Luận án tiến sĩ tư tưởng hồ chí minh về giải phóng con người luận án ts khoa học chính trị 62 31 27 01
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.7 MB, 171 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
********
NGUYỄN THỊ LƯƠNG UYÊN
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIẢI PHĨNG CON NGƯỜI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Hà Nội - 2015
z
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
********
NGUYỄN THỊ LƯƠNG UYÊN
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIẢI PHĨNG CON NGƯỜI
Chun ngành: Hồ Chí Minh học
Mã số: 62 31 27 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Mạch Quang Thắng
Hà Nội - 2015
z
LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập, nghiên cứu tại trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn - Đại học quốc gia Hà Nội, được sự giúp đỡ của Nhà trường, các Phịng và
Khoa Chính trị học, nay tơi đã hồn thành chương trình học tập và bảo vệ thành công
luận án tiến sĩ cấp Đại học Quốc gia.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới quý Thầy, Cơ trong Ban giám hiệu, Phịng quản
lý Đào tạo sau đại học, Khoa Chính trị học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi học tập, nghiên
cứu và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
Với sự kính trọng và biết ơn sâu sắc, tơi xin trân trọng cảm ơn các nhà khoa
học: GS. TS Mạch Quang Thắng, GS. TS Phùng Hữu Phú, GS.TS Hồng Chí Bảo,
PGS Lê Mậu Hãn, GS. TS Nguyễn Văn Huyên, PGS. TS Phạm Ngọc Anh, PGS. TS
Lại Quốc Khánh, TS Lưu Minh Văn, PGS. TS Dương Văn Thịnh, PGS. TS Bùi Đình
Phong, PGS. TS Vũ Quang Hiển, PGS. TS Nguyễn Linh Khiếu, TS. Chu Đức Tính,
PGS. TS Hồng Trang, PGS. TS Đinh Xuân Lý và một số nhà khoa học khác đã trực
tiếp tham gia đóng góp ý kiến chun mơn để tơi tiếp thu, chỉnh sửa và hồn thiện luận
án tiến sĩ.
Tôi cũng vô cùng biết ơn sự động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện của gia đình,
bạn bè và các đồng nghiệp trong quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thiện bản luận
án tiến sĩ.
Cuối cùng tơi xin trân trọng cảm ơn!
z
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án này là cơng trình nghiên cứu của cá nhân tơi. Luận
án được hoàn thành dưới sự hướng dẫn khoa học của GS. TS. Mạch Quang Thắng. Các
tài liệu khoa học được sử dụng trong luận án là chính xác, trung thực, bảo đảm tính
khách quan, khoa học và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Những kết luận khoa học của
luận án chưa được cơng bố trong bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào.
TÁC GIẢ
Nguyễn Thị Lương Uyên
z
MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ... 6
1.1. Những cơng trình khoa học nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về
con người, giải phóng con người ........................................................................................ 6
1.2. Những cơng trình khoa học nghiên cứu quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản
Việt Nam về con người, phát triển con người tồn diện ................................................ 10
1.3. Những cơng trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và
giải phóng con người ......................................................................................................... 12
1.3.1. Những cơng trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về con
người ................................................................................................................. 13
1.3.2. Những cơng trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng
con người. .......................................................................................................... 16
1.4. Đánh giá khái quát kết quả nghiên cứu của những công trình khoa học đã được
cơng bố ................................................................................................................................ 20
Chương 2. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIẢI
PHĨNG CON NGƯỜI............................................................................................ 23
2.1. Một số khái niệm ........................................................................................................ 23
2.1.1. Con người ................................................................................................. 23
2.1.2. Giải phóng con người................................................................................ 27
2.2. Cơ sở lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người .................... 31
2.2.1. Tiếp thu tư tưởng giải phóng con người trong tư tưởng truyền thống dân tộc ......... 31
2.2.2. Tiếp thu tư tưởng giải phóng con người trong văn hóa phương Đơng ........... 36
2.2.3. Tiếp thu tư tưởng giải phóng con người trong văn hóa phương Tây ........... 40
2.2.4. Tiếp thu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về giải phóng con người............. 46
2.3. Cơ sở thực tiễn hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người .............. 50
z
2.3.1. Tìm hiểu cuộc sống của người Việt Nam dưới chế độ thuộc địa .................. 50
2.3.2. Tìm hiểu cuộc sống của nhân dân lao động các nước trên thế giới ............. 56
2.4. Phẩm chất cá nhân của Hồ Chí Minh ....................................................................... 59
Tiểu kết chương 2 .............................................................................................................. 64
Chương 3. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIẢI
PHĨNG CON NGƯỜI............................................................................................. 65
3.1. Mục tiêu và con đường giải phóng con người ......................................................... 65
3.2. Nội dung giải phóng con người ................................................................................. 69
3.2.1. Giải phóng con người khỏi áp bức dân tộc................................................. 69
3.2.2. Giải phóng con người khỏi áp bức giai cấp................................................ 72
3.2.3. Giải phóng con người khỏi nghèo nàn, dốt nát, lạc hậu.............................. 75
3.2.4. Giải phóng con người khỏi những mặt hạn chế, tiêu cực trong bản thân mỗi
người, nhất là chủ nghĩa cá nhân ........................................................................ 78
3.3. Lực lượng thực hiện sự nghiệp giải phóng con người ............................................ 81
3.3.1. Giải phóng con người là sự nghiệp của chính bản thân con người ............. 81
3.3.2. Sự nghiệp giải phóng con người do giai cấp công nhân và Đảng Cộng sản
Việt Nam lãnh đạo .............................................................................................. 85
3.3.3. Sự nghiệp giải phóng con người ở Việt Nam gắn liền với sự nghiệp giải
phóng con người trên thế giới ............................................................................. 88
3.4. Điều kiện giải phóng con người ................................................................................ 91
3.4.1. Điều kiện về chính trị - xã hội .................................................................... 91
3.4.2. Điều kiện về kinh tế ................................................................................... 96
3.4.3. Điều kiện về văn hóa. .............................................................................. 101
Tiểu kết chương 3 ............................................................................................................108
Chương 4. GIÁ TRỊ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH VỀ GIẢI PHĨNG CON NGƯỜI .............................................................. 109
4.1. Giá trị lý luận ..............................................................................................................109
4.1.1. Làm phong phú thêm lý luận Mác - Lênin về giải phóng con người ở một
nước thuộc địa nửa phong kiến ........................................................................ 109
z
4.1.2. Làm nền tảng tư tưởng cho Đảng Cộng sản Việt Nam xây dựng lý luận về
giải phóng con người ....................................................................................... 119
4.2. Giá trị thực tiễn...........................................................................................................127
4.2.1. Có giá trị định hướng đối với sự nghiệp giải phóng con người Việt Nam
trong công cuộc Đổi mới đất nước ................................................................... 127
4.2.2. Một số giải pháp định hướng thúc đẩy quá trình giải phóng con người Việt
Nam trong cơng cuộc Đổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh .............................. 134
Tiểu kết chương 4 ............................................................................................................147
KẾT LUẬN ........................................................................................................... 148
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN ÁN .............................................................................................................. 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 152
z
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giải phóng con người khỏi mọi khổ đau, đem lại cho con người cuộc sống ấm no,
tự do, hạnh phúc và tạo những điều kiện để con người phát triển toàn diện là khát vọng
ngàn đời của nhân loại. Đây cũng là vấn đề được nhiều nhà khoa học, nhà tư tưởng,
văn hóa lớn đặc biệt quan tâm. C. Mác dự báo: Trong tương lai mọi khoa học đều gặp
nhau ở một khoa học cao nhất - khoa học về con người.
Chúng ta đang sống trong thời đại phát triển của khoa học và cơng nghệ, trong thời
kỳ tồn cầu hóa diễn ra hết sức mạnh mẽ, cả về chiều rộng và chiều sâu. Cùng với đó là
sự tăng trưởng kinh tế với tốc độ vơ cùng nhanh chóng, là làn sóng văn minh mới đang
dấy lên và lan tỏa khắp thế giới. Tất cả hứa hẹn đem lại những điều tốt lành cho nhân
loại. Nhưng chúng ta cũng đang phải chịu đựng những hậu quả nghiêm trọng của các
chính sách phát triển không bền vững đe đọa đến sự sống, như ô nhiễm môi trường, cạn
kiệt tài nguyên, các bệnh hiểm nghèo… Sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, các
dân tộc cũng ngày càng gia tăng. Thậm chí nhiều lúc nhiều nơi vẫn ngấm ngầm xảy ra
những cuộc chạy đua vũ trang, những sự đối đầu quyết liệt để thực hiện âm mưu bá chủ
thế giới. Những hạn chế này nếu khơng kiểm sốt nổi sẽ trở thành lực lượng thống trị
con người, phá hoại con người về nhiều mặt.
Trong q trình gần 30 năm thực hiện chính sách mở cửa, xây dựng nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đời sống xã hội Việt Nam có nhiều biến đổi sâu
sắc. Nền kinh tế không những được vực dậy mà từng bước ổn định, tăng trưởng kéo
theo đời sống văn hóa tinh thần có nhiều thay đổi rõ rệt, tích cực. Tình hình chính trị, an
ninh, xã hội cũng được giữ vững và ổn định. Con người với tư cách chủ thể xã hội có
nhiều cơ hội phát huy hết khả năng của mình tham gia vào các công việc của đất nước...
Đây là những thành tựu nổi bật, khẳng định tính ưu việt của chế độ xã hội mới xã hội
chủ nghĩa. Tuy nhiên, mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng tự phát gây ra nhiều tiêu
cực trong đời sống xã hội, như: Tình trạng quan liêu của bộ máy Đảng, Nhà nước; sự sa
sút phẩm chất đạo đức, thối hóa biến chất của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên; sự thiếu kiến thức dân chủ trong một bộ phận lớn người dân… Những hạn chế này
không những làm cho quyền làm chủ của người dân bị vi phạm, gây cản trở, làm chậm
1
z
tiến trình giải phóng, phát triển con người mà cịn gây ra nguy cơ phát triển không bền
vững, không đồng đều trên các mặt của đất nước.
Làm thế nào để sự nghiệp giải phóng con người trong cơng cuộc đổi mới tồn diện
đất nước nhanh chóng đi đến thành cơng? Đây là vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng
đòi hỏi phải được nghiên cứu một cách hệ thống, cơ bản, kịp thời nhằm tìm kiếm những
giải pháp phù hợp, hiệu quả. Một trong những cơ sở quan trọng, cần được nghiên cứu,
vận dụng là những giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng Hồ Chí
Minh về giải phóng con người nói riêng. Đúng như đồng chí Võ Ngun Giáp đã nói:
“Vấn đề cấp bách hiện nay là dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, chúng ta cần
phải phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, xây dựng cho được một chiến lược con
người, coi đó là vấn đề trung tâm của chiến lược kinh tế - xã hội” [51, tr. 104].
Hồ Chí Minh là hiện thân của tư tưởng ba giải phóng: giải phóng dân tộc, giải
phóng giai cấp, giải phóng con người. Trên cơ sở kế thừa và phát triển sâu sắc tư tưởng
giải phóng con người trong lịch sử tư tưởng dân tộc, văn hóa phương Đơng, văn hóa
phương Tây, đặc biệt tư tưởng giải phóng con người của chủ nghĩa Mác - Lênin và
thông qua hoạt động thực tiễn cách mạng sinh động của mình, Hồ Chí Minh đã xây
dựng hệ thống tư tưởng về giải phóng con người một cách sâu sắc, toàn diện phù hợp
với điều kiện, hoàn cảnh Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới từ sau thắng lợi của
Cách mạng Tháng Mười Nga. Giải phóng con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh khơng
chỉ được hiểu là giải phóng con người khỏi sự áp bức, bóc lột của thực dân, phong kiến;
hay những ràng buộc bất hợp lý để con người được làm chủ bản thân, xã hội, được
hưởng cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc; mà điều quan trọng hơn, là xây dựng môi
trường xã hội tốt đẹp, tạo ra những điều kiện thuận lợi để phát huy một cách tích cực,
hiệu quả những tiềm năng vốn có trong mỗi con người nhằm thúc đẩy họ không ngừng
tiến lên, phát triển. Nội dung giải phóng con người thể hiện tập trung, rõ nét nhất chủ
nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh: tất cả vì con người, cho con người.
Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người
nói riêng đã trở thành ánh sáng soi đường cho thực tiễn giải phóng và phát triển con
người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII
(1991), Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và
2
z
tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động” [40, tr.
127]. Đại hội IX (2001) của Đảng cho rằng: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống
quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là
kết quả sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể
ở nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu
tinh hoa văn hóa nhân loại. Đó là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp,
giải phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức
mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân, của khối đại đoàn kết
dân tộc…” [44, tr. 127].
Để đưa tư tưởng Hồ Chí Minh đi vào thực tiễn, trong những năm gần đây, tư tưởng
Hồ Chí Minh về giải phóng con người đã được nhiều nhà khoa học nghiên cứu, phân
tích ở nhiều phương diện và cấp độ khác nhau. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một
cơng trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu thuộc chuyên ngành Hồ Chí Minh học
(thuộc ngành chính trị học).
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn vấn đề “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải
phóng con người” làm đề tài Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
2.1. Mục đích
Nghiên cứu một cách hệ thống những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh
về giải phóng con người nhằm khẳng định giá trị lý luận và thực tiễn của tư tưởng đó.
2.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về giải
phóng con người.
- Phân tích những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng
con người.
- Làm rõ giá trị lý luận và thực tiễn tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người Việt Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người là một vấn đề rộng lớn. Đề tài
không đi sâu tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người nói chung mà
tập trung nghiên cứu, làm rõ tư tưởng của Người về giải phóng con người Việt Nam.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn, phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên cơ sở các quan điểm, tư tưởng của Hồ Chí Minh, của các nhà kinh
điển chủ nghĩa Mác - Lênin và đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng Cộng sản Việt
Nam về giải phóng con người.
4.2. Cơ sở thực tiễn
Những kết quả trong thực tế lịch sử Việt Nam về thực hiện mục tiêu giải phóng con
người, cả những thành tựu và hạn chế.
4.3. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa
Mác - Lênin, và một số phương pháp nghiên cứu cụ thể: hệ thống, lơgíc và lịch sử;
phân tích và tổng hợp; so sánh; quy nạp và diễn dịch, v.v...
5. Đóng góp mới của luận án
Một là, nêu rõ khái niệm, chỉ ra nguồn gốc trực tiếp tác động hình thành tư tưởng
giải phóng con người của Hồ Chí Minh.
Hai là, phân tích, làm sáng tỏ những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về
giải phóng con người, góp phần nhận thức sâu sắc thêm tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh.
Ba là, làm sáng tỏ những giá trị lý luận và thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh về
giải phóng con người.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận án góp phần nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng Hồ Chí
Minh về giải phóng con người nói riêng, một nhiệm vụ lý luận quan trọng trong công
tác tư tưởng, lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp Đổi mới đất nước.
4
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu,
giảng dạy, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị, các trường đại học và
cao đẳng ở Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp cơ sở lý luận mang tính phương
pháp luận trong việc giải quyết vấn đề xây dựng, giải phóng và phát triển con người Việt
Nam trong cơng cuộc Đổi mới hiện nay.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 4
chương, 14 tiết.
5
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người khơng chỉ khảo sát các
cơng trình khoa học, các sách viết về tư tưởng và sự nghiệp của Hồ Chí Minh mà cịn
phải hiểu được những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về giải phóng con người.
Bởi tư tưởng Hồ Chí Minh chính là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ
nghĩa Mác - Lênin trong điều kiện thực tiễn Việt Nam. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí
Minh về giải phóng con người cũng phải hiểu được quá trình Đảng Cộng sản Việt Nam
đã vận dụng và phát triển tư tưởng đó như thế nào trong sự nghiệp xây dựng, phát triển
và giải phóng con người Việt Nam giai đoạn hiện nay. Để từ đó hiểu được giá trị và sức
sống của tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người trong thực tiễn Việt Nam. Vì
vậy, có thể chia các cơng trình khoa học, các sách viết về vấn đề giải phóng con người
liên quan đến luận án thành các nhóm sau:
1.1. Những cơng trình khoa học nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin về con người, giải phóng con người
Luận văn thạc sỹ triết học, Tư tưởng giải phóng con người trong triết học Mác và
sự vận dụng của Đảng ta trong chiến lược phát triển con người hiện nay (Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 1998) của tác giả Đỗ Kim Thanh. Luận văn bao gồm 2
chương: Chương 1 “Triết học Mác với vấn đề giải phóng con người” nghiên cứu vấn đề
giải phóng con người trong triết học trước Mác; giải phóng con người là mục tiêu cao
nhất của triết học Mác; triết học Mác với vấn đề giải phóng con người trong thời đại
ngày nay. Chương 2 “Sự vận dụng tư tưởng giải phóng con người của triết học Mác
trong chiến lược con người của Đảng ta hiện nay” nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về
giải phóng con người và vấn đề con người trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa hiện đại hóa
đất nước.
Sách Triết học Mác - Lênin về con người và việc xây dựng con người Việt Nam
trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa (NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001)
của tác giả Vũ Thiện Vương. Từ việc phân tích sâu sắc các quan điểm của Mác,
6
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
Ăngghen, Lênin về bản chất con người, về con người - chủ thể sáng tạo của lịch sử và
giải phóng con người, tác giả đi đến khẳng định: học thuyết Mác - Lênin đã “coi con
người là điểm xuất phát và sự giải phóng con người là mục tiêu cao nhất mà nhân loại
cần đạt tới”, “giải phóng con người là đưa con người ra khỏi sự khép kín về đẳng cấp,
địa vị, về vị trí của con người trong xã hội, là sự thừa nhận bản chất phổ biến của con
người, thừa nhận bản tính lồi của con người xuyên suốt sự tồn tại hiện thực của con
người; làm cho lao động và hịa bình, nhân bản, nhân đạo và bình đẳng… những thuộc
tính nội tại của con người được thực hiện vững chắc ở từng con người và cả cộng đồng
xã hội”. “Con đường duy nhất để thực hiện sự giải phóng ấy là tiến hành cuộc cách
mạng vô sản, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản”.
Sách Con người và phát triển con người trong quan niệm của C. Mác, Ph. Ăngghen
(NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003) do PGS. TS Hồ Sĩ Quý chủ biên. Cuốn sách
gồm hai phần: phần thứ nhất: Di sản kinh điển: những tư tưởng cơ bản về con người và
phát triển con người. Phần này trình bày những luận điểm về con người và phát triển
con người trong quan niệm của C. Mác, Ph. Ăngghen, tương ứng với các quan điểm đó
là các trích dẫn tư tưởng của C. Mác, Ph. Ăngghen về chủ đề con người, về bản chất con
người, về vấn đề giải phóng con người; phần thứ hai: Di sản kinh điển nhìn từ thời đại
ngày nay: ý nghĩa thế giới quan và phương pháp luận đối với nhận thức và phát triển con
người. Phần này gồm những bài viết của nhiều tác giả phân tích, làm sáng tỏ quan điểm
của C. Mác, Ph. Ăngghen về vấn đề con người và giải phóng con người. Bài viết “Học
thuyết Mác về con người và giải phóng con người” của PGS. TS Đặng Hữu Toàn đã
cho rằng, quan niệm coi “bản chất con người là tổng hòa những quan hệ xã hội” của các
nhà sáng lập chủ nghĩa Mác có giá trị to lớn cả lý luận lẫn thực tiễn, trở thành cơ sở lý
luận cho nhiều ngành khoa học nghiên cứu về con người, đồng thời nó cũng là cơ sở
vững chắc cho lý luận giải phóng con người khỏi lao động bị tha hóa, khỏi ách áp bức
bóc lột, bất cơng, trả lại giá trị đích thực của con người, tạo điều kiện để con người phát
triển toàn diện, con người “từ vương quốc của tất yếu chuyển sang vương quốc của tự
do”. Còn bài viết “Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do
của tất cả mọi người - tiêu chuẩn tối cao của tiến bộ xã hội” của PGS. TS. Hồ Sĩ Quý
và TS. Nguyễn Anh Tuấn đã khẳng định, trong quan niệm của Mác, ý nghĩa lịch sử,
7
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
mục tiêu cao cả của tiến bộ xã hội là ở chỗ phát triển con người toàn diện, nâng cao
năng lực và phẩm giá con người, giải phóng con người, loại trừ mọi sự tha hóa khỏi
cuộc sống con người mà bước quan trọng nhất trên con đường đó là giải phóng con
người về mặt xã hội, là xóa bỏ chế độ người bóc lột người, xóa bỏ tình trạng dân tộc này
đi áp bức và thống trị dân tộc khác.
Sách Quan niệm của C. Mác, Ph. Ăngghen về con người và sự nghiệp giải phóng
con người (NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005) của TS. Bùi Bá Linh bao gồm 3
chương. Chương 1, Sự hình thành quan niệm mới về con người và giải phóng con người
ở C. Mác, Ph. Ăngghen, đã đề cập đến sự phê phán một cách có luận cứ khoa học và
trên tinh thần cách mạng quan điểm duy tâm biện chứng của Hêghen về con người và
quan điểm duy vật nhân bản của L.Phoiơbắc về con người và giải phóng con người.
Trên cơ sở đó, C. Mác, Ăngghen xây dựng cơ sở lý luận, phương pháp luận cho quan
niệm mới về con người và giải phóng con người - quan điểm duy vật về lịch sử. Chương
2, Quan niệm của C. Mác, Ph. Ăngghen về con người, đã phân tích nội dung, ý nghĩa
của một số khái niệm trong quan niệm của C. Mác, Ph. Ăngghen về con người và quan
niệm của các ông về bản chất con người. Chương 3, Quan niệm của C. Mác, Ph.
Ăngghen về mối quan hệ con người - tự nhiên - xã hội và về sự giải phóng con người, đã
đề cập đến việc giải quyết hiện thực mâu thuẫn giữa con người và tự nhiên, giữa con
người và con người bằng việc xây dựng một chế độ xã hội văn minh, cơng bằng, khơng
cịn hiện tượng người bóc lột người, khơng cịn hiện tượng con người bị tha hóa, mọi
người đều bình đẳng, đều có quyền được hưởng tự do và cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Trong quan niệm của các ông, đặc trưng cơ bản nhất của chế độ xã hội mới mà giai cấp
vô sản có sứ mệnh phải xây dựng thành cơng là giải phóng con người, giải phóng nhân
loại. Mục tiêu cao nhất của chế độ xã hội mới là phát triển con người toàn diện, “tạo nên
những con người mới” - những con người “có khả năng sử dụng một cách tồn diện
năng lực phát triển tồn diện của mình”.
Sách Quan niệm của Các Mác về tha hóa và ý nghĩa của quan niệm đó đối với phát
triển con người Việt Nam hiện nay (NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010) của TS.
Nguyễn Thị Thanh Huyền. Cuốn sách gồm ba chương đi sâu phân tích cơ sở lý luận và
thực tiễn quan niệm của C. Mác về tha hóa; từ đó chỉ ra các hình thức tha hóa chủ yếu,
8
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
bản chất, nguyên nhân của tha hóa và con đường khắc phục tha hóa để phát triển tồn
diện con người trong quan niệm của C. Mác. Tiếp thu lý luận của C. Mác về tha hóa,
cuốn sách đã phác họa cuộc sống con người Việt Nam trước những tác động của mặt trái
nền kinh tế thị trường và quá trình tồn cầu hóa, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm
khắc phục, đi đến xóa bỏ tình trạng tha hóa để phát triển con người Việt Nam tồn diện.
Cuốn sách Vấn đề con người và chủ nghĩa “lý luận khơng có con người” của GS.
Trần Đức Thảo được nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 1988. Ngoài
phần nhập đề và phụ lục, cuốn sách gồm sáu chương. Từ việc phê phán chủ nghĩa lý
luận không có con người của phái Althusser ở Pháp trong việc phái này cho rằng chủ
nghĩa Mác là thứ lý luận khơng có con người (con người nói chung), tác giả cuốn sách
không những luận giải sâu sắc về những giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin đối với nhân
loại mà cịn khẳng định: chủ nghĩa Mác - Lênin ln xem con người là vấn đề cơ bản và
mục đích tối hậu của học thuyết này là giải phóng và phát triển con người.
Ngồi những cơng trình trên, nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về
con người, giải phóng con người cịn một số cơng trình khác, như: Phạm Văn Duyên,
Phải chăng tư tưởng giải phóng con người của Mác đã cũ, một chiều và không tưởng?
Tạp chí Triết học, số 1, 1994, tr. 51-55; GS. TS Hồng Chí Bảo, Chủ nghĩa Mác là chủ
nghĩa nhân đạo hiện thực mang đặc trưng khoa học và cách mạng, Tạp chí Triết học, số
2, 1996, tr. 16-18; Nguyễn Thị Tú Oanh, Về tư tưởng giải phóng con người của học
thuyết Mác, Nghiên cứu lý luận, số 9, 1996, tr. 37-40; Nguyễn Thị Thanh Huyền, C.
Mác và Ph. Ăngghen về giải phóng con người, Luận văn thạc sỹ triết học, Đại học quốc
gia Hà Nội, 2001; Nguyễn Thế Nghĩa, Quan niệm của C. Mác về tha hóa và sự giải
phóng con người khỏi tha hóa trong Bản thảo kinh tế - triết học năm 1844, Tạp chí Triết
học, số 10, 2003; TS. Trần Thị Kim Cúc, Tìm hiểu di sản lý luận của các nhà kinh điển
chủ nghĩa Mác - Lênin, NXB. Chính trị quốc gia, 2010…
Các cơng trình trên đã đi sâu nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về
con người, về nguồn gốc, bản chất con người, về các hình thức tha hóa con người và con
đường khắc phục sự tha hóa con người để con người được giải phóng và phát triển tồn
diện. Qua đó, các tác giả đều khẳng định: những quan điểm của các nhà kinh điển mác
xít về con người, về giải phóng và phát triển con người tồn diện có giá trị lý luận to lớn
9
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
cho sự nghiệp xây dựng, phát triển và giải phóng con người Việt Nam phục vụ sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
1.2. Những cơng trình khoa học nghiên cứu quan điểm, đường lối của Đảng
Cộng sản Việt Nam về con người, phát triển con người toàn diện
Sách Vấn đề con người trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa hiện đại hóa (NXB. Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 1996) do GS. TS Phạm Minh Hạc chủ biên đã phân tích, luận giải
những yêu cầu của việc phát triển nguồn nhân lực Việt Nam phục vụ sự nghiệp cơng
nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Cuốn sách bao gồm 3 chương: Truyền thống dân tộc
Việt Nam; Một số nét về hiện trạng con người Việt Nam; Vấn đề phát huy và sử dụng
đúng đắn vai trò của con người trong sự phát triển kinh tế - xã hội, chuẩn bị con người
Việt Nam phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước. Xuyên
suốt nội dung cuốn sách, tác giả đều thống nhất cho rằng: mọi chính sách, mọi giải pháp
của Đảng và Nhà nước đặt ra phải nhằm giải phóng và phát huy mọi tiềm năng của từng
người, tập thể lao động, cả cộng đồng, tồn dân tộc - giải phóng lực lượng sản xuất. Phát
triển kinh tế gắn liền với phát triển xã hội và phát triển văn hóa nhằm làm cho “mọi
người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển tồn diện cá nhân,
bảo đảm cơng bằng xã hội và dân chủ”.
Sách Phát triển và quyền con người xuất bản tại Hà Nội năm 2000 của Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh bao gồm 11 bài viết của các nhà khoa học ở Việt Nam
và Canada. Nội dung chủ yếu của các bài viết tập trung vào 3 vấn đề. Thứ nhất, phát
triển và quyền con người đang là một trong những vấn đề lý luận cơ bản và bức thiết của
tất cả các quốc gia trên thế giới hiện nay. Thứ hai, phát triển và quyền con người có mối
quan hệ mật thiết với nhau. Thứ ba, mục tiêu và động lực sự phát triển của Việt Nam là
vì con người, do con người. Về nội dung thứ ba, các bài viết đều thống nhất cho rằng:
Con đường phát triển của Việt Nam bắt nguồn từ truyền thống độc lập tự chủ, từ chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Mục tiêu của con đường phát triển đó là
hướng tới xây dựng xã hội mới, xã hội chủ nghĩa; trong đó, tinh thần đại đoàn kết toàn
dân được phát huy mạnh mẽ, nhu cầu về vật chất và tinh thần của mọi người được bảo
đảm và không ngừng nâng cao, công bằng xã hội được thực hiện, phẩm giá con người
được tôn vinh.
10
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
PGS. TS Hồ Sĩ Quý, Con người và phát triển con người, (Học viện Chính trị quốc
gia Hồ Chí Minh, Giáo trình dùng cho học viên cao học và nghiên cứu sinh chuyên
ngành triết học, Hà Nội, 2007). Trong công trình này, tác giả đã nghiên cứu rất sâu
những vấn đề lý luận về con người và phát triển con người; làm rõ những vấn đề
phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu con người; trên cơ sở đó tác giả đưa ra
những gợi ý rất quan trọng về việc xây dựng con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Sách Q trình đổi mới tư duy lý luận của Đảng từ năm 1986 đến nay (NXB. Chính
trị quốc gia, Hà Nội, 2011) do PGS. TS Tơ Huy Rứa, GS.TS Hồng Chí Bảo, PGS. TS
Trần Khắc Việt, PGS. TS Lê Ngọc Tòng đồng chủ biên. Cuốn sách có kết cấu 4 phần và
12 chương. Phần thứ nhất, gồm 2 chương, phân tích tác động của tình hình thế giới và
trong nước tới công cuộc đổi mới, làm rõ thời cơ, thách thức và những đặc điểm chủ yếu
của đổi mới ở Việt Nam, luận chứng đổi mới để phát triển là một quyết sách chiến lược
của Đảng. Phần thứ hai, gồm 3 chương, đề cập một cách hệ thống vai trò của lý luận và
tư duy lý luận đối với công cuộc đổi mới; phân tích và bình luận tư duy lý luận của
Đảng về chủ nghĩa xã hội và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam thời kỳ trước đổi
mới và nhất là trong thời kỳ đổi mới, từ năm 1986 đến nay. Phần thứ ba, gồm 5 chương,
tập trung làm rõ đổi mới tư duy lý luận của Đảng trên các lĩnh vực trọng yếu của đời
sống xã hội, từ mơ hình kinh tế, cơ cấu kinh tế và cơ chế quản lý kinh tế đến các lĩnh
vực chính trị, văn hóa, xã hội, xây dựng con người, quốc phòng, an ninh và đối ngoại.
Phần thứ tư, gồm 2 chương mang tính tổng luận chung, đánh giá tổng quát ưu điểm, hạn
chế và kinh nghiệm của quá trình đổi mới tư duy lý luận của Đảng từ năm 1986 đến nay,
nêu lên những nhận thức, kiến nghị về phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm
phát triển, hoàn thiện lý luận trong giai đoạn hiện nay.
Cuốn sách Một số vấn đề triết học trong các văn kiện Đại hội XI của Đảng của tác
giả PGS.TS Trần Văn Phòng và GS.TS Nguyễn Hùng Hậu (Đồng chủ biên) do Nhà xuất
bản Chính trị quốc gia xuất bản năm 2012. Những chủ trương, phương hướng và chiến
lược về phát triển nguồn nhân lực, phát triển con người Việt Nam của Đảng được các
nhà khoa học đưa ra và luận giải sâu sắc.
11
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
Ngồi những cơng trình trên, nghiên cứu quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản
Việt Nam về vấn đề con người, phát triển con người cịn một số cơng trình khoa học
khác, như: GS. TS. Phạm Minh Hạc, Phát triển giáo dục phát triển con người phục vụ
cho phát triển xã hội - kinh tế, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1996; Phạm Minh Hạc Nguyễn Khoa Điềm (Chủ biên), Về phát triển văn hóa và xây dựng con người thời kỳ
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005; TS. Vũ Thiện
Vương, Triết học Mác - Lênin về con người và việc xây dựng con người Việt Nam trong
thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005; GS. TS.
Nguyễn Văn Khánh (Chủ biên), Xây dựng và phát huy nguồn lực trí tuệ Việt Nam phục
vụ sự nghiệp chấn hưng đất nước, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010; GS. TS.
Nguyễn Văn Khánh (Chủ biên), Nguồn lực trí tuệ Việt Nam: Lịch sử, hiện trạng và triển
vọng, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012…
Những cơng trình trên đã khẳng định vai trị, tầm quan trọng của việc xây dựng và
phát triển con người trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam.
Thuyết minh, luận chứng, trình bày những kết quả đạt được và chưa đạt được trong công
cuộc xây dựng và phát triển con người toàn diện Việt Nam. Đưa ra những quan điểm,
phương hướng và giải pháp chủ yếu để xây dựng và phát triển con người Việt Nam phục
vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giai đoạn hiện nay.
1.3. Những cơng trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về con
người và giải phóng con người
Việc tổ chức học tập và nghiên cứu tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
được toàn Đảng, toàn dân triển khai khá sớm, từ sau khi Cách mạng Tháng Tám năm
1945 thành công. Nhưng phải đến năm 1991, khi Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VII
của Đảng khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm
kim chỉ nam cho hành động", thì việc nghiên cứu sự nghiệp và tư tưởng của Người mới
được đặt ra một cách toàn diện và có hệ thống. Nhiều cơng trình khoa học có giá trị đã
xuất hiện. Tư tưởng và cuộc đời Hồ Chí Minh đã được nghiên cứu, tìm hiểu khá tồn
diện, đầy đủ, sâu sắc với nhiều khía cạnh và cách tiếp cận khác nhau. Trong đó, tư tưởng
Hồ Chí Minh về con người, về giải phóng con người cũng được đơng đảo các nhà hoạt
động chính trị, hoạt động văn hóa và hoạt động lý luận trong và ngồi nước quan tâm
12
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
nghiên cứu với nhiều cách tiếp cận và mức độ phong phú khác nhau. Có thể khái quát
kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học ở một số luận điểm cơ bản dưới đây:
1.3.1. Những cơng trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về
con người
Sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và chính sách xã hội (NXB. Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 1996) do PGS. TS Lê Sỹ Thắng chủ biên đã trình bày, phân tích
những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và chính sách xã hội
đối với con người - nội dung thể hiện tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. Liên quan đến
nội dung giải phóng con người, cuốn sách đã chỉ ra rằng: kế thừa tinh hoa truyền thống
dân tộc, tiếp thu và vận dụng một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã
nâng tư tưởng về quyền con người lên một tầm cao mới để giải quyết một cách khoa học
và cách mạng vấn đề giải phóng dân tộc và giải phóng con người. Trong đó, tác giả đề
cập nhiều đến việc Người quan tâm xây dựng, ban hành chính sách xã hội nhằm đảm
bảo cơng bằng và tiến bộ xã hội với mục tiêu cao quý là làm cho mọi người dân Việt
Nam có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện. Đây là
một cách tiếp cận đúng, mới của tác giả trên phương diện bảo đảm quyền con người.
Luận án tiến sĩ triết học Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển con người tồn diện
(Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2001) của tác giả Nguyễn Hữu Công đã
làm rõ cơ sở lý luận của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển con người toàn diện; luận
chứng những nội dung cơ bản trong tư tưởng phát triển con người tồn diện của Hồ Chí
Minh. Từ đó, tác giả đi phân tích sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về con người tồn
diện vào việc xây dựng con người Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Theo tác giả, con
người phát triển toàn diện trong tư tưởng Hồ Chí Minh là những con người được trang
bị thế giới quan khoa học, có lý tưởng cách mạng vững vàng, có tri thức tồn diện, đạo
đức trong sáng, sức khỏe dồi dào, năng lực sáng tạo cao và khả năng thích ứng tốt. Con
người Việt Nam hồn tồn có đủ khả năng, năng lực để trở thành những con người phát
triển toàn diện; Đảng, Nhà nước có thể đào tạo, phát triển con người tồn diện bằng cách
tiến hành giáo dục tồn diện đức, trí, thể, mỹ; bằng cách đề ra những yêu cầu phù hợp về
phẩm chất năng lực của con người Việt Nam trong từng giai đoạn phát triển của cách
13
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
mạng. Phát triển con người theo hướng toàn diện là xu thế khách quan của lịch sử, cách
mạng Việt Nam cần phải chú trọng đến vấn đề này.
Luận án tiến sĩ triết học Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người với việc phát huy nhân
tố con người trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay (Học viện Chính
trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2001) của tác giả Lê Quang Hoan. Trong Luận án, tác
giả đã làm rõ cơ sở, quá trình hình thành phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về con người;
phân tích quan niệm của Hồ Chí Minh về con người và vai trị của con người trong tiến
trình cách mạng Việt Nam. Từ đó tác giả phân tích sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
về con người, về vai trị của con người trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở
nước ta hiện nay.
Năm 2002, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia xuất bản cuốn Tư tưởng Hồ Chí Minh
với sự nghiệp xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện của PGS. TS Thành
Duy. Cuốn sách gồm 6 chương đề cập đến những quan điểm cơ bản về mối quan hệ
giữa văn hóa với việc xây dựng con người phát triển toàn diện; về đặc điểm và bản chất,
quan niệm và giải pháp xây dựng con người phát triển toàn diện trong thời đại loài
người đang bước vào thiên niên kỷ mới. Điều đáng chú ý là cuốn sách đi sâu nghiên cứu
một cách toàn diện và sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về con người với tư cách không
chỉ là đối tượng của cách mạng mà quan trọng hơn còn là chủ thể của cách mạng, có sứ
mệnh tự giải phóng mình và giải phóng cả nhân loại.
GS. Đặng Xuân Kỳ (Chủ biên), Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển văn hóa và con
người, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005. Nội dung cuốn sách gồm 3 phần: Tư
tưởng văn hóa và con người trong lịch sử dân tộc và sự kế thừa tư tưởng đó của Hồ Chí
Minh; tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa và con người; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
về văn hóa và con người vào việc phát triển văn hóa và xây dựng con người Việt Nam
hiện nay.
Sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người (NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội,
2005) do PGS. TS Phạm Ngọc Anh chủ biên đã trình bày bối cảnh lịch sử, quá trình
hình thành, phát triển và các đặc điểm nổi bật của tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con
người; những quan niệm và nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con
người; sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người trong công cuộc đổi mới
14
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
ở nước ta hiện nay. Trong chương 2, tác giả không chỉ phê phán, tố cáo thực trạng vi
phạm quyền con người ở các nước thuộc địa mà cịn trình bày, phân tích những quan
điểm sáng tạo của Hồ Chí Minh về các quyền của con người, như quyền dân sự - chính trị,
quyền kinh tế, văn hóa, xã hội, quyền tự do tín ngưỡng, tơn giáo, quyền của phụ nữ, quyền
của các dân tộc thiểu số trong cộng đồng dân tộc Việt Nam, quyền của trẻ em và vấn đề
bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em. Trong những quyền ấy, theo quan điểm Hồ Chí Minh,
độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, thống nhất đất nước là điều kiện
tiên quyết, là tiền đề của quyền con người của các dân tộc bị áp bức. Thực hiện đầy đủ các
quyền con người là lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, là bản chất của Nhà nước
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và của chế độ xã hội chủ nghĩa.
Năm 2010, kỷ niệm 120 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Khoa
học xã hội xuất bản cuốn Chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh trong lịng dân tộc Việt
Nam của PGS. TS Thành Duy. Cuốn sách gồm 6 chương đề cập những quan điểm cơ
bản của chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh: khái niệm, cơ sở hình thành, những đặc điểm
và nội dung... Trong đó, tác giả chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa chủ nghĩa nhân
văn mác - xít với chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh. Và từ chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí
Minh trong lịng dân tộc Việt Nam, tác giả liên tưởng đến ý nghĩa quốc tế và giá trị nhân
loại của hiện tượng nhân văn này. Vấn đề giải phóng con người cũng được tác giả đề
cập trong cuốn sách. Theo tác giả, từ tấm lòng nhân ái, yêu thương con người bị áp bức,
Hồ Chí Minh đến với lý tưởng giải phóng con người khỏi mọi áp bức, nghèo khổ.
Nhưng Hồ Chí Minh khơng chỉ là người có lý tưởng giải phóng con người mà chính
Người muốn tạo nên những con người tự giải phóng cho mình, tự mình đứng lên vũ đài
lịch sử để giải phóng xã hội, hướng đến một xã hội tự do, công bằng, nhân ái, văn minh.
Năm 2013, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia xuất bản cuốn Hồ Chí Minh nhân văn
và phát triển của TS. Nguyễn Đài Trang, hiện đang giảng dạy và làm cơng tác điều phối
chương trình Ngoại thương và Phát triển Quốc tế tại Trường Cao đẳng Centennial và
tham gia các hoạt động trong Hội đồng Thương mại Canada - Việt Nam. Cuốn sách bao
gồm 7 chương đưa ra những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về việc giải phóng dân
tộc, thống nhất đất nước, về vấn đề phát triển kinh tế, xã hội, con người trong một nước
độc lập. Trong chương 2 và chương 6, tác giả đã có những bình luận sâu sắc về con
15
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
đường chiến lược và thực tế để giải phóng con người Việt Nam; về việc xây dựng hạnh
phúc thực sự cho nhân dân dựa trên các bài viết, lời phát biểu của Hồ Chí Minh trong bộ
Hồ Chí Minh Tồn tập xuất bản lần thứ ba năm 2011. Tác giả cho rằng: Khái niệm hạnh
phúc trong quan điểm Hồ Chí Minh là người dân có được cơm no, áo ấm, khơng bị chết
đói, chết rét; được là cơng dân của một nước độc lập, khơng cịn mang nỗi nhục nơ lệ;
được học hành để nâng cao kiến thức và có khả năng chọn lựa, quyết định tương lai,
hạnh phúc của mình.
Ngồi những cơng trình trên, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về con người cịn
một số cơng trình khoa học khác, như: GS. TS. Hồng Chí Bảo, Văn hóa và con người
Việt Nam trong tiến trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa theo tư tưởng Hồ Chí Minh,
NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006; Trung tướng, GS. Trần Xuân Trường, Tư tưởng
Hồ Chí Minh về con người xã hội chủ nghĩa, NXB. Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2008;
Nguyễn Trung Thu, Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng
con người mới, văn hóa mới, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2013…
1.3.2. Những cơng trình khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giải
phóng con người.
Luận văn thạc sĩ chun ngành Hồ Chí Minh học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh với tên Hồ Chí Minh với sự nghiệp giải phóng con người Việt Nam (2006) của
Nguyễn Văn Tuyên, đã hệ thống những cống hiến to lớn của Hồ Chí Minh (cả về lý luận
và thực tiễn) trong sự nghiệp giải phóng con người Việt Nam. Chương 1, “Vấn đề con
người và giải phóng người Việt Nam trong tư duy lý luận của Hồ Chí Minh”, đã phân
tích vấn đề con người Việt Nam trong nhận thức của Hồ Chí Minh; quan niệm của Hồ
Chí Minh về sự giải phóng con người Việt Nam. Chương 2, “Sự nghiệp giải phóng
người Việt Nam của Hồ Chí Minh trong thực tiễn - Những cống hiến chủ yếu”, làm rõ
những cống hiến lớn lao của Hồ Chí Minh trong thực tiễn lãnh đạo sự nghiệp giải phóng
người Việt Nam trên các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Chương 3, “Tiếp tục sự
nghiệp giải phóng con người của Hồ Chí Minh trong cơng cuộc đổi mới ở Việt Nam”,
đã trình bày, khẳng định quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam qua các kỳ
Đại hội từ năm 1986 đến năm 2006 đều vì sự phát triển đất nước, hạnh phúc của nhân
dân. Đây chính là sự tiếp nối sự nghiệp giải phóng con người mà Hồ Chí Minh để lại.
16
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
Luận văn cũng nêu lên những thành tựu và hạn chế của việc thực hiện mục tiêu giải
phóng con người của Đảng và Nhà nước trong thời gian từ năm 1986 đến năm 2006, từ
đó đề xuất một số giải pháp xây dựng, phát triển và giải phóng con người Việt Nam
trong công cuộc đổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Luận án tiến sĩ chuyên ngành triết học năm 2000, Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh Vấn đề giải phóng người lao động Việt Nam bị áp bức trong tư tưởng nhân
văn Hồ Chí Minh của Đồn Thị Minh Oanh, đã làm rõ nội dung cơ bản của tư tưởng giải
phóng người lao động Việt Nam bị áp bức trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, từ đó
vận dụng vào cơng cuộc đổi mới ở Việt Nam hiện nay nhằm thúc đẩy tiến trình giải
phóng người lao động lên trình độ mới. Chương 1 “Sự hình thành tư tưởng giải phóng
người lao động Việt Nam bị áp bức trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh” tìm hiểu hai
nội dung: khái niệm tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh và nguồn gốc tư tưởng giải phóng
người lao động Việt Nam bị áp bức trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. Chương 2,
“Nội dung cơ bản tư tưởng giải phóng người lao động Việt Nam bị áp bức trong tư
tưởng nhân văn Hồ Chí Minh” đã phân tích 4 đặc trưng và 5 nhiệm vụ cơ bản tư tưởng
giải phóng người lao động Việt Nam bị áp bức trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh.
Chương 3, “Vận dụng tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh về giải phóng người lao động
Việt Nam bị áp bức trong công cuộc đổi mới đất nước”, làm rõ 2 nội dung: Ý nghĩa tư
tưởng nhân văn Hồ Chí Minh về giải phóng người lao động Việt Nam bị áp bức trong
công cuộc đổi mới đất nước và một số giải pháp định hướng thúc đẩy q trình giải
phóng người lao động Việt Nam trong công cuộc đổi mới.
Chuyên đề Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải
phóng con người in trong Tài liệu học tập tư tưởng Hồ Chí Minh của Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (NXB. Chính trị quốc gia, H. 2003) đã trình bày sự thống nhất, sự
gắn bó hịa quyện, chặt chẽ giữa ba cuộc giải phóng trong tư tưởng Hồ Chí Minh: giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.
Năm 2007, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia xuất bản cuốn Tìm hiểu tư tưởng Hồ
Chí Minh dưới dạng hỏi và đáp do PGS. TS Phạm Ngọc Anh, PGS. TS Bùi Đình Phong
đồng chủ biên. Từ trang 25 đến 29 đã trình bày những quan điểm cơ bản nhất của Hồ
Chí Minh về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; các loại kẻ
17
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.2237.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.66
thù cần phải đánh đổ trong q trình giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng
con người và các lực lượng thực hiện giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng
con người.
Luận án tiến sĩ Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và giải phóng con người
(2012) chuyên ngành triết học của tác giả Nguyễn Trung Dũng, Trường Đại học Khoa
học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, cho thấy: vấn đề
con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh là quyền con người; hạnh phúc, tự do cho con
người và vai trò chủ thể của con người. Để con người được giải phóng hồn tồn và triệt
để, Người tiến hành ba cuộc cách mạng: giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải
phóng con người. Chương 1 “Khái quát vấn đề con người và giải phóng con người
trong lịch sử triết học” đã phân tích tư tưởng về con người và giải phóng con người
trong lịch sử triết học nhân loại (từ triết học phương Đông, phương Tây đến triết học
Mác - Lênin và lịch sử tư tưởng Việt Nam). Chương 2 “Điều kiện, tiền đề hình thành và
những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và giải phóng con
người” tập trung giải quyết nhiều vấn đề: cơ sở, tiền đề trực tiếp hình thành tư tưởng Hồ
Chí Minh về con người và giải phóng con người; quan niệm của Hồ Chí Minh về con
người và tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người. Nội dung tư tưởng Hồ Chí
Minh về giải phóng con người được trình bày trong ba cuộc giải phóng: Giải phóng con
người gắn liền với giải phóng dân tộc, giải phóng con người gắn liền với giải phóng giai
cấp và xây dựng xã hội mới, xã hội chủ nghĩa, là tiền đề giải phóng triệt để con người.
Chương 3, “Vấn đề con người và giải phóng con người ở Việt Nam hiện nay”, đã phân
tích những vấn đề đặt ra về con người và giải phóng con người ở Việt Nam hiện nay và
khái quát những bài học lịch sử của tư tưởng Hồ Chí Minh về con người và giải phóng
con người. Trên cơ sở đó, tác giả nêu 2 định hướng lớn và 4 giải pháp cơ bản để tiếp tục
thực hiện sự nghiệp giải phóng con người ở Việt Nam hiện nay.
Ngồi những cơng trình trên nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con
người cịn một số bài viết đăng trên các báo, tạp chí.
PGS.TS Bùi Đình Phong với bài viết Giải phóng con người và mưu cầu hạnh phúc
cho con người - cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh, Tạp chí Lịch sử Đảng số 3 - 1994, tr.
29-31, đã khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng con người là sản phẩm tinh
18
z
37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.99
