1 chẩn đoán tăng đường huyết trong thai kỳ

Chẩn đoán tăng đường huyết
trong thai kỳ
Những điều nên làm và không nên làm
ThS.BS. Trần Thế Trung
Bộ môn Nội Tiết – Đại học Y Dược TP.HCM


Định nghĩa Đái tháo đường thai kỳ


(GDM – Gestational Diabetes Mellitus)

Trước đây:


Đái tháo đường thai kỳ là bất kỳ tình trạng rối loạn dung n ạp
glucose nào khởi phát hoặc lần đầu tiên phát hiện trong thai kỳ .



Định nghĩa này bao gồm cả:
– Tình trạng rối loạn dung nạp glucose còn tiếp diễn sau thai kỳ
– Những thai phụ đã bị ĐTĐ từ trước nhưng không phát hiện được


Định nghĩa Đái tháo đường thai kỳ
Hiện nay: ADA (2015)


Phụ nữ mang thai, phát hiện và chẩn đoán đái tháo đ ường trong
ba tháng đầu của thai kỳ được xem là Đái tháo đường típ 2 (h ầu

hết)
(Tiêu chí chẩn đốn giống như người khơng mang thai)



GDM là đái tháo đường được chẩn đoán vào ba tháng giữa và
cuối của thai kỳ, và khơng phải dạng đái tháo đường có triệu
chứng rõ.

American Diabetes Association. Classification and diagnosis of diabetes. Sec. 2. In Standards of Medical Care in Diabetes 2015. Diabetes Care 2015;38(Suppl. 1):S8–


Tăng đường huyết trong khi có thai


Bệnh nhân đã có bệnh từ trước
– Bệnh đái tháo đường típ 1
– Bệnh đái tháo đường típ 2



Bệnh nhân mới phát hiện đái tháo đường khi mang thai
– Đái tháo đường thai kỳ (3 tháng giữa và cuối)
– Đái tháo đường típ 2 mới phát hiện
– Đái tháo đường típ 1 mới phát hiện
Đái tháo
đường típ 1

Đái tháo
đường típ 2

Đái tháo
đường thai
kỳ


Bệnh nhân đái tháo đường và mang thai

Tầm soát và phát hiện biến chứng
Săn sóc trước khi
mang thai

• Chẩn đốn và điều trị tốt giúp giảm biến cố bất lợi cho mẹ và
con

Đánh giá mỗi lần
khám

• Bệnh lý thận, thần kinh, tim mạch

Khám mắt thường
quy

• Từ tam cá nguyệt đầu cho đến một năm sau sinh
• Khi có tổn thương, đánh giá thường xun hơn

Kiểm sốt huyết áp

• HA mục tiêu 110-129 mmHg tâm thu; 65-79 mmHg tâm
trương

• Thay đổi lối sống, kiểm tra thuốc chống chỉ định trong thai kỳ


Đái tháo đường và thai


Bệnh nhân đã có (chẩn đốn) đái tháo đường t ừ tr ước – típ 1
hoặc típ 2



Bệnh nhân mới phát hiện đái tháo đường và thỏa tiêu chí ch ẩn
đốn (của đái tháo đường) típ 1 hoặc típ 2

Mục tiêu A1c trước khi mang thai

ADA

AACE

< 6.5%*

< 6.5%*

*Hạn chế tối đa nguy cơ hạ đường huyết
Handelsman YH, et al. Endocr Pract. 2015;21(suppl 1):1-87.
ADA. Diabetes Care. 2017;38(suppl 1):S77-S79.


Định nghĩa tăng đường huyết trong thai kỳ



Theo Tổ chức Y tế thế giới (2013), tăng glucose huyết tương
được phát hiện lần đầu trong khi có thai được phân loại thành 2
nhóm là đái tháo đường mang thai (Diabetes in pregnancy) và
đái tháo đường thai kỳ (Gestational Diabetes Mellitus).
– Đái tháo đường mang thai, hay còn gọi là đái tháo đường rõ (Overt
Diabetes) có mức glucose huyết tương đạt mức chẩn đoán đái tháo
đường tiêu chuẩn (WHO, 2006).
– Đái tháo đường thai kỳ có mức glucose huyết tương thấp hơn.


Thay đổi đề kháng Insulin trong thai kỳ


Các yếu tố nguy cơ của GDM
­ Béo phì
­ Tiền sử gia đình: có người ĐTĐ thế hệ thứ nhất
­ Tiền sử sinh con to ≥ 4000 gam
­ Tiền sử bất thường dung nạp glucose
­ Glucose niệu dương tính
­ Tuổi mang thai: (ACOG), thai phụ có tuổi nhỏ hơn 25 được coi là ít nguy cơ, khi
phụ nữ lớn hơn 35 tuổi mang thai thì nguy cơ tăng cao hơn.
­ Tiền sử sản khoa bất thường: Thai chết lưu không rõ nguyên nhân, con bị dị tật
bẩm sinh, tiền sản giật, sinh non.
­ Chủng tộc: Châu Á là chủng tộc có nguy cơ cao.
­ Hội chứng buồng trứng đa nang.


Đái tháo đường ở phụ nữ mang thai



Khi nào tầm soát Đái tháo đường thai kỳ
– Những khuyến cáo đều khuyên tiến hành tầm soát vào tuần lễ 24-28
của thai kỳ



Phương pháp tầm sốt và chẩn đốn:
– ĐH đói
– OGTT 75g: ĐH sau 1 giờ, sau 2 giờ


IADPSG: Ba tháng đầu thai kỳ


Kiểm tra đái tháo đường theo khuyến cáo dành cho ng ười không
đái tháo đường.



Sử dụng tiêu chí chẩn đốn ĐTĐ:
– ĐH đói 126 mg/dL
– HbA1c 6.5%
– OGTT 75g – 2h: 200 mg/dL



Chẩn đoán đái tháo đường lâm sàng (típ 2) và ki ểm sốt b ệnh

IADPSG Recommendations on Diagnosis and Classification of Hyperglycemia in Pregnancy. Diabetes Care, March 2010


IADPSG: Tiêu chí chẩn đốn GDM

IADPSG Consensus Panel. DIABETES CARE, VOLUME 33, NUMBER 3, MARCH 2010


Tiêu chí chẩn đốn GDM: IADPSG
IADPSG
Consensus
Panel

DIABETES CARE, VOLUME 33,
NUMBER 3, MARCH 2010


Ảnh hưởng của tiêu chí IADPSG


Lựa chọn 1-bước thay cho 2-bước



Dùng OGTT 75g – thay cho 100g



Chỉ cần 1 chỉ số tăng – thay cho 2 chỉ số



Hậu quả:
– Tỉ lệ GDM tăng từ 5-6% lên 15-20%



Tiêu chí WHO 2013


Sử dụng các tiêu chí của nghiệm
pháp OGTT 75 g glucose giống như
IADPSG (2010)



Khác với IADPSG (2010): Áp dụng
vào bất kỳ thời điểm nào của thai kỳ
(Từ 0 đến 40 tuần)


Tiêu chí WHO 2013
ĐH

Đái tháo đường nguyên phát

126

WHO
Đái tháo đường

thai kỳ

92

Đái tháo
đường thai kỳ

ĐH bình thường
0

24

40 Tuần thai


Hướng dẫn của Việt Nam về ĐTĐ
thai kỳ


Các bước tiến hành thực hiện xét nghiệm 1 bước
75 gam Glucose (với máu tĩnh mạch)


Lần khám 1: Khi thai phụ đến khám lần đầu tiên vào 3 tháng đ ầu
thai kỳ
– Xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói hoặc glucose huyết tương bất kỳ.
– Nếu glucose huyết tương lúc đói bất thường ≥ 126 mg/dL hoặc glucose
huyết tương bất kỳ ≥ 200 mg/dL, chẩn đoán ĐTĐ và giới thiệu chuyên khoa
Nội tiết.



Lần khám sau đó: Khi thai kỳ bước vào tuần thứ 24 - 28 t ư v ấn cho
thai phụ về tầm soát ĐTĐTK
– Hướng dẫn ăn uống hợp lý để thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose 75
gam - 2 giờ vào lần khám thai định kỳ tiếp theo


Phân loại rối loạn đường huyết
Tiền ĐTĐ

1
Chưa thai
• ĐH đói: 109 mg/dL
• HbA1c: 6,4%

ĐTĐ?

2
Thai 8 tuần
• ĐH đói: 109 mg/dL
• HbA1c: 6,4%

ĐTĐ thai
kỳ

3
Thai 28 tuần
• ĐH đói: 109 mg/dL
• HbA1c: 6,4%

Phân loại rối loạn đường huyết
ĐH
(mg/dL)

Đái tháo đường nguyên phát

126

Đái tháo
đường thai
kỳ

92

Thai 8 tuần
• ĐH đói: 109 mg/dL
• HbA1c: 6,4%

Bình thường
0

12

24 - 28

40 Tuần thai

Phân loại rối loạn đường huyết
ĐH
(mg/dL)

Đái tháo đường nguyên phát

126

WHO
Đái tháo
đường thai kỳ

92

Đái tháo
đường thai kỳ

Bình thường
0

12

24 -28

40 Tuần thai


Những khó khăn trong tầm sốt GDM


Về phía Bác sĩ:
– Cịn nhiều nơi chưa quan tâm
– Khơng có đồng thuận: phác đồ chẩn đốn nào?



Thai phụ:
– Nhiều thơng tin gây hoang mang
– Khó khăn tiếp cận trung tâm y tế
– OGTT: thời gian thực hiện 2-3 giờ



Nguồn lực:
– Nhân sự tại phòng khám
– Phương tiện xét nghiệm: dung dịch glucose, đo ĐH


Kết luận


Đái tháo đường thai kỳ (GDM) dùng đề cập đến nhóm thai ph ụ có
tăng đường huyết mức độ nhẹ - liên quan đến thai kỳ - lo ại tr ừ các
trường hợp đái tháo đường nguyên phát, tăng đường huyết rõ.



Tầm soát ĐTĐ nguyên phát vào lần khám tiền sản đầu tiên



Tầm soát GDM vào tuần lễ 24-28 thai kỳ:
– Nghiệm pháp OGTT 75g: Đo ĐH đói, sau 1 giờ, sau 2 giờ
– Chẩn đoán GDM khi chỉ cần MỘT chỉ số vượt giới hạn:


ĐH đói 92 mg/dL



Sau 1 giờ 180 mg/dL



Sau 2 giờ 153 mg/dL


Trân trọng Cám ơn!