Điện Biên Phủ sự kiện và tư liệu

Àiïån Biïn Phuã - Sûå kiïån vaâ tû liïåu

ÀIÏÅN BIÏN PH
SÛÅ KIÏÅN, TÛ LIÏÅU

Sûu têìm vâ biïn soẩn:

- Àẩi tấ Àưỵ Gia nam
- Thûúång tấ Nguỵn Àùng Vinh



1


Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

2

MC LC

Lúâi giúái thiïåu .................................................................................. 4
I- Àiïån Biïn Ph Tốm tùỉt nhûäng sûå kiïån chđnh........................... 6
II- Àiïån Biïn Ph : Mưåt sưë vùn kiïån vâ tû liïåu Thû, àiïån, nhêåt
lïånh, lïånh àưång viïn trong chiïën dõch Àiïån Biïn Phuã ............... 31
III. Caác lûåc lûúång vuä trang ta trong chiïën dõch Àiïån Biïn Ph 76
IV- Àiïån Biïn Ph: Nhịn tûâ phđa bïn kia.................................. 92
V. nghơa chiïën thùỉng Àiïån Biïn Ph .................................... 112
Bẩn coá biïët?................................................................................ 122

Àiïån Biïn Phuã - Sûå kiïån vaâ tû liïåu

3

“... Chiïën thùỉng Àiïån Biïn Ph àậ kïët thc vễ vang cåc khấng
chiïën lêu dâi, gian khưí, anh dng ca qn vâ dên cẫ nûúác ta
chưëng thûåc dên Phấp xêm lûúåc vâ sûå can thiïåp ca àïë qëc M. Àố
lâ thùỉng lúåi ca nhên dên ta, mâ cng lâ thùỉng lúåi chung ca têët
cẫ cấc dên tưåc bõ ấp bûác trïn thïë giúái. Chiïën thùỉng Àiïån Biïn Ph
câng lâm sấng ngúâi chên l ca ch nghơa Mấc - Lïnin trong thúâi
àẩi ngây nay: chiïën tranh xêm lûúåc ca bổn àïë qëc nhêët àõnh
thêët bẩi, cấch mẩng giẫi phống ca cấc dên tưåc nhêët àõnh thânh
cưng”.
Hưì Chđ Minh




Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

4

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU

Chiïën thùỉng Àiïån Biïn Ph lâ mưåt trong nhûäng trang sûã vễ
vang nhêët chưëng ngoẩi xêm ca dên tưåc ta, lâ mưåt trong nhûäng
trêån tiïu diïåt lúán nhêët trong lõch sûã àêëu tranh ca cấc dên tưåc bõ
ấp bûác chưëng lẩi mưåt àưåi qn xêm lûúåc nhâ nghïì ca bổn thûåc

dên. Chiïën thùỉng Àiïån Biïn Ph cố nghơa chđnh trõ, qn sûå vâ
qëc tïë vư cng to lúán, gốp phêìn chêëm dûát ch nghơa thûåc dên c
ca Phấp úã Àưng Dûúng vâ lâ tiïëng chng bấo hiïåu sûå sp àưí
hoân toân ca ch nghơa thûåc dên c trïn phẩm vi toân thïë giúái, cưí
v nhên dên cấc nûúác thåc àõa vâ nûãa thåc àõa vng lïn àêëu
tranh giânh àưåc lêåp, tûå do.
Tûâ chiïën thùæng Àiïån Biïn Phuã àïën nay, nûãa thïë k àậ trưi qua.
Trong thúâi gian êëy, biïët bao biïën cưë lúán lao àậ diïỵn ra trïn Tưí qëc
thên u ca chng ta, nhûng Àiïån Biïn Ph vêỵn lâ mưåt trong
nhûäng sûå kiïån vơ àẩi nhêët, mưåt chiïën thùỉng vễ vang, mưåt niïìm tûå
hâo to lúán ca nhên dên vâ qn àưåi ta.
Nhên dõp k niïåm 50 nùm chiïën thùỉng Àiïån Biïn Ph (7-51954 — 7-5-2004), chng tưi sûu têìm vâ biïn soẩn tâi liïåu “Àiïån
Biïn Ph — sỷồ kiùồn, tỷ liùồu nhựỗm cung cờởp nhỷọng thửng tin
phong ph, àa dẩng vâ cư àổng àïí bẩn àổc rưång rậi, àùåc biïåt lâ bẩn
àổc trong qn àưåi cố thïm tû liïåu nghiïn cûáu vâ tịm hiïíu vïì chiïën
cưng chối lổi nây ca dên tưåc ta.




Àiïån Biïn Ph - Sûå kiïån vâ tû liïåu

5

Trong quấ trịnh sûu têìm, biïn soẩn cố thïí côn cố nhûäng thiïëu
sốt nhêët àõnh, mong bẩn àổc lûúång thûá.

Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

6

I- ÀIÏÅN BIÏN PH
TỐM TÙỈT NHÛÄNG SÛÅ KIÏÅN CHĐNH

Ngây 24-7-1953
Hưåi àưìng qëc phông Phấp hổp tẩi Pari dûúái sûå ch tổa ca
Tưíng thưëng Vanhxùng Ưriưn thưng qua kïë hoẩch Nava. Theo àố,
trong Àưng Xn 1953-1954 qn Phấp thûåc hiïån phông ngûå
chiïën lûúåc úã phđa Bùỉc vơ tuën 18, trấnh giao chiïën toân diïån vúái
ta; àưìng thúâi tùng cûúâng lûåc lûúång cú àưång tiùởn cửng Nam vụ tuyùởn
18 nhựỗm bũnh ừnh miùỡn Nam vâ miïìn Trung Àưng Dûúng. Tûâ
ma thu nùm 1954 sệ chuín sang tiïën cưng úã phđa Bùỉc Hoânh
Sún àïí tẩo ra mưåt cc diïån qn sûå múái vâ mưåt giẫi phấp chđnh trõ
cố lúåi cho cåc chiïën tranh mâ Phấp àang tiïën hânh.
Ngây 1-8-1953
Nava trúã lẩi Àưng Dûúng vâ bùỉt tay vâo tưí chûác àưåi qn chiïëm
àống nhû kïë hoẩch àậ àõnh.
Ngây 20-8-1953
Tưíng qn y trịnh lïn Bưå Chđnh trõ bẫn àïì ấn “tịnh hịnh àõch
- ta úã Bùỉc Bưå sau khi àõch rt khỗi Nâ Sẫn vâ ch trûúng tấc chiïën
ca ta trong Thu Àưng 1953”.
Cëi thấng 9-1953
Bưå Chđnh trõ Ban Chêëp hânh Trung ûúng Àẫng hổp tẩi Tón
Keo, chên ni Hưìng (Tun Quang) thåc cùn cûá àõa Viïåt Bùỉc dûúái
sûå ch trị ca Ch tõch Hưì Chđ Minh. Hưåi nghõ xấc àõnh phûúng
chêm tấc chiïën ca ta lâ: tđch cûåc, ch àưång, cú àưång, linh hoẩt.
Hûúáng chđnh ca chiïën cc Àưng Xn 1953-1954 lâ Têy Bùỉc, cấc

hûúáng khấc lâ phưëi húåp.




Àiïån Biïn Ph - Sûå kiïån vâ tû liïåu

7

Thûúång tìn thấng 11-1953
Bưå phêån chín bõ chiïën trûúâng ca Àẩi àoân 316 lïn Têy Bùỉc.
Ngây 2-11-1953
Tûúáng Nava gûãi chó lïånh àùåc biïåt cho tûúáng Cưnhi, chó huy
qn àưåi viïỵn chinh Phấp úã Bùỉc Bưå, chín bõ chiïëm àống Àiïån
Biïn Ph.
Àiïån Biïn Ph lâ mưåt thung lng lông chẫo úã phđa Têy vng
rûâng ni Têy Bùỉc. Cấnh àưìng Àiïån Biïn Ph dâi khoẫng 18km,
rưång tûâ 6 ( 8 km. Àiïån Biïn Ph nựỗm trùn ngaọ ba nhiùỡu ỷỳõng
giao thửng quan troồng, phủa Àưng Bùỉc nưëi liïìn vúái Lai Chêu; phđa
Àưng vâ Àưng Nam nưëi liïìn vúái Tìn Giấo, Sún La, Nâ Sẫn; phđa
Têy thưng vúái Lng Prabùng vâ phđa Nam thưng vúái Sờỡm Nỷa
(Laõo). ừa hũnh bựỗng phựống. Vaõo muõa khử, iùồn Biïn Ph lâ mưåt
àõa bân thån tiïån cho viïåc sûã dng xe tùng, xe cú giúái. Àiïån Biïn
Ph lâ mưåt võ trđ chiïën lûúåc cú àưång giûäa miïìn Bùỉc Viïåt Nam,
Thûúång Lâo vâ miïìn Têy Nam Trung Qëc, cố thïí trúã thânh mưåt
cùn cûá lc qn vâ khưng qn rêët thån lúåi ca Phấp úã vng
Àưng Nam ấ.
Ngây 12-11-1953
Tûúáng Cưnhi viïët thû cho tûúáng Nava phẫn àưëi viïåc chiïëm
àống Àiïån Biïn Ph. Trong thû cố àoẩn viïët: “Nhûäng vêën àïì chiïën

lûúåc ca ngâi àïì ra khưng quan hïå gị àïën mẫnh àêët mâ ngâi àậ
giao phố cho tưi”.
Ngây 15-11-1953
Àẩi àoân 316 gưìm Trung àoân 174 vâ Trung àoân 18 àûúåc lïånh
hânh qn lïn Têy Bùỉc.
Tûâ ngây 19 àïën 23-11-1953
Tẩi Àõnh Hoấ (Thấi Ngun), Bưå Tưíng tû lïånh múã hưåi nghõ cấn
bưå tûâ trung àoân trúã lïn phưí biïën nhiïåm v qn sûå vâ kïë hoẩch
Àưng Xn 1953-1954.




Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

8

Ngây 20-11-1953
Àẩi àoân 304 tiïën qn lïn Têy Bùỉc. Àïí àấnh lẩc hûúáng àõch,
àẩi àoân àậ bđ mêåt ngóåt vïì àấnh phc kđch àõch úã Ph Thổ.
Tûâ ngây 20 àïën 22-11-1953
- Qn Phấp dûúái sûå chó huy ca tûúáng Gin múã cåc hânh qn
Castor (Hẫi ly) nhẫy d chiïëm Àiïån Biïn Ph.
- Tiïíu àoân 910 thåc Trung àoân Sún La ca ta àấnh àõch
sët ngây àïm, tiïu diïåt 300 tïn àõch.
Ngây 29-11-1953
- Àẩi àoân 308 cng àûúåc lïånh tiïën qn lïn Têy Bùỉc.
- Cng ngây, Nava vâ Cưnhi lïn Àiïån Biïn Ph. ngưìi trïn mấy
bay, hai viïn tûúáng thûåc dên thẫo lån vâ thưëng nhêët cûã Àúâ
Cấtxtúri thay Gin chó huy têåp àoân cûá àiïím Àiïån Biïn Ph.

Ngây 30-11-1953
Àúâ Cấtxtúri àûúåc bưí nhiïåm chó huy “qn àưìn tr Àiïån Biïn
Ph”.
Ngây 3-12-1953
Nava quët àõnh tiïëp nhêån chiïën àêëu vúái quên ta úã Àiïån Biïn
Ph vâ ra lïånh rt bỗ Lai Chêu cho lûåc lûúång vïì bẫo vïå Àiïån Biïn
Ph, àưìng thúâi giao nhiïåm v cho Bưå chó huy qn Phấp úã Bùỉc Bưå
phẫi baóo vùồ iùồn Biùn Phuó bựỗng bờởt cỷỏ giaỏ naõo vâ àûa thïm lûåc
lûúång tùng cûúâng phông ngûå, xêy dûång Àiïån Biïn Ph thânh mưåt
phấo àâi mâ chng hunh hoang gổi lâ “bêët khẫ xêm phẩm”.
Ngây 6-12-1953
- Bưå Chđnh trõ nghe Tưíng qn y bấo cấo quët têm tiïën cưng
vâ quyïët àõnh múã chiïën dõch Àiïån Biïn Phuã; thaânh lêåp Ban chó
huy chiïën dõch, cûã àưìng chđ Vộ Ngun Giấp lâm Chó huy trûúãng
kiïm Bđ thû Àẫng y Mùåt trêån.




Àiïån Biïn Phuã - Sûå kiïån vaâ tû liïåu

9

- Cuâng ngây Àẩi tûúáng Vộ Ngun Giấp gûãi thû kïu gổi cấn bưå
vâ chiïën sơ quët têm hoân thânh nhiïåm v tiïu diïåt sinh lûåc àõch,
giẫi phống àưìng bâo Têy Bùỉc.
Ngây 7-12-1953
Àẩi àoân 316 àûúåc lïånh nhanh chống tiïu diïåt àõch úã Lai Chêu,
Àẩi àoân 308 bao vêy àõch úã Àiïån Biïn Ph khưng cho chng chẩy
sang Lâo.

Ngây 24-12-1953
- Àẩi àoân 312 tiïën qn lïn Têy Bùỉc
- Cng ngây, Nava dûå lïỵ Nưen vúái binh lđnh Phấp àưìn tr úã
Àiïån Biïn Ph. Nava nối vúái cấc binh sơ ca hùỉn lâ qn Viïåt
Minh àang gùåp khố khùn rêët lúán vïì hêåu cêìn, cung cêëp, qn àưåi
viïỵn chinh Phấp nhêët àõnh thùỉng lúåi...
Ngây 31-12-1953
Nava chó thõ cho Cưnhi vâ Àúâ Crevưcú nghiïn cûáu kïë hoaåch ruát
lui cuãa Àiïån Biïn Phuã (kïë hoaåch Xïnưphưng).
Ngây 5-1-1954
- Bưå Tưíng tû lïånh ra lïånh cho cấc àún võ dûå bõ tiïën qn lïn
Têy Bùỉc.
- Cng ngây, Àẩi tûúáng Vộ Ngun Giấp cng lïn àûúâng ài
Àiïån Biïn Ph.
Ngây 14-1-1954
Tẩi Thêím Pa, Àẫng y vâ Bưå Chó huy Mùåt trêån Àiïån Biïn
Ph triïåu têåp hưåi nghõ bân kïë hoẩch tiïën cưng vâo têåp àoân cûá
àiïím Àiïån Biïn Ph theo phûúng chêm “àấnh nhanh, giẫi quët
nhanh”, nhûng nïëu àõch thay àưíi ta cng cố thïí vêån dng phûúng
chêm “àấnh chùỉc, tiïën chùỉc”. Giúâ nưí sng àûúåc quy àõnh vâo 16 giúâ
ngây 20-1-1954.
Ngây 15-1-1954
Qn ta kếo phấo lïn ni, chiïëm lơnh cấc võ trđ quanh Àiïån
Biïn Ph.



Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

10

Ngây 16-1-1954
Tẩi Mûúâng Phùng, núi àùåt Súã chó huy chiïën dõch, Hưåi nghõ cấn
bưå àûúåc khai mẩc. Sau khi nghiïn cûáu k kiïën ca àưìng chđ Tưíng
tû lïånh vâ cấc kiïën ca nhûäng phấi viïn tûâ cấc àún võ vïì bấo cấo,
Àẫng y chiïën dõch nhêët trđ quët àõnh thay àưíi cấch àấnh,
chuín sang vêån dng phûúng chêm “àấnh chùỉc, tiïën chùỉc”.
Ngây 2-2-1954
Tûúáng Ư Àanien - Chó huy cấc lûåc lûúång qn M úã Thấi Bịnh
Dûúng, trûúãng phấi àoân qn M úã Àưng Dûúng lïn thõ sất vâ
kiïím tra Àiïån Biïn Ph. Ưng ta tỗ “rêët hâi lông” vïì tưí chûác
phông ngûå úã àêy.
Ngây 3-2-1954
Àõch thẫ truìn àún úã Àiïån Biïn Ph thấch thûác ta tiïën cưng.
Ngây 5-2-1954
Qn ta cú bẫn hoân thânh cưng viïåc kếo phấo ra àïí chín bõ
lẩi theo cấch àấnh múái.
Ngây 17-2-1954
Tẩi Àiïån Biïn Ph, Bưå Chó huy Mùåt trêån triïåu têåp hưåi nghõ bân
kïë hoẩch tiïën cưng vâo Àiïån Biïn Ph theo phûúng chêm “àấnh
chùỉc, tiïën chùỉc”, bẫo àẫm àấnh chùỉc thùỉng.
Ngây 18-2-1954
- Nava vâ Cưnhi lïn thùm Àiïån Biïn Ph.
- Cng ngây, Hưåi nghõ Bưå trûúãng ngoẩi giao 4 nûúác Liïn Xư,
Anh, Phấp, M hổp tẩi Bếclin ra thưng bấo sệ hổp bân vïì vêën àïì
“lêåp lẩi hoâ bịnh úã Àưng Dûúng”
tẩi Giúnevú vâo thấng 4-1954.
Ngây 19-2-1954
- Th tûúáng Plïven cng nhiïìu quan chûác chđnh ph vâ tûúáng
lơnh qn àưåi Phấp lïn thõ sất Àiïån Biïn Ph (trong àố cố Thûá

trûúãng Bưå Qëc phông Phấp Àúâ Súvinhï, cấc tûúáng Ïly, Bưàï,
Blùng...)




Àiïån Biïn Phuã - Sûå kiïån vaâ tû liïåu

11

- Cuâng ngây, Nava nhêån àõnh “ngổn trâo tiïën cưng ca Viïåt
Minh àậ àïën lc xëng” vâ ra lïånh phẫn cưng trïn khùỉp cấc chiïën
trûúâng Àưng Dûúng.
Ngây 22-2-1954
Tẩi mùåt trêån Àiïån Biïn Ph, Bưå Chó huy Mùåt trêån triïåu têåp hưåi
nghõ cấn bưå chiïën dõch àïí kiïím àiïím cưng tấc chín bõ tiïën cưng
àúåt mưåt.
Ngây 28-2-1954
- Àẩi tûúáng, Tưíng Tû lïånh Vộ Ngun Giấp àïën thùm hưåi nghõ
àưång viïn chiïën dõch ca cấn bưå phấo binh.
- Cng ngây, qn àõch àấnh ra thùm dô úã phđa Àưng Nam
Àiïån Biïn Ph.
Ngây 1-3-1954
- Plïven vïì Pari tun bưë: “úã Àưng Dûúng khưng cố vêën àïì
qn sûå, chó cố vêën àïì chđnh trõ mâ thưi”.
- Tẩi Àiïån Biïn Ph àõch lẩi àấnh ra thùm dô ta úã phđa Têy.
Ngây 4-3-1954
Nava lẩi cng Cưnhi ài kiïím tra Àiïån Biïn Ph. Àúâ Cấtxtúri
thêëy khưng cêìn tùng thïm lûåc lûúång cho àưìn tr khi Nava gúåi
mën àûa thïm 3 tiïíu àoân.

Ngây 8-3-1954
- Tẩi Àiïån Biïn Ph, trổng phấo 105mm vâ phấo cao xẩ ca ta
bùỉt àêìu vâo chiïëm lơnh trêån àõa.
- Phông nhị (tịnh bấo) ca Cưnhi bấo cấo nhûäng triïåu chûáng tỗ
ra qn ta sệ tiïën cưng Àiïån Biïn Ph vâo ngây 15-3. Nava xấc
nhêån àiïìu oỏ, nhỷng laồi cho rựỗng quờn ta khoỏ maõ vỷỳồt qua àûúåc
rêët nhiïìu khố khùn àïí àûa phấo àïën gêìn lông chẫo Àiïån Biïn.
Ngây 9-3-1954
Nhêån àûúåc tin ngây 15-3 qn ta sệ tiïën cưng vâo hïå thưëng
àûúâng sưë 5, vâo cấc sên bay vâ cố thïí cẫ Àiïån Biïn Ph, Cưnhi vưåi
xin gêëp 3 tiïíu àoân khinh qn àïí bưí sung cho cấc àún võ d vâ xe



Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

12

tùng àậ bõ xưåc xïåch, chín bõ àưëi phố vúái ta úã mựồt trờồn ửỡng bựỗng
Bựổc Bửồ.
Ngaõy 10-3-1954
- Hửỡ Chuó từch gỷói thû àưång viïn túái toân thïí cấn bưå, chiïën sơ,
dên cưng úã Àiïån Biïn Ph sùỉp bûúác vâo chiïën àêëu.
- Àẩi tûúáng Tưíng Tû lïånh Vộ Ngun Giấp ra Nhêåt lïånh àưång
viïn têët cẫ cấn bưå, chiïën sơ, têët cẫ cấc àún võ kiïn quët tiïu diïåt
toân bưå qn àõch úã Àiïån Biïn Ph.
- Sún phấo 75mm ca ta bùỉn hỗng 2 mấy bay vêån tẫi úã sên bay
Mûúâng Thanh.
Ngây 11-3-1954
- Nhûäng khêíu trổng phấo cëi cng ca ta àậ vâo chiïëm lơnh

trêån àõa bao vêy Àiïån Biïn Ph.
- Qn ta bùỉt àêìu àâo trêån àõa xët phất tiïën cưng vaõo Him
Lam.
- Taồi ửỡng bựỗng Bựổc Bửồ, trong mửồt ùm quờn ta cựổt ỷỏt ỷỳõng
sửở 5, san bựỗng 13 ửỡn bưët vâ thấp canh.
Ngây 12-3-1954
- 10 giúâ 30 pht, sún phấo vâ sng cưëi ca ta bùỉn mẩnh vâo sên
bay Mûúâng Thanh, phấ hỗng 3 mấy bay trinh sất.
- Mưåt tiïíu àoân àõch vúái 5 xe tùng àấnh ra àõnh phấ trêån àõa
tiïën cưng Him Lam ca ta, bõ hoẫ lûåc sng cưëi ca ta bùỉn mẩnh
phẫi rt lui.
- Cng ngây, Cưnhi lïn Àiïån Biïn Ph. Y àïën trung têm àïì
khấng Him Lam ra nhûäng chó thõ cêìn thiïët mưåt khi bừ ta tiùởn cửng.
- Taồi vuõng ửỡng bựỗng, ta phc kđch àõch trïn àûúâng sưë 5, àoẩn
tûâ Bêìn n Nhên àïën Nhû Qunh, tiïu diïåt mưåt àoân xe qn sûå
àõch, phấ hu 17 xe, trong àố cố 4 xe thiïët giấp, 13 xe vêån tẫi vâ 60
tïn lđnh thåc GM3.
- Tẩi Liïn khu 4, bưå àưåi Thûâa Thiïn àấnh lêåt nhâo mưåt àoân xe
lûãa qn sûå úã Vùn Xấ.




Àiïån Biïn Phuã - Sûå kiïån vaâ tû liïåu

13

Ngaây 13-3-1954
- Àúåt tiïën cưng thûá nhêët ca ta vâo têåp àoân cûá àiïím Àiïån Biïn
Ph bùỉt àêìu. Àúåt nây kếo dâi tûâ ngaây 13 àïën 17-3-1954 vúái nhiïåm

vuå tiïu diïåt 2 cm cûá àiïím Him Lam, Àưåc Lêåp, bûác hâng cm cûá
àiïím Bẫn Kếo.
- Rẩng sấng ngây 13, ta nưí sng tiùởn cửng, ỳồt mỳó maõn bựỗng 20
phuỏt aồn phaỏo 105mm do àẩi àưåi 806 bùỉn vâo trung têm Him
Lam. 16 giúâ, Trung àoân 141 vâ Trung àoân 209 thåc Àẩi àoân
312 chiïëm lơnh trêån àõa, xët phất tiïën cưng Him Lam. 17 giúâ,
phấo binh ta têåp kđch dưìn dêåp vâo khu trung têm, sên bay Mûúâng
Thanh vâ vâo cẫ 3 cûá àiïím ca trung têm àïì khấng Him Lam. Kïët
quẫ, 5 mấy bay àõch bõ phấ hu. Mưåt kho xùng vâ nhiïìu kho hâng
àõch bõ bưëc chấy. 12 khêíu àẩi bấc vâ sng cưëi cấc loẩi bõ phấ hu.
Khoẫng 150 tïn sơ quan vâ lđnh àõch bõ thûúng vong. 18 giúâ 30
pht, lûåc lûúång xung kđch ca Trung àoân 141 bùỉt àêìu lïn àấnh
bưåc phấ.
- 22 giúâ 30 pht, qn ta hoân toân tiïu diïåt xong cm cûá àiïím
Him Lam gưìm 3 cûá àiïím do Tiïíu àoân 3, Trung àoân lï dûúng thûá
13 chiïëm àống. Tiïíu àoân 2, Trung àoân 141, Àẩi àoân 312 tiïu
diïåt cûá àiïím I; Tiïíu àoân 428, Trung àoân 141 tiïu diïåt cûá àiïím II;
Tiïíu àoân 130, Trung àoân 209, Àẩi àoân 312 tiïu diïåt cûá àiïím
III. Trêån nây, ta diïåt gêìn 300 àõch, bùỉt sưëng hún 200 tïn.
- Cng ngây, Bưå Tưíng tû lïånh Qn àưåi nhên dên Viïåt Nam ra
chó thõ cho cấc chiïën trûúâng toân qëc tđch cûåc hoẩt àưång àấnh
àõch phưëi húåp vỳỏi chiùởn trỷỳõng chủnh.
- ỳó ửỡng bựỗng Bựổc Bửồ, ùm 12 rẩng 13, ta tiïu diïåt võ trđ Nghơa
Lưå trïn àûúâng sưë 5, mưåt võ trđ cưng sûå kiïíu múái ca àõch. Hai àẩi
àưåi àõch bõ diïåt gổn, 7 xe qn sûå bõ phấ.
- Tẩi Nam Àõnh, 130 lđnh b nhịn chẩy sang hâng ng ta àem
theo cẫ v khđ.
- Tẩi Ph L, ta bao vêy võ trđ Phûúng Khï. Khi qn chiïëm
àống àưìn Phûúng Khï rt chẩy, ta truy kđch, diïåt vâ bùỉt 150 tïn.
Ngây 14-3-1954

- 7 giúâ sấng, tẩi Àiïån Biïn Ph, Àẩi àưåi 815, Tiïíu àoân 383,
Trung àoân phấo cao xẩ 367 àậ bùỉn rúi chiïëc mấy bay ờỡu tiùn cuóa
ừch chú bựỗng mửồt loaồt aồn.



Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

14

- 9 giúâ, 1 tiïíu àoân vâ 5 xe tùng àõch àấnh thổc ra àõnh phẫn
kđch chiïëm lẩi Him Lam, nhûng bõ phấo ta bùỉn chùån ấc liïåt phẫi
rt lui.
- 12 giúâ, àûúåc ta cho phếp, àõch cho xe Hưìng Thêåp Tûå ra Him
Lam lêëy thûúng binh vïì.
- Àõch tùng viïån cho Àiïån Biïn Ph tiïíu àoân d ngy sưë 5 vâ 4
khêíu phấo 105mm àïí b vâo sưë phấo àậ bõ phấ hu tưëi 13-3. Hai
chiïëc mấy bay lïn thùèng vûâa ửợ xuửởng iùồn Biùn Phuó bừ phaỏo binh
ta bựổn cháy ngay.
- 17 giúâ, phấo ta bùỉn chín bõ vâo cûá àiïím Àưåc Lêåp, sau àố
thónh thoẫng lẩi bùỉn mưåt àúåt mậnh liïåt cho àïën khi bưå binh ta
xung phong tiïu diïåt cûá àiïím nây vâo sấng hưm sau.
- Tẩi Liïn khu 4, ta tiïu diïåt võ trđ Vộ Xấ.
- Tẩi Liïn khu 4, ta phc kđch àõch trïn àûúâng sưë 13 (Quy
Nhún - Plêycu) diïåt gêìn 100 tïn àõch.
Ngây 15-3-1954
- 2 giỳõ, quờn ta bựổt ờỡu tiùởn cửng bựỗng lỷồu phấo 105mm vâo cûá
àiïím Àưåc Lêåp. 3 giúâ 30 pht, ta chủnh thỷỏc tiùởn cửng bựỗng sỳn
phaỏo 75 vaõ bửồ binh; àïën 6 giúâ 30 phuát quên ta àaä tiïu diïåt vâ lâm
ch hoân toân cûá àiïím àưìi Àưåc Lêåp, diïåt gổn tiïíu àoân Bùỉc Phi

tùng cûúâng, bùỉt sưëng gêìn 300 tïn, trong àố cố tïn quan tû chó huy
cûá àiïím, thu toân bưå v khđ.
- 6 giúâ, Àúâ Cấtxtúri tung hai tiïíu àoân vâ 6 xe tùng theo àûúâng
Àiïån Biïn - Lai Chêu àõnh phẫn kđch lïn àưìi Àưåc Lêåp, nhûng bõ ta
àấnh lui.
- 12 giúâ 45 pht, Pirưët, chó huy phấo binh àõch úã têåp àoân cûá
àiïím Àiïån Biïn Ph dng lûåu àẩn tûå sất. 6 khêíu phấo 105mm ca
àõch bõ phấ hu. Trong 3 ngây 13, 14, 15 phấo binh àõch àậ bùỉn vïì
phđa ta túái 30.000 viùn aồn.
- Taồi ửỡng bựỗng Bựổc Bửồ, ta phuồc kủch bùỉn chấy vâ àùỉm 2 xìng,
1 canư, tiïu diïåt 1 àẩi àưåi lđnh thu àấnh bưå àõch úã n Lïånh, sưng
Hưìng.
- Cng trong ngây 15-3-1954, Ban Chêëp hânh Trung ûúng
Àẫng Lao àưång Viïåt Nam vâ Ch tõch Hưì Chđ Minh àậ gûãi àiïån túái
cấn bưå vâ chiïën sơ úã mùåt trêån Àiïån Biïn Ph. Àẩi tûúáng, Tưíng Tû



Àiïån Biïn Ph - Sûå kiïån vâ tû liïåu

15

lïånh Vộ Nguyïn Giaáp gûãi thû khen caác àún võ tham gia chiïën àêëu
vâ chiïën thùỉng úã Him Lam vâ Àưåc Lêåp.
Ngây 16-3-1954
- Tiïíu àoân d thåc àõa sưë 6 ca àõch nhẫy d xëng tùng viïån
cho Àiïån Biïn Ph.
- Nava chó thõ cho tûúáng Gùmbiï, Tưíng tham mûu trûúãng qn
àưåi viïỵn chinh Phấp úã Àưng Dûúng phẫi thûåc hiïån gêëp kïë hoẩch
lâm mûa nhên tẩo trïn àûúâng giao thưng tûâ hêåu phûúng ta ra mùåt

trêån Àiïån Biïn Ph àïí ngùn cẫn viïåc tiïëp tïë ca ta.
- Cng ngây, Bưå Chó huy Mùåt trêån Àiïån Biïn Ph triïåu têåp hưåi
nghõ cấn bưå chiïën dõch sú kïët thùỉng lúåi àúåt 1 vâ giao nhiïåm v àúåt
2. Trong àúåt nây ta phẫi tiïëp tc xêy dûång trêån àõa bao vêy cho
thêåt vûäng chùæc, tiïëp tc tiïën cưng cấc cûá àiïím vông ngoâi, phẫi
kiïìm chïë phấo binh àõch rấo riïët hún nûäa, phẫi khưëng chïë sờn
bay...
- Taồi ửỡng bựỗng Bựổc Bửồ, mửồt oaõn taõu quờn sûå àõch bõ trng
mịn ca du kđch úã Vùn Lêm, Hûng n.
Ngây 17-3-1954
- 15 giúâ, phấo binh ta bùỉn 20 phất vâo àưìn Bẫn Kếo, 2 àẩi àưåi
lđnh Thấi chẩy ra hâng vúái toân bưå v khđ.
- Àúåt tiïën cưng thûá nhêët cuãa quên ta kïët thuác thùæng lúåi. Ta àậ
tiïu diïåt gổn 2 trung têm àïì khấng vâo loẩi mẩnh nhêët ca àõch úã
Àiïån Biïn Ph. Phấo binh ta àậ phấ hu têët cẫ sưë mấy bay àêåu
trïn sên bay Mûúâng Thanh. Phấo cao xẩ ta àậ hẩ 12 mấy bay cấc
loẩi. Tưíng sưë thiïåt hẩi ca àõch khoẫng 2.000 tïn.
- Tẩi Liïn khu 5, qn ta tiïën cưng àõch úã Quan Cêìu, loẩi khỗi
vông chiïën àêëu 150 tïn àõch.
Ngây 18-3-1954
Khưng qn àõch bưëi rưëi trûúác hoẩt àưång khưëng chïë sên bay vâ
kiïìm chïë khưng qn ca phấo binh, phấo cao xẩ ta. Lưdanh, Tû
lïånh khưng qn Phấp úã ửng Dỷỳng baỏo caỏo vỳỏi Nava viùồc tiùởp tùở
bựỗng ỷỳõng khưng tûâ 4.000 têën àậ tùng lïn túái 10.000 têën. D thẫ
xëng Àiïån Biïn Ph khưng cố cấch gị lêëy lẩi. Nava àậ phẫi tđnh
àïën chuån cêìu cûáu M, àùåt mua vaãi duâ, phuå tuâng cuãa Nhêåt Baãn



Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

16

vâ Philđppin àïí may d. Lưdanh chó thõ cho phi cưng lấi mấy bay
Àacưta phẫi thẫ d úã àưå cao 2.000 - 3.000 mết àïí trấnh àẩn cao xẩ
ca ta, àưìng thúâi chó thõ nghiïn cûáu cấch thẫ d múã chêåm.
Ngây 19-3-1954
Dûå trûä àẩn 105mm vâ lûúng thûåc ca àõch bùỉt àêìu caồn. ỳõ
Caỏtxtỳri goồi iùồn cho Cửnhi thửng baỏo rựỗng viùồc mêët Àiïån Biïn
Ph lâ àiïìu khố trấnh khỗi trong thúâi gian ngùỉn vâ tđnh chuån
rt sang Lâo.
Ngây 20-3-1954
- Àẩi tûúáng Vộ Ngun Giấp gûãi thû cho bưå àưåi àưång viïn tiïëp
tc xêy dûång trêån àõa tiïën cưng vâ bao vêy saát àõch hún nûäa.
- Nhiïåm vuå xêy dûång trêån àõa tiïën cưng vâ bao vêy àõch ca cấc
àún võ ta àûúåc Bưå Chó huy mùåt trêån coi lâ nhiïåm v trung têm
trong cưng viïåc chín bõ cho àúåt tiïën cưng thûá hai. Bưå chó huy àậ
giao nhiïåm v c thïí cho cấc àún võ nhû sau:
+ Àẩi àoân 308: xêy dûång àûúâng giao thưng hâo trc tûâ nam võ
trđ Àưåc Lêåp qua bẫn Kếo, Pe Nưåi, Nêåm Bố, bẫn Mế, bẫn Cô My túái
sëi Nêåm Rưëm vâ àûúâng giao thưng hâo trc tûâ Pe Nưåi vâo võ trđ
têåp kïët ca bưå àưåi phđa têy Mûúâng Thanh lâm trêån àõa tiïën cưng
àïí chín bõ cưng kđch võ trđ 106.
+ Àẩi àoân 312: xêy dûång àûúâng giao thưng hâo trc tûâ nam võ
trđ àưìi Àưåc Lêåp nưëi liïìn vúái võ trđ àûúâng trc ca Àẩi àoân 308 qua
Him Lam, Long Bua nưëi liïìn vúái àûúâng trc ca Àẩi àoân 316.
Lâm trêån àõa tiïën cưng, chín bõ cưng kđch cấc võ trđ D, E vâ 105.
+ Àẩi àoân 316: xêy dûång àûúâng giao thưng hâo trc tûâ Long
Bua nưëi liïìn vúái giao thưng hâo trc ca Àẩi àoân 312 ài qua bẫn
Bấnh, bẫn Ten túái sëi Nêåm Rưëm ngang bẫn Cô My, nưëi liïìn vúái

giao thưng hâo trc ca Àẩi àoân 308. Lâm trêån àõa tiïën cưng cấc
võ trđ A vâ C.
+ Thûåc hiïån nhiïåm v trïn, chó trong khoẫng 10 ngây, bưå àưåi ta
àậ àâo thïm àûúåc hún 100km hâo giao thưng, hâo chiïën àêëu, xêy
àùỉp hâng vẩn cưng sûå à cấc kiïíu.




Àiïån Biïn Phuã - Sûå kiïån vaâ tû liïåu

17

Ngaây 21-3-1954
- Cấc àẩi àoân ca ta tiïëp tc cho bưå àưåi àâo hâo giao thưng,
chín bõ xêy dûång trêån àõa tiïën cưng nhû nhiïåm v àûúåc giao.
- Cấc àún võ hêåu cêìn, giao thưng vêån tẫi, dên cưng vêån chuín
lûúng thûåc, thûåc phêím, àẩn dûúåc bưí sung cho bưå àưåi úã Àiïån Biïn
Ph chín bõ tiïën cưng àúåt 2.
Ngây 22-3-1954
- Tẩi Nhâ Trùỉng, Tưíng thưëng M Aixenhao tiïëp tûúáng Ïly
(Phấp) cố cẫ àư àưëc M Rấtpho cng tham dûå, bân cấch cûáu vận
Àiïån Biïn Ph.
- Cấc àún võ ta tiïëp tc àâo hâo bao vêy cấc cûá àiïím úã Àiïån
Biïn Ph.
- Taồi ửỡng bựỗng Bựổc Bửồ, quờn vaõ dờn ỷỳõng sửở 5 lâm ngûâng
hùèn viïåc vêån chuín ca àõch trïn 70km àûúâng sùỉt.
- Tẩi Hûng n, ta diïåt gổn mưåt àoân xe 88 chiïëc úã cấch Dõ Sûã
2km.
- Tẩi Liïn khu 5, ta diïåt gổn 500 àõch, phấ hu 1 xe thiïët giấp

vâ 22 xe vêån tẫi úã Plêy Rinh; têåp kđch võ trđ La Hay (Ph n); têåp
kđch thõ xậ Hưåi An, diïåt 3 võ trđ, thu toân bưå v khđ.
Ngây 23-3-1954
- Àẩi tûúáng Vộ Ngun Giấp gûãi àiïån nhiïåt liïåt khen ngúåi qn
vâ dên àûúâng sưë 5 àậ thùỉng lúán trong nhûäng trêån àấnh giao thưng.
- Tẩi Thấi Bịnh, qn ta têåp kđch tiïu diïåt 2 àẩi àưåi àõch úã võ trđ
Àûác Hêåu.
Ngây 24-3-1954
- Cưnhi chó thõ cho Àúâ Cấtxtúri cưë chưëng àúä vúái qn ta àïën
ma mûa. Y cho rựỗng quờn ta aọ bừ thiùồt haồi nựồng, khoỏ cố thïí bưí
sung ngay.
- Tẩi Liïn khu 6 ta àấnh àõch úã Bịnh Àõnh, diïåt vâ bùỉt 800 tïn.
- úã Haồ Bựỗng, Sỳn Tờy ta chửởng caõn tiùu diùồt 511 tïn.




Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

18

- Trïn àûúâng sưë 5, qn ta phc kđch àấnh 2 àẩi àöåi thuöåc
GM3, möåt trung àöåi cöng binh àõch àang ài múã àûúâng diïåt 85 tïn,
bùỉt 65 tïn, phấ hu 2 xe tùng, 3 xe thiïët giấp, 13 xe vêån tẫi.
Ngây 25-3-1954
- Cưnhi viïët thû cho Nava: “Mưỵi ngây phẫi chun chúã gêìn
2.000 têën theo àûúâng sùỉt tûâ Hẫi Phông lïn Hâ Nưåi, nhûng Viïåt
Minh liïn tiïëp àấnh àưí cấc àoân tâu”. Cưnhi u cêìu tùng cûúâng
lûåc lûúång cú àưång vâ cưng binh búãi vị khưng giẫi quët àûúåc vêån
chuín tiïëp tïë thị phẫi rt lui cẫ Hâ Nưåi.

- Tẩi Àiïån Biïn Ph, trong hưåi nghõ cấn bưå (tûâ ngây 25 àïën 273), Bưå Chó huy Mùåt trêån àïì ra nhiïåm v cho àúåt 2 lâ tiïu diïåt cấc
àiïím cao tẩi khu àöng, uy hiïëp trûåc tiïëp khu trung têm Mûúâng
Thanh, tiïu diïåt bưå phêån sinh lûåc àõch àïí chín bõ cho tưíng cưng
kđch.
Ngây 26-3-1954
Cấc àún võ tiïëp tc àâo hâo giao thưng, trêån àõa tiïën cưng àõch,
tùng cûúâng bùỉn tóa, thu hưìi lûúng thûåc, àẩn dûúåc ca qn àõch
thẫ d xëng Àiïån Biïn Ph.
Ngây 27-3-1954
- Hưåi nghõ cấn bưå tẩi mùåt trêån chín bõ cho àúåt 2 kïët thc.
- Tẩi Ngổc Chiïën (Sún La) ta diïåt thưí phó, bùỉt 307 tïn, thu 531
sng cấc loẩi.
- Trong thúâi gian chín bõ àúåt 2, qn ta àậ àêíy mẩnh hoẩt
àưång nhỗ, àậ àêíy li têët cẫ cấc cåc phẫn cưng ca àõch tûâ Mûúâng
Thanh ra, ta phaá huyã 6 xe, 3 maáy bay khu trc, hẩ 2 mấy bay vêån
tẫi, bùỉn chấy 2 chiïëc trïn àûúâng bùng; 450 tïn àõch bõ chïët vaâ bõ
thûúng. Tûâ ngaây 27 trúã ài sên bay Mûúâng Thanh ca àõch khưng
dng àûúåc nûäa.
Ngây 28-3-1954
- Tẩi Àiïån Biïn Phuã, chiïëc maáy bay thûá 43 cuãa quên Phaáp bõ
phaáo cao xẩ ta bùỉn hẩ. Mùåc d gùåp nhiïìu khố khùn, nhûng bưå àưåi
phấo cao xẩ ngây câng trûúãng thânh vâ thûåc hiïån tưët nhiïåm v
khưëng chïë chùåt chệ bêìu trúâi.



Àiïån Biïn Ph - Sûå kiïån vâ tû liïåu

19

- Cấc àẩi àoân triïín khai nhiïåm v chín bõ bûúác vâo àúåt tiïën
cưng thûá 2.
Ngây 29-3-1954
- Àẩi tûúáng Vộ Ngun Giấp gûãi thû àưång viïn qn ta bûúác
vâo chiïën àêëu àúåt 2. Bûác thû cố àoẩn:
“... Khi ra trêån phẫi kiïn quët, dng cẫm, àấnh nhanh, giẫi
quët nhanh, àấnh mẩnh nhû v bậo, khưng àïí mêët mưåt cú hưåi
nâo àïí tiïu diïåt àõch. Ngûúâi trûúác ngậ, kễ sau lïn, cấn bưå, àẫng
viïn lâm gûúng cho toân qn, mưỵi mưåt chiïën sơ àïìu lâm gûúng
trong khi xung phong giïët giùåc, mổi ngûúâi àïìu cố mưåt khđ thïë rêët
lúán. Khưng súå khố khùn, khưng súå thûúng vong, lâm cho qn àõch
thêëy bống qn ta lâ khiïëp súå...
Àấnh thùỉng trêån nây, chng ta sệ lâm cho qn àõch tưín thêët
rêët nùång, tẩo àiïìu kiïån àêìy à àïí tiïën túái tiïu diïåt hoân toân qn
àõch úã Àiïån Biïn Ph.
Àấnh thùỉng trêån nây, qn ta sệ tiïën bưå mưåt bûúác múái, ài tûâ
chưỵ tiïu diïåt tûâng tiïíu àoân àõch trong mưåt trêån cưng kiïn àïën chưỵ
tiïu diïåt mêëy tiïíu àoân trong mưåt trêån.
Àêy lâ mưåt cåc thûã thấch lúán àưëi vúái toân thïí cấn bưå cng nhû
chiïën sơ.
Toân qn ta trïn cấc mùåt trêån, àưìng bâo ta úã khùỉp toân qëc
àang mong chúâ tin chiïën thùỉng nây.
Trung ûúng Àẫng vâ Hưì Ch tõch àang mong chúâ tin chiïën
thùỉng nây...”.
- Ba mc àđch trong àúåt tiïën cưng thûá hai ca qn ta lâ:
+ Tiïu diïåt thêåt nhiïìu sinh lûåc àõch trong nhiïìu cåc chiïën àêëu
liïn tiïëp.
+ Phấ hu vâ àấnh chiïëm mưåt bưå phêån cấc trêån àõa hoẫ lûåc ca
àõch, lâm cho chng mêët chưỵ dûåa rưìi dng ngay trêån àõa hoẫ lûåc
ca chng mâ bùỉn vâo àêìu chng.

+ Àấnh chiïëm nhûäng núi àõa hịnh cố lúåi cho ta, chiïëm giûä
nhûäng núi àố dng lâm trêån àõa ca ta àïí tiïën mưåt bûúác uy hiïëp
thêåt mẩnh bổn àõch côn lẩi.
- Qn ta phc kđch trïn àûúâng 19 vâ tiïën cưng àêo Thûúång An
diïåt tiïíu àoân 17 ca GM11, 4 àẩi bấc 105mm, 18 xe vêån tẫi.



Àưỵ Gia Nam - Nguỵn Àùng Vinh (sûu têìm)

20

Ngây 30-3-1954
- Àúåt tiïën cưng thûá hai bùỉt àêìu:
+ 17 giúâ, phấo ta têåp kđch dûä dưåi vâo khu trung têm vâ cấc
àiïím cao khu àưng.
+ 18 giúâ bưå binh nưí sng tiïën cưng.
+ Sau 45 pht, Trung àoân 98 thåc Àẩi àoân 316 dûúái sûå chó
huy ca àưìng chđ V Lùng tiïu diïåt cûá àiïím C1, bùỉt sưëng 140 tïn
àõch, thu toân bưå v khđ.
+ Sau 1 giúâ 30 pht chiïën àêëu, Trung àoân 141 thåc Àẩi àoân
312 tiïu diïåt cûá àiïím àưìi E.
+ Sau 2 giúâ chiïën àêëu, Trung àoân 209 thåc Àẩi àoân 312 lâm
ch àiïím cao D1.
+ Vâo lc 18 giúâ 30, Trung àoân 174 thåc Àẩi àoân 316 dûúái
sûå chó huy ca àưìng chđ Nguỵn Hûäu An nưí sng tiïën cưng àưìi A1.
Ngây 31-3-1954
- 3 giúâ, Tiïíu àoân 11, Trung àoân 141 ca ta àậ tiïu diïåt xong
trêån àõa phấo àõch úã cûá àiïím 210.
- Tẩi àưìi A1, 4 giúâ sấng ta àậ chiïëm 2 phêìn 3 cûá àiïím, qn

àõch dûåa vâo mưåt phêìn côn lẩi vâ hêìm ngêìm kiïn cưë tiïëp tc chưëng
cûå kõch liïåt vúái ta. Àïën sấng súám, àõch thc tiïíu àoân d thåc àõa
sưë 6 lïn phẫn kđch. Cåc chiïën àêëu úã àêy diùợn ra giựỗng co quyùởt
liùồt. ùởn chiùỡu ừch chiùởm laồi àûúåc 2 phêìn 3 cûá àiïím, ta chó côn giûä
àûúåc 1 phêìn 3 úã phđa Àưng Bùỉc.
- úã phđa Têy, ta àấnh lêën, tiïu diïåt hoân toân cûá àiïím 106.
- Bưå Chó huy Mùåt trêån quët àõnh thay lûåc lûúång tiïëp tc tiïën
cưng A1, àưìng thúâi chó thõ cho cẫ mùåt Àưng vâ Têy cng hoẩt àưång
mẩnh àïí phên tấn lûåc lûúång àõch. Cåc chiïën àêëu úã àưìi A1 vêỵn
diïỵn ra ấc liïåt. Nhiïìu trêån xung phong vâ phẫn xung phong diïỵn
ra liïn tiïëp.
- Ta àấnh lêåt nhâo mưåt àoân tâu àõch, tiïu diïåt mưåt àẩi àưåi ca
chng úã Liïn khu 4.