(Luận Văn) Nghiên Cứu Một Số Đặc Điểm Dịch Tễ Bệnh Tiên Mao Trùng (Trypanosomiasis) Ở Trâu Tại Huyện Yên Sơn – Tỉnh Tuyên Quang Và Thử Nghiệm Phác Đồ Điều Trị.pdf

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

HÀ XUÂN BÁCH
TÊN ĐỀ TÀI:

“NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ BỆNH TIÊN MAO

lu

TRÙNG (TRYPANOSOMIASIS) Ở TRÂU TẠI HUYỆN YÊN SƠN –
TỈNH TUYÊN QUANG VÀ THỬ NGHIỆM PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ”

an
n

va

p
ie
gh
tn
to

d
oa
nl

w
do

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
: Chính quy

Chuyên ngành

: Thú y

nv

a
lu

Hệ đào tạo

an

Khoa

ll

fu

: 2009 - 2014

oi

m

Khóa học

: Chăn ni thú y

Giảng viên hướng dẫn : ThS. Phạm Thị Trang

at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2013

n

va
ac

th
si

59

LỜI CẢM ƠN
Em xin chân thành gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu và quý thầy cô
trường Đại học Nơng lâm – Thái Ngun đã tận tình giúp đỡ, giảng dạy,
truyền đạt những kiến thức bổ ích, những kinh nghiệm quý báu cho em
trong suốt quá trình học tập tại trường giúp em tự tin vững bước đi trên con
đường khi khơng cịn ngồi trên ghế nhà trường.
Em xin cảm ơn các thầy, cô giáo khoa chăn nuôi thú y đã giúp đỡ,
chỉ bảo tận tình và tạo những điều kiện thuận lợi nhất trong suốt khóa học
cũng như trong thời gian em thực hiện khóa luận tốt nghiệp.

lu
an
n

va

p
ie
gh
tn
to

Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới ThS. Phạm Thị Trang
người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, đóng góp ý kiến giúp đỡ em trong
suốt quá trình thực hiện bài khóa luận.

w
do

Em xin gửi lời cảm ơn tới Chi cục thú y tỉnh Tuyên Quang, trạm thú
y huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong
q trình thực hiện khóa luận tại cơ sở.

d
oa
nl

Đồng thời em cũng xin bày tỏ lịng biết ơn tới gia đình, bạn bè đã
giúp đỡ, động viên em hoàn thành tốt việc học tập, nghiên cứu của mình
trong suốt quá trình học tập vừa qua.

a
lu

nv

Cuối cùng em xin kính chúc q thầy cơ và gia đình ln ln
mạnh khỏe, hạnh phúc, thành đạt trong cơng tác giảng dạy và nghiên
cứu khoa học.

an

ll

fu

oi

m

Thái Nguyên,ngày… tháng … năm 2013

at

nh

Sinh viên

z
z
ai

gm

@
l.c

Hà Xuân Bách

om
an

Lu
n

va

ac

th
si


60

LỜI NÓI ĐẦU
Thực tập tốt nghiệp là một giai đoạn trong quá trình đào tạo cán bộ
khoa học kỹ thuật vững về lý thuyết, giỏi về tay nghề. Trong khoảng thời
gian này sinh viên phải đem những kiến thức đã học ứng dụng vào thực tế
sản xuất, để củng cố sâu thêm những kiến thức đã được học trong nhà
trường, nâng cao trình độ kiến thức chun mơn và học tập phương pháp
nghiên cứu khoa học.

lu
an
n

va

p
ie
gh
tn
to

Nhằm thực hiện đúng hiệu quả và phương châm đào tạo: "Học đi đôi
với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn, nhà trường gắn liền với xã hội",

giúp sinh viên nâng cao trình độ chuyên môn, nắm vững phương pháp
nghiên cứu và ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để
sau khi ra trường mỗi sinh viên trở thành một cán bộ có trình độ chun
mơn vững vàng đưa ngành chăn ni ngày càng phát triển góp phần vào
cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Từ phương châm đó, được sự nhất trí của nhà trường, của khoa chăn

w
do

ni thú y, dưới sự giúp đỡ của cô giáo hướng dẫn và sự tiếp nhận của trạm

d
oa
nl

thú y huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang . Em đã về thực tập tại địa bàn và

a
lu

triển khai đề tài: "Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao

nv

trùng (Trypanosomiasis) ở trâu tại huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang

an

và thử nghiệm phác đồ điều trị”.

ll

fu
oi

m

Do thời gian thực tập có hạn, trình độ chun mơn, kinh nghiệm thực
tiễn chưa nhiều nên đề tài của em không tránh khỏi những thiếu sót.

nh

at

Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp q báu của các
thầy, cơ giáo cùng các bạn để khóa luận của em được hồn thiện hơn.

z

z

ai

gm

@

Em xin chân thành cảm ơn!

l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th
si


61

MỤC LỤC

Phần 1: MỞ ĐẦU ................................................................................... 1
1.1. Đặt vấn đề ........................................................................................ 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................... 2
1.3. Ý nghĩa của đề tài ............................................................................. 2
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ............................... 2

lu
an

1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn .................................................................. 3

n

va

Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................... 4

p
ie
gh
tn
to

2.1. Cơ sở khoa học của đề tài ................................................................. 4
2.1.1. Đặc điểm hình thái, cấu trúc và phân loại Trypanosoma ................. 4

w
do

2.1.1.1. Vị trí của tiên mao trùng Trypanosoma trong hệ thống phân

d
oa
nl

loại động vật học ..................................................................................... 4
2.1.1.2. Đặc điểm hình thái, cấu tạo của tiên mao trùng ........................... 5

a
lu

nv

2.1.1.3. Cấu trúc kháng nguyên của tiên mao trùng Trypanosoma

an

evansi ...................................................................................................... 6

ll

fu
oi

m

2.1.2. Dịch tễ học bệnh tiên mao trùng ..................................................... 9

at

nh

2.1.2.1. Phân bố của bệnh ........................................................................ 9

z

2.1.2.2. Vật chủ và vật môi giới truyền bệnh tiên mao trùng .................. 10

z
gm

@

2.1.2.3. Tuổi vật chủ, mùa mắc bệnh ...................................................... 13

ai

2.1.3. Đặc điểm bệnh lý và lâm sàng của bệnh ....................................... 14

l.c

om

2.1.3.1. Đặc điểm bệnh lý ...................................................................... 14

an

Lu

2.1.3.2. Triệu chứng lâm sàng của bệnh tiên mao trùng ở trâu ................ 16

n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

62

2.1.3.3. Bnh tớch ca bnh tiờn mao trựng ............................................ 17
2.1.4. Chẩn đoán bệnh tiên mao trùng .................................................... 18
2.1.4.1. Chẩn đoán lâm sàng .................................................................. 18
2.1.4.2. Chẩn đốn thí nghiệm ............................................................... 18
2.1.5. Phòng trị bệnh tiên mao trùng cho trâu ......................................... 24
2.1.5.1. Phịng bệnh ............................................................................... 24
2.1.5.2. Điều trị bệnh ............................................................................. 27

lu
an

2.2. Tình hình nghiên cứu về bệnh tiên mao trùng .................................. 28

n

va

2.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................. 28

p
ie
gh
tn
to

2.2.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài .............................................. 30
Phần 3: ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................... 33

w
do

d
oa
nl

3.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu .................................................... 33
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................. 33

a
lu

nv

3.1.2. Vật liệu nghiên cứu ...................................................................... 33

an

ll

fu

3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu .................................................... 34

oi

m

3.2.1. Địa điểm nghiên cứu .................................................................... 34

at

nh

3.2.2. Thời gian nghiên cứu ................................................................... 34

z

3.3. Nội dung nghiên cứu ....................................................................... 34

z
@

gm

3.3.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao trùng (Trypamosoma

ai

evansi) ở trâu tại huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang .................................. 34

l.c

om

3.3.1.1. Nghiên cứu tình hình nhiễm bệnh tiên mao trùng của trâu ở

an

Lu

một số xã thuộc huyện Yên Sơn – Tỉnh Tuyên Quang ............................. 34

n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

63

3.3.1.2. Nghiờn cu v cụn trựng mụi gii truyn bnh tiên mao trùng ... 34
3.3.2. Nghiên cứu phác đồ điều trị bệnh T. evansi cho trâu và đề xuất
biện pháp phòng chống .......................................................................... 35
3.3.2.1. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng ......................... 35
3.3.2.2. Đề xuất biện pháp phòng chống bệnh do T. Evansigây ra cho
trâu ở huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang ............................................ 35

3.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................. 35
3.4.1. Phương pháp thu thập mẫu ........................................................... 35

lu
an

3.4.1.1. Phương pháp thu thập mẫu máu trâu ........................................ 35

n

va

3.4.1.2. Phương pháp lấy mẫu máu ........................................................ 36

p
ie
gh
tn
to

3.4.2. Phương pháp phát hiện tiên mao trùng trong mẫu ......................... 36
3.4.2.1. Phương pháp xem tươi (Direct smear) ....................................... 36

w
do

3.4.2.2. Phương pháp nhuộm Giemsa tiêu bản máu khô (Romanovsky) .. 36

d
oa

nl

3.4.2.3. Phương pháp tiêm truyền động vật thí nghiệm........................... 37

nv

a
lu

3.4.3. Phương pháp thu thập định loại côn trùng môi giới truyền bệnh

an

tiên mao trùng ....................................................................................... 37

fu

ll

3.4.4. Một số quy định trong nghiên cứu đặc điểm dịch tễ ..................... 38

m

oi

3.4.5. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng ............................ 38

nh

at

3.5. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................... 39

z
z

gm

@

Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................... 40
4.1. Xác định một số đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao trùng ở trâu tại

ai

l.c

huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang ............................................................ 40

om

Lu

4.1.1. Tỷ lệ nhiễm bệnh tiên mao trùng ở trâu tại các xã thuộc huyện Yên

an

Sơn – tỉnh Tuyên Quang ............................................................................ 40

n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

64

4.1.2. T l nhim tiờn mao trựng trõu theo lứa tuổi............................ 41
4.1.3. Tỷ lệ nhiễm bệnh tiên mao trùng ở trâu theo mùa vụ .................... 43
4.2. Nghiên cứu về côn trùng môi giới truyền bệnh tiên mao trùng ........ 45
4.2.1. Thành phần các lồi ruồi, mịng ở huyện n Sơn ................................ 45
4.2.2. Quy luật hoạt động của các loài ruồi, mòng ở các xã thuộc huyện
Yên Sơn , tỉnh Tuyên Quang ................................................................... 47
4.3. Nghiên cứu phác đồ điều trị bệnh T. evansi cho trâu tại huyện Yên
Sơn – tỉnh Tuyên Quang ........................................................................ 50

lu
an

4.3.1. Xây dựng phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng ............................ 50

n

va

4.3.1.1. Thử nghiệm thuốc điều trị bệnh tiên mao trùng trên diện hẹp .... 50

p
ie
gh
tn
to

4.3.1.2. Ứng dụng phác đồ có hiệu quả cao trong điều trị bệnh tiên mao

trùng ở huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang ........................................... 51

w
do

4.3.2. Đề xuất một số biện pháp phòng chống bệnh T. evansi cho trâu ở

d
oa
nl

các địa phương thuộc huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang ..................... 52

a
lu

Phần 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ..................................................... 53

nv

5.1. Kết Luận ......................................................................................... 53

an

ll

fu

5.2. Đề nghị ........................................................................................... 54

m

oi

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 55

at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c

om
an

Lu
n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

65

DANH MC CC T VIT TT

lu
an

: Cng s

TMT

: Tiờn mao trùng

Kg

: Kilôgam

TT

: Thể trọng

Nxb

: Nhà xuất bản

T. evansi

: Trypanosoma evansi

VGS

: Vanant Glycoprotein Surface

ISG

: Invanant Surface Glycoprotein

VAT

: Variable Antigen Typet

LATEX

: Latex Agglutination Test

IFAT

: Indirect Fluorecent Antibody Test

ELISA

: Enzym Linked Immunosorbent Assay

CATT

: Card Agglutination Test for

n

va

Cs

p
ie
gh
tn
to

d
oa
nl

w
do

Trypanosomiasis

nv

a
lu
an
ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

66

DANH MC CC BNG

Bng 4.1: T l nhim bnh tiờn mao trùng ở trâu tại một số xã
thuộc huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang........................................ 40
Bảng 4.2: Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng ở trâu theo lứa tuổi .......................... 42
Bảng 4.3. Tỷ lệ nhiễm bệnh tiên mao trùng ở trâu
theo các tháng trong năm ........................................................... 44
Bảng 4.4: Sự phân bố và tần suất xuất hiện các lồi ruồi, mịng ở

lu
an

huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang................................................... 45

n

va

Bảng 4.5: Biến động thành phần lồi ruồi, mịng ở các xã

p
ie
gh
tn
to

thuộc huyện n Sơn – tỉnh Tuyên Quang........................................ 46

Bảng 4.6: Quy luật hoạt động theo tháng của các lồi ruồi, mịng ở các xã
thuộc huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang................................ 47

w
do

Bảng 4.7: Quy luật hoạt động của các lồi ruồi, mịng theo thời gian trong ngày

d
oa
nl

ở các xã thuộc huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang ................. 48

a
lu

Bảng 4.8: Thử nghiệm thuốc điều trị tiên mao trùng trên diện hẹp ............. 50

nv

Bảng 4.9: Ứng dụng phác đồ có hiệu quả cao trong điều trị bệnh tiên mao trùng cho

an

trâu ở các địa phương thuộc huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang......... 51

ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c

om
an

Lu
n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

1

Phn 1
M U
1.1. t vn
Bnh tiờn mao trựng hay còn gọi là bệnh ngã nước, trâu bò mắc bệnh
thể cấp tính thường sốt cao 41 - 41,70C với các triệu chứng thần kinh như
ngã quỵ, kêu rống, đi vòng tròn… Trâu bò bệnh sẽ chết sau 7 - 15 ngày. Ở
thể mãn tính, các triệu chứng lâm sàng nhẹ hơn và bệnh kéo dài 1 - 2 tháng,
con vật ngày càng gầy, da khô mốc, niêm mạc mắt tụ máu màu đỏ tía, đơi

lu

khi có chấm máu, chảy nước mắt và mắt có nhiều dử đặc như keo, niêm

an
n

va

mạc mắt vàng nhạt hay sẫm. Sức khoẻ suy yếu dần, kém ăn, kém nhai lại,
đi phân táo có lẫn máu hoặc đi tháo lỏng mùi thối khắm, có khi con vật đi

p
ie
gh
tn
to

ỉa ra cả màng ruột, nát từng đoạn. Thường thấy có thuỷ thũng ở hầu, ức,

nách, chân, háng. Trường hợp bệnh nặng, con vật đột ngột sốt cao, bụng

w
do

chướng to rồi lăn ra chết.

d
oa
nl

Theo số liệu của Phạm Sỹ Lăng (1982) [8], Phan Địch Lân và cộng

sự (2004) [13], Phan Văn Chinh (2006) [4], bệnh tiên mao trùng xuất hiện

nv

a
lu

ở nhiều vùng trên cả nước, với tỷ lệ mắc khá cao: trên trâu là 13 - 30%, trên

an

bò là 7 - 14%, trong đó tỷ lệ gia súc chết lên tới 6,3 - 20%.

ll

fu

Cũng theo báo cáo của các tác giả trên, tỷ lệ mắc Trypanosoma

oi

m

evansi ở gia súc vùng núi và trung du cao hơn các vùng đồng bằng và ven

at

nh

biển. Trong khi đó, ở nước ta, chăn nuôi gia súc nhai lại để cung cấp sức

z

kéo, thịt, sữa lại tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền núi và trung du, là các

z

@

vùng có điều kiện tự nhiên thích hợp cho sự phát triển chăn ni gia súc

ai

gm

nhai lại, nhưng cơ sở hạ tầng phục vụ công tác chẩn đốn và điều trị tại địa

l.c

phương cịn yếu kém, dẫn tới hệ quả là bệnh tiên mao trùng trở nên phổ

om

biến hơn, nghiêm trọng hơn và gây thiệt hại lớn hơn.

an

Lu

n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

2

Kh nng phỏt sinh v phỏt trin bnh tiờn mao trùng phụ thuộc
nhiều vào điều kiện thời tiết, khí hậu, tập quán chăn nuôi và chế độ làm
việc của gia súc. Sự thay đổi các điều kiện trên sẽ ảnh hưởng sẽ ảnh hưởng
đến khả năng gây bệnh cũng như dịch tễ bệnh. Bên cạnh đó, việc mở cửa
thương mại, phát triển du lịch cũng dẫn tới sự du nhập các tác nhân gây
bệnh mới, hoặc tạo nên các biến chủng gây bệnh mới làm cho tình hình
bệnh ngày càng phức tạp hơn. Huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang là
huyện có diện tích rộng với số lượng trâu lớn. Với địa hình đồi núi cùng
với nhiều ao hồ sơng suối và tập quán chăn thả tập trung, đây là điều kiện

lu
an

thuận lợi cho bệnh tiên mao trùng lây lan và phát triển.

n

va

Xuất phát từ nhu cầu thực tế sản xuất, chúng tôi tiến hành nghiên

p
ie
gh
tn
to

cứu đề tài: “Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh tiên mao trùng

(Trypanosomiasis) ở trâu tại huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang và thử

nghiệm phác đồ điều trị”.

w
do

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

d
oa
nl

- Xác định các đặc điểm dịch tễ bệnh do Trypanosoma evansi gây ra

nv

a
lu

ở đàn trâu tại huyện Yên Sơn – tỉnh Tuyên Quang.

an

- Lựa chọn phác đồ điều trị bệnh tiên mao trùng có hiệu quả, phù hợp

ll

fu

với điều kiện chăn ni miền núi.

m

oi

- Xây dựng quy trình phịng, trị bệnh, góp phần hạn chế những

nh

thiệt hại do bệnh tiên mao trùng cho đàn trâu ở huyện Yên Sơn – tỉnh

at
z

Tuyên Quang.

z
gm

@

1.3. Ý nghĩa của đề tài

ai

1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học

l.c

an

Lu

và quy trình phịng chống bệnh tiên mao trùng ở trâu.

om

Kết quả của đề tài là những thông tin khoa học về đặc điểm dịch tễ

n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

3

1.3.2. í ngha trong thc tin
Kt qu ca ti là cơ sở khoa học để khuyến cáo người chăn ni
áp dụng quy trình phịng, trị bệnh tiên mao trùng. Nhằm hạn chế tỷ lệ
nhiễm và thiệt hại do Trypanosoma evansi gây ra. Góp phần nâng cao năng
suất chăn ni, thúc đẩy ngành chăn nuôi trâu phát triển.

lu
an
n

va
p
ie
gh
tn
to
d
oa
nl

w
do
nv

a
lu
an
ll

fu
oi

m
at

nh
z
z
ai

gm

@
l.c
om
an

Lu
n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

4

Phn 2
TNG QUAN TI LIU
2.1. C s khoa hc ca đề tài
Bệnh tiên mao trùng được Blanchard (1888) phát hiện đầu tiên ở
Việt Nam. Sau đó, bệnh được xác định là phổ biến ở hầu hết các tỉnh thành
trong cả nước. Bệnh do loài tiên mao trùng Trypanosoma evansi gây ra.
Trâu, bò, ngựa mắc bệnh dễ chết hoặc thiếu máu, suy nhược, giảm hoặc
mất khả năng sinh sản và sức sản xuất.

lu
an

2.1.1. Đặc điểm hình thái, cấu trúc và phân loại Trypanosoma

va

2.1.1.1. Vị trí của tiên mao trùng Trypanosoma trong hệ thống phân loại

n
p
ie
gh
tn
to

động vật học
Theo Levine et al (1980) (dẫn theo Lương Văn Huấn và cs, 1997)

[6], vị trí của tiên mao trùng trong hệ thống phân loại nguyên bào

w
do

(Protozoa) như sau:

d
oa
nl

Ngành Sarcomastigophora

a
lu

Phân ngành Mastigophora

nv

Lớp Zoomastigophorasida

an

ll

fu

Bộ Kinetoplastorida

oi

m

Phân bộ Trypanosomatorida

nh

Họ Trypanosomatidae Donein, 1901

at

Giống Trypanosoma Gruby, 1843

z

z

Giống phụ Megatrypanum Hoare, 1964

@

gm

Loài Trypanosoma (M) theileria

ai

Giống phụ Herpetosoma Donein, 1901

l.c

om

Loài Trypanosoma (H) leisi

an

Lu

Giống phụ Schizotrypanum Chagas, 1909
Loài Trypanosoma (S) cruzi

n

va
ac

th
si


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ


(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ

5

Ging ph Duttonella Chalmers, 1918
Loi Trypanosoma (D) vivax
Loi Trypanosoma (D) uniform
Giống phụ Nalmomonas Hoare, 1964
Loài Trypanosoma (N) congolense
Loài Trypanosoma (N) siminae
Loài Trypanosoma (N) vanhogi
Giống phụ Trypanozoon Liihe, 1906
Loài Trypanosoma (T) brucei

lu
an

Loài Trypanosoma (T) gambience

va

Loài Trypanosoma (T) rhodesiense

n
p
ie
gh
tn
to

Loài Trypanosoma (T) equiperdum
Giống phụ Pycnomonas Hoare, 1964
Loài Trypanosoma (P) suis

w
do

Giống phụ Trypanosoma Gruby, 1843

d
oa
nl

Loài Trypanosoma evansi Steel, 1885

a
lu

Trong các loài tiên mao trùng trên, có 7 lồi được tổ chức dịch tễ

nv

quốc tế (OIE) thơng báo là có khả năng gây bệnh cho người và động vật có vú,

an

oi

m

T. vivax.

ll

fu

đó là: T. brucei, T. congolense, T. cruzi, T. evansi, T. gambiense, T. siminae,

nh

2.1.1.2. Đặc điểm hình thái, cấu tạo của tiên mao trùng

at

Tiên mao trùng T. evansi được xếp vào loại đơn hình thái, cơ thể chỉ

z

z

là một tế bào, có kích thước nhỏ, chiều dài 18 - 34 µm (trung bình là 25

@

gm

µm), chiều rộng 1,5 - 2µm. Cơ thể có hình suốt chỉ mảnh hoặc hình thoi,

ai

cuối thân nhọn. Nhìn chung, cấu trúc cơ bản của T. evansi cũng giống như

l.c

an

Lu

trúc từ ngồi vào trong được chia thành 3 phần chính:

om

cấu trúc của các loài tiên mao trùng khác thuộc họ Trypanosomatidae. Cấu
- Vỏ: ngoài cùng là lớp vỏ dày 10 - 15 nm, vỏ được chia làm 3 lớp

n

va
ac

th
si

(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ(Luỏưn.vn).nghiên.cỏằâu.mỏằt.sỏằ.ỏÃc.iỏằm.dỏằch.tỏằ.bỏằnh.tiên.mao.trạng.(trypanosomiasis).ỏằ.trÂu.tỏĂi.huyỏằn.yên.sặĂn.õ.tỏằnh.tuyên.quang.v.thỏằư.nghiỏằm.phĂc.ỏằ.iỏằãu.trỏằ