Bài giảng Áp xe não do tai - TS. Quách Thị Cần

ÁP XE NÃO DO TAI
TS. QUÁCH THỊ CẦN
BV TAI MŨI HỌNG TW


ĐẠI CƯƠNG
Biến chứng của VTXC cấp,
mạn
 Đặc biệt là VTXC mạn tính hồi viêm
 Bao gồm áp-xe đại não và tiểu não
 Gặp cả người lớn và trẻ em
 Nếu phát hiện muộn và điều trị không đúng 
tỷ lệ tử vong cao



NGUYấN NHN V BNH SINH
1/ áp xe đại nÃo
Chia làm 2 giai đoạn
Giai đoạn tiến triển của viêm nhiễm từ tai lên màng nÃo
Viêm tiêu hủy xơng: hở trần hòm tai, sào bào, sào đạo
màng nÃo
Đờng máu hoặc khe hở bất thờng
Giai đoạn xâm nhập từ màng nÃo vào 2 đờng
Đờng kế cận: viêm màng nÃo tổ chức nÃo màng nÃo – mµng n·o – tỉ chøc n·o tỉ chøc n·o
 Đờng máu: ổ áp-xe thờng ở sâu


NGUYÊN NHÂN VÀ BỆNH SINH


ÁP XE TIỂU NÃO:






PHỔ BIẾN NHẤT LÀ ĐƯỜNG TM: VIÊM TĨNH
MẠCH BÊN
ĐƯỜNG MÊ NHĨ: QUA CỐNG TIỀN ĐÌNH VÀ
TÚI NỘI DỊCH HOẶC ỐNG BÁN KHUYÊN
MÀNG NÃO- ÁP XE NÃO
ĐƯỠNG XƯƠNG: TB Ở PHÍA SAU MÊ NHĨ –
XƯƠNG ĐÁ - MÀNG NÃO


GII PHU BNH
1/ Vị trí:
áp xe đại nÃo: thùy thái dơng, một số ở xa ổ viêm tai
áp xe tiểu nÃo: ở 1/3 trớc bán cầu tiểu nÃo
áp xe do viêm mê nhĩ: -> mặt sau xơng đá
áp xe do viêm tắc TMB: ở 2/3 sau xơng đá
2/ Số lợng:
Có thể một ổ hay nhiều ỉ
3/ Vá ¸p xe:
 Cã 3 líp ë ỉ ¸p-xe mới

Lớp ngoài: tổ chức nÃo bị viêm phù nề xuất huyết
Lớp giữa: tổ chức nÃo bị viêm mủ
Lớp trong: tổ chức hoại tử lẫn mủ

áp xe cũ: có vỏ dày và trở thành lớp xơ


GII PHU BNH
4/ Vi khuẩn gây bệnh:
Thờng là Steptococcus
Ngoài ra: Staphylococcus, Pneumococus, E Coli,
VK yếm khí
5/ Quá trình hình thành ổ áp màng nÃo tổ chức nÃo xe:
Gđ viêm nÃo: tổ chức nÃo bị viêm phù nề lan tỏa
Giai đoạn mng mủ: phù nề giảm, BC đa nhân thoái
hóa + TC nÃo bị hoại tử ổ áp xe trẻ cha có
vỏ
Giai đoạn nang hóa: có vỏ bao quanh túi mủ, khu
trú với sức đề kháng của ngời bÖnh


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
4 giai đoạn của áp-xe não:
1- Giai đoạn bắt đầu:
Gđ VTXCMT hồi viêm
Nếu được điều trị kháng sinh có thể giảm tr/ch
2 - Giai đoạn tiềm tàng:
Kéo dài vài tuần đến vài tháng

Sốt nhẹ, đau đầu, giảm trí nhớ
Chóng mặt, nơn
Có thể sốt


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
3- Giai đoạn toàn phát
Gồm 3 hội chứng lớn:
a/ HC tăng áp lực nội sọ:
Nhức đầu, nôn ( nôn dễ dàng, nôn vọt, nôn lúc no hoặc lúc đói)
Tinh thần trì trệ
Mạch chậm hoặc nhanh nhưng khơng đều
Phù gai thị
b/ HC nhiễm trùng
Là triệu chứng chủ yếu
Sốt nhẹ hoặc khơng sốt
Một số có biểu hiện VMN làm mờ tr/ch áp-xe não


TRIU CHNG LM SNG
3/ HC định khu:
Tùy thuộc vào vị trí ổ áp-xe
áp-xe đại nÃo:
Liệt 1/2 ngời bên đối diện
Bán manh cùng bên
Động kinh kiểu Bravais màng nÃo tổ chức nÃo Jackson
Mất ngôn ngữ
áp-xe tiểu nÃo:
Mất thăng bằng
Rối loạn vận động chủ động: quá tầm, rối tầm, mất liên vận, mất đồng

vận
Giảm trơng lực cơ
Rung giật nhÃn cầu tù ph¸t


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
4/ Giai đoạn kết thúc
Không được điều trị BN tử vong:
Hôn mê co giật ( tụt kẹt thùy thái d ương vào khe
Bichat)
Hôn mê ngừng hô hấp ( tụt kẹt hạnh nhân tiểu
não  lỗ chẩm
Hôn mê do viêm não lan tỏa ( vỡ ổ áp – xe)


TRIỆU CHỨNG CẬN LÂM SÀNG
Soi đáy mắt: phù gai thị, xung huyết võng mạc
Chọc dò tủy sống: cần hết sức thận trọng ( áp lực
tăng cao, DNT trong hoặc đục)
Chụp ĐM não
Điện não đồ
Chụp CT scan là phương pháp có giá trị


CÁC THỂ LÂM SÀNG
Theo vị trí ( áp xe tiểu não, áp xe đại não)

Thể lâm sàng:

áp- xe cấp:


chưa có vỏ bọc, viêm não rộng chưa có khu trú

HCMN rõ rệt

Chọc dò hút ra chất não nhạt

Diễn biến nặng  tử vong

áp-xe mạn tính:

Khơng có hội chứng nhiễm trùng

HC tăng áp lực nội sọ chỉ biểu hiện bằng nhức đầu kéo dài và âm ỉ

Thường dễ bỏ qua  khó chẩn đoán  tử vong do vỡ ổ áp xe

Thể màng não:

Biểu hiện VMN với sự thay đổi quan trọng của DNT

Sau phẫu thuật thấy tr/ch DNT tốt lên – lâm sàng xấu đi – nghĩ tới áp –xe
( quy luật Borrier)



TIẾN TRIỂN VÀ TIÊN LƯỢNG
Nếu không được điều trị  hôn mê và tử vong
áp xe tiểu não tiên lượng xấu hơn áp xe đại não
Nếu điều trị khỏi có thể có một số di chứng:

động kinh, giảm trí nhớ, mất ngôn ngữ..


ĐIỀU TRỊ
ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
 PHẪU THUẬT TIỆT CĂN XƯƠNG CHŨM +
DẪN LƯU ÁP XE
ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
 KHÁNG SINH
 CHỐNG PHÙ NÃO
 BỒI PHỤ ĐIỆN GIẢI


MỘT SỐ HÌNH ẢNH


MỘT SỐ HÌNH ẢNH


MỘT SỐ HÌNH ẢNH