Giải pháp phát triển kinh doanh du lịch lữ hành Việt Nam 3

Ch
Ch
ơng I
ơng I
Tổng quan về du lịch lữ hành
1. Du lịch lữ hành Một hình thức chủ yếu của hoạt động du lịch
1.1 Du lịch lữ hành Khái niệm
a. Khái niệm
Du lịch về bản chất là một hoạt động phức tạp mang tính tổng hợp
nhiều loại hình hoạt động khác nh vận chuyển, ăn uống, lu trú, vui chơi giải
trí, lữ hành .v.v. Trong đó, hoạt động lữ hành nổi bật lên nh một thành tố chủ
yếu của du lịch, đóng vai trò trung tâm liên kết các hoạt động du lịch cụ thể
riêng lẻ lại với nhau.
Du lịch, trớc hết, xuất phát từ mục đích thoả mãn một nhu cầu đặc biệt
và thiết yếu của con ngời, đó là nhu cầu du lịch. Cuộc sống con ngời vốn
không thể tách rời nhu cầu đi lại, tới thăm và khám phá những vùng đất mới,
những nền văn hoá và những phong tục tập quán khác trên thế giới nhằm mục
đích thoả mãn trí tò mò, lòng ham hiểu biết, trao đổi buôn bán hay đơn thuần
chỉ là vui chơi giải trí. Có cầu tất có cung, tại những địa điểm thu hút nhiều du
khách tới thăm, những dịch vụ xuất hiện nh lu trú, ăn uống, vui chơi giải trí
nhằm thoả mãn tối đa du khách và lu giữ họ ở lại càng lâu càng tốt.
Tuy nhiên, hoạt động du lịch có đặc điểm: du khách thờng ở rất xa các
địa điểm du lịch, và vì vậy thiếu những thông tin cần thiết để chuẩn bị, tổ chức
và thực hiện chuyến đi du lịch của mình. Đó là những thông tin về cơ sở lu trú
(nhà nghỉ, khách sạn), về khí hậu, địa lý, sinh thái của địa điểm du lịch, thông
tin về phong tục tập quán, văn hóa nghệ thuật của cộng đồng dân c ở đó. Mặt
khác, du khách có thể không có đủ điều kiện để tự thu xếp việc di chuyển đến
địa điểm du lịch hoặc không đủ thông tin về các dịch vụ vận tải hành khách.
3
Tất cả những điều này dẫn đến sự có mặt tất yếu và không thể thiếu của hoạt
động du lịch lữ hành.

Lữ hành là một từ Hán Việt có nghĩa Đi đến một vùng đất xa.
Do đó, du lịch lữ hành liên quan đến một hành trình cụ thể từ nơi du khách
sinh sống đến các địa điểm du lịch hơn là các hoạt động du lịch của du khách
tại những địa điểm đó. Nói cách khác, du lịch lữ hành là những hoạt động
nhằm tổ chức hoặc giúp đỡ du khách thực hiện một hành trình du lịch.
Hoạt động du lịch lữ hành có phạm vi rất rộng từ những dịch vụ thờng
đợc cung ứng riêng lẻ nh vận chuyển hành khách, cho đến các dịch vụ lu trú,
ăn uống, nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí tại địa điểm du lịch, nhng chủ yếu là
những hoạt động môi giới nh t vấn thông tin, đặt chỗ khách sạn, nhà hàng, ph-
ơng tiện đi lại, hay hớng dẫn tham quan. Hoạt động du lịch lữ hành có thể chỉ
gồm một số dịch vụ cụ thể liên quan tới hành trình du lịch của du khách (nh
đặt vé máy bay, làm visa ) nh ng cũng có thể là tổ chức một chuyến du lịch
hoàn chỉnh gồm đẩy đủ các công đoạn từ lúc du khách xuất phát đến các địa
điểm du lịch cho tới khi quay về. Công việc này có thể do chính du khách tự
thực hiện hoặc thông qua một cá nhân có kinh nghiệm hoặc thậm chí một tổ
chức chuyên cung ứng các dịch vụ liên quan tới một hành trình du lịch cụ thể.
Do tính chất đa dạng và tổng hợp, du lịch lữ hành thực sự đóng vai trò chủ yếu
trong hoạt động du lịch.
b. Đặc điểm
Du lịch lữ hành về bản chất mang tính môi giới trung gian rõ rệt, chính
là cầu nối giữa hai lực lợng cung và cầu trên thị trờng du lịch. Cung về du lịch
là các hoạt động vui chơi giải trí, nghỉ ngơi ăn uống, đi lại .v.v. (tức là bao
gồm cả những loại hình du lịch khác nh lu trú, vận tải). Cầu về du lịch là
những ngời có nhu cầu đi du lịch. Hoạt động du lịch lữ hành kết nối nhu cầu
du lịch của khách với những dịch vụ riêng lẻ sẵn có (trong đó có lu trú và vận
tải ) tạo thành một chuyến đi du lịch hoàn chỉnh.
4
Đặc tính môi giới của du lịch lữ hành còn đợc thể hiện rõ hơn nữa
thông qua những hoạt động nh t vấn cho khách hàng những thông tin về các
hành trình du lịch, những địa điểm du lịch, hay các dịch vụ làm visa, đặt trớc

vé máy bay, tàu hoả, phòng khách sạn, nhà hàng. ở đây, các dịch vụ này dờng
nh do chính ngời hoạt động du lịch lữ hành cung ứng và thực hiện, nhng thực
chất vẫn là hoạt động trung gian. Ví dụ nh trong trờng hợp dịch vụ làm visa
cho du khách, ngời hoạt động du lịch lữ hành chỉ là môi giới trung gian giữa
khách du lịch và cơ quan xuất nhập cảnh.
Du lịch lữ hành phân biệt với các hình thức du lịch khác nh vận tải hành
khách, ăn uống, lu trú, vui chơi giải trí cũng ở điểm này. Trong khi các hoạt
động du lịch khác tập trung vào việc thoả mãn những nhu cầu của khách du
lịch nảy sinh tức thời trong hành trình du lịch thì du lịch lữ hành liên kết các
dịch vụ du lịch riêng lẻ nhằm tạo ra một hành trình du lịch hoàn chỉnh.
c. Các hình thức du lịch lữ hành
Các hình thức du lịch lữ hành hiện nay rất đa dạng và phong phú, về cơ
bản có thể phân thành một số nhóm theo những tiêu chí cơ bản nh sau:
Phân loại theo mục đích chuyến đi
Chuyến đi của con ngời có thể vì mục đích thuần tuý du lịch. Các
chuyến đi loại này thờng là thăm quan những nơi danh lam thắng cảnh, di tích
lịch sử, những địa chỉ văn hoá, nghệ thuật hoặc để giải trí nh tham gia các trò
chơi, các môn thể thao. Những ngời tham gia vào loại hình du lịch này cũng
có thể để nghỉ ngơi an dỡng sau những ngày làm việc vất vả hoặc để khám phá
những nơi hoang vắng mạo hiểm nhằm nâng cao nhận thức về thế giới xung
quanh.
Mặt khác, các chuyến đi cũng có thể vì những mục đích khác nh học
tập, công tác, hội nghị, tôn giáo .v.v. nhng trong đó, du khách lại sử dụng các
dịch vụ và tiện nghi du lịch nh nghỉ ngơi, ăn uống tại các khách sạn, nhà hàng
và cũng nh tận dụng những thời gian rảnh rỗi của mình để thăm thú những
5
danh lam thắng cảnh, sự kiện văn hoá hiện có tại địa phơng đó. Những chuyến
đi nh vậy có thể coi là đã đợc kết hợp với một hành trình du lịch cụ thể.
Phân loại theo môi trờng tài nguyên du lịch
Theo tiêu chí này, có thể phân các hoạt động du lịch lữ hành thành hai

nhóm: du lịch nhân văn và du lịch tự nhiên.
Trong số các loại hình du lịch tự nhiên có thể kể ra du lịch biển, rừng,
đồi núi mà chúng ta còn gọi là du lịch xanh, du lịch sinh thái. Theo cách tiếp
cận này, du lịch tự nhiên đợc coi là các hoạt động đa du khách về những nơi
có điều kiện môi trờng tự nhiên trong lành, cảnh quan tự nhiên hấp dẫn nhằm
thoả mãn nhu cầu riêng của họ.
Các đối tợng nhân văn đợc coi là tài nguyên du lịch đặc biệt hấp dẫn.
Nếu nh tài nguyên thiên nhiên hấp dẫn du khách bởi tính hoang sơ độc đáo
hiếm hoi của mình thì tài nguyên nhân văn thu hút khách du lịch bởi sự phong
phú đa dạng cũng nh tính truyền thống của từng địa phơng. Các đối tợng văn
hoá tài nguyên du lịch nhân văn nh các di tích, công trình văn hóa, các lễ hội,
phong tục tập quán là cơ sở để tạo ra các loại hình du lịch văn hoá phong
phú.
Phân loại theo lãnh thổ hoạt động
Với tiêu chí này, du lịch lữ hành có thể chia làm: du lịch quốc tế và du
lịch nội điạ.
Du lịch quốc tế
Du lịch quốc tế là chuyến đi của du khách đến tham quan du lịch tại
một nớc khác. Trong đó, chúng ta còn có thể chia nhỏ thành du lịch đón khách
(inbound) và du lịch gửi khách ra nớc ngoài (outbound). Du lịch đón khách là
hoạt động phục vụ khách quốc tế đến tham quan, nghỉ ngơi tại các địa điểm
du lịch trong nớc. Du lịch gửi khách là tổ chức cho du khách trong nớc ra nớc
ngoài tham quan, vui chơi giải trí.
Du lịch nội địa
6
Du lịch nội địa là các hoạt động tổ chức phục vụ ngời trong nớc đi tới
các địa điểm du lịch trong lãnh thổ quốc gia.
Phân theo đặc điểm địa lý của điểm du lịch
Điểm đến du lịch có thể nằm ở những vị trí địa lý khác nhau, và tơng
ứng có các loại hình du lịch sau:

Du lịch miền biển
Mục đích của du khách là về với thiên nhiên, tham gia các hoạt động
nh tắm biển, thể thao biển. Thời gian thuận lợi cho loại hình này thờng là mùa
hè. Tuy nhiên không phải ở đâu cũng có điều kiện phát triển du lịch biển ,
điều này phụ thuộc khá nhiều vào đặc điểm khí hậu, chất lợng nớc biển, bãi
biển, và độ dốc của thềm lục địa.
Du lịch núi:
Hai phần ba diện tích lãnh thổ Việt Nam là điạ hình đồi núi. Những
vùng đồi núi nớc ta có khí hậu cận nhiệt đới, ôn đới mát mẻ có điều kiện trở
thành nơi nghỉ ngơi an dỡng lý tởng. Ngoài ra, với địa hình hiểm trở, miền núi
còn thích hợp với việc phát triển các loại hình du lịch tham quan, cắm trại,
mạo hiểm, vốn rất đợc thanh niên a chuộng để thoả mãn nhu cầu tự khẳng
định thể hiện mình.
Du lịch đô thị:
Các thành phố, trung tâm hành chính có tính hấp dẫn bởi các công trình
kiến trúc lớn có tầm cỡ quốc gia và quốc tế.. Mặt khác, đô thị cũng thờng là
những trung tâm thơng mại lớn có sức thu hút ngời dân đến mua sắm và chiêm
ngỡng phố xá.
Du lịch nông thôn:
Đối với ngời dân các đô thị, làng quê là nơi gần gũi với đời sống
tâmlinh của ngời Việt, có không khí trong lành, cảnh vật thanh bình và không
gian thoáng đãng thích hợp cho việc nghỉ ngơi th giãn sau một ngày làm việc
vất vả. Tất cả những yếu tố này lại không thể tìm thấy đợc tại các đô thị, tạo
nên một u thế độc đáo cho du lịch nông thôn.
7
1.2 Kinh doanh du lịch lữ hành
a. Khái niệm
Hoạt động du lịch lữ hành đợc tiến hành theo nhiều cách. ở quy mô
nhỏ, công việc đó có thể do một cá nhân tiến hành. Cá nhân này thờng là đích
thân du khách hoặc trởng đoàn nếu khách đi du lịch theo đoàn. Cách thức nh

trên khá phổ biến ở nớc ta trong loại hình du lịch lữ hành nội địa khi ngời dân
có thói quen tự tổ chức lấy chuyến đi của mình mà không thông qua một tổ
chức du lịch lữ hành chuyên nghiệp nào. Những ngời đứng ra tổ chức những
tour du lịch nh thế này thờng là những ngời có nhiều quan hệ kinh nghiệm
trong lĩnh vực du lịch, đặc biệt là việc đặt phòng khách sạn, nhà hàng ăn uống,
ví dụ chuyến đi của tập thể giáo viên học sinh các trờng học thờng do giáo
viên hoặc tổ chức công đoàn đứng ra lo liệu. Ưu thế của loại hình này là các
thành viên trong đoàn có tâm lý tin cậy, tự chủ vào ngời tổ chức cũng nh hành
trình du lịch của mình hơn so với tham gia tour bán sẵn.
Tuy nhiên, khi nhu cầu du lịch phát triển hơn nữa về quy mô cũng nh
phạm vi địa lý của tour du lịch thì cách thức trên không thể đáp ứng đợc. Vì
vậy xuất hiện những đơn vị chuyên kinh doanh thu lợi nhuận bằng cách thờng
xuyên tiến hành các hoạt động du lịch lữ hành. Với kiến thức chuyên môn và
kinh nghiệm trong lĩnh vực du lịch lữ hành, những đơn vị này có u thế hơn hẳn
so với kiểu tổ chức tour du lịch nghiệp d, tự phát nh đã nói trên. nên đảm bảo
cung ứng đồng bộ các tour du lịch chất lợng dịch vụ cao hơn, hạn chế đợc
nhiều rủi ro bất ngờ có thể phát sinh trong một hành trình du lịch.
Nh vậy, kinh doanh du lịch lữ hành là tiến hành hoạt động du lịch lữ
hành một cách thờng xuyên và chuyên nghiệp nhằm mục đích lợi nhuận.
b. Nội dung kinh doanh du lịch lữ hành
Hoạt động kinh doanh du lịch lữ hành cũng nh bất kỳ hình thức kinh
doanh nào khác cũng có hai mặt: sản xuất và kinh doanh thơng mại.
8
Khía cạnh sản xuất trong kinh doanh du lịch lữ hành
Giống nh các ngành kinh tế khác, ngành du lịch lữ hành cũng có sản
phẩm. Tuy nhiên đây là một sản phẩm riêng độc đáo chỉ có ở hoạt động du
lịch lữ hành, tour du lịch.
Tour du lịch là sự tổng hợp các dịch vụ có sẵn tạo thành một hành trình
du lịch hoàn chỉnh nhằm phục vụ nhu cầu du lịch của khách hàng. Cần chú ý
rằng, hoạt động sản xuất (từ sản xuất ở đây phải đặt trong ngoặc kép)

không giống nh hoạt động sản xuất bình thờng sử dụng máy móc thiết bị và
sức lao động biến đổi nguyên vật liệu tạo ra sản phẩm. Du lịch lữ hành sử
dụng các dịch vụ có sẵn của các hoạt động kinh doanh khác để tạo ra sản
phẩm của mình nhng không sử dụng một cách máy móc mà có sự phân tích
tổng hợp dựa trên nhiều yếu tố cung - cầu trên thị trờng du lịch để tạo ra đợc
một dịch vụ mới là cả một hành trình du lịch hay tour.
Hoạt động này cũng mang dáng dấp của một quá trình sản xuất, trải
qua các giai đoạn: trớc hết là nghiên cứu khảo sát các tuyến du lịch, các điểm
du lịch mới hoặc nội dung mới cho các tour đã có. Tiếp theo là tiến hành thiết
kế các ý tởng mới đó trên thực địa và thử nghiệm trên những tập khách hàng
cụ thể. Khi việc thử nghiệm hoàn tất và các tour du lịch mới tỏ ra có tính khả
thi, tiếp tục tổ chức thực hiện các tour đó trên quy mô lớn hơn và cuối cùng là
phân phối, tiêu thụ rộng rãi ra thị trờng.
Mặt khác, hoạt động sản xuất này cũng mang đặc trng của hoạt động
du lịch lữ hành là tính chất môi giới trung gian. Việc tổ chức thiết kế tour du
lịch suy cho cùng cũng vẫn là tạo ra cầu nối liên kết du khách, ngời có nhu
cầu đi du lịch, với các doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ du lịch riêng lẻ.
Khía cạnh kinh doanh thơng mại trong kinh doanh du lịch lữ hành
Ngoài việc thiết kế tổ chức thực hiện các tour du lịch, hoạt động kinh
doanh du lịch lữ hành còn bao hàm cả khía cạnh thơng mại thuần tuý. Điều
này thể hiện ở chỗ ngời kinh doanh du lịch lữ hành thờng cung cấp cho du
khách nhiều loại dịch vụ đa dạng nh t vấn cho khách hàng những thông tin về
9
các chơng trình du lịch hiện có, thông tin về các địa điểm du lịch, thông tin về
các điểm lu trú, ăn uống và vui chơi giải trí.
Nếu du khách có nhu cầu, nhà kinh doanh du lịch lữ hành còn có thể
cung ứng các dịch vụ bổ trợ nh làm visa xuất nhập cảnh, đổi tiền, đặt vé trên
các phơng tiện giao thông (tàu, xe), cử hớng dẫn viên đi kèm đoàn du khách
tới các địa điểm du lịch. Trong lĩnh vực hoạt động này, nhà kinh doanh du lịch
lữ hành chỉ đơn thuần cung cấp các dịch vụ đã sẵn có chứ không phải tạo ra

sản phẩm dịch vụ mới.
Mặt khác, các dịch vụ này thờng do các đơn vị kinh tế khác tạo ra và
nhà kinh doanh du lịch lữ hành chỉ đóng vai trò ngời trung gian làm đại lý bán
trực tiếp cho khách hàng và hởng hoa hồng cho các sản phẩm dịch vụ bán đợc
từ những nhà cung cấp thực sự của các dịch vụ đó. Với nội dung nh vậy, hoạt
động kinh doanh du lịch lữ hành hoàn toàn thuần tuý mang tính chất môi giới
trung gian, và thể hiện rõ rệt nhất bản chất của hoạt động du lịch lữ hành là
cầu nối giữa các lực lợng cung cầu trên thị trờng du lịch.
2. Doanh nghiệp du lịch lữ hành
2.1 Khái niệm - đặc điểm - vai trò
a. Khái niệm
Vào những năm cuối của thế kỷ 20, hoạt động du lịch đợc xã hội hoá
cao độ, hàng năm thu hút trên một nửa tỷ ngời tham gia các hành trình du lịch
quốc tế (bình quân cứ 10 ngời dân có 1 lợt ngời đi du lịch quốc tế), đã kéo
theo rất nhiều loại doanh nghiệp khác nhau hớng hoạt động của mình vào
dòng khách du lịch khổng lồ. Các doanh nghiệp du lịch ngày nay đã trở nên
10
đa dạng về loại hình, đông về số lợng, quy mô cũng rất khác nhau. Có thể liệt
kê các loại doanh nghiệp du lịch nh sau:
- Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lu trú, khách sạn, camping, nhà
khách, nhà trọ, các loại biệt thự..
- Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận chuyển khách với các loại phơng
tiện vận tải khác nhau: máy bay, tàu thuỷ, ô tô
- Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ ăn uống bao gồm cácloại nhà hàng.
- Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vui chơi giải trí.
- Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ hớng dẫn du lịch.

Một loại doanh nghiệp đặc biệt đợc ra đời sau hơn, muộn hơn nhng có
vai trò quan trọng không thể thiếu đợc khi du lịch đã trở thành một ngành kinh
tế. Hoạt động của loại doanh nghiệp này đóng vai trò cầu nối giữa cung và cầu

du lịch, là cầu nối giữa du khách và các doanh nghiệp cung ứng các loại dịch
vụ hàng hoá du lịch cho du khách. Doanh nghiệp có nhiệm vụ tổ chức và thực
hiện các chuyến đi du lịch, giúp đỡ các thành viên trong xã hội biến nhu cầu
du lịch thành hiện thực, đó là doanh nghiệp du lịch lữ hành.
Theo quan niệm đợc nhiều chuyên gia về du lịch chấp nhận, doanh
nghiệp du lịch lữ hành là Một ngời hoặc một tổ chức có đủ t cách pháp nhân
đợc quản lý và tổ chức hoạt động với mục đích lợi nhuận thông qua việc tổ
chức tiêu thụ trực tiếp hoặc gián tiếp các loại hàng hoá dịch vụ du lịch hoặc
bán các hành trình du lịch hởng thụ hoa hồng cũng nh bán các dịch vụ khác có
liên quan kèm theo các hành trình du lịch đó.
b. Đặc điểm
Doanh nghiệp du lịch lữ hành đóng vai trò trung gian trong thị trờng
du lịch, là cầu nối giữa du khách với các doanh nghiệp cung ứng hàng hoá và
dịch vụ du lịch. Bằng cách duy trì mối liên hệ trực tiếp và thờng xuyên với
khách hàng - những ngời có nhu cầu đi du lịch, doanh nghiệp du lịch lữ hành
có thể giúp họ dễ dàng tìm hiểu và lựa chọn đợc những địa điểm du lịch,
11
những tuyến hành trình du lịch, các loại tiện nghi du lịch (nơi ăn chốn ở ph-
ơng tiện đi lại) một cách dễ dàng, thuận tiện phù hợp với điều kiện rảnh rỗi
về thời gian cũng nh khả năng tài chính của mình.
Những dịch vụ mà doanh nghiệp du lịch lữ hành cung ứng mang tính
chất đa dạng và tổng hợp, không chỉ đơn thuần kết nối với những dịch vụ du
lịch có sẵn của các doanh nghiệp du lịch khác mà còn tập hợp các dịch vụ đó
theo hệ thống tơng ứng với những hành trình du lịch nhất định đợc vạch ra từ
trớc. Nhờ đó, ngời du khách có thể tìm thấy tất cả những gì mình cần cho
chuyến đi ở những dịch vụ của doanh nghiệp du lịch lữ hành cung cấp, những
thông tin mà họ khó có thể tự tìm tòi đợc.
Để có đợc nguồn cung về các loại hàng hoá và dịch vụ du lịch nhằm
phục vụ nhu cầu khách hàng, doanh nghiệp du lịch lữ hành phải tìm đến với
các doanh nghiệp du lịch khác nh các khách sạn, nhà hàng, khu vui chơi giải

trí, công ty vận tải hành khách Ng ợc lại, bằng cách duy trì mối quan hệ với
doanh nghiệp du lịch lữ hành và thờng xuyên tiếp nhận lợng khách hàng lớn
và ổn định, các doanh nghiệp này cũng có điều kiện rất thuận lợi để phát triển.
Nếu không tận dụng u thế lớn của doanh nghiệp du lịch lữ hành về lợng khách
cũng nh những hiểu biết tờng tận về nhu cầu đặc thù của từng nhóm khách,
các doanh nghiệp du lịch sẽ phải tốn rất nhiều chi phí và thời gian mà nhiều
khi hiệu quả không đợc nh ý. Vì thế, có thể nhận định rằng doanh nghiệp du
lịch lữ hành là một mắt xích không thể thiếu đợc kết nối hai lực lợng cung cầu
và khiến cho thị trờng du lịch hoạt động có hiệu quả hơn.

12
Khách
du lịch
Doanh
nghiệp cung
ứng dịch vụ
du lịch
Dịch vụ du lịch
tổng hợp
Dịch vụ du lịch riêng
lẻ