loại
hình báo chí gồm : báo hình , báo phát thanh , báo in, báo điện tử và báo ảnh ,
tôi chỉ lựa cho ̣n đố i tươ ̣ng nghiên cứu của mình là loại hình báo in và cu ̣ thể là
bớ n tạp chí nghiên cứu .
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Đã có khá nhiề u sách và công trình nghiên cứu của các tác giả trong và
ngoài nước viết về nước Nga , đưa ra những phân tić h , nhâ ̣n đinh
̣ về tin
̀ h hin

̀ h
nước Nga kể từ sau biế n cố lich
̣ sử năm

1991. Tuy nhiên , phầ n lớn đây là

những sách , công trình đươ ̣c nghiên cứu dưới góc đô ̣ lich
̣ sử hoă ̣c quan hê ̣
quố c tế . Cịn những cơng trình , đề tài nghiên cứu về nước Nga tr ên báo chí
Viê ̣t Nam là rấ t it́ . Cụ thể là:

Ngành Báo chí học

2

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

- Tại thư viện của Học viện Báo chí và Tuyên truyền ; Khoa Báo chí và
Truyền thơng , Đại học KHXH &NV Tp . Hồ Chí Minh chúng tôi không tìm
thấy đề tài nào liên quan đến vấn đề mà luâ ̣n văn nghiên cứu.
- Khoa Báo chí và Truyề n thông , Trường Đa ̣i ho ̣c Khoa ho ̣c Xã hô ̣i và
Nhân văn (KHXH&NV) đươ ̣c thành lâ ̣p vào năm 1991, thời điể m này Liên
Xơ đã tan rã , chính vì vậy trong thư viện của Khoa Báo chí và Truyền thông

,

Trườ ng KHXH &NV không có luâ ̣n văn nào nghiên cứu về báo chí của Viê ̣t
Nam viế t về Liên Xơ .
Tại thư viện của Khoa Báo chí và Truyền thông

, Trường KHXH &NV

có một luận văn tương đối gần với nội dung đề tài mà tôi nghiên cứu

, đó là :

Luâ ̣n văn tố t nghiê ̣p “ Bức tranh kinh tế - chính trị - xã hội LB Nga thời kỳ
“hậu Xô -viế t (1991-1999) qua các bài bình luận trên báo Quân đội nhân
dân.” của tác giả Pha ̣m Thi ̣Minh Nga , Khoa Báo chí , Đa ̣i ho ̣c KHXH &NV,
năm 1999 do nhà báo Quang Lợi hướng dẫn . Đây là luâ ̣n văn th am khảo rấ t
hữu ích đố i với tôi trong quá trình thực hiê ̣n đề tài . Tuy nhiên, đây là luâ ̣n văn
ở mức cử nhân và chỉ đi sâu khảo sát và nghiên cứu các bài bình luận ở mảng
kinh tế , chính trị, xã hội.
- Mô ̣t đề tài khác , đó là : Luâ ̣n văn tha ̣c sỹ “ Những sự kiê ̣n chính tri ̣
quố c tế lớn năm 2008 - 2009 trên báo in Viê ̣t Nam ” của tác giả Lê Thi ̣Diê ̣u
Thúy, Khoa Báo chí , Đa ̣i ho ̣c KHXH &NV, năm 2010 do PGS TS Đinh Văn
Hường hướng dẫn . Tuy luâ ̣n văn này không nghiên cứu riêng về những sự
kiê ̣n của nước Nga trên báo chí , nhưng nó lại giúp tôi khá nhiều trong việc
hình thành những ý tưởng trong việc triển khai thực hiện luận văn của mình .
Có thể nói , đây là hai luâ ̣n văn it́ ỏi liên quan đế n viê ̣c nghiên cứu
thông tin về nước Nga trên báo chí mà tôi đã tham khảo

, kế thừa mô ̣t số kế t

quả nghiên cứu đi trước và có định hướng tốt hơn cho luận văn của mình

.

Ngoài ra, có một vài luận văn , khóa luận, bài báo mà tôi có đọc , tham khảo và
tiế p thu những ưu điể m , trong đó có thể kể đế n :

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

3

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

- Luâ ̣n văn tha ̣c sỹ “ Một số thể loại trong thông tin về các vấ n đề quố c
tế đố i nội trên báo chí Vi ệt Nam trong những năm gần đây ” của tác giả Bùi
Tiế n Dũng , Khoa Báo chí , Đa ̣i ho ̣c KHXH &NV, năm 2002 do PGS TSKH
Đỗ Xuân Hà hướng dẫn ;
- Luâ ̣n văn tố t nghiê ̣p “ Thông tin về các vấ n đề quố c tế trên báo chí
Viê ̣t Nam trong những năm gầ y đây” của tác giả Trầ n Thi ̣Ha ̣nh Dung , Khoa
Báo chí , Đa ̣i ho ̣c KHXH &NV, năm 1996 do PGS TS Đỗ Xuân Hà hướng
dẫn;
- Luâ ̣n văn tố t nghiê ̣p “ Báo chí phản ánh những biến động chính trị
quố c tế lớn năm 1997 và lập trường quan đi ểm của nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghiã Viê ̣t Nam .” của tác giả Ngu ̣y Đào Tuyế t Hằ ng , Khoa Báo chí ,

Đa ̣i ho ̣c KHXH&NV, năm 1998 do PGS TS Đỗ Xuân Hà hướng dẫn ;
- Bài báo Mấ y vấ n đề về quan hê ̣ Viê ̣t Nam

- Châu Âu trong liñ h vực

báo chí của TS Hải Hưng , đươ ̣c đăng trên Ta ̣p chí Nghiên cứu Châu Âu , số
3/2000.
Theo tim
̀ hiể u c ủa tôi trong quá trình làm luâ ̣n văn , hai cơ sở đào ta ̣o
báo chí lớn của Việt Nam tại khu vực phía Bắc là : Khoa Báo chí và và Truyề n
thông, Trường Đa ̣i ho ̣c KHXH &NV và Ho ̣c viê ̣n Báo chí và Tuyên truyề n thì
cho đế n nay chưa có công trình nào nghiên cứu thơng tin về nước Nga trên
báo chí Việt Nam từ góc đợ báo chí học ở cấp tương đương về mặt thời gia

n,

cũng như mức độ nghiên cứu .
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Nghiên cứu, phân tích những bài viế t về nước Nga trên mợt sớ tạp chí
nghiên cứu của Việt Nam;
Tìm hiểu các tạp chí chun ngành nghiên cứu q́ c tế và các tạp chí có
chun mu ̣c q́ c tế của Viê ̣t Nam khai thác nhữ ng vấ n đề gì của nước Nga ;
Những mảng thông tin nào về nước Nga được các tạp chí quan tâm nhiều và
việc thể hiện thơng tin đó ra sao.
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

4

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

Tổng kết, đánh giá công tác thông tin về nước Nga trong thâ ̣p niên đầ u
của thế kỷ 21 qua mợt sớ tạp chí nghiên cứu của Việt Nam . Qua đó , rút ra
những kế t quả đã đa ̣t đươ ̣c , cũng như những điểm cịn hạn chế nhằm nâng cao
chất lượng thơng tin về nước Nga trên các tạp chí nghiên cứu của Viê ̣t Nam;
3.2. Nhiê ̣m vụ
Lựa chọn, tổng hợp, phân loại các bài viết về nước Nga trên bốn tạp chí
ḷn văn lựa chọn;
Phân tích thơng tin trên văn bản, phân chia các bài viết theo mảng nội
dung, tổng hợp số liệu các bài viết, nhận xét về việc sử dụng thể loại báo chí;
Đánh giá chung về những đóng góp của các bài viết về nước Nga trên
các tạp chí nghiên cứu, cũng như những mặt khó khăn và hạn chế, qua đó đưa
ra một số giải pháp nâng cao chất lượng thông tin về nước Nga trên các tạp
chí nghiên cứu của Việt Nam.
4. Đới tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn khổ của một luâ ̣n văn cao ho ̣c , tơi chọn bớn tạp chí làm
đối tượng nghiên cứu và khảo sát, cụ thể là: Nghiên cứu Châu Âu, Nghiên cứu
Quốc tế, Tạp chí Cộng sản, và Những vấ n đề kinh tế và chính tri ̣ thế giới.
Sở dĩ có sự lựa cho ̣n trên vì đây đề u là các tạp chí chuyên ngành quố c
tế hoă ̣c có chuyên mu ̣c quốc tế . Đây cũng là các ta ̣p chí có thơng tin chính
thớ ng và đều là các tạp chí đại diện cho các cơ quan lớn

của Đảng và Nhà

nước Việt Nam.
Thời gian khảo sát: Thập niên đầu của thế kỷ 21 (2001 - 2010).
Lý do: Đây là thập kỷ đầu của thế kỷ 21 - thế kỷ đang mở ra cho nước
Nga những hy vọng về một sự khởi đầu tốt đẹp . Bước sang thế kỷ 21, dưới sự
lãnh đạo của V. Putin và D. Medvedev, nước Nga có những thay đổ i chiế n
lươ ̣c, trong đó có những thay đổ i tích cực trong mố i quan hê ̣ với Viê ̣t Nam

.

Năm 2001 cũng là năm quan hệ đối tác chiến lược Việt - Nga được xác lập và
đi vào chiều sâu, đánh dấu bằng chuyến thăm chính thức Việt Nam của tở ng
thớng Nga V. Putin và quan hệ Việt -Nga trong thế kỷ 21 đã được chính thức
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

5

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

hóa bằng việc ký Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược nhân chuyến
thăm này.
Như vâ ̣y, đố i tươ ̣ng nghiên cứu chính của luâ ̣n

văn sẽ là tấ t cả những

bài báo liên quan đến đề tài về nước Nga đươ ̣c đăng trên bố n ta ̣p chí kể trên
trong khoảng thời gian là thâ ̣p niên đầ u của thế kỷ 21 (2001 - 2010).
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp luâ ̣n về báo chí truyền thơng; Dựa trên đường lới , quan
điể m của Đảng, Nhà nước ta về báo chí;
Vận dụng mợt sớ lý thuyết về thơng tin đới ngoại và truyề n thông quố c
tế ;
Phương pháp thu thập tài liệu, thống kê, hệ thống hóa số liệu khảo sát;
Phương pháp phân tích thơng tin, tổng hợp nợi dung theo chủ đề;
Nhận xét, đánh giá, rút ra những kinh nghiệm , tìm giải pháp nâng cao
chấ t lươ ̣ng thơng tin về nước Nga trên các tạp chí nghiên cứu của Việt Nam .
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứ u thông tin về nước Nga trên báo chí Việt Nam khơng chỉ
đơn thuần là lưu giữ tình cảm Việt

- Nga, mà hơn thế nó còn mở ra một cục

diện mới và có một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong viê ̣c tổ ng kế t nô ̣i dung
thông tin về nước Nga qua mô ̣t sớ tạp chí lớn, thấ y rõ hơn những vấ n đề mà
các tạp chí nghiên cứu của Viê ̣t Nam đang quan tâm về nước Nga .
Vấ n đề tim
̀ hiể u thông tin về nước Nga trên báo chí Viê ̣t Nam nói
chung và trên các ta ̣p chí nghiên cứu của Viê ̣t Nam nói riêng từ trư ớc đến nay
vẫn là mô ̣t mảng còn bỏ ngỏ . Với việc khảo sát tương đối đầy đủ , toàn diện,
có hệ thống nô ̣i dung thông tin về nước Nga

trên bố n ta ̣p chí lớn trong thập

niên đầu của thế kỷ 21, luâ ̣n văn sẽ góp phầ n tổng kết và đánh giá công

tác

thông tin về nước Nga trên các tạp chí nghiên cứu của Việt Nam;
Luận văn là nguồn tài liê ̣u tham khảo hữu ích cho những nghiên cứu
khoa học về hình ảnh của nước Nga qua báo chí Việt Nam, những người làm

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

6

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

các chuyên mục quốc tế về nước Nga , cũng n hư những ai đang nghiên cứu ,
tìm hiểu về LB Nga .
7. Cái mới của luận văn
Cung cấp một bức tranh toàn diện về nước Nga qua viê ̣c phân tić h nô ̣i
dung những bài viế t liên quan đế n nước Nga đươ ̣c phản ánh trên bớn tạp chí
nghiên cứu của Việt Nam trong thâ ̣p niên đầ u của thế kỷ 21.
Đưa ra đánh giá cụ thể về những đóng góp của bớn tạp chí này với
mảng thơng tin về nước Nga;
Đề xuất các nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thơng tin về

nước Nga trên các tạp chí nghiên cứu của Việt Nam.
8. Cấ u trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo.
Trong phần nội dung của luận văn có 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1. Tổ ng quan về chủ đề Liên Xô /Nga trên báo chí Viê ̣t Nam
(giai đoa ̣n 1950-2000) và nhiệm vụ của thô ng tin quố c tế thời kỳ đổ i mới .
Chương 2. Nước Nga – vấ n đề thông tin quố c tế đă ̣c biê ̣t trên bớ n ta ̣p
chí Viê ̣t Nam.
Chương 3. Đánh giá chung và các giải pháp nhằ m nâng cao
thông tin về nước Nga trên các ta ̣p chí nghiên cứu của Viê ̣t Nam.

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

7

z

chấ t lươ ̣ng


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

CHƢƠNG 1.
TỔNG QUAN VỀ CHỦ ĐỀ LIÊN XÔ/NGA TRÊN BÁO IN VIỆT NAM
(GIAI ĐOẠN 1950-2000) VÀ NHIỆM VỤ CỦA THÔNG TIN QUỐC TẾ
THỜI KỲ ĐỔI MỚI

1.1. Báo in Việt Nam với Liên Xô/LB Nga (giai đoa ̣n 1950-2000)
1.1.1. Đôi nét về lich
̣ sử quan hê ̣ Liên Xô/LB Nga và Viê ̣t Nam trước và
sau đổ i mới
Khi nghiên cứu về thông tin nước Nga trên báo chí Viê ̣t Nam

, không

thể không nói tới mố i quan hê ̣ truyề n thố ng Viê ̣t Nam - LB Nga và đặt nó trên
mô ̣t tru ̣c lich
̣ sử . Đây chính là cơ sở , nề n tảng lý giải phầ n nào cho những hoa ̣t
đô ̣ng nghiê ̣p vu ̣ báo chí với mảng thông tin về nước Nga .
Về lịch sử quan hệ Việt Nam

- LB Nga (Liên Xô ) có thể chia làm ba

giai đoạn chin
́ h:
+ Giai đoạn 1950 - 1991
Ngày 14-1-1950, trong bối cảnh cuộc kháng chiến của nhân dân Việt
Nam chống thực dân Pháp xâm lược đang diễn ra ác liệt, Chính phủ nước
Việt Nam Dân chủ Cợng hịa đã ra Tuyên bố về việc sẵn sàng kiến lập quan
hệ ngoại giao với các nước trên thế giới. Đáp ứng nguyện vọng chính đáng
của Việt Nam, tháng 1-1950, Liên Xô đã công khai thiết lập quan hệ ngoại
giao với Việt Nam dân chủ cợng hịa, khẳng định địa vị pháp lý chính đáng
của chính thể cợng hịa dân chủ nhân dân lần đầu tiên được xác lập ở Việt
Nam, ủng hợ tích cực c̣c kháng chiến của nhân dân ta chống thực dân Pháp
xâm lược. Liên Xô đóng vai trị lớn trong việc triệu tập Hợi nghị Geneve,
trong việc ký kết và đấu tranh đòi thi hành nghiêm chỉnh Hiệp định Geneve
nhằm thống nhất đất nước của nhân dân Việt Nam.

Sau khi hòa bình lập lại ở Bắc Việt Nam, Liên Xô đã giúp Việt Nam
khắc phục hậu quả của chiến tranh, khôi phục kinh tế, xây dựng một số công
trình công nghiệp có ý nghĩa lớn đối với nền kinh tế Việt Nam sau này, đồng
thời giúp đào tạo cho Việt Nam nhiều cán bộ khoa học và cán bợ quản lý.
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

8

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

Trong cuô ̣c kháng chiế n chố ng Mỹ , Liên Xô dành sự ủng hô ̣ lớn cho
cuô ̣c kháng chiế n của nhân dân Viê ̣t Nam cả về vâ ̣t chấ t lẫn tinh thầ n . Sau giai
đoạn chiến tranh , từ 1975 đến 1985, rấ t nhiều công trình lớn đã

được xây

dựng với sự giúp đỡ kỹ thuật của Liên Xô.
Suố t nhiề u năm Liên Xô là mô ̣t quố c gia luôn sát cánh cùng Việt Nam
trong công cuô ̣c xây dựng và phát triể n đấ t nước

. Liên Xô trước đây là đấ t

nước đứng đầ u trong viê ̣c đào ta ̣o cán bô ̣, chuyên gia cho nước ta trên tấ t cả

các lĩnh vực khoa học tự nhiên và xã hội . Trong nửa thế kỷ qua Liên Xô và
Nga đã đào tạo hơn 30 ngàn chuyên gia cho Việt Nam trong các lĩnh vực khác
nhau. Gần 3.000 công dân Việt Nam đã được nhận học vị phó tiến sĩ và tiến sĩ
tại Liên Xô và Nga.
Sự ủng hộ, giúp đỡ quý báu về nhiều mặt của Đảng, Nhà nước và nhân
dân Liên Xô trong suốt giai đoạn khó khăn của Việt Nam đã góp phần không
nhỏ vào thành công của sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất và xây dựng
đất nước của nhân dân Việt Nam.
+ Giai đoạn 1991-2000
Vào cuối năm 1991, Liên Xơ giải thể, 15 nước cợng hịa thành viên của
Liên Xô bước ra vũ đài quốc tế với tư cách những quốc gia độc lập, có chủ
quyền, chủ thể pháp lý quốc tế. Riêng LB Nga với tư cách “quốc gia kế tục”,
trở thành nước kế thừa Liên Xô trong các mối quan hệ quốc tế, trong đó có
quan hệ với Việt Nam. Nhưng cũng từ đây tính chất quan hệ Việt - Nga thay
đổi sâu sắc. Dưới tác động của tình hình quốc tế sau Chiến tranh Lạnh và
những vấn đề đặt ra trong nội bộ mỗi nước, quan hệ Việt - Nga trong giai
đoạn này bị ngưng trệ trên tất cả các lĩnh vực từ kinh tế, chính trị đến văn hóa,
xã hội và khoa học-kỹ thuật. Có thể nói, giai đoạn từ 1991-1993 là thời kỳ
khó khăn nhất trong quan hệ hai nước.
Từ năm 1994, quan hê ̣ Nga - Viê ̣t từng bước đươ ̣c cải thiê ̣n và chuyể n
biế n theo hướng tić h cực . Quan hê ̣ hơ ̣p tác nhiề u mă ̣t , cùng có lợi giữa Việt
Nam và LB Nga tiế p tu ̣c đươ ̣c coi tro ̣ng và phát triể n . Viê ̣c ký kết Hiệp ước về
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

9

z

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

những nguyên tắ c cơ bản của quan hê ̣ hữu nghi ̣giữa Cô ̣ng hòa xã hô ̣i chủ
nghĩa Việt Nam và LB Nga ngày 16-6-1994, nhân chuyế n thăm Nga của Thủ
tướng Võ Văn Kiê ̣t đã mở ra mô ̣t giai đoa ̣n phát triể n mới trong quan hê ̣ hai
nước. Hiệp ước này trở thành cơ sở pháp lý đầu tiên để ổn định lại quan hệ
giữa hai nước kể từ khi Liên Xô tan rã, nó đánh dấu bước phát triển rất cơ bản
quan hệ Việt - Nga và mở ra những triển vọng khả quan cho mối quan hệ đó.
So với Hiệp ước hữu nghị và hợp tác Xô - Việt năm 1978 thì Hiệp ước năm
1994 có nhiều điểm sửa đổi quan trọng. Điểm nổi bật nhất là hai nước nhất trí
phát triển mới quan hệ trên cơ sở bình đẳng cùng có lợi thay mối quan hệ
đồng minh chiến lược trên cơ sở cùng quan điểm ý thức hệ trước đây.
+ Giai đoạn từ năm 2001 đến 2010
Quan hệ đối tác chiến lược Việt - Nga được xác lập và đi vào chiều sâu.
Sự kiện có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong quan hệ Việt Nam và LB Nga là
tuyên bố về quan hệ đối tác chiến lược nhân chuyến thăm chính thức Việt
Nam của tổng thớng Nga V. Putin từ ngày 28-2 đến ngày 2-3-2001. Tại c̣c
hợi đàm chính thức, hai bên đã khẳng định quyết tâm tiếp tục củng cố và phát
triển hơn nữa quan hệ hữu nghị truyền thống và sự hợp tác nhiều mặt trong
thế kỷ 21 trên cơ sở đối tác chiến lược đã được thiết lập giữa hai nước. Và
khuôn khổ quan hệ Việt-Nga trong thế kỷ 21 đã được chính thức hóa bằng
việc ký Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược nhân chuyến thăm này.
Trong mối quan hê ̣ song phương , cả Việt Nam và LB Nga đều nhận
thấ y có những điể m tương đồ ng về lơ ̣i ích chiế n lươ ̣c . Việt Nam đã chủ động
đề ra những biện pháp nhằm duy trì và thúc đẩy quan hệ hợp tác trên nhiều
lĩnh vực, kể cả an ninh q́c phịng.
Trong những năm đầu thế kỷ 21, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống V.

Putin và D. Medvedev, nước Nga đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong
việc thực hiện triết lý phát triển xây dựng nhà nước liên bang hùng mạnh,
phát triển kinh tế thị trường, nâng cao đời sống của nhân dân, bảo đảm an
ninh và toàn vẹn lãnh thổ, cải thiện vị thế của Nga trên trường quốc tế. Thế và
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

10

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

lực mới cũng như những điều chỉnh trong chính sách đới ngoại của LB Nga
trong chiến lược phát triển của mình đang tạo ra những tiềm năng to lớn trong
việc phát triển quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và LB Nga
trong những năm tới.
1.1.2. Tổng quan về chủ đề Liên Xô và nước Nga “hậu Xô-viết” trên
báo in Việt Nam (giai đoạn 1950-2000)
1.1.2.1. Giai đoạn từ 1986 trở về trước
Đây là thời kỳ trước đổ i mới . Thời gian này , hê ̣ thớ ng b áo chí của Việt
Nam chưa phát triể n ma ̣nh về mă ̣t số lươ ̣ng . Thời kỳ trước đổ i mới , quan hê ̣
đố i ngoa ̣i của Viê ̣t Nam chưa mở rô ̣ng , chủ yếu tập trung ở các nước XHCN ,
mảng thông tin về các vấn đề quốc tế thời gian này cũng

chưa đươ ̣c khai thác

nhiề u . Những ta ̣p chí như : Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu , Tạp chí Nghiên cứu
Quốc tế và Tạp chí những vấ n đề kinh tế và chính tri ̣ thế giới đều chưa ra đời.
Tạp chí Cợng sản (đươ ̣c xuấ t bản từ năm 1976), là tạp c hí duy nhất trong sớ
bớ n ta ̣p chí mà Luâ ̣n văn cho ̣n khảo sát ra đời vào thời gian trước đổ i mới .
Có thể nói , đây là giai đoa ̣n báo chí Viê ̣t Nam và Liên Xô trước khi
Liên Xô su ̣p đổ . Mô ̣t trong những đă ̣c trưng nổ i bâ ̣t của thông tin quố c tế đố i
nô ̣i nói chung và thông tin liên quan đế n Liên Xơ /nước Nga nói riêng trên báo
chí Việt Nam thời kỳ này là bám sát và đảm bảo tính định hướng chính trị và
tuân thủ sát sao chin
́ h sách đố i ngoa ̣i của Đảng và Nhà nước ta.
Những thông tin về nước Nga trên báo chí trong thời gian này tâ ̣p trung
vào một số mảng chủ yếu như :
+ Tình hữu nghị, hợp tác tố t đe ̣p giữa Viê ̣t Nam - Liên Xô, trong đó cho
thấy sự hợp tác tốt đẹp giữa nước Cơ ̣ng h ịa xã hợi chủ nghĩa Việt Nam và LB
Cô ̣ng hòa xã hô ̣i chủ nghiã Xô -viế t ; Ca ngợi tin
̣
̣t - Xô và mối
̀ h hữu nghi Viê
quan hê ̣ hợp tác phát triển trên nhiều lĩnh vực khác nhau .
Một trong những vấn đề khác được báo chí đề cập nhiều trong thời kỳ
này đó là:

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

11

z

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

+ Những thành công trong công cuộc kiế n thiế t đấ t nước

, xây dựng

kinh tế -xã hội của Liên Xô , mà trong đó phản ánh: Những tiế n bô ̣ vươ ̣t bâ ̣c
của Liên Xô ; sự phát triển trong nề n công nghiệp , nông nghiê ̣p hiê ̣n đa ̣i của
Liên Xô và chiế n lươ ̣c kinh tế của Liên Xô .
+ Các báo cũng dành nhiều bài viết để nói về Đảng Cộng sản Liên Xô
và công tác tư tưởng của Đảng Cô ̣ng sản Liên Xô trong thời kỳ phát triể n mới
của đất nước Xô-viế t
Trước năm 1986, bố i cảnh thế giới vẫn là sự đố i đầ u gay gắ t giữa hai
phe lớn là XHCN và TBCN . Liên Xô đã từng đươ ̣c coi là “thành trì cách
mạng XHCN” , là cường quốc giữ thế cân bằng về quân sự giữa hai hệ thớng
chính trị XHCN và TBCN , khẳng định Liên Xơ là tru ̣ cô ̣t của hòa bình và chỗ
dựa đáng tin câ ̣y của cách ma ̣ng thế giới
Báo chí thời kỳ này đặc biệt mang tính chiến đấu cao , mà biểu hiện sinh
đô ̣ng là hàng loa ̣t bài bình luâ ̣n quố c tế sâu sắ c khẳ ng đinh
̣ bản chấ t tố t đe ̣p của
chủ nghĩa xã hội, vai trò của cách ma ̣ng Tháng Mười Nga và V.I. Lênin
Nô ̣i dung các bài viế t liên quan đế n nước Nga

(Liên xô) có nhiều bài

viế t xoay quanh những vấ n đề như : Viê ̣c tổ chức phong trào cách ma ̣ng của

dân tô ̣c trên thế giới ; Mố i quan hê ̣ hơ ̣p tác hữu nghi ̣tố t đe ̣p giữa Viê ̣t Nam và
Liên Xô; Ca ngơ ̣i Cách ma ̣ng Tháng Mười Nga . Tuy nhiên, mô ̣t điể m còn ha ̣n
chế của báo chí nước ta thời kỳ này là thông tin quố c tế vẫn mang tin
́ h phi

ến

diê ̣n. Chủ yếu là ca ngợi và nêu lên những mặt mạnh , ưu điể m .
Đặc biệt thời gian này có nhiều tờ báo dành các chuyên trang , chuyên
mục khai thác về mảng văn hóa Nga, các chuyên mục giới thiệu tác giả, tác
phẩm văn học, nghệ thuật Nga - Xô-viế t , được bạn đọc Việt Nam quan tâm,
yêu thích.
1.1.2.2. Giai đoạn 1987 - 1991
Năm 1987 cũng là năm kỷ niệm 70 năm Cách ma ̣ng Tháng Mười Nga .
Trên nhiề u báo của Viê ̣t Nam vẫn dành mô ̣t phầ n rấ t

đă ̣c biê ̣t cho những tin ,

bài ca ngợi vai trò của Cách mạng Tháng Mười Nga .
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

12

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

Riêng Tạp chí Cợng sản, nhân kỷ niệm lần thứ 70 Cách mạng Tháng
Mười, từ tháng 4-1987, tạp chí đăng nhiều bài giới thiệu về Liên Xơ, về Cách
mạng Tháng Mười. Tạp chí đã dành toàn bợ số 11-1987 (được phát hành từ
đầu tháng 10-1987) đăng các bài viết về Cách mạng Tháng Mười. Trong số
đặc biệt về Cách mạng Tháng Mười, có bài “Cách mạng Tháng Mười và cách
mạng Việt Nam” của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh; bài “Tháng
Mười vĩ đại và thời đại” của đồng chí V.Đơn-ghích, Bí thư ủy ban Trung
ương Đảng Cợng sản Liên Xơ viết riêng cho Tạp chí Cợng sản. Ngoài ra, cịn
các bài về Cách mạng Tháng Mười của các đồng chí Nguyễn Cơ Thạch,
Nguyễn Đức Bình, Hoàng Bích Sơn, Hoàng Minh Thảo, Nguyễn Khánh
Tồn, Hà Huy Giáp, v.v.
Báo chí Việt Nam giai đoạn này vẫn dành nhiều bài viết phản ánh sự
phát triển của quan hệ kinh tế Việt -Xơ; minh chứng vai trị và vị thế của Liên
Xơ trong nền hịa bình thế giới; Khẳ ng đinh
̣ vai trò tru ̣ cô ̣t của Liên Xô trong
hê ̣ thố ng các nước

XHCN và những giá tri ̣không thể phủ nhâ ̣n của Cách

mạng Tháng Mười Nga . Thời điể m này cũng đã bắt đầu xuấ t hiê ̣n mô ̣t số bài
dịch nói về công cuộc cải tổ ở Liên Xô , về mô ̣t số thay đổ i trong tư duy của
các Nhà Lãnh đạo Li ên Xô thời kỳ này về Chủ nghiã xã hô ̣i , về nhâ ̣n thức lý
luâ ̣n trong liñ h vực kinh tế ở Liên xô

. Song, đây mới chỉ là những bài dich
̣

đơn thuầ n trong chuyên mu ̣c “ Qua sách báo các nước anh em ”, chưa hề có

phầ n đánh giá , phân tí ch, bình luận .
Kỷ niệm lần thứ 120 Ngày sinh của V.I. Lê-nin (21-4-1870 - 21-41990), Tạp chí Cộng sản số 3-1990 đăng xã luận “Vận dụng đúng đắn tư
tưởng của Lê-nin về mô hình chủ nghĩa xã hội” và bài “Chủ nghĩa Lê-nin,
ngọn đuốc soi đường của Việt Nam và các dân tộc phương Đông”.
Từ cuối năm 1989, trước những biến động ở các nước Đông Âu, và tiếp
theo là những biến động ở Liên Xô, một số tờ báo, trong đó phải kể đến Nhân
dân, Quân đợi Nhân dân, Tạp chí Cợng sản đã có những bài viết phân tích

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

13

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

nguyên nhân những biến động đó, khẳng định rõ sự sụp đổ của một số chế độ
xã hội chủ nghĩa không thể coi là sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội; chủ nghĩa
xã hội vẫn là lý tưởng và niềm tin của đông đảo những người lao đợng trên
thế giới.
Từ sớ 5-1987, Tạp chí Cợng sản mở thêm mục “Qua sách báo các nước
anh em”, sau đổi thành “Qua sách báo nước ngoài”. Mục này đã cung cấp cho
bạn đọc những thông tin lý luận cần thiết trong hoạt động lý luận của các
Đảng anh em và của một số nước trên thế giới. Khi công cuộc cải tổ ở Liên
Xô bắt đầu bộc lộ những sai lầm, qua chuyên mục này, Tạp chí đã trích đăng

những ý kiến của các báo chí trên thế giới đề cập đến những sai lầm đó. Các
bài trong mục này đã có tác dụng tích cực trong việc nâng cao nhận thức, xác
định đúng phương pháp tư tưởng của bạn đọc trước tình hình diễn biến phức
tạp của thế giới.
Năm 1989 và 1991, có thể nhận thấy những thông tin về nước Nga
(Liên Xô ) gầ n như chững la ̣i . Nế u quay la ̣i lich
̣ sử , đây là giai đoa ̣n mô hình
chủ nghĩa xã hội ở một số nướ c Đông Âu và Liên Xô su ̣p đổ , LB Xô-viế t tan
rã. Đây là giai đoạn vô cùng khó khăn và thử thách đối với nước Nga và bên
cạnh đó Việt Nam chúng ta là nước chịu ảnh hưởng không nhỏ về mặt tinh
thần cũng như vật chất.
Báo chí giai đoạn này dường như biể u hiê ̣n rõ nét tâm tra ̣ng của mô ̣t đấ t
nước, mô ̣t quố c gia đã từng có nhiề u gắ n bó và nă ̣ng ân tin
̀ h với Nga
đổ của Liên Xô là một cú sốt nặng nề đối với Việt Nam

. Sự sụp

và là thời điểm vô

cùng khó khăn đối với nền báo chí cách mạng Việt Nam. Song, báo chí đã thể
hiê ̣n vai trò đinh
̣ hướng dư luâ ̣n và sự nha ̣y cảm trước thời cuô ̣c .
1.1.2.3. Giai đoạn 1992 - 2000
Đây là giai đoa ̣n báo chí Viê ̣t Nam thời kỳ đầ u đổ i mới và nước Nga
“hâ ̣u Xô-viế t”. Những năm đầu của thập kỷ 90 của thế kỷ 20, hệ thống XHCN
ở Đông Âu và Liên Xô sụp đổ , phong trào cách mạng thế giới lâm vào thoái
trào, nước ta đứng trước những khó khăn thách thức to lớn . Sự kiê ̣n Liên Xơ
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

14

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

sụp đổ và những biến động trên chính trườn g Nga thời kỳ “hâ ̣u Xơ -viế t” ln
là đề tài được báo chí nước ta quan tâm . Vấ n đề này có tầ m quan tro ̣ng đă ̣c
biê ̣t về quy mô và ảnh hưởng , tác đợng khơng nhỏ đến đời sớng chính trị , kinh
tế -xã hội nước ta lúc bấy giờ .
Thời điểm đó , đã có không it́ ý kiế n cho rằ ng chế đô ̣ XHCN đã đi đế n
sự suy tàn . Hình ảnh quốc kỳ Xô -viế t bi ̣ha ̣ trên nóc điê ̣n Crem -li và đươ ̣c
thay thế bởi lá cờ Nga hoàng đã gây nên mô ̣t không khí hoang mang

, lo lắ ng

đố i với nhiề u đảng viên trong chúng ta : Tại sao một cường quốc như Liên Xô
lại sụp đổ ? Tại sao một thành trì XHCN tưởng như vô cùng vững chắc như
Liên Xô mà Đảng Cô ̣ng sản la ̣i bi ̣đă ̣t ra ngoài vòng pháp luâ ̣t

? Phải chăng

XHCN là sai lầ m?. Mô ̣t bô ̣ phâ ̣n những người trong Đảng phóng đa ̣i những
sai lầ m mà mô hin
̀ h Liên Xô đã mắ c phải để từ đó hô hào xét la ̣i

, phủ nhận

công lao của Liên Xô , tiế n đế n phủ nhâ ̣n chủ nghiã xã hô ̣i .
Trước tình hình đó , với những đi ṇ h hướng đúng đắ n của Đảng và Nhà
nước ta, trước những đòi hỏi bức xúc của dư luâ ̣n , bấ t chấ p những trở nga ̣i về
thơng tin , báo chí đã đóng vai trị tiên phong trong việc hướng dẫn dư luận

,

bảo vệ hình ảnh của CNXH trước sự phản công từ nhiề u hướng , củng cố niềm
tin của nhân dân đố i với chế đô ̣ . Có thể khẳng định , báo chí thời gian này đã
hoàn thành mợt cách xuất sắc nhiệm vụ hướng dẫn dư luận

, góp phần làm

giảm bớt sự hoang mang trước sự kiê ̣n lớn của nước Nga , chỉ ra được đó chỉ
là sự sụp đổ của một mô hình chứ không phải của một chế độ xã hội . Mô hin
̀ h
ấy tan vỡ là do những yếu kém , sai lầ m từ bên trong và sự tiế p sức của các thế
lực bên ngoài . Báo chí chỉ ra được bản chất vấn đề , góp phần tạo nên việc ổn
đinh
̣ chin
́ h tri ̣trong nước .
Trước sự trỗi dậy của những luận điểm chống chủ nghĩa Mác - Lê-nin,
chống chủ nghĩa xã hội, đặc biệt là sau khi Liên Xô sụp đổ, nhiều tờ báo như:
Nhân dân, Quân đội Nhân dân và Tạp chí Cợng sản đã có mợt loạt bài khẳng
định vai trò của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, khẳng định con đường đi lên chủ
nghĩa xã hội của nhân dân ta, kết hợp phê phán những luận điểm sai trái, phản
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

15

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

động của các thế lực thù địch của chủ nghĩa xã hợi. Tạp chí Cợng sản, cơ
quan ngôn luận của Đảng đi đầu với những bài viết: “Chủ nghĩa Mác trước
bước ngoặt hiện nay của thời đại” (số 11-1991); “Sức sống của chủ nghĩa xã
hội” (số 12-1991); “Bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác Lê-nin” (số 3-1992); “Công tác lý luận với nhiệm vụ bảo vệ sự trong sáng của
chủ nghĩa Mác - Lê-nin” (số 9-1993); “Bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác Lê-nin” (số 11-1993); “Những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lê-nin”
(1-1994) ... Tạp chí sớ 11-1994 đăng bài “Khơng có chụn chủ nghĩa Mác Lê-nin sụp đổ hay lỗi thời” của đồng chí Nguyễn Đức Bình. Nét đặc sắc của
bài báo là đã trình bày một cách nhìn biện chứng về sức sống của chủ nghĩa
Mác qua các biến động những năm gần đây trên thế giới. Từ thực tế tình hình
của Liên Xơ và của công cuộc cải tổ ở Liên Xô trước đây, từ đường lối xét lại,
phản bội chủ nghĩa Mác - Lê-nin ở một số người lãnh đạo cao nhất đã từng
bước khống chế ban lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô, và từ sự phá hoại
của chủ nghĩa đế quốc, bài báo đã phân tích kỹ nguyên nhân sâu xa và những
nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp khiến Liên Xô bị sụp đổ, để từ đó đi đến kết
luận: tuy một mảng quan trọng của chủ nghĩa xã hội hiện thực đã bị sụp đổ,
nhưng tuyệt nhiên điều đó không nói lên rằng chủ nghĩa Mác sai lầm và phá
sản.
Trên Ta ̣p chí Cô ̣ng sản đăng tải mô ̣t số bài
Cộng sản Liên Xô tan rã

viết như: “Vì sao Đảng

” của đồ ng chí Nguyễn Phú Tro ̣ng

(số 4-1992);

“Nguyên nhân Liên Xô sụp đổ ” (số 2-1992) đươ ̣c đăng trong mu ̣c “Qua sá ch
báo nước ngoài” , v.v. đã phầ n nào giúp công chúng có cái nhìn đúng đắ n hơn
về sự tan rã của Liên Xô . Có thể nói, về mảng quốc tế, Tạp chí đã có nhiều
bài làm rõ những vấn đề quốc tế mà bạn đọc quan tâm. Đó là các vấn đề:
nguyên nhân sụp đổ của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Đông Âu và Liên Xô;
nguyên nhân tan rã của Đảng Cộng sản Liên Xô; thế giới sau Liên Xơ sụp đổ;
tư duy chính trị mới; tình hình trật tự thế giới mới

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

16

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

Kể từ năm 1991, báo chí cũng đã phần nào giúp công chúng tron g nước
hiể u đươ ̣c rằ ng , 8 năm “hâ ̣u Xô -viế t” là 8 năm đầ y biế n đô ̣ng về kinh tế

-

chính trị - xã hợi của nước Nga . Đó là sự thử nghiê ̣m các mô hình kinh tế mới
mà gắn liền với sự thất bại của mỗi mô hình là sự ra đi của

Thủ tướng và cả

mơ ̣t ê-kíp; đó là sự rớ i loa ̣n trên chin
́ h trường Nga mà suy cho cùng là sự đố i
đầ u quyế t liê ̣t giữa mô ̣t bên là Đảng cô ̣ng sản LB Nga và những lực lươ ̣ng
cánh tả với mong muốn khôi phục lại một LB hùng mạnh

xưa kia và mô ̣t bên

là những người muốn hướng Nga theo con đường tư bản chủ nghĩa .
Báo chí thời gian này có những đổi mới tích cực

: khơng nga ̣i khó ,

khơng né tránh , dám chịu trách nhiệm , dũng cảm trong việc bày tỏ quan điể m,
chính kiến của mình xung quanh những vấn đề lớn của nước Nga . Đây là giai
đoa ̣n hê ̣ thố ng báo chí của ta có mô ̣t bước phát triể n lớn , trong đó có sự ra đời
của hàng loạt các tạp chí nghiên cứu về các vấn đề q́c tế .
Tuy nhiên , trong giai đoa ̣n này , cũng có thời điểm báo chí tương đới
trầ m lắ ng với những thông tin về nước Nga . Có lẽ, đây là lúc chúng ta cầ n có
có một khoảng lặng để suy ngẫm trước những thay đổi lớn của nước Nga .
Phần lớn các bài báo lớn trên trang thông tin quốc tế về nước Nga trong
thời gian này tập trung khá nhiều vào những diễn biến chính tri ̣của LB Nga
trước khi Liên Xô sụp đổ , những vấ n đề đươ ̣c phản ánh có thể kể đế n như

Những sai lầ m từ bên trong dẫn đế

:

n sự sụp đổ của Liên Xô ; Những cuộc

tranh giành quyề n lực trên chính trường nước Nga
tranh giành quyề n lực trong bộ máy chính quyề n Nga

. Những mâu thuẫn và
; Những biế n động

chính trị và sự phân hóa sâu sắc của nước Nga.
Với những nhà báo có tâm , có bản lĩnh và một vốn sống dày dạn , báo
chí đã thể hiện rõ vai trị chiến sĩ xung kích trên mặt trận tư tưởng và phản
ánh tương đối rõ nét và chân thực cả một thời kỳ sơi đợng và nóng bỏng

nhấ t

của chính trường Nga và xã hội Nga . Đây cũng là thời kỳ có những biế n đô ̣ng
phức ta ̣p của tin
̀ h hin
̀ h chin
́ h tri ̣thế giới mà nước Nga là mô ̣t trong những tiêu
điể m .
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

17

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

Trong bố i cảnh và tin
̀ h hin
̀ h chin
́ h tri ̣phức ta ̣p và b iế n đô ̣ng ta ̣i LB Xô viế t, báo chí đã tỏ rõ quyết tâm bảo vệ chủ nghĩa Mác -Lênin, khẳ ng đinh
̣ Viê ̣t
Nam quyế t tâm đi theo con đường XHCN .
Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Mười Nga (7-11-1917 - 7-11-1997)
các báo đều có bài viết khẳng định những giá trị lịch sử của Cách mạng
Tháng Mười và ý nghĩa của cuộc cách mạng đó với cơng c̣c đổi mới của
nhân dân ta.
Báo chí thời gian này cũng đã cũng đã phản ánh khá rõ nét thực trạng
của xã hội LB Nga thời gian này . Đó là mô ̣t bứ c tranh khá ảm đa ̣m . Thông
qua báo chí chúng ta biế t đươ ̣c sự phân hóa xã đang diễn ra gay gắ t ở nước
Nga như thế nào . Nhân dân Nga bi ̣đẩ y gầ n hơn đế n sự bầ n cùng hóa sau mỗi
lầ n thay đổ i chin
́ h phủ - kế t quả của sự tranh già nh quyề n lực . Các cuộc cải
cách của Goócbachớp và Enxin chưa đặt lợi ích của nhân dân lên hàng đầu
mà chỉ coi dân chúng như sự thử nghiệm cho những kế hoạch được hoạch
đinh
̣ từ bên trên , và chúng được áp dụng một cách vộ i vàng. Để phá tan mo ̣i
dấ u ấ n của CNXH , những nhà cải cách đã hấ p tấ p lấ y ngay mô ̣t mô hin
̀ h kinh

tế -chính trị kiểu phương Tây áp đặt và buộc nước Nga phải biến đổi theo mô
hình đó . Sự tiế c nuố i , xót xa trước những mất mát, tổ n thấ t của nước Nga có
lẽ cũng là tâm tư lớn nhất mà báo chí Việt Nam thể hiện trong giai đoạn này .
1.2. Chính sách đối ngoại đổi mới của Việt Nam- Nhiệm vụ và đặc điểm
của thông tin quốc tế thời kỳ đổi mới
1.2.1. Bối cảnh quốc tế và đường lối đổi mới của Việt Nam
Từ những năm 1980, ở LB Xô-viết liên tục diễn ra sự thay đổi những
người lãnh đạo cao nhất của Đảng cộng sản Liên Xô - đảng cầm quyền. Đến
thời kỳ Liên Xô tiến hành cải tổ, quan hệ Việt - Xô đã bắt đầu có sự giảm sút
do chính sách giảm đới đầu và giảm cam kết q́c tế mà Liên Xô thực hiện
trên thế giới và Đông Nam Á. Được chỉ đạo bởi “tư duy chính trị mới”, Liên
Xô tiến hành phi tư tưởng hóa quan hệ quốc tế. Vì vậy, quan hệ Việt - Xô vốn

37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

18

z


37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66

Luận văn thạc sĩ

đặt trọng tâm chủ yếu trên nền tảng nhân tố “cùng chung hệ tư tưởng” và chủ
nghĩa quốc tế xã hội chủ nghĩa” ngày càng bị thu hẹp.
Về phía Viê ̣t Nam , trong thời gian này , do nề n kinh tế vố n la ̣c hâ ̣u , bị
chiế n tranh tàn phá nă ̣ng nề , lại phải trải qua nhiều năm cấm vâ ̣n nên chúng ta

đã gă ̣p vô vàn khó khăn . Bên ca ̣nh đó , nguồ n cung cấ p viê ̣n trơ ̣ quan tro ̣ng , có
thể nói là duy nhấ t lúc đó là Liên Xô đang mấ t dầ n
con đường khác để tồ n ta ̣i và phát triể n

. Chúng ta buộc phải tìm

. Con đường duy nhấ t đúng đắ n mà

Đảng ta đã lựa cho ̣n chin
́ h là tiế n hành chin
́ h sách “Đổ i mới” , trong đó có đổ i
mới về tư duy trong quan hê ̣ đố i ngoa ̣i

. Trước Đa ̣i hô ̣i VI (12/1986), Nghị

qú t 32 của Bợ Chính trị với tiêu đề “ Tình hình thế giới và chính sách đố i
ngoại của Đảng và Nhà nước ta ” đã đă ̣t bước đi đầ u tiên của viê ̣c đổ i mới tư
duy trong hoa ̣t đô ̣ng đố i ngoa ̣i .
Sau Đại hội VI, tình hình thế giới diễn biến nhanh chóng, phức tạp.
Trước bối cảnh quốc tế mới, với tinh thần độc lập, sáng suốt, Đảng ta nhận
thấy nếu quan hệ đối ngoại của Việt Nam chỉ tập trung vào quan hệ với các
nước XHCN, các đảng cộng sản và công nhân thì bị rơi vào tình thế biệt lập,
quá ít bạn bè và nhiều lực lượng chớng đới. Bởi vậy, Nghị quyết 13 của Bợ
Chính trị khóa VI họp vào tháng 5 năm 1988 đã chỉ ra trong quan hệ quốc tế
của Việt Nam phải “thêm bạn, bớt thù”. Thời điểm này, lập trường của Liên
Xô được thể hiện dưới sự chỉ đạo của “tư duy chính trị mới” - giảm mợt cách
triệt để các cam kết quốc tế với các đồng minh của mình. Điều đó khiến cho
quan hệ Việt - Xô nhanh chóng bị giảm sút ngay từ thời kỳ cải tổ.
Đại hội VII của Đảng (1991) tuyên bố đường lối đối ngoại rộng mở:
“Việt Nam muốn là bạn với tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn

đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển, mở ra bước đột phá trong quá trình hội
nhập quốc tế. Đại hội xác định nguyên tắc cơ bản trong hội nhập kinh tế quốc
tế là: “mở rợng, đa dạng hố và đa phương hố quan hệ kinh tế đối ngoại
trên nguyên tắc giữ vững độc lập chủ quyền, bình đẳng, cùng có lợi” [7,
tr.119]
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99

Ngành Báo chí học

19

z