Trẻ thừa cân béo phì gia tăng: “Phanh” thế nào? doc

Trẻ thừa cân béo phì gia tăng:
“Phanh” thế nào?
Hiện nay ở nước ta, đặc biệt ở các thành phố lớn, đô thị
trung tâm, tỷ lệ trẻ em thừa cân béo phì đang gia tăng một
cách đáng kể. Nếu không có biện pháp can thiệp sớm, trong
tương lai không xa, chúng ta sẽ phải đối mặt với nhiều hệ lụy
từ thực trạng này gây ra như giảm năng suất lao động, thiệt
hại về kinh tế, thay đổi cơ cấu của mô hình bệnh tật
Những con số báo động
Thừa cân và béo phì (TCBP) ở trẻ em đã trở thành đại dịch ở
một số nước và đang gia tăng nhanh chóng ở nhiều nơi khác trên
toàn cầu. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay có
khoảng 17,6 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị thừa cân. Trong số trẻ
lớn hơn (6 - 17 tuổi) cũng có 155 triệu trẻ (chiếm khoảng 10%)
bị thừa cân và trong số đó có khoảng 30 - 45 triệu (chiếm 2 -3%)
trẻ em lứa tuổi này bị béo phì. TCBP không chỉ xảy ra ở các
nước phát triển mà đang tăng nhanh ở các nước đang phát triển.
Tại Thái Lan, tỷ lệ béo phì ở trẻ 5 - 12 tuổi tăng từ 12,2% lên
15,6% chỉ trong 2 năm.
Nhiều trẻ mầm non
bị thừa cân (ảnh
minh họa).
Tại Việt Nam trong những năm gần đây, TCBP cũng đã xuất
hiện và có xu hướng tăng lên. Năm 2000, tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi bị
thừa cân chỉ là 2,5% thì đến nay đã tăng lên 8,6%. Tại các thành
phố lớn, tỷ lệ này còn cao hơn, ước tính khoảng trên 10 - 15%.
Với tốc độ tăng như vậy thì đến năm 2015, nếu không có các
can thiệp kịp thời, tỷ lệ ước tính chung trên toàn quốc sẽ đạt tới
gần 15%, và tại các thành phố lớn, con số này còn có thể tăng
hơn nhiều. Theo điều tra mới nhất hiện nay tỷ lệ TCBP ở nhóm
trẻ 6 - 10 tuổi tại Hà Nội là 12% và TP. Hồ Chí Minh là 17%.

Theo đánh giá chung của các chuyên gia Viện Dinh dưỡng:
Nguyên nhân của sự gia tăng nhanh chóng tình trạng TCBP ở
cộng đồng chủ yếu là do sự bất hợp lý của chế độ ăn uống, hoạt
động thể lực và các hành vi lối sống. Các can thiệp nhằm thay
đổi hành vi với chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường hoạt động
thể lực và lối sống tích cực cùng với sự quan tâm theo dõi
thường xuyên về cân nặng, chiều cao đã được chứng minh sẽ
giúp phòng ngừa và kiểm soát TCBP ở trẻ em có hiệu quả.
Can thiệp dinh dưỡng vào các trường mầm non, tiểu học
Bên cạnh một số các giải pháp phối hợp, liên quan như tuyên
truyền, tăng cường mạng lưới y tế cộng đồng, nâng cao kiến
thức thực hành dinh dưỡng, lối sống tại hộ gia đình thì giải
pháp can thiệp dinh dưỡng vào các trường mầm non, tiểu học
cũng đóng vai trò quan trọng trong công tác dự phòng, kiểm soát
thực trạng TCBP. Thực ra giải pháp này đã được thực hiện từ
các giai đoạn trước nhưng chỉ mang tính điểm, vùng, đơn lẻ và
chưa có tính hệ thống, chiến lược. Hiện nay để xây dựng và thực
hiện được chiến lược can thiệp dự phòng TCBP trong các trường
mầm non tiểu học, đặc biệt là đối với các trường ở những thành
phố lớn, đô thị trung tâm thì cần phải có nguồn kinh phí và sự
phối hợp chặt chẽ từ phía Bộ Giáo dục&Đào tạo.
Để chuẩn bị cho giai đoạn tới, vừa qua Viện Dinh dưỡng đã phối
hợp với các ban ngành liên quan xây dựng một số các nội dung
can thiệp dinh dưỡng về phòng chống TCBP mang tính chiến
lược để triển khai trong khối các trường mầm non, tiểu học.
Đối với khối mầm non
- Xây dựng chế độ ăn bán trú hợp lý cho trẻ, đáp ứng đủ nhu cầu
theo độ tuổi để đảm bảo tình trạng dinh dưỡng lý tưởng, dự
phòng TCBP.
- Xây dựng chế độ ăn bán trú kiểm soát TCBP cho trẻ bị TCBP.

- Xây dựng các quy định về tổ chức ăn bán trú cho trẻ khi đến
trường.
- Các chế độ ăn và quy định tổ chức ăn bán trú này được Bộ Y tế
và Bộ Giáo dục&Đào tạo thông qua và phổ biến cho các trường
thực hiện.
- Tập huấn cho Sở giáo dục, Phòng giáo dục quận và các trường
học, trung tâm y tế dự phòng, trung tâm bà mẹ trẻ em và trạm y
tế xã/phường.
Đối với các trường
- Đưa nội dung phòng chống TCBP vào chương trình học.
- Xây dựng bếp ăn và tập huấn người phụ trách bữa ăn tại
trường.
- Tổ chức tăng cường hoạt động thể lực cho học sinh trong các
giờ nghỉ giải lao giữa các tiết học, trong các giờ giáo dục thể
chất, trong các buổi hoạt động ngoại khóa.
- Tổ chức cân và đo chiều cao và chấm biểu đồ tăng trưởng/biểu
đồ BMI để phát hiện và theo dõi các trường hợp TCBP. Phối hợp
cùng gia đình và cán bộ y tế để quản lý và thực hiện các biện
pháp phòng chống cho các học sinh bị TCBP.
Việt Anh
Hậu quả và những hệ lụy
Trẻ TCBP có nguy cơ cao về các vấn đề sức
khỏe cả khi còn nhỏ cũng như trong giai
đoạn trưởng thành sau này như rối loạn
chuyển hóa, tăng huyết áp, bệnh tim mạch,
đái tháo đường, một số bệnh ung thư, bệnh
gan, ngừng thở khi ngủ làm tăng các rối
loạn về tim mạch, bệnh về xương khớp và
cả các rối loạn về tâm lý.
Nghiên cứu trên học sinh TCBP tại Hà Nội

cho thấy tỷ lệ tăng huyết áp tăng từ 16,6%
năm 2000 lên 22,8% năm 2003; tỷ lệ đau
khớp gối tăng từ 4,5% năm 2000 lên 11,6%
năm 2003. Một nghiên cứu khác tại Hà Nội
vào năm 2007 cũng cho thấy: trong số trẻ
TCBP được điều tra có tới 26% trẻ bị tăng
huyết áp, 43,5% trẻ có glucose máu cao,
34,8% trẻ có cholesterol máu cao và 84,6%
trẻ 10 tuổi mắc hội chứng chuyển hóa. Tất
cả các vấn đề sức khỏe trên sẽ làm ảnh
hưởng tới sự tăng trưởng, phát triển của trẻ
cả về thể chất và trí tuệ, làm giảm chất
lượng cuộc sống, tăng gánh nặng bệnh tật,
thậm chí tăng tỷ lệ tử vong. Các nghiên cứu
cũng đã chứng minh TCBP xảy ra càng sớm
sẽ để lại các hậu quả về sức khỏe và bệnh
tật nghiêm trọng trong giai đoạn sau này
của cuộc đời.