Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố bà rịa, tỉnh bà rịa – vũng tàu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (772.1 KB, 107 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

ĐẶNG TRẦN THANH NGUYÊN

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ BÀ RỊA, TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Đồng Nai, năm 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

ĐẶNG TRẦN THANH NGUYÊN

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ BÀ RỊA, TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 831 01 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS ĐẶNG VĂN CƯỜNG

Đồng Nai, 2023

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các
tài liệu được sử dụng trong công trình đều có nguồn gốc rõ ràng. Những đánh
giá, nhận định trong công trình đều do cá nhân tôi nghiên cứu và thực hiện.
Đồng Nai, ngày

tháng năm 2023

Tác giả luận văn

Đặng Trần Thanh Nguyên

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực tập và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được rất
nhiều sự giúp đỡ.
Trước tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tới PGS.TS Đặng Văn Cường đã
tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành công trình.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu cùng toàn thể Thầy, Cô giáo
Trường Đại học Lâm Nghiệp đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức

và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo UBND thành phớ Bà Rịa, Phịng
Tài chính – kế hoạch thành phố Bà Rịa đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt
quá trình thu thập số liệu để thực hiện luận văn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp
những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên
tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Đồng Nai, ngày tháng

năm 2023

Tác giả luận văn

Đặng Trần Thanh Nguyên

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................ viii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... ix
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ........................................................... x
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu ........................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
2.1. Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 2

2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 3
4. Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 3
5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN ..................................................... 5
1.1. Cở sở lý luận về ngân sách nhà nước nhà nước và quản lý chi ngân sách
nhà nước cấp huyện ........................................................................................... 5
1.1.1. Một số khái niệm ..................................................................................... 5
1.1.1.1. Ngân sách nhà nước ............................................................................. 5
1.1.1.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................................ 5
1.1.1.3. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ......................................... 6
1.1.2. Nguyên tắc và vai trò của quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện .. 6
1.1.2.1. Nguyên tắc ........................................................................................... 6

iv

1.1.2.2. Tiêu chí đánh giá quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ............ 7
1.1.2.3. Mô hình quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ........................... 8
1.1.2.4. Vai trò ................................................................................................. 10
1.1.3. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ........................... 14
1.1.3.1. Công tác lập, phân bổ dự toán chi ngân sách nhà nước cấp huyện ... 14
1.1.3.2. Chấp hành dự toán chi ngân sách cấp huyện ..................................... 16
1.1.3.3. Quyết toán chi ngân sách nhà nước cấp huyện .................................. 20
1.1.3.4. Công tác thanh tra, kiểm tra quá trình quản lý và sử dụng chi ngân
sách nhà nước cấp huyện................................................................................. 22
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện 23

1.1.4.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................... 23
1.1.4.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................... 24
1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý chi ngân sách cấp huyện ............................... 25
1.2.1. Một số nghiên cứu có liên quan đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp
huyện ............................................................................................................... 25
1.2.2. Kinh nghiệm của một số địa phương về quản lý chi ngân sách cấp
huyện ............................................................................................................... 29
1.2.2.1. Thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu .................................... 29
1.2.2.2. Huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ......................................... 30
1.2.2.3. Thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang .............................................. 31
1.2.2.4. Kinh nghiệm quản lý chi NSNN tại huyện Thường Tín, Hà Nội ...... 31
1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Bà Rịa trong công tác quản lý chi
ngân sách nhà nước cấp huyện ........................................................................ 32
CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU34
2.1. Đặc điểm cơ bản của thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.............. 34
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 34
2.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 34

v

2.1.1.2. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 34
2.1.1.3. Quy mô đất đai ................................................................................... 35
2.1.1.4. Dân sớ ................................................................................................. 35
2.1.1.5. Hành chính ......................................................................................... 36
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội...................................................... 37
2.1.2.1. Phát triển thương mại-dịch vụ............................................................ 37
2.1.2.2. Phát triển Công nghiệp- Tiểu thủ công nghiệp .................................. 37
2.1.2.3. Về phát triển nông nghiệp .................................................................. 38
2.1.2.4. Về Giáo dục – Đào tạo ....................................................................... 39

2.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Bà
Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ........................................................................... 40
2.1.3.1. Thuận lợi ............................................................................................ 40
2.1.3.2. Khó khăn ............................................................................................ 41
2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 41
2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 41
2.2.1.1. Thu thập số liệu thứ cấp ..................................................................... 41
2.2.1.2. Thu thập số liệu sơ cấp....................................................................... 42
2.2.2. Phương pháp xử lý phân tích số liệu ..................................................... 43
2.2.2.1. Phương pháp thống kê mô tả ............................................................. 43
2.2.2.2. Phương pháp thống kê so sánh........................................................... 43
2.2.3. Hệ thống các chỉ tiêu sử dụng trong nghiên cứu................................... 44
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 45
3.1. Thực trạng về chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh
Bà Rịa Vũng Tàu ............................................................................................. 45
3.2. Thực trạng về quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Bà
Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu .............................................................................. 47
3.2.1. Công tác lập, phân bổ dự toán chi ngân sách nhà nước trên địa bàn

vi

thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ....................................................... 47
3.2.1.1. Lập và phân bổ dự toán chi đầu tư ..................................................... 48
3.2.1.2. Về lập và phân bổ dự toán chi thường xuyên .................................... 50
3.2.2. Chấp hành dự toán chi ngân sách trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà
Rịa – Vũng Tàu ............................................................................................... 55
3.2.2.1. Chấp hành dự toán chi đầu tư phát triển ............................................ 56
3.2.2.2. Chấp hành dự toán chi thường xuyên ................................................ 57
3.2.3. Quyết toán chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh

Bà Rịa – Vũng Tàu .......................................................................................... 63
3.2.3.1. Quyết toán chi đầu tư phát triển ......................................................... 63
3.2.3.2. Quyết toán chi thường xuyên ............................................................. 65
3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra quá trình quản lý và sử dụng chi ngân sách
nhà nước trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ................... 66
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện trên
địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ........................................... 68
3.3.1. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 68
3.3.2. Cơ chế chính sách liên quan đến quản lý chi ........................................ 70
3.3.3. Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ trong bộ máy quản lý ngân sách 71
3.3.4. Trình độ chuyên môn của cán bộ làm công tác tài chính tại đơn vị sử
dụng ngân sách ................................................................................................ 73
3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn
thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu .................................................... 74
3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 74
3.4.2. Những hạn chế yếu kém ........................................................................ 76
3.4.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 77
3.5. Các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa
bàn thành phố Bà Rịa ...................................................................................... 78

vii

3.5.1. Định hướng của thành phố Bà Rịa trong công tác quản lý chi ngân sách
nhà nước. ......................................................................................................... 78
3.5.1.1. Dự báo ................................................................................................ 78
3.5.1.2. Một số quan điểm, định hướng lớn phát triển trong thời gian tới ..... 79
3.5.1.3. Mục tiêu phát triển thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 .... 79
3.5.1.4. Mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN thành phố Bà Rịa . 81
3.5.2. Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách trên địa bàn

thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu .................................................... 82
3.5.2.1. Hoàn thiện các cơ chế, chính sách về quản lý chi ngân sách nhà nước
cấp huyện......................................................................................................... 82
3.5.2.2. Giải pháp về bộ máy quản lý và nâng cao năng lực, trình độ của cán
bộ quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ................................................ 83
3.5.2.3. Nâng cao ý thức và trình độ của đối tượng sử dụng ngân sách nhà
nước ................................................................................................................. 85
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 85
1. Kết luận ....................................................................................................... 86
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

viii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

TỪ VIẾT TẮT

NỘI DUNG

1

BTC

Bộ tài chính

2

CP

Chính phủ

3

HĐND

Hội đờng nhân dân

4

UBND

Ủy ban nhân dân

5

KBNN

Kho bạc nhà nước

6

TC-KH

Tài chính – Kế hoạch

7

CTX

Chi thường xuyên

8

ĐT XDCB

Đầu tư xây dựng cơ bản

9

NS

Ngân sách

10

NSNN

Ngân sách nhà nước

11

NSĐP

Ngân sách địa phương

12

TT

Thơng tư

13

KT

Kinh tế

14

SN

Sự nghiệp

15

DTTN

Diện tích tự nhiên

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Diện tích, dân sớ và mật độ dân số thành phố Bà Rịa phân theo
phường/xã ........................................................................................................ 36

Bảng 3.1. Tình hình thực hiện chi ngấn sách thành phố Bà Rịa ..................... 45
giai đoạn 2020-2022 ........................................................................................ 45
Bảng 3.2. Tình hình lập dự toán chi đầu tư theo nguồn vốn giai đoạn 20202022 ................................................................................................................. 48
Bảng 3.3. Tình hình phân bổ dự toán chi thường xuyên ................................ 51
Bảng 3.4. Tổng hợp ý kiến đánh giá về công tác lập dự toán chi NSNN của
thành phố Bà Rịa ............................................................................................. 54
Bảng 3.5. Tình hình thực hiện chi đầu tư giai đoạn 2020-2022 ..................... 56
Bảng 3.6. Tình hình phân bổ dự toán chi thường xuyên giai đoạn 2020-2022
......................................................................................................................... 59
Bảng 3.7. Tổng hợp ý kiến đánh giá về nội dung chấp hành dự toán chi
NSNN tại thành phố Bà Rịa ............................................................................ 62
Bảng 3.8. Số liệu quyết toán ngân sách thành phố Bà Rịa ............................. 63
Bảng 3.9. Tổng hợp ý kiến đánh giá về công tác quyết toán chi NSNN tại
thành phố Bà Rịa ............................................................................................. 66
Bảng 3.10. Tổng hợp ý kiến đánh giá về hoạt động kiểm soát chi NSNN tại
thành phố Bà Rịa ............................................................................................. 68
Bảng 3.11. Tổng hợp kinh phí chuyển ng̀n và kết dư ngân sách giai đọan
2020-2022 trên địa bàn thành phố Bà Rịa....................................................... 73
Bảng 3.12. Thống kê trình độ chuyên môn công chức, viên chức làm công tác
kế toán tại các đơn vị sử dụng ngấn sách trên địa bàn .................................... 73

x

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
Biểu đờ 3.1: Cơ cấu chi ngân sách .................................................................. 47
Biểu đồ 3.2. Tình hình lập dự toán chi thường xuyên .................................... 51

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
Trong những năm qua, cùng với quá trình quản lý thu ngân sách nhà
nước thì việc quản lý chi ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong
quản lý điều hành ngân sách nhà nước, góp phần ổn định phát triển kinh tế –
xã hội của đất nước cùng với quá trình đổi mới kinh tế đất nước. Việc quản lý
chi ngân sách nhà nước như thế nào để đảm bảo đạt được hiệu quả cao nhất,
triệt để tiết kiệm, khắc phục tình trạng chi ngoài dự toán, chi vượt dự toán,
không đúng thẩm quyền, sai quy định của Luật Ngân sách nhà nước đang là
vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng và quan tâm nhằm mục
tiêu đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập
kinh tế quốc tế của đất nước. Yêu cầu chung đó cũng đòi hỏi mỗi địa phương
cần phải tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý chi ngân sách ở địa phương nhằm
góp phần thúc đẩy sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn nói riêng
và sự nghiệp đổi mới của đất nước nói chung.
Thành phố Bà Rịa được xác định là trung tâm hành chính cơng của tỉnh
Bà Rịa – Vũng Tàu. Những năm qua, thành phố Bà Rịa không ngừng thay đổi
và phát triển kinh tế xã hội, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được
cải thiện phần nào. Công tác quản lý, điều hành chi NSNN đã bám sát các chủ
trương, đường lối của Đảng, Nhà nước. Việc lập, chấp hành, quyết toán chi
ngân sách nhà nước cơ bản đảm bảo đúng trình tự theo quy định của Luật
NSNN và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, đảm bảo công khai, minh
bạch, đáp ứng kịp thời các khoản chi thường xuyên và các nhiệm vụ phát triển
kinh tế xã hội đã đề ra.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động quản lý chi ngân
sách nhà nước tại thành phố Bà Rịa cũng bộc lộ một số hạn chế như:
- Việc lập và giao dự toán chi ngân sách chưa sát với tình hình thực

2

tế của địa phương dẫn đến ngân sách phải thực hiện bổ sung và điều chính
kế hoạch vớn nhiều lần trong năm. Cụ thể, trong giai đoạn 2020-2022,
thành phố Bà Rịa đã ban hành 08 quyết định điều hịa vớn đầu tư và 05
quyết định điều chỉnh thu chi ngân sách. Đồng thời, UBND thành phố chưa
phân bổ hết dự toán chi thường xuyên được HĐND quyết định cho các đơn
vị dự toán cấp thành phố, giữ lại 164,2 tỷ/1.787,6 tỷ đồng chiếm 9,1% chi
thường xuyên tại ngân sách để bổ sung cho các đơn vị khi có nhu cầu. Điều
này tạo nên cơ chế “xin-cho” trong công tác điều hành chi ngân sách.
- Trong năm 2020-2022, kiểm toán nhà nước đã kiến nghị thu hồi nộp
trả, giảm dự toán, thanh toán trên địa bàn thành phố Bà Rịa với tổng số tiền
91,9 tỷ đồng. Trong đó các kiến nghị liên quan đến lĩnh vực đầu tư XDCB
là 40,2 tỷ/91,9 tỷ đồng chiếm 43,7% tổng kiến nghị của kiểm toán, chủ yếu
do tạm ứng sai, thanh toán vượt giá trị công trình, thanh toán sai đơn giá,
quyết toán sai khối lượng….
- Cơng tác tuyển dụng chưa minh bạch, bớ trí việc làm chưa phù hợp
với chuyên môn đối nên trình độ, năng lực của một số cán bộ làm công tác
quản lý chi ngân sách trong lĩnh vực tài chính, đầu tư cịn nhiều hạn chế,
khơng đáp ứng được u cầu công việc.
Do đó, cần có giải pháp khắc phục để nâng cao hiệu quả quản lý chi
ngân sách nhà nước cấp huyện trong thời kỳ ổn định ngân sách tiếp theo. Từ
thực tế trên, tôi đã chọn đề tài làm luận văn tốt nghiệp với mong muốn đóng
góp một phần vào việc “Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn
thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” hoàn thiện hơn công tác quản
lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Bà Rịa.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa

3

bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, luận văn đề xuất một số giải
pháp và kiến nghị để hoàn thiện công tác quản lý chi trên địa bàn thành phố
Bà Rịa.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi NSNN.
- Hệ thống các phương pháp nghiên cứu khoa học dùng để phân tích
thực trạng cơng tác quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà
Rịa Vũng Tàu.
- Đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Bà Rịa,
tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
- Phân tích các yếu tớ ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN trên địa bàn
thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN
trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng
Tàu.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý chi
NSNN cấp huyện.
- Phạm vi về không gian: nghiên cứu quản lý chi NSNN trên địa bàn
thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
- Phạm vi về thời gian: Luận văn giới hạn thời gian để thu thập tư
liệu và nghiên cứu quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Bà Rịa giai
đoạn 2020-2022.
4. Nội dung nghiên cứu

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa

4

bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
- Thực trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà
Rịa – Vũng Tàu.
- Phân tích các yếu tớ ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN trên địa bàn
thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
- Giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Bà
Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu..
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục viết tắt, kết luận và danh mục tài
liệu tham khảo, luận văn gồm ba chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước
Chương 2: Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Kết quả nghiên cứu và thảo luận

5

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. Cở sở lý luận về ngân sách nhà nước nhà nước và quản lý chi ngân
sách nhà nước cấp huyện
1.1.1. Một số khái niệm
1.1.1.1. Ngân sách nhà nước
Theo Điều 4 Luật Ngân sách nhà nước 2015 quy định:

Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được
dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm
vụ của Nhà nước.
Cụ thể, ngân sách nhà nước bao gồm:
- Ngân sách trung ương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp
cho cấp trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm
vụ chi của cấp trung ương.
- Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp
cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân
sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của
cấp địa phương.
1.1.1.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện
Ngân sách cấp huyện là một bộ phận cấu thành của ngân sách huyện.
Ngân sách huyện được hình thành trên cơ sở các nguồn thu đã được phân cấp
cho huyện quản lý và được sử dụng để đảm bảo nhu cầu chi thực hiện nhiệm
vụ của chính quyền cấp huyện.
Chi ngân sách nhà nước cấp huyện là việc phân phối và sử dụng quỹ

6

ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của bộ máy nhà nước
cấp huyện theo những nguyên tắc nhất định.
Chi NSNN cấp huyện là công cụ để chính quyền cấp huyện điều tiết,
hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển và ổn định kinh tế trên địa bàn.
Mặt khác, nó còn là phương tiện để giải quyết các vấn đề xã hội, góp phần
nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân, giữ gìn trật tự an toàn xã hội
1.1.1.3. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện là quá trình lập dự toán,

chấp hành dự toán và kiểm soát chi NSNN cấp huyện theo đúng quy định của
pháp luật nhằm sử dụng NSNN đúng mục đích, có hiệu quả, góp phần thực
hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện.
Trên thực tế, quản lý chi NSNN cấp huyện là quá trình điều hành, chỉ
đạo của các cơ quan có thẩm quyền nhằm đảm bảo việc sử dụng nguồn
NSNN đã được phân cấp một cách tiết kiệm, đúng mục đích, đúng chế độ,
tiêu chuẩn định mức của Nhà nước. Quản lý chi NSNN cấp hụn khơng chỉ
mang tính định hướng mà phải đảm bảo phân bổ đến từng mục tiêu, nhiệm vụ
chi cụ thể thuộc chức năng của huyện một cách hiệu quả nhất nhằm đạt được
các mục tiêu kinh tế - xã hội đã đề ra.
1.1.2. Nguyên tắc và vai trò của quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.2.1. Nguyên tắc
- Nguyên tắc đầy đủ, trọn vẹn: Đây là nguyên tắc quản lý ngân sách
quan trọng nhất. Mọi khoản chi phải được vào sổ và quyết toán rành mạch và
chỉ như vậy mới phản ánh đúng mục đích của các chính sách và tính cơng
minh của các khoản chi.
- Nguyên tắc thống nhất: Theo nguyên tắc này thì tất cả các khoản chi của
một cấp hành chính đều phải đưa vào một kế hoạch ngân sách thống nhất và các
khoản chi này đều phải được tổng hợp và lập báo cáo quyết toán chi NSNN.

7

- Nguyên tắc cân đối ngân sách: Nguyên tắc này đòi hỏi các khoản chi
chỉ được phép thực hiện khi đã có đủ các nguồn thu bù đắp.
- Nguyên tắc công khai hóa: Chi NSNN phải được quản lý rành mạch,
công khai để mọi người dân đều có thể biết nếu họ quan tâm.
- Nguyên tắc rõ ràng, trung thực và chính xác: Ngun tắc này địi hỏi
chi NSNN phải được xây dựng rành mạch, có hệ thống; các dự toán chi phải
được tính toán một cách chính xác và đầy đủ.

1.1.2.2. Tiêu chí đánh giá quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
- Tính hiệu lực:
+ Thực hiện nghiêm túc và kịp thời các nhiệm vụ chi.
+ Bảo đảm chi đúng mục đích, chi đúng kế hoạch, chi đủ, khơng bội chi
ngân sách. Tính hiệu lực của quản lý chi ngân sách cấp huyện có thể đo lường
bằng kết quả/ mục tiêu.
+ Phân cấp mạnh về khai thác nguồn thu ngân sách cấp huyện để đảm
bảo cân đối ngân sách trong việc đẩy mạnh các hoạt động chi của Đảng, chính
quyền, đoàn thể đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế,
ổn định chính trị và an ninh q́c phịng trên toàn hụn nói riêng và sự phát
triển kinh tế xã hội trong toàn tỉnh nói chung.
- Tính hiệu quả: quản lý ngân sách cấp huyện đảm bảo cho việc thực
hiện các nhiệm vụ trong điều kiện tiết kiệm, không gây thất thoát, lãng phí.
Ngoài ra trong quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện cần minh bạch, công
khai, được thể hiện cao trong khâu lập dự toán, quyết toán ngân sách.
- Tính bền vững:
+ Tác động tích cực từ quản lý chi NSNN cấp huyện đối với sự phát
triển KT- XH, an ninh q́c phịng là lâu dài và ổn định.
+ Cân bằng lợi ích giữa các đơn vị dự toán ngân sách.
+ Không ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tự nhiên, sinh thái, xã hội.

8

- Tính phù hợp: quản lý chi ngân sách cấp hụn theo đường lới chính
sách chủ trương của Đảng, pháp luật nhà nước, phù hợp với thực tiễn tình
hình đặc thù của huyện nhằm đáp ứng được nhiệm vụ chính trị phát triển KTXH trên địa bàn nhất là trong thời kỳ hội nhập kinh tế q́c tế.
1.1.2.3. Mơ hình quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
- Hội đồng nhân dân huyện
Thực hiện chức năng và nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp và pháp

luật, Luật tổ chức chính qùn địa phương. Hội đờng nhân dân căn cứ vào
quy định ra Nghị quyết về các biện pháp bảo đảm thi hành nghiêm chỉnh Hiến
pháp và Pháp luật ở địa phương; về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân
sách; về q́c phịng, an ninh ở địa phương.
Hội đồng nhân dân huyện quyết định dự toán ngân sách từng năm và
phê chuẩn quyết toán ngân sách năm trước do UBND huyện trình.
- Ủy ban nhân dân huyện
Thực hiện chức năng và nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp và pháp
luật, luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân.
Ủy ban nhân dân có nghĩa vụ chấp hành các Nghị quyết của Hội đồng
nhân dân, chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Hội đồng nhân dân.
Căn cứ chức năng nhiệm vụ, quyền hạn, UBND huyện trình dự toán,
quyết toán ngân sách cho Hội đờng nhân dân hụn phê chuẩn.
- Phịng Tài chính - Kế hoạch huyện
Thực hiện theo Thông tư số 220/2015/TTLT-BTC-BNV ngày
31/12/2015 của Liên bộ Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ hướng dẫn chức năng,
nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên môn về lĩnh vực tài chính
thuộc UBND các cấp, cụ thể một sớ nhiệm vụ chính liên quan đến quản lý chi
ngân sách như sau:
+ Hướng dẫn các cơ quan, đơn vị dự toán thuộc huyện, Uỷ ban nhân

9

dân xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) xây dựng dự toán ngân sách
hàng năm; xây dựng trình Uỷ ban nhân dân cấp huyện dự toán ngân sách
huyện theo hướng dẫn của Sở Tài chính.
+ Lập dự toán thu NSNN đối với những khoản thu được phân cấp quản
lý, dự toán chi ngân sách cấp huyện và tổng hợp dự toán ngân sách cấp xã,
phương án phân bổ ngân sách huyện trình Uỷ ban nhân dân cấp huyện; lập dự

toán ngân sách điều chỉnh trong trường hợp cần thiết để trình Uỷ ban nhân
dân cấp huyện; tổ chức thực hiện dự toán ngân sách đã được quyết định.
+ Hướng dẫn, kiểm tra việc quản lý tài chính, ngân sách, giá, thực hiện
chế độ kế toán của chính quyền cấp xã, tài chính hợp tác xã, tài chính kinh tế
tập thể và các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp của nhà nước thuộc cấp
huyện.
+ Thẩm tra quyết toán các dự án đầu tư do huyện quản lý; thẩm định
quyết toán thu, chi ngân sách xã; lập quyết toán thu, chi ngân sách huyện;
tổng hợp, lập báo cáo quyết toán thu NSNN trên địa bàn huyện và quyết toán
thu, chi ngân sách cấp huyện (bao gồm quyết toán thu, chi ngân sách cấp
huyện và quyết toán thu, chi ngân sách cấp xã) báo cáo Uỷ ban nhân dân
huyện để trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê chuẩn.
+ Tổ chức thẩm tra, trình Chủ tịch UBND cấp huyện phê duyệt quyết
toán đối với dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt của Chủ tịch Uỷ ban nhân
dân cấp huyện. Thẩm tra, phê duyệt quyết toán các dự án đầu tư bằng ng̀n
vớn sự nghiệp có tính chất đầu tư XDCB thuộc ngân sách huyện quản lý.
+ Quản lý tài sản nhà nước tại các cơ quan hành chính, đơn vị sự
nghiệp thuộc cấp huyện quản lý theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn
của Bộ Tài chính. Thẩm định, trình Uỷ ban nhân dân cấp huyện quyết định
theo thẩm quyền việc mua sắm, thuê, thu hồi, điều chuyển, thanh lý, bán, tiêu
huỷ tài sản nhà nước.

10

+ Quản lý ng̀n kinh phí được uỷ qùn của cấp trên; quản lý các dịch
vụ tài chính theo quy định của pháp luật.
+ Thực hiện chế độ thông tin báo cáo định kỳ và đột xuất về tài chính,
ngân sách, giá thị trường với Uỷ ban nhân dân cấp huyện và Sở Tài chính.
- Kho bạc Nhà nước huyện

Thực hiện theo Quyết định số 26/2015/QĐ-TTg ngày 08 tháng 07 năm
2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và
cơ cấu tổ chức của KBNN trực thuộc Bộ tài chính thì KBNN huyện Quảng
Ninh là cơ quan trực thuộc KBNN tỉnh Quảng Bình, thực hiện chức năng
tham mưu, giúp UBND huyện quản lý nhà nước về quỹ ngân sách nhà nước
và các quỹ khác của Nhà nước được giao quản lý; quản lý ngân quỹ.
Thực hiện việc thanh toán, chi trả các khoản chi ngân sách nhà nước
căn cứ vào dự toán được giao, quyết định chi của Thủ trưởng đơn vị sử dụng
ngân sách và tính hợp pháp của các tài liệu cần thiết khác theo quy định.
- Thủ trưởng các đơn vị sử dụng ngân sách
Quản lý, sử dụng tiền và tài sản nhà nước theo đúng chế độ, tiêu chuẩn,
định mức; đúng mục đích, tiết kiệm, có hiệu quả. Trường hợp vi phạm, tuỳ
theo tính chất và mức độ, sẽ bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc bị truy
cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
- Mối liên hệ giữa các cơ quan quản lý chi ngân sách nhà nước
Hội đồng nhân dân huyện, UBND huyện, phòng TC-KH huyện, KBNN
huyện và các đơn vị sử dụng ngân sách có mối quan hệ mật thiết trong việc
điều hành, quản lý chi ngân sách, trong đó phòng TC-KH huyện đóng vai trò
chủ đạo trong việc quản lý chi NSNN của huyện
1.1.2.4. Vai trò
Như chúng ta đã biết, trên thực tế nhu cầu chi ngân sách thì vô hạn mà
khả năng tạo lập nguồn thu ngân sách của mỗi địa phương khác nhau và đều

11

có hạn. Do đó việc tăng cường công tác quản lý chi NSNN đóng vai trị vơ
cùng quan trọng trong việc hoàn thành các nhiệm vụ phát triển kinh tế của
mỗi địa phương nói riêng và công cuộc phát triển đất nước nói chung. Việc
quản lý chi NSNN hiệu quả có vai trò rất quan trọng thể hiện trên các giác

độ sau:
Thứ nhất, quản lý chi NSNN hiệu quả hỗ trợ Nhà nước ổn định vĩ mô
Quản lý chi NSNN hiệu quả cho phép các địa phương chủ động chi tiêu
phù hợp với thực trạng nền kinh tế. Trong điều kiện nền kinh tế suy thoái,
quản lý chi NSNN có hiệu quả sẽ ưu tiên chi ngân sách cho kích cầu. Do đặc
thù của hoạt động NSNN diễn ra trên phạm vi rộng, đa dạng, phức tạp, nhu
cầu chi từ NSNN luôn gia tăng với tốc độ nhanh trong khi khả năng huy động
nguồn thu có hạn. Vì vậy tăng cường quản lý chi ngân sách các cấp sao cho
tiết kiệm và hiệu quả là điều cần thiết, quan trọng góp phần cân đối thu, chi
đảm bảo thực hiện tốt các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội của địa phương.
Quản lý chi NSNN hiệu quả, một mặt góp phần chi NSNN hợp lý, qua
đó định hướng đầu tư, thu nhập và tiêu dùng hợp lý của dân cư. Tác động phát
sinh tiếp theo đến sản xuất là chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo định hướng của
nhà nước qua vai trị kích thích của cung, cầu trên thị trường. Mặt khác, bằng
việc tiết kiệm chi NSNN do quản lý chi hiệu quả, Nhà nước có nguồn lực tài
trợ các dự án đầu tư phát triển. Ở cấp địa phương, các khoản chi phát triển kết
cấu hạ tầng kinh tế như giao thông, thuỷ lợi, điện, nước trên địa bàn (chủ yếu
do ngân sách địa phương đảm bảo) có vai trò tạo động lực cho phát triển kinh
tế - xã hội. Quản lý tốt các khoản chi NSNN tại địa phương, đặc biệt là các
khoản chi đầu tư phát triển, cịn cho phép chính qùn địa phương hỗ trợ hình
thành các ngành then chốt, các công trình thuộc ngành kinh tế mũi nhọn trên
địa bàn, qua đó đẩy nhanh tớc độ tăng trưởng kinh tế, hỗ trợ, khuyến khích
các doanh nghiệp phát triển (thơng qua chính sách trợ giá, hỗ trợ vốn, ưu đãi

12

về thuế...), tạo ra môi trường và điều kiện thuận lợi cho sản xuất kinh doanh
phát triển, đảm bảo ổn định về mặt xã hội, chính trị.
Thơng qua đầu tư và quản lý vốn đầu tư từ NSNN, quản lý chi NSNN

sẽ tạo điều kiện rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, giữa đồng
bằng và miền núi, giữa vùng phát triển và vùng sâu, vùng xa, từ đó giảm bớt
khoảng cách phân hoá giàu nghèo giữa các vùng, các khu vực, các tầng lớp
dân cư, góp phần khắc phục những khiếm khuyết của kinh tế thị trường. Có
thể nói quản lý chi ngân sách có hiệu quả cịn là yếu tớ góp phần thúc đẩy
phát triển bền vững.
Thứ hai, quản lý chi ngân sách hiệu quả góp phần kiềm chế lạm phát
Chi tiêu công nói chung và chi ngân sách các cấp nói riêng phải được
kiểm soát và quản lý để tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Hiệu
quả chi tiêu công thấp kém và tình trạng thất thoát lãng phí kinh phí NSNN
dẫn đến chỗ đẩy chi phí trong khu vực cơng lên cao đó là nguyên nhân tiềm
ẩn cơ bản của lạm phát.
Có thể nói quản lý ngân sách các cấp của một địa phương là việc quản lý
từ các nguồn thu đến các khoản chi, đặc biệt coi trọng tăng cường quản lý chi
ngân sách góp phần nâng cao hiệu quả chi tiêu công của cả nước, kiềm chế
lạm phát xảy ra.
Thứ ba, quản lý chi NSNN có hiệu quả sẽ góp phần tăng uy tín của cơ
quan nhà nước, hỗ trợ thu NSNN.
Thông qua quản lý các khoản chi NSNN, cơ quan sử dụng NSNN buộc
phải sử dụng tiết kiệm, đúng mục đích NSNN. Các hành vi vi phạm bị xử lý
thích đáng, thơng tin về chi NSNN được đăng tải công khai, các hành vi sử
dụng NSNN hiệu quả được khen ngợi. Tất cả những hoạt động đó góp phần
duy trì niềm tin của dân chúng vào sự công tâm của cơ quan và công chức nhà
nước. Hơn nữa, nếu dân chúng hiểu rằng, mỗi đồng thuế của họ được quản lý

13

và sử dụng hiệu quả thì họ sẽ tự nguyện và thoải mái hơn khi nộp thuế cho
Nhà nước.

Thứ tư, quản lý chi NSNN có hiệu quả sẽ góp phần chống tham ơ,
tham nhũng, giảm nguy cơ suy thối đạo đức của công chức, cán bộ quản
lý nhà nước
Thông qua việc xây dựng dự toán có căn cứ thực tiễn và khoa học, giám
sát chặt chẽ quá trình cấp phát và sử dụng, thực hiện quyết toán theo đúng chế
độ, chính sách, quản lý chi NSNN giảm thiểu cơ hội tham ô, tham nhũng của
công chức, cung cấp thông tin, bằng cứ để khen chê đúng người, đúng việc,
xử lý nghiêm khắc các trường hợp chi sai chế độ, chính sách. Kết quả của
những tác động quản lý đó là tạo ra được trật tự, kỷ luật nghiêm minh trong
chi tiêu NSNN. Hơn nữa, với công cụ dự toán, quản lý chi NSNN góp phần
làm cho quá trình chi NSNN trở nên minh bạch hơn, dễ kiểm tra, giám sát
hơn. Việc định mức hóa, tiêu chuẩn hóa, công khai hóa các khoản chi NSNN
cũng tạo điều kiện để nhân dân giám sát hoạt động chi NSNN, qua đó tạo áp
lực để công chức công tâm trong thực hiện công vụ sử dụng NSNN.
Thứ năm, quản lý chi NSNN góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng các
khoản chi NSNN
Bằng công cụ dự toán, quản lý chi NSNN làm cho quá trình chi NSNN
mang tính kế hoạch cao hơn, chủ động hơn và có căn cứ khoa học hơn. Việc
lập dự toán NSNN cũng giúp cơ quan cấp trên kiểm soát tốt hơn quá trình chi
tiêu của cấp dưới. Dựa vào phân tích dự toán trong đới chiếu với thực tế, cơ
quan nhà nước có cơ sở để điều chỉnh hợp lý. Ngoài ra, với công cụ chấp
hành dự toán và quyết toán NSNN theo dự toán, quản lý chi NSNN đã tạo ra
một hành lang pháp lý cho phép cơ quan sử dụng NSNN tự chủ trong hoạt
động của mình mà không vượt quá giới hạn được phép. Căn cứ vào dự toán,
cơ quan phê chuẩn cũng dễ dàng lựa chọn các hoạt động được ưu tiên chi

Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố bà rịa, tỉnh bà rịa – vũng tàu

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về