Sáng kiến kinh nghiệm thcs giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động nhóm trong dạy học môn sinh học 6

PHẦN THỨ NHẤT
I.ĐẶT VẤN ĐỀ:
1.Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết để đáp ứng được nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy
và học nhưhiện nay thì sự thay đổi lớn nhất đó chính là cách thức tổ chức dạy học
trên lớp của giáo viên. Phương pháp và cách thức tổ chức giờ học theo phương
pháp mới thì các giáo viên đều được tiếp cận và cũng đã được áp dụng ở các
trường
Một trong những phương pháp dạy học tích cực hiện nayđược giáo viên áp
dụng nhiều trong giờ học chính là hình thức tổ chức học tập thảo luận nhóm
Ưu điểm của phương pháp này là: Giáo viên dễ thực hiện trên lớp, không cần cần
chuẩn bị nhiều, khơng địi hỏi cao về cơ sở vật chất….Qua thảo luận nhóm các
thành viên của nhóm có thể được nhận thêm thông tin từ bạn bè, được biểu lộ qua
các quan điểm khác nhau và phát triển các kĩ năng giao tiếp.
Hoạt động nhóm được tổ chức sẽ làm tăng khơng khí học tập gắn bó,trong
từng nhóm, các ý kiến của mỗi cá nhân được đánh giá và chấp nhận, có sự cảm
thơng chia sẻ, tin cậy và ủng hộ giữa học sinh với nhau, giúp các em hình thành và
phát triển khả năng làm việc hợp tác. Đây là một kĩ năng quan trọng của người lao
động tương lai. Học sinh học theo nhóm sẽ có cơ hội thể hiện hiểu biết, những kĩ
năng, những quan điểm, thái độ trước một vấn đề nêu ra. Tính cách cá nhân được
bộc lộ, phát triển tình bạn bè, ý thức cộng đồng. Đồng thời cũng rèn cho các em
tính tự giác, làm việc có kế hoạch, có kỉ luật…


Dạy học theo nhóm giúp giáo viên thu nhận những kinh nghiệm, sự sáng tạo
của học sinh, cũng là phương pháp có tính hiệu quả cao tạo điều kiện để học sinh
tham gia vào quá trình dạy học, giúp phát triển hành vi xã hội và phát triển tư duy.
Đặc biệt với học sinh lớp 6 các em vừa mới chuyển cấp có một sự thay đổi
khá lớn vế mơi trường cũng như là các phương pháp học tập. Đòi hỏi giáo viên cần
có những kĩ năng tốt để giúp các em làm quen với các môn học mới trong đó có
mơn sinh học. Mơn sinh học 6 gồm những kiến thức về thế giới thực vật rất gần

gũi với các em. Vậy là giáo viên dạy môn sinh học 6 chúng ta cần phải có những kĩ
năng và phương pháp như thế nào để giúp các em tiếp thu những kiến thức đó một
cách hiệu quả nhất. Cách tiếp thu kiến thức hiệu quả nhất chính là rèn kĩ năng tiếp
thu kiến thức chủ động cho học sinh . Bằng cách giáo viên tạo hứng thú học tập
cho các em thơng qua cách thức tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học . Thông
qua thảo luận, tranh luận trong nhóm làm tăng hiệu quả học tập nhất là lúc phải
giải quyết những vẫn đề khó thực sự xuất hiện nhu cầu phối hợp cá nhân để hoàn
thành nhiệm vụ chung. Trong hoạt động nhóm khó có thể có tính ỉ lại. Vì nếu giáo
viên đưa ra một quy tắc đánh giá năng lực hoạt động rõ ràng thì cá nhân mỗi học
sinh muốn đạt điểm số cao cần phải nỗ lực hoạt động tích cực. Đồng thời giáo viên
cũng cần tích cực khuyến khích học sinh đóng góp ý kiến cá nhận xét, bổ sung các
câu trả lời của bạn. Như vậy giờ học sẽ rất thú vị với học sinh
Khi áp dụng phương pháp hoạt động nhóm giáo viên phải làm sao để học
sinh thấy rằng hoạt động của học sinh là chủ yếu, giáo viên chỉ đóng vai trị là
người hướng dẫn, chỉ đạo việc tìm tịi, khai thác kiến thức của học sinh.
Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng việc tổ chức dạy học theo
hình thức thảo luận nhóm đơi khi chưa đạt hiệu quả cao vì:


+ Một số học sinh cịn khơng hào hứng, ỷ lại vào các bạn khác, nghĩ việc đó
là chỉ giành cho các bạn khá, giỏi
+ Giáo viên còn ngại thay đổi nên chưa thực sự đầu tư thời gian cho việc áp
dụng phương pháp này trong dạy học
+ Chưa hướng dẫn cụ thể học sinh những kĩ năng để học tập theo nhóm cho
hiệu quả.
+ Đơi khi việc thực hiện cịn mang tính hình thức dẫn tới hiệu quả chưa cao
Vì vậy tơi mạnh rạn đề xuất một số “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt
động nhóm trong dạy học môn sinh học 6”để giúp nâng cao hiệu quả trong dạy
học môn sinh học của bản thân, cũng như chia sẻ với bạn bè đồng nghiệp.
2. Đối tượng nghiên cứu:

- Là học sinh hai lớp 6A, 6B tôi đang trực tiếp giảng dạy môn sinh học
3. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu tìm tịi tài liệu
- áp dụng thực tế trong quá trình giảng dạy
4. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
- Thời gian nghiên cứu bắt đầu từ tháng 8/2016 và kết thúc vào tháng
5/2017
PHẦN THỨ HAI
I.NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận


Dạy học nhóm cịn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, dạy
học theo nhóm nhỏ, trong đó học sinh của một lớp học được chia thành các nhóm
nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hồn thành các nhiệm vụ
học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau
đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp
Hiệu quả của phương pháp là tạo cho học tính tự giác, chủ động trong việc
tiếp thu kiến thức. Đồng thời học sinh được rèn luyện năng lực hợp tác làm việc
tập thể, nâng cao tính đoàn kết trong tập thể. Kết quả là tạo hứng thú trong học tập
cho học sinh.
2. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài
- Thực tế hiện nay do yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học ở bậc trung học
cơ sở nên việc dạy học bằng hợp tác nhóm là rất cần thiết, nhưng việc thực hiện
chưa được tốt ở trong các tiết học, mang tính qua loa nên chưa kích thích được tính
tị mị ham học của học sinh bằng hình thức này.
- Khả năng tổ chức dạy học của một số giáo viên còn hạn chế nên việc áp dụng
dạy học hợp tác nhóm cịn khó khăn, đặc biệt trong giờ học việc quản lí học trị
khơng tốt thì việc tổ chức nhóm cũng khó thành cơng.
- Qua giảng dạy của bản thân và đồng nghiệp trong phân mơn thì việc dạy học hợp

tác nhóm nói chung chưa thực hiện được hoàn hảo, vấn đề này cũng do một số
nguyên nhân sau:
+ Do cơ sở vật chất của nhà trờng cha đáp ứng việc dạy học của giáo viên
ví dụ như:
+ Thiết kế phịng học, bàn nghế chưa phù hợp cho việc tổ chức học nhóm.


+ Nhiều giáo viên đã quen thuộc với cách dạy truyền thống nên khi tổ chức
cho các em sinh hoạt theo nhóm cảm thấy khối lượng cơng việc của một tiết dạy
nó tăng lên, bất tiện, sợ dạy khơng hết bài.
+ Trong một bài học có khi nội dung kiến thức dài sợ dạy không hết bài, nên
cứ nghĩ làm sao để dạy cho hết lượng kiến thức là được .
+ Do trong q trình giảng dạy khơng thường xun tổ chức cho các em làm
quen hoạt động theo nhóm, học sinh cũng khơng quen, từ đó giáo viên sợ mất thời
gian nên cũng không tổ chức cho các em thực hiện được.
+ Do trong quá trình dạy học các đồ dùng dạy học, mẫu vật thực tế không đủ
phân phát cho tất cả các nhóm nên trong q trình thảo luận giữa các nhóm khơng
đạt hiệu quả.
Là một giáo viên đã tham gia công tác dạng dạy môn sinh học nhiều năm đặc biệt
là giảng dạy môn sinh học 9 tôi đã áp dụng phương pháp này và cũng đã khá thành
công. Tuy nhiên khi được phân công giảng dạy thêm mơn sinh học 6 thì tơi cũng
khá băn khoăn bởi lẽ: Học sinh lớp 6 các em còn nhỏ, lại là học sinh đầu cấp còn
chưa quen với phương pháp học mới vì vây việc rèn kĩ năng cho các em sẽ khó
khăn hơn với các em học sinh lớp 9. Vì vậy mà tơi đã nghiên cứu và thực hiện đề
tài này với mục đích tạo cho các em khơng khí hứng khởi trong mỗi giờ học và đặc
biệt là rèn kĩ năng học nhóm cho học sinh lớp 6
3. Mơ tả, phân tích giải pháp
Để tổ chức tốt được hoạt động nhóm trong giờ học giáo viên cần trả lời câu
hỏi :
Câu hỏi 1. Khi nào thì áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm?

- Giáo viên cần lưu ýchỉ những hoạt động đòi hỏi sự phối hợp của các cá
nhân để hoàn thành nhiệm vụ nhanh chóng hơn, hiệu quả hơn hoạt động
động cá nhân thì mới nên sử dụng phương pháp này.
- Trong một bài dạy dạo viên cũng nên lựa chọn xem phần nào học sinh
thực hiện theo nhóm, phần nào làm việc các nhân
Câu hỏi 2. áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm như thế nào cho đạt
hiệu quả?
- Lựa chọn nội dung để thảo luận
- Phân chia nhóm phù hợp
- Thường xuyên tổ chức phương pháp học nhóm để tạo kĩ năng cho học
sinh
- Lựa chọn và hướng dẫn kĩ năng cho nhóm trưởng (là yếu tố quyết định
thành cơng trong việc tổ chức hoạt động nhóm)
- Tổ chức thực hiện khoa học, không gây mất thời gian
- Tạo tính chủ động, tự giác trong học tập cho học sinh thông qua những
quy tắc cụ thể do giáo viên đưa ra
- Đánh giá học sinh công bằng
Và tôi đã thực hiện phương pháp của mình theo những nội dung sau:
a. Phát phiếu thăm dò
Trước khi đưa ra được phương pháp học nhóm học phù hợp cho các em tơi
đã làm phiếu thăm dị ý kiến với 2 lớp là 6A và 6B


Đây là khâu quan trọng để giúp giáo viên nắm bắt được tình hình học sinh ở
khối lớp mình sẽ dạy để từ đó có những điều chỉnh phù hợp khi xây dựng các
nhóm học tập trong q trình giảng dạy
* Nội dung phiếu thăm dò:
Đánh dấu (v) vào nội dung ý kiến mà em lựa chọn:

Câu 1: Em đã tham gia học tập theo nhóm bao giờ chưa?
a. Đã được tham ra

b. Chưa được tham gia

Câu 2: Em có thích được giáo viên tổ chức học theo nhóm trong giờ học
khơng?
a. Thích

b. Khơng thích

Lí do em thích hoặc khơng thích:…………………………….
Câu3. Em muốn được xếp vào nhóm gồm:
a. Nhiều bạn giỏi

b. Nhiều bạn sơi nổi

c. Các bạn có lực học trung bình
d. Các bạn học đồng đều
Câu 4. Nếu được làm nhóm trưởng em muốn các thành viên trong
nhóm sẽ:
a. Tham gia thảo luận sơi nổi, cùng đóng góp ý kiến
b. Ai khơng biết thì ngồi im
c. Giao nhiệm vụ cho các bạn học giỏi làm


b.Thống kê kết quả sau khi phát phiếu thăm dò
Khi thu thập phiếu thăm dị tơi đã thống kê được kết quả như sau:
Lớp

Đã được tham Thích học

Khơng thích

Được xếp

Muốn

gia học tập

học theo

vào nhóm

các bạn

nhóm

có các học

sơi nổi

giỏi, sơi

đóng

nổi

góp ý

theo nhóm

theo nhóm

kiến
6A
100%
50%
50%
100%
100%
6B
100%
60%
40%
100%
100%
Sau khi thu thập kết quả phiếu thăm dị tôi thấy rằng các em điều đã được
tiếp cận với phương pháp học tập theo nhóm tuy nhiên có một số vấn đề mà các
em khơng thích ở hoạt động nhóm là:
+ Một số bạn hay ỉ lại vì nghĩ đấy là việc của các bạn khá, giỏi trong nhóm.
+ Các em học chưa giỏi thì khơng có cơ hội đưa ra ý kiến vì các bạn khơng
giao nhiệm vụ cho mình.
+ Đánh giá đơi chưa cơng bằng với cơng sức đóng góp của các thành viên
trong nhóm.
C. Tham khảo một số tiêu chí thành lập nhóm
Đây là khâu khá quan trọng vì nó giúp giáo viên định hình được khả năng
hoạt động của từng nhóm và nắm được yếu tố tâm lý của học sinh khi tham
gia hoạt động nhóm
Một số tiêu chí giúp giáo viên thành lập nhóm học tập cho học sinh

Tiêu chí

Cách thực

Ưu điểm

Nhược điểm


1.Nhãm gåm
nh÷ng häc sinh
tù lùa chän víi
nhau
2. Nhóm ngẫu
nhiên

hiện
Tõ 4 -6 học
sinh

đây là cách thành
D to s tỏch bit
lập nhóm dễ nhất ,
gia cỏc nhúm trong
mà hiệu quả lại cao
lp

T 4 -6 học

Tạo ra sự mới mẻ,

có sự xáo trộn trong

sinh

học sinh có cơ hội

học sinh, gây mất

hợp tác với tất cả

thời gian cho giáo
viên
Học sinh quen vì vậy

3.Các nhóm cố

Từ 4 -6 học

các bạn trong lớp
Đã được chứng

định trong thi

sinh

minh l mang li

khú thnh lp nhúm

hiu qu

mi

Tất cả đều có lợi,
hiệu quả hoạt động
cao
Mức độ hoàn thành
công việc đợc giao
có sự chênh lệch

Đôi khi mất thời gian
do học sinh không
đồng đều
Có sự phân chia học
sinh khá, giỏi trong
lớp

gian di
4.Nhóm bao
gồm cả học sinh
khá, giỏi
5. Nhóm theo
năng lực học tập
của mỗi học
sinh
6. Nhóm theo
giới tính

Từ 4 -6 học

sinh
Từ 4 -6 học
sinh

4- 6 học sinh
nam, nữ

Mức độ hoàn thành Có sự phân biệt giới
công việc đợc giao tính, không tạo ra sự
có sự chênh lệch
đoàn kết tập thể
Từ những gợi ý trên tôi đà lựa chọn đợc các nhóm học tập phù hợp ở mỗi lớp

b.Lên kế hoạch cụ thể các bài sẽ tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm
GV cần xác định rõ nội dung tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm ở mỗi
bài, ngay từ khi xây dựng giáo áncó nh vậy mới có sự chuẩn bị kĩ lỡng và giúp giáo
viên chủ động hơn trong việc tổ chức dạy học cụ thể:
- Giáo viên sẽ xác định cụ thể các bài định cho học sinh học tập theo hình
thức thảo luận nhóm


- Giáo viên phân công cụ thể nhóm trởng ( lựa nhóm trởng là hoc sinh có học
lực tốt,sôi nổi, để có thể điều hành hoạt động nhóm) và th kÝ cđa nhãm sÏ do häc
sinh trong nhãm tù ph©n công theo lần lợt
- Giáo viên cũng cần giành thời gian hớng dẫn nhóm trởng một số kĩ năng
giúp các em điều khiển tốt hoạt động của nhóm khi giáo viên yêu cầu cụ thể:
+ Nhóm trởng cần nắm rõ năng lực học của từng thành viên trong nhóm để
trong quá trình học tập nhóm có thể phân công nhiệm vụ hoặ hỗ chợ các bạn cho
phù hợp.
+ Biết cách cho điểm các bạn trong nhóm trong mỗi lần thảo luận theo bảng

mẫu của giáo viên đảm bảo công bằng
- Số lợng học sinh của các nhóm từ 4- 6 học sinh
*Đối với bài học kiến thức mới:
o Học sinh phải su tầm mẫu vật
o Lớp học vẫn ngồi học bình thờng chỉ thay đổi khi có nội
dung thảo luận nhóm
o Tìm hiểu đặc điểm để đóng góp ý kiến khi thảo luận
o Nhóm trởng sẽ phân công cụ thể từng bạn mang mẫu vật, và
đánh giá cho điểm từng bạn trong nhóm theo tiêu chí giáo
viên đa
*Đối với bài thực hành:
o Đối với các bài thực hành có thể tổ chức cho học sinh đi tìm
hiểu tại khu vực vên trêng, khu VAC c¹nh trêng,… giúp
các em hứng thú hơn học hơn vì được trải nghiệm thực tế,
tạo được sự gắn kết giữa các thành viên trong nhóm và sự
gần gũi giữa giáo viên với học sinh.
o Thông báo địa điểm thực hành (nếu có) để các em có sự
chuẩn bị
o Học sinh cần chuẩn bị mẫu thực hành (nếu có)


o Học sinh trong nhóm phải nắm vững nội dung thực hành để
có thể thực hiện hoặc hỗ trợ các bạn trong nhóm
o Các thành viên trong nhóm nếu khơng thực hiện thao tác
thực hành thì đều phải ghi chép để cùng nhau hoàn thiện bản
thu hoạch
o Sau khi các nhóm báo cáo kết quả giáo viên nhận xét, cho
các nhóm . Nhóm trưởng sẽ chia cho các bạn trong nhóm
điểm theo các tiêu chí sau
Phiếu đánh giá kết quả học tập của các thành viên trong nhóm

(Giành cho nhóm trưởng)
Họ và tên
1.
2.

Nội dung
Khơng có mẫu vật
Khơng tập trung hỗ trợ các bạn hồn

Điểm trừ
2đ
1đ

3.

thành bài
Khơng ghi chép và đóng góp ý kiến

1đ

4.

xây dựng bản tường trình
Khơng thực hiện nhiệm vụ nhóm

2đ

trưởng phân cơng
Như vậy nếu các thành viên trong nhóm khơng tham gia học tập tích cực thì
sẽ đạt điểm thấp

c. Quy định thời gian và cách thức thực hiện học tập theo nhóm:
- Ngay từ đầu năm giáo viên sẽ sắp xếp vị trí ngồi và số lượng học sinh ngồi
trong lớp cho phù hợp để thuận tiện nhất cho việc tổ chức học nhóm


- VD: ở lớp 6A có 22 học sinh như vậy khi xếp chỗ ngồi các em sẽ được
ngồi làm 8 bàn ngồi theo 2 dãy lớp học . Khi đến nội dung thảo luận nhóm: 2 bàn
ghép thành 1 nhóm các em sẽ tạo thành 4 nhóm các bạn bàn trên quay xuống bàn
dưới mà không cần di chuyển gây lộn xộn lớp học, làm mất thời gian. Hết thời
gian thảo luận các em lại ngồi quay lên học bình thường
- Nhóm trưởng sẽ điều hành phần thảo luận của nhóm, phân nhiệm vụ cho
các bạn và cuối buổi thông qua việc đánh giá phần thảo luận của giáo viên thì cho
điểm các bạn trong nhóm theo mẫu phiếu giáo viên phát. Đảm bảo công bằng
- Thời gian thường để cho học sinh thảo luận nhóm trong tiết học bài mới là
từ 3-5 phút, hoặc có thể dài hơn tùy theo yêu cầu của nội dung thảo luận
- Học sinh sẽ trình bày theo các hình thức:
Bằng lời, bằng tranh ảnh, viết trên bảng phụ hoặc khổ giấ to, cùng nhau
hồn thành phiếu học tập, chơi trị chơi…..

3. BÀI DẠY MINH HỌA CÓ ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP HOẠT ĐỘNG
THEO NHÓM
Tiết 27Biến dạng của lá


Tiết 28 Thực hành: Tìm hiểu biến dạng của lá
***************************************************
* BÀI MINH HỌA 1: ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP HOẠT ĐỘNG NHÓM
BÀI DẠY KIẾN THỨC MỚI
Tiết 27BIẾN DẠNG CỦA LÁ

I- Mục tiêu
1- Kiến thức:
- Học sinh biết được đặc điểm hình thái và chức năng của một số loại lá biến dạng,
từ đó nhận dạng đợc một số loại lá biến dạng trong tự nhiên.
- Học sinh hiểu được ý nghĩa biến dạng của lá.
2- Kỹ năng:
- Rèn kĩ năng quan sát, nhân biết kiến thức từ mẫu vật và tranh
- Rèn kĩ năng hoạt động hợp tác nhóm
3- Thái độ: + Giáo dục ý thức bảo vệ thực vật, yêu thích thiên nhiên.
+ Có ý thức tinh thần cao trong học tập hợp tác nhóm.
*Trọng tâm: Học sinh Nắm được các đặc điểm biến dạng ở lá và ý nghĩa
của những biến dạng ở lá
II- Chuẩn bị:
- GV: + Máy chiếu


+ Mẫu: cành xương rồng, cành mây, đậu hà lan(nếu có), cây hành có lá
xanh, củ dong ta, củ riềng
+ Bảng phụ
- HS:+ Mẫu: cành xương rồng, cành mây, đậu hà lan(nếu có), cây hành có lá xanh,
củ dong ta, củ riềng
+ Tìm hiểu các mẫu đã sưu tầm
III- Phương pháp:
-Nội dung chính tập chung ở phần 1 vì vậy giáo viên cần cho học sinh hoạt động
nhóm thời gian nhiều hơn bình thường để khai thác kĩ nội dung kiến thức
- Trực quan + Hoạt động nhóm
IV- Tiến trình dạy học
1. ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Nêu đặc điểm bên ngồi của phiến lá? lá có chức năng gì?

3- Bài mới:
GV cho học sinh quan sát một lá bình thường, phiến lá thường có hình bản dẹt,
chức năng chính của lá là chế tạo chất dinh dưỡng cho cây. Nhưng ở một số loại
cây lá có sự biến dạng để thực hiện những chức năng khác? Vậy lá đã có những
biến dạng nào? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay
Tiết 28:

Bài 25BIẾN DẠNG CỦA LÁ

Hoạt động 1:Tìm hiểu có những loại lá biến dạng nào?


Hoạt động của GV, HS
GV: Để tìm hiểu nội dung này cơ u
cầu các em thực hiện nghiên cứu theo
nhóm
HS: Ngồi theo 4 nhóm đã chia

GV: Yêu cầu nhóm trưởng báo cáo
chuẩn bị mẫu vật của nhóm mình
GV: Tổ chức trị chơi: “ Ai nhanh
nhất” các nhóm tìm hiểu các mẫu, lựa
chọn các cụm từ thích hợp để hồn
thiện bảng nhanh nhất
GV: Chuẩn bị sẵn bảng nội dung trên
khổ giấy to phát cho 4 nhóm
HS: Thảo luận nhóm theo nội dung

Nội dung
1.Có những loại lá biến dạng nào?

phiếu học tập giáo viên phát
Nội dung phiếu học tập
STT

Tên mẫu vật

Đặc điểm biến

Chức năng

dạng của lá
1
2
3

Tên biến
dạng lá

Xương rồng
Lá đậu hà lan
Lá ngọn có

dạng tay móc
4
Củ dong ta
5
Củ hành
GV: Chiếu nội dung phiếu học tập trên máy

HS: Thảo luận nhóm 7 phút
GV: Bao qt lớp
HS: Hồn thành bài, nhận xét bài cuả nhóm
bạn
GV: Nhận xét các nhóm, đưa ra đáp án
STT
Tên mẫu vật
Đặc điểm biến
1
2

Chức năng

Tên biến

Làm giảm sự

dạng lá
Lá biến thành

Xương rồng

dạng của lá
Lá có dạng gai nhọn

Lá đậu hà lan

thốt hơi nước
Lá ngọn có dạng tua Giúp cây leo

gai
Tua cuốn

lên cao
Giúp cây bám

Tay móc
Lá vảy

3

Lá ngọn có

cuốn
Lá ngọn có dạng tay

4

dạng tay móc
Củ dong ta

móc
Lá phú trên thân rễ,

để leo lên cao
Che chở bảo

có vảy mỏng, màu

vệ cho chồi

Củ hành

nâu nhạt
Bẹ lá phình to thành

của thân rễ
Chứa chất dự

Lá dự trữ

Cây nắp ấm

vảy dày, màu trắng
Gân lá phát triểncái

trữ cho cây
Bắt và tiêu

Lá bắt mồi

5
6

bình có nắp đạy,

hóa sâu bệnh


thành bình có tuyến

tiết dịch tiêu hóa và
thu hút sâu bọ
GV: Giới thiệu thêm về lá cây bèo đất và
cây nắp ấm trên máy chiếu

Hình ảnh cây nắp ấm

Hình ảnh cây bèo đất
GV: Em hãy tên thêm nhừn biến dạng của
lá mà em gặp trong thực tế
HS: Kể tên: Bầu, mướp, củ tỏi,mồng tơi,

chui vào


mướp đắng…
GV: Cho học sinh quan sát một số mẫu

Mướp đắng

Thanh long


Hoa hồng
GV: Củng cố và chốt kiến thức:
-lá cây không chỉ giúp câythực hiện quang
hợp mà những biến dạng của lá cịn có
những vai trị nhất định như : Lá bắt mồi,
lá vảy, lá biến thành gai, tua cuốn… mà
chúng ta vừa được tìm hiểu

GV: Vậy những biến dạng của lá có ý
nghĩa gì? Cúng ta cùng tìm hiểu sang
phần tiếp theo
Hoạt động 2: Tìm hiểu ý nghĩa biến dạng của lá
Hoạt động của GV, HS
Nội dung
GV: Chiếu lại nội dung bảng
2. Biến dạng của lá có ý nghĩa gì?
GV: Hỏi: Nếu lá xương rồng, lá mây, - Giúp cây thích nghi hơn với điều kiện
lá hành, …. khơng có những đặc điểm sống
biến dạng thì điều gì sẽ xảy ra?
HS: Làm việc cá nhân
HS: Đưa ra ý kiến của mình
GV: Nhận xét
- Vậy Những biến dạng của lá có ý
nghĩa gì?
HS: Trả lới
GV: Nhận xét, bổ sung thơng tin
-Những biến dạng của lá giúp cây thích
nghi hơn với đời sống cụ thể: Lá xương
rồng biến thành gai giúp cây giảm sự
thoát hơi nước, tua cuốn ở cây bầu,
mướp giúp cây bán tốt hơn….
Bảng 1:


4. Củng cố:
- GV: Qua bài học ngày hôm nay các em đã được tìm hiểu những biến dạng cuả lá
và ý nghĩa của nó vậy
- Em hãy nêu những biến dạng chủ yếu của lá?

- ý nghia biến dạng của lá
Bài tập củng cố
* Khoanh tròn vào chữ cái đầu cho câu trả lời đúng:
Câu 1. Biến dạng của lá có ý nghĩa đối với cây là:
a- Giúp cây leo cao
b- Giúp cây dự trữ chất hữu cơ.
c- Giúp cây thực hiện các chức năng khác ngoài quang hợp, thích nghi với
mơi
trường cây sống.