Bẻ nhỏ thuốc ra uống: lợi hay hại? doc

B
ẻ nhỏ thuốc ra uống: lợi hay
hại?
Nhiều người vẫn hay quan niệm thuốc dạng viên u
ống khi
vào dạ dày sẽ tan rã và được nghiền thành bột nên đã b
ẻ nhỏ
thuốc, thậm chí tán nhỏ, cà nhuyễn hoặc mở viên nang đ
ể
lấy hạt nhỏ, bột ra uống.
Đặc biệt, với người già và trẻ em, do khó nuốt nên thư
ờng hay
bẻ nhỏ thuốc. Cách dùng thuốc này có nên?
Không phải bất kỳ thuốc nào, người bệnh cũng phải để nguy
ên
mà uống. Một số loại thuốc cho phép bẻ nhỏ ra. Tuy nhiên s
ố
này không nhiều mà đa phần các trường hợp khi dùng thu
ốc
viên đều không được phân nhỏ, hoặc mở viên nang đ
ể lấy bột, vi
hạt ra uống.
Vì như vậy không chỉ làm giảm chất lượng điều trị của thuốc m
à
còn có thể gây tai biến do thuốc. Dưới đây là m
ột số dạng thuốc
cần uống nguyên vẹn hoặc giữ nguyên vẹn dạng viên cho đ
ến
khi sử dụng:
Thuốc bao tan ở ruột: đây là dạng thuốc giúp thuốc không tan r
ã

ở dạ dày mà chỉ tan rã ở đầu ruột non (tá tr
àng) và phóng thích
dược chất ở ruột.
Mục đích của thuốc bao tan ở ruột là: ngăn ngừa dư
ợc chất
phóng thích ở dạ dày, gây hại cho niêm mạc dạ dày, thí dụ vi
ên
nén bao tan ở ruột Aspirin pH8; ngăn ngừa dư
ợc chất bị huỷ
hoại bởi axit dịch vị, thí dụ viên nang Zymoplex Vì v
ậy, đối
với thuốc viên bao tan ở ruột, rất cần uống nguyên vẹn cả vi
ên,
không bẻ nhỏ, kể cả nhai, ngậm.
Thuốc phóng thích dược chất kéo dài: đây là d
ạng thuốc có bao
một lớp màng mỏng đặc biệt hoặc có khung trơ (matrix) ch
ứa
thuốc, sẽ phóng thích dư
ợc chất trong suốt thời gian di chuyển
trong ống tiêu hoá để cho tác dụng kéo dài (phóng thích dư
ợc
chất suốt 12 hoặc 24 giờ, vì v
ậy chỉ cần uống thuốc một hoặc hai
lần trong ngày thay vì uống 3 – 4 l
ần đối với dạng thuốc cổ điển
cho tác dụng nhanh).
Đối với dạng thuốc này, lưu ý chữ viết tắt sau tên thu
ốc sẽ cho
biết dạng thuốc: “phóng thích dược chất kéo dài” hoặ

c “cho tác
dụng chậm, cho tác dụng lặp lại, cho tác dụng đư
ợc kiểm soát”
như: Adalate LA (LA: Libération Allongée, Long Acting),
Procan SR (SR: Sustained Release), Adalat Retard, Polaramine
Repetabs (Repetabs: Repeat-
Action Tablets), Carbiset TR(TR:
Time R
elease), Dilacor XR (XR: Extended Release), Dimetapp
Extentabs, Ditropan XL (XL: Extended Release), Dina Cire CR
(CR: Controlled Release)… Đặc biệt, dạng thuốc này ch
ứa liều
cao hơn dạng thuốc thông thường nên phải dùng đúng số vi
ên,
số lần trong ngày theo chỉ định. Nếu dùng sai có th
ể gây quá liều
nguy hiểm và đặc biệt, không được nhai, bẻ nhỏ hoặc mở vi
ên
nang.

Đặc biệt, với người già và trẻ em, do khó nuốt nên thường hay
bẻ nhỏ thuốc. Cách dùng thuốc này có nên?
Thuốc ngậm dưới lưỡi: thuốc loại này không đư
ợc nghiền, bẻ
nhỏ mà phải giữ nguyên vẹn để đặt dưới lưỡi và ng
ậm cho tan.
Bởi nếu bẻ nhỏ, nghiền nát sẽ phá vỡ và làm h
ỏng dạng thuốc,
thí dụ như thuốc Sorbitrate Sublingual, Ergomar
Thuốc sủi bọt: đây là dạng thuốc phải giữ nguyên viên, th

ậm chí
phải bảo quản thuốc thật tốt và chỉ uống sau khi ho
à tan trong
lượng nước vừa đủ để sủi bọt và tan hết ho
àn toàn. Không bao
giờ được bẻ nhỏ viên sủi bọt hoặc bỏ nguyên viên vào mi
ệng
uống.
Lưu ý, dạng thuốc sủi bọt luôn chứa tá dược r
ã sinh khí là natri
bicarbonat hoặc natri carbonat, khi hoà vào nư
ớc sẽ phản ứng
với axit citric cũng là tá dư
ợc phóng thích khí CO2 gây sủi bọt.
Nói cách khác, thu
ốc sủi bọt luôn chứa natri, có thể gây tăng
huyết áp đối với người bị sẵn bệnh lý này và đang kiêng muối.
Thuốc chứa dược chất rất đắng hoặc gây hại cho một số ngư
ời:
một số thuốc như Betapen-
VK, Cipro, Ceftin, Desyrel,
Equanil… là phải uống nguyên viên. N
ếu bẻ nhỏ, nghiền nát,
bệnh nhân sẽ không chịu được vị đắng của dược chất. M
ột số
thuốc như Dolobid, Feldence, Posicor… nếu cà nhuy
ễn hoặc mở
viên nang, bột thuốc sẽ phân tán, tiếp xúc với da hoặc niêm m
ạc
gây kích ứng.

Thậm chí, có thuốc như Propecia, Proscar đư
ợc khuyến cáo
không được nghiền, bẻ nhỏ vì nếu bột thuốc bị phân
tán, xâm
nhập qua cơ thể phụ nữ mang thai (qua đư
ờng miệng, mũi, dính
vào tay sau đó vào miệng) sẽ ảnh hưởng đến thai.
Vì tính chất quan trọng của việc tuân thủ phải giữ nguyên v
ẹn
thuốc viên khi uống, hàng năm hội dư
ợc sĩ bệnh viện Mỹ
(ASHP) đều đăng tải danh mục cập nhật các thuốc không đư
ợc
nghiền, bẻ nhỏ, mở viên nang trên tạp chí Dư
ợc bệnh viện
(Hospital Pharmacy), giúp các dược sĩ theo đó hư
ớng dẫn cách
sử dụng thuốc hiệu quả cho người dùng