Sáng Kiến Tổ Chức Trò Chơi Dân Gian Trong Trường Trung Học Cơ Sở.doc

- Đề tài:
Tổ chức trò chơi dân gian trong xây dùng trêng häc th©n thiƯn
A- Lý do:
Sau những giờ học căng thẳng trên lớp, trò chơi dân gian (TCDG)
trong trường học sẽ là những “món ăn” bồi bổ tinh thần sng khoỏi cho hc sinh.
Trò chơi dân gian l mt sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá
trình lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng
Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”,
việc đưa TCDG vào trường học mang nhiều ý nghĩa thiết thực.Nó khơng chỉ góp
phần rèn luyện sức khỏe, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc
sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm mà còn giúp học sinh rèn
khả năng ứng xử văn hóa, khơng ra vào những games trực tuyến bạo lực vô bổ
đang tràn lan và các tệ nạn xã hội.
Đặc điểm chung của TCDG được triển khai trong trường học là đơn giản, dễ
chơi, dễ hòa nhập. Dù bất cứ nơi đâu, trong gia đình, tại trường học hay trên đường
làng đều có thể tổ chức được các TCDG phù hợp. Nếu sân nhà nho nhỏ thì các em
chơi ơ ăn quan, chơi cờ, đánh chuyền, chặt cây dừa chừa cây mận, bắt ve… Nếu
diện tích rộng hơn thì có thể chơi rồng rắn lên mây, đá cầu, trốn tìm, bịt mắt bắt
dê… Ở những bãi cỏ lớn thì có thể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, đá g, chng
bụng sen, c chộm
B- Những định hớng chính trong việc tổ chức trò chơi dân gian trong nhà trờng.
TCDG có thể chia thành bốn nhóm: Loại trị chơi vận động như tập tầm
vơng, dung dăng dung dẻ, lị cị, bịt mắt bắt dê… giúp tăng cường sức khỏe, thể
chất cho học sinh; loại trị chơi học tập, điển hình là chơi ơ ăn quan giúp phát triển
trí tuệ của trẻ em, dạy cho trẻ biết quan sát, tính tốn; loại trò chơi sáng tạo là
những trò chơi mà học sinh có thể tự làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong
thiên nhiên như làm chong chóng bằng lá dừa, nặn con trâu bằng đất sét, xếp lá dừa
thành con châu chấu… Những trò chơi này giúp trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến,
năng khiếu thẩm mỹ cần thiết cho hiện tại và cả tương lai sau này. Cuối cùng, loại
trị chơi mơ phỏng là những trị chơi mà trẻ bắt chước cách sinh hoạt của người lớn
như làm nhà, nấu ăn, mua bán… Trong khi chơi, trẻ thi nhau xem ai làm đúng, làm

đẹp, làm nhanh hơn và thật sự hóa thân, nhập vai. Nhờ đó, trẻ học được cách ứng
xử của người lớn để chuẩn bị làm người sau này…
Ph¶i nghiên cứu, tìm tịi biện pháp nhằm khơi gợi sự hứng thú cho các em
khi đến với các TCDG. Do có khoảng cách về lịch sử nên nhiều TCDG tuy được
khôi phục song các em sẽ chưa thể thật sự hiểu hết ý nghĩa của chúng. Vì vậy,
-1-


nhiệm vụ của các nhà giáo dục, của các thầy cô không chỉ sưu tầm, vận dụng
TCDG vào trường học, mà quan trọng hơn là phải biết cách tổ chức sao cho các em
thật sự hứng thú và tích cực hưởng ứng.
Mặt khác, việc tổ chức TCDG trong trường học phải phù hợp với thời gian,
chỗ chơi cũng như số người tham gia. Để trò chơi thật sự hấp dẫn các em, người
quản trò nên quan tâm đến yếu tố thi đua giữa các nhóm với nhau và động viên kịp
thời trong khi các em vui chơi.
Với ý nghĩa to lớn của việc đưa TCDG vào trường học, vai trò của lãnh đạo
nhà trường, các đoàn thể là hết sức quan trọng. Phải biết lựa chọn, phối hợp hướng
dẫn việc tổ chức đưa các trị chơi, các loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian vào
trong nhà trường cho phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương và lứa tuổi học
sinh phổ thơng. Chi đồn,Tổng phụ trách đội, phụ trách chi đội (giáo viên chủ
nhiệm), Ban chỉ huy liên – chi đội các trường tổ chức và hướng dẫn cho học sinh
các TCDG vào giờ ra chơi, trong sinh hoạt Đồn, Đội, hoạt động ngoại khóa trong
và ngồi nhà trường, tại các khu di tích, danh lam thắng cảnh. Qua đó, góp phần
biến những giờ sinh hoạt thành những buổi giải trí đúng nghĩa sau những ngày học
tập căng thẳng.
TCDG được tổ chức hợp lý sẽ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, nhu cầu vận động
của học sinh trong nhà trường, có ý nghĩa lớn trong việc triển khai phong trào thi
đua “Xây dựng trường học thân thiện, hc sinh tớch cc hin nay.
C- Một số kỹ năng cụ thể khi tổ chức trò chơi dân gian:
1. Qun trò là người quan trọng nhất:

Nội dung trò chơi hay người chơi tham gia nhiệt tình nhưng quản trị khơng
biết cách tổ chức trị chơi thì cuộc vui chơi tập thể sẽ kém phần hấp dẫn và khó
thành cơng. Vì vậy rèn luyện kỹ năng quản trò là một vấn đề hết sức quan trọng
đối với người tỉng phơ tr¸ch §éi.
2. Sử dụng trò chơi đúng đối tượng và hợp với trò chơi:
Khi chuẩn bị cuộc chơi, quản trò phải quan sát trạng thái tâm lý, niềm say
mê nhiệt tình của người chơi, từ đó lựa chon những trị chơi cho phù hợp. Hãy
chọn những trò chơi đơn giản mà mọi người đều có thể dễ dàng thực hiện. Khi
người chơi đã nhập cuộc thì tiếp tục đưa vào những trò chơi đòi hỏi cao hơn, phức
tạp hơn. Cũng cần có những trị chơi hay dành cho phần kết thúc để người chơi có
cảm giác "thịm thèm" muốn chơi nữa.
3. Bắt đầu cuộc chơi một cách dí dỏ, hài hước, hấp dẫn:
Điều kiện để cuộc chơi thành công là người chơi muốn chơi, nắm vững luật
chơi, tự nguyện, nhiệt tình chủ động tham gia trò chơi.
-2-


Vì vậy, trước hết cần dùng những lời nói ngắn gọn, hài hước, dí dỏm giới
thiệu tên trị chơi, mục đích ý nghĩa của nó. Tiếp theo cần nêu rõ cách chơi và
những "luật lệ" cần tuân thủ. Sau cùng là nêu trước ý định sẽ thưởng phạt những ai
chơi tốt hay phạm luật.
Cần cho mọi người chơi thử một lần: "chơi nháp", sau đó tiến hành chơi thật
và cử trọng tài bắt lỗi những ai phạm luật.
4. §iều hành trị chơi một cách linh họat, thơng minh:
Dự kiến những tình huống bất trắc và xử lý tình huống một cách hợp lý.
Quản trị phải di chuyển sao cho có thể quan sát được tồn bộ cuộc chơi,
nhanh chóng phát hiện ra những người lanh lợi, họat bát, dí dỏm làm nòng cốt cho
cuộc chơi.
Nghiêm túc tuân thủ luật chơi đảm bảo thực sự cơng bằng, bình đẳng, song
vẫn vui vẻ, thoải mái và hào hứng.

Cuộc chơi bắt đầu từ những trò chơi đơn giản nhất và phức tạp lên dần. Biết
dùng những trị chơi phụ làm "hình phạt" tạo điều kiện cho mọi người được thư
giãn và biết chấm dứt cuộc chơi đúng thời điểm (tốt nhất là vào lúc cao điểm) hay
đã phân định thắng thua rõ ràng. Cố gắng duy trì một bầu khơng khí hồn tồn
thoải mái, thư giãn thật sự, khơng kể gì thắng hay thua.
5. Tác phong phù hợp trong khi điều khiển trò chơi:
Dáng điệu, cử chỉ của người quản trò phải gây được thiện cảm, tạo sự chú ý
ban đầu, tạo nên sự gần gũi thân quen trong suốt cuộc chơi.
Tâm hồn trong sáng cởi mở toàn tâm toàn ý cho cuộc vui chung.
Biết hành động, biết nói sao cho đúng lúc, đúng đối tượng, biết khích lệ tán
dương sự cố gắng của mọi người nhằm bảo đảm hiệu quả giáo dục sâu sắc trong
cuộc chơi.
Có bản lĩnh vững vàng, ứng xử nhanh nhẹn không cáu gắt, la mắng và sẵn
sàng nhường "diễn đàn" cho những quản trị khác mà khơng mặc cảm.
-3-


Biết cách sẵn sàng thay đổi trò chơi theo yêu cầu của người chơi, nhanh
chóng phát hiện và chỉ định quản trị cho phù hợp với từng trị chơi.
6. Tích lũy kiến thức và kinh nghiệm, thực sự cầu thị:
Qua quan sát những quản trò khác, người chơi trong cuộc rút ra những kinh
nghiệm bổ ích cho bản thân về vốn trò chơi, kỹ năng tổ chức chơi và phong cách
của người quản trò. Đồng thời chú ý lắng nghe ý kiến nhận xét quan sát thái độ của
người chơi để điều chỉnh những gì chưa hợp lí.
Quản trị cần thuộc và hát đúng một số những bài hát cộng đồng(đơn giản,
dễ nhớ, dễ hát), để phục cho trò chơi.
Nên cần có cuốn sổ để sưu tầm, sáng tác trị chơi, những bài hát cộng đồng
và những băng reo trong sinh họat tập thể.
7. Mạnh dạn, tự tin, khiêm tốn:
Khi có cơ hội phải mạnh dạn tham gia các cuộc chơi khác nhau, là người

chơi tích cực, hăng hái, nhiệt tình trong các cuộc chơi. Phải xuất hiện đúng lúc,
mạnh dạn thực hiện vai trị của mình một cách tự tin, gây ấn tượng, tránh đứng
ngồi cuộc bình phẩm, chê bai người khác.
8. Những điều nên tránh:
Đưa ra trò chơi không phù hợp với tâm trạng mọi người, người chơi chưa
nắm vững luật chơi, chưa có sự chuẩn bị chu đáo.
Những trò chơi xúc phạm đến nhân cách của người chơi, những trị chơi
thiếu văn hóa, thiếu tính giáo dục.
Dùng hình phạt thơ bạo hay kéo dài thời gian phạt đối với người phạm luật
hay người thua, dễ gây nhàm chán.
Dáng vẻ qúa đạo mạo, nghiêm nghị khi điều hành như là trọng tài của cuộc
thi đấu thể thao.
Thiên vị hoặc quá dễ dãi bỏ qua hình phạt đối với người phạm luật, người thua.
Kéo dài những động tác thừa làm cho người chơi cảm thấy mệt mỏi, khó chịu.
-4-


Tự ái nóng nảy bỏ dở cuộc chơi khi bị xúc phạm hay bị người chơi chê trách.
9. Sưu tầm trị chơi:
Nên có bộ sưu tập trị chơi theo thể loại: Trò chơi dân gian, trò chơi sinh
họat tập thể và trò chơi thể thao từ các nguồn sau:
Các trò chơi đã được in thành sách.
Các trò chơi đã được in trong các báo chí và giới thiệu trên truyền hình.Các
tị chơi trong sinh họat cộng đồng mà bản thân được tham dự, được quan sát, sau
đó ghi chép lại.
Các trò chơi được người khác phổ biến lại.
Tổ chức thi sưu tầm và điều khiển trò chơi:
10. Sáng tác trò chơi:
Tổ chức thi sáng tác trò chơi: Bằng phương pháp đã nêu trên có thể tổ chức
cuộc thi sáng tác trũ chi cho các em Đội viên theo cỏc hng sau:

Sáng tác trò chơi phục vụ cho đối tượng: Häc sinh là Đội Viên
Sỏng tỏc trũ chi theo ch gắn với các ngày lễ lớn trong năm, gắn với các
vấn đề dân số, sức khỏe, môi trường và sinh họat hàng ngày của các bạn trẻ.
Sáng tác trò chơi phục vụ cho từng loại hình sinh họat như: Cắm trại, dã
ngoại, CLB ngoại ngữ, CLB tốn, CLB thơ,..
Mỗi trị chơi khi sáng tác cần tuân thủ những qui định chặt chẽ: Mục đích, u cầu, ý
nghĩa của trị chơi, đối tượng, số lượng người chơi, luật chơi và cách tổ chức.
Sau mỗi cuộc thi cần biên tập lại, bổ sung, sửa đổi và phổ biến cho mọi
người thông qua chơi thử. Những trò chơi nào đạt yêu cầu cần đưa ngay vào bộ
sưu tập.
Từ một trị chơi đã có, thiết lập nguyên tắc đưa ra nhiều trò chơi khác tương tự:

-5-


Trên thực tế có những trị chơi hay có thể phát triển thành nhiều trò chơi
khác (là hệ qủa của nó) mà người chơi khơng cảm thấy bị trùng lặp. Bí quyết chính
là ở chỗ tìm thấy ngun tắc của nó rồi dựa vào từng hồn cảnh, từng đối tượng cụ
thể để hình thành các trị chơi khác.
D- KÕt qu¶

Qua phong trào đã tạo ra mối quan hệ thân thiện gắn bó giữa thầy và trị,
giảm bớt áp lực đối với học sinh, giúp các em hăng say trong học tập, khơng cịn
tránh né giáo viên mỗi khi mắc sai lầm khuyết điểm... Học sinh cảm thấy mình
sống hịa đồng gần gũi với tập thể và tự giác sửa chữa những sai lầm khuyết điểm”.
Trong sinh hoạt có lồng ghép các hoạt động văn nghệ, thể thao, tổ chức các
trò chơi dân gian, đố vui, rèn kỹ năng sống, hoạt động tập thể vui tươi lành mạnh,
tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử trên địa bàn thị
xã; qua đó khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh một cách tự
nhiên, từ đó góp phần cho việc dạy v hc cú hiu qu hn.

III. Kết luận
Trên đây là những suy nghĩ và một số việc làm cụ thể của bản thân tôi
trong thực tiễn tổ chức trò chơi dân gian trong nhà tr ờng. Có những việc đà làm
và có kết quả tốt có những việc đang là những suy nghĩ trăn trở hoặc đang trên
quá trình thể hiện. Mong đợc sự trao đổi góp ý và cảm thông của tất cả các
đồng nghiệp

-6-