Đăm săn đi bắt nữ thần mặt trời dạy thêm 10 kntt nâng cao

Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />
ĐĂM SĂN ĐI BẮT NỮ THẦN MẶT TRỜI
- Trích sử thi “Đăm Săn” của dân tộc Ê-đê Đề số 1: Phân tích nhân vật Đăm Săn trong “Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời”
(Trích sử thi “Đăm Săn” của dân tộc Ê-đê)
I. MỞ BÀI
Nghệ thuật luôn là tấm gương chân phản ánh đời sống mà trong đó, văn chương
chính là môn nghệ thuật phản ánh xã hội và con người một cách rõ nét nhất. Theo mạch
nguồn đó, văn học dân gian nói chung và thể loại sử thi nói riêng ra đời từ rất sớm đã
phản ánh chân thật về xã hội và con người thời cổ đại. Trong kho tàng văn học dân gian
Việt Nam, Đăm Săn là một trong những tác phẩm sử thi tiêu biểu nhất được sáng tạo từ
trí tưởng tượng phong phú, bay bổng, lãng mạn của đồng bào Ê- đê Tây Nguyên. Đoạn
trích “Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời” thể hiện rõ những đặc trưng của thể loại sử thi
và đã dựng lên một bức chân dung khá trọn vẹn về người anh hùng Đăm Săn với sức
mạnh, tài năng và vẻ đẹp phi thường, tiêu biểu cho tinh thần, ý chí, khát vọng của cả cộng
đồng. Đúng như nhận xét của một nhà nghiên cứu người Nga: “Trong sử thi, con người
biến thành những nhân vật trác việt, lập được nhiều chiến công vĩ đại mà con người
trong đời thường khơng thể lập được. Vì vậy khơng thể thuật lại mà chỉ có thể ca hát
về những chiến cơng đó”.
II. THÂN BÀI
1. Khái quát
- Giới thiệu về sử thi: Sử thi (còn gọi là anh hùng ca) là tác phẩm tự sự ra đời vào thời
cổ đại, có quy mô lớn, bằng văn vần hoặc văn xuôi kết hợp văn vần, xây dựng những
hình tượng hào hùng, kì vĩ để kể về những sự kiện lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng
của cư dân thời cổ đại.
- Giới thiệu về sử thi Đăm Săn:
+ Tác phẩm thuộc loại sử thi anh hùng, ca ngợi người anh hùng Đăm Săn. Từ đó,
phản ánh khát vọng lớn của tộc người Ê đê trong buổi đầu xây dựng bộ tộc và cho ta thấy
khát vọng của con người thời cổ đại.
+ Sử thi Đăm Săn thường được diễn xướng theo lối kể khan, trong đó già làng vừa

kể, hát, vừa sử dụng nét mặt, điệu bộ để diễn tả câu chuyện bên bếp lửa nhiều đêm liền,
trong các nhà dài trên chịi rẫy, vào dịp lễ hội hay lúc nơng nhàn. Nghe kể Đăm Săn là
một truyền thống văn hóa của người Ê-đê.
+ Ngồi ra, tác phẩm cịn thể hiện một cách sinh động các phong tục, tập quán
cùng những nét sinh hoạt đời thường thời kì mẫu hệ tại Tây Nguyên qua cách sắp xếp nhà
cửa: "Tòa nhà dài dằng dặc", "chiêng xếp đầy nhà ngoài, cồng xếp đầy nhà trong", khi


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />khách đến nhà sẽ có người hầu chạy ra đón khách "kẻ giữ ngựa, kẻ tháo yên, người đưa
lời thăm hỏi",...
=> Là tài sản nghệ thuật vô giá trong kho tàng VHDG VN.
- Giới thiệu đoạn trích: Sử thi thường xoay quanh những biến cố trọng đại liên quan đến
vận mệnh của toàn thể cộng đồng như chiến tranh hay công cuộc chinh phục thiên nhiên
để ổn định và mở rộng địa bàn cư trú. Cốt truyện trong Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt
Trời gồm nhiều sự kiện và biến cố nối tiếp nhau như: Đăm Săn đi gặp người bạn, bằng
hữu thân thiết của mình là Đăm Par Kvây để nhờ giúp đi bắt Nữ thần Mặt Trời về làm vợ
và bị ngăn cản vì đường đi nguy hiểm, có thể chết trong Rừng Đen; Đăm Săn quyết chí
lên đường, vượt biết bao là rừng rậm núi xanh… đến nhà của Nữ Thần Mặt Trời; Đăm
Săn cầu hôn Nữ Thần Mặt Trời, muốn nàng làm vợ lẽ của mình và bị nàng từ chối; Đăm
Săn ra về, bị lún dần xuống mặt đất và cuối cùng cả người và ngựa đều chết trong Rừng
Đen.
2. Vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn
Nhân vật sử thi là người anh hùng đại diện cho sức mạnh, phẩm chất lí tưởng và
khát vọng chung của cộng đồng, có sức mạnh, tài năng, phẩm chất và vẻ đẹp phi thường,
dũng cảm xả thân vì cộng đồng trong chiến đấu chống kẻ thù và chinh phục tự nhiên. Có
ý kiến cho rằng “Trong thần thoại, thế giới là thế giới các thần, nhân vật trong đó là các
vị thần, con người chưa có vai trị gì. Đến sử thi, lần đầu tiên, con người mới thực sự
xuất hiện và là nhân vật trung tâm, tuy thế giới các thần vẫn ngự trị”. Đây là ý kiến hồn

tồn có cơ sở bởi nhân vật trung tâm trong sử thi Đăm Săn cũng như nhiều sử thi khác,
nhân vật người anh hùng chỉ là người bình thường. Tuy nhiên, Đăm Săn là một người
bình thường mang vẻ đẹp của một vị thần từ vẻ ngoài đến sức mạnh, tài năng và phẩm
chất.
a. Vẻ đẹp về thân hình, diện mạo
Đăm Săn được miêu tả trong đoạn trích là một tù trưởng giàu mạnh, đầu đội khăn
nhiễu, vai mang nải hoa. Khi đến nhà Đăm Par Kvây vẻ đẹp của chàng được miêu tả:
Chàng giậm chân trên sàn sân, hai lần sàn sân làm như vỗ cánh, bảy hàng cột nhà chao
qua chao lại từ đông sang tây; Chàng giắt chà gạc lên, rồi ngồi xuống, trông nghênh
nghênh như con rắn trong hang, ngang ngang như con cọp trong đầm, như con tê giác
trong thung; Chàng nói nói cười cười, tiếng oang oang như sấm gầm sét dậy.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ hơn khi chàng bước chân vào lãnh địa của Nữ Thần Mặt
Trời "Đăm Săn xuống ngựa, tháo yên. Chàng vươn bước lên cầu thang thì trong nhà
người ta đã nghe. Chàng vươn người trên sàn nhà thì trong nhà người ta đã nghe. Chàng
dậm chân bước trên sàn hiên thì người ta đã thấy", "Người đi ra đi vào nhà trong nhà
ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một vị thần”. Tơi tớ của Nữ Thần Mặt
Trời nói về chàng “Khách này mặc một áo lụa đẹp, thêm một áo chiến cũng thật là đẹp.
Lông chân như chải, lông đùi như chuốt. Tiếng nghe như chong chóng gõ mỏ. Khắp các
tù trưởng đầu làng khơng có một ai như khách cả”


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />=> Người kể chuyện nhấn mạnh vẻ đẹp vừa lãng mạn vừa đầy sức mạnh của Đăm
Săn, trong đó, thủ pháp so sánh được sử dụng triệt để và Đăm Săn mang vẻ đẹp của một
vị thần.
b. Có khát vọng to lớn, lịng dũng cảm vơ song và ý chí kiên cường
* Khát vọng to lớn: Sau khi đã chiến thắng Mtao Grư và Mtao Mxây để giải cứu
Hơ Nhị, Hơ Bhị, Đăm Săn trở thành một tù trưởng giàu mạnh, vang danh đến thần, tiếng
tăm lừng lẫy khắp núi rừng. Nhưng chàng vẫn quyết tâm ra đi để chinh phục Nữ thần Mặt

Trời, muốn bắt nàng về làm vợ lẽ cho mình, để “từ người Ê-đê bên bờ sơng cho đến
người Mnơng ở dưới thấp khơng cịn một ai dám trái lời”, khơng một tù trưởng nào có
thể sánh với chàng.
Từ hành động này, Đăm Săn hiện lên với đầy đủ những vẻ đẹp của người anh
hùng, là một hình mẫu kết tinh cho vẻ đẹp của một cộng đồng. Một trong những phẩm
chất tốt đẹp của chàng là khát khao của con người về tình yêu và hạnh phúc, về sự chinh
phục thiên nhiên và vũ trụ rộng lớn. Hơn nữa, dân tộc Ê đê thuộc chế độ mẫu hệ, bởi vì
vậy, chỉ có người vợ mới được bắt chồng chứ khơng có những người chồng được đi hỏi
vợ. Hành động đi bắt Nữ Thần Mặt Trời về làm vợ lẽ của Đăm Săn là muốn khẳng định
sức mạnh của mình cũng như xuất phát từ mong muốn dựa vào sức mạnh của nữ thần
làm cho cuộc sống của cộng đồng trở nên ấm no hơn.
* Lòng dũng cảm và ý chí kiên cường
- Xuất phát từ khát vọng lớn, Đăm Săn không nghe lời khuyên ngăn của vợ và lên đường.
Khi đến nhà Đăm Par Kvây, Đăm Săn được đón tiếp như khách quý: họ trải chiếu một
chiếu trắng, trải trên một chiếu đỏ làm chỗ ngồi, mang cả hòm, cả sọt, gùi thuốc sợi,
thuốc lá, trầu cho Đăm Săn hút, ăn. Họ giết một gà mái đẻ, giã gạo trắng như hoa ê pang,
sáng như ánh mặt trời, nấu cơm mời khách, ché tuk da lươn, ché êbah M’nông, ai đi lấy
nước cứ đi lấy nước, ai đánh chiêng cứ đánh chiêng, ai cắm cần cứ cắm cần… nhưng
không cầm được bước chân Đăm Săn.
- Đăm Par Kvây và mọi người đều khuyên chàng không nên đến nhà Nữ Thần Mặt Trời
vì đó là hành trình đầy khó khăn, nguy hiểm:
+ Rừng này nhiều cọp, đường này nhiều rắn, không ai vào bắt Nữ Thần Mặt Trời được
đâu! Đường đi hái cà người ta trồng chông lớn, đường đi hái ớt người ta trồng chông nhỏ,
người lớn đi chết đằng người lớn, nhà giàu đi chết đằng nhà giàu, dũng tướng đi chết
đằng dũng tướng”.
+ Nước thì nhiều đỉa, rừng thì nhiều vắt, người ta chưa hề đem nhau đi vào đó bao giờ.
Ven rừng đầy xương người. Trong rừng đầy xương bò, xương trâu. Biết bao tù trưởng
nhà giàu, biết bao dũng tướng anh hùng đã bỏ mạng nơi đây.
+ Rừng Đen đất nhão là nơi đã chôn vùi nhiều tù trưởng nhà giàu.
+ Đăm Par Kvây ngăn cản quyết liệt hơn khi nói rằng: Tơi cột diêng bằng thừng, tơi trói

diêng bằng dây, tơi không cho diêng đi vào đấy đâu. Tôi xin cúng cầu phúc cho diêng
một lợn, tôi xin tiễn chân diêng một trâu, tôi không cho diêng đi vào rừng thiêng của Nhà


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />Trời đâu. Ở đấy, chơng lớn nhiều như lơng nhím, chơng nhỏ nhiều như lơng chó, con sóc
nhảy vào thân nó cũng khó mà vẹn tồn nữa là!
- Đăm Săn vẫn quyết tâm ra đi:
+ “Gặp cọp, tôi sẽ giết cọp. Gặp tê giác, tôi sẽ giết tê giác…”.
=> Chàng tự tin không ai dám chống lại người tù trưởng giàu mạnh đầu đội khăn nhiễu,
vai mang vải hoa đầy sức mạnh như mình.
c. Có sức mạnh thể lực phi thường
Sở hữu sức mạnh, tài năng và lòng dũng cảm phi thường, Đăm Săn vượt qua nhiều
thử thách để đến được nhà Nữ Thần Mặt Trời "Chàng đi hết rừng rậm đến núi xanh, cỏ
tranh xé tay, gai mây đâm chân, không màng ăn uống… Mười ngày ngủ lại, 6 đêm nằm
lại dọc đường, đi suốt 1 năm. Chàng đủ sức mạnh để giết tê giác dưới vực thẳm, giết hùm
trong núi cao, giết quạ diều trong cây trồng, giết ma quỷ trên các đường đi. Nghệ thuật
phóng đại tơ đậm thêm vẻ đẹp thể lực và tinh thần phi thường của Đăm Săn và r ồi chàng
cũng đến được bãi thả trâu, bị, rồi bãi thả diều làng ơng Đu, ông Đie.
d. Thất bại nhưng vẫn quyết giữ danh dự của người anh hùng
* Đăm Săn bị Nữ Thần Mặt Trời từ chối:
Đứng trước Nữ Thần Mặt Trời xinh đẹp, Đăm Săn đã dũng cảm bày tỏ mong muốn
của mình và tin rằng nữ thần sẽ chấp nhận lời cầu hôn. Những nữ thần lại kiếm cớ để từ
chối lời cầu hơn ấy, “nếu ta đi thì lợn dưới gà trên, cọp tê giác,… sẽ chết hết”, “Chết cả
người Khơ me, người Lào”, “Chết cả người Ê đê Ê ga”, “Cây trong rừng sẽ tuyệt diệt,
cây trên rú sẽ chết khô” . Nữ thần từ chối lời cầu hôn của Đăm Săn “Thôi ngươi hãy đi
lấy gùi nước về đi, Ta sắp ra đi đây”. Đăm Săn vẫn rất cương quyết, một mực bày tỏ
niềm mong muốn lấy được Nữ Thần: “tôi không về”, “Tôi thương nàng da diết, lịng dạ
tơi khơng ngi, vì vậy tơi đã đến đây với nàng, muốn cùng nàng nên nghĩa vợ chồng, có

lấy được nàng tôi mới về”. Sự quyết tâm và kiên định của Đăm Săn cho thấy chàng là
một người hết sức mạnh mẽ và quyết đoán. Nhưng dù vạy, nữ thần vẫn không thay đổi
quyết định, Đăm Săn đành từ bỏ “tôi đành quay về làng hoang nhà cũ của tôi vậy”.
* Cảnh Đăm Săn chết trong Rừng Đen:
Vậy là cuộc cầu hôn của Đăm Săn đã thất bại, chàng liền quyết định ra về. Mặc lời
can ngăn của Nữ thần “Ấy, ngươi đừng ra về vội! Ta ra đi bâv giờ đây, ngươi chết mất
thôi” Đăm Săn bất chấp sống chết để trở về “Sống được chết đành! Tôi về đây”. Đăm
Săn một mình một ngựa phi như bay ra khỏi vùng đất của Mặt trời. Mặt trời lên cao, ngựa
bắt đầu bị dính ở chân. Ngựa tiếp tục chạy cho đến khi bị dính ngang đầu gối, nó phải đi
bước một, cứ bước một đi mãi. Mặt trời lên quá cây xà dọc, ngựa đã lún đến sát bẹn,
nhưng nó vẫn rang bước tới. Mặt trời đứng bóng, nó khơng bước được nữa. Cuối cùng cả
ngựa Đăm Săn đều chìm xuống, chết lún trong Rừng Sáp Đen của bà Sun Y-rít.
Vậy là cuối cùng, người anh hùng ấy đã hy sinh vì những lí tưởng, khát vọng của
chính mình. Đăm Săn đã sống tuyệt đẹp với khát vọng và chiến công và đã chết trong tư


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />thế hiên ngang của người anh hùng kết tinh vẻ đẹp của bộ tộc người Ê-đê. Bởi vậy, trong
tâm hồn người Ê-đê và con người Việt Nam, chàng dũng sĩ Đam Săn đã trở thành bất tử.
Ngoài ra, cái chết bi tráng của Đăm Săn còn mang ý nghĩa bi kịch của lịch sử, của thời
đại vô cùng sâu sắc: nói lên mâu thuẫn gay gắt giữa khả năng hữu hạn và khát vọng vô
hạn của người anh hùng.
Mặt khác, chàng Đăm Săn tuy đã thất bại nhưng đó khơng phải là một sự thất bại
hồn tồn. Bởi vì muốn đem lại hạnh phúc cho cộng đồng mà hy sinh nên đã để lại tiếng
thơm muôn đời, mãi mãi in sâu vào trong tâm trí của cộng đồng dân tộc. Từ hình tượng
người anh hùng Đăm Săn, ta có những bài học vơ cùng q giá về lí tưởng trong cuộc
sống. Sống một cuộc đời giống như Đăm Săn không bao giờ lãng phí, thậm chí đó là một
cuộc đời mà nhiều người mơ ước.
5. Đánh giá chung

a. Nghệ thuật
- Đan xen lời kể chuyện (Người kể chuyện trong đoạn trích ở ngơi thứ 3, giấu mình) và
lời đối thoại của các nhân vật, tạo nên sự sinh động và màu sắc dân gian. Việc sử dụng
ngôi kể thứ ba với giọng điệu ngợi ca đã cho thấy thái độ ngưỡng vọng, thành kính của
người kể chuyện sử thi.
- Cách kể chuyện: Kết hợp kể và tả, văn vần với văn xi tự nhiên, hấp dẫn, dùng nhiều
cách ví von, so sánh độc đáo, sử dụng các thủ pháp trùng điệp, phóng đại để tạo ấn tượng
mạnh mẽ, diễn tả được tính chất kì vĩ, hùng tráng của sự việc, hành động nhân vật.
- Ngơn ngữ: giàu hình ảnh,thành kính, trang trọng, có tính bi hùng, thiêng liêng.
- Nhân vật Đăm Săn được lí tưởng hố, thần thánh hố với những yếu tố kì ảo và sức
mạnh phi thường. Ngơn ngữ đối thoại của Đăm Săn và Nữ thần vô cùng chặt chẽ, linh
hoạt, thể hiện được đầy đủ tính cách qua từng lời nói của nhân vật, chính vì vậy sử thi
Đăm Săn trở nên vô cùng gần gũi với bạn đọc. Các yếu tố phiêu lưu, trải nghiệm trong
chuyện cũng đã góp phần làm nên thành cơng, khơng chỉ là những bài học khô khan nhạt
nhẽo
b. Nội dung
Đoạn trích là một trong những phần hay nhất của sử thi, ca ngợi người anh hùng
Đăm Săn có vẻ đẹp lí tưởng, mang tầm văn hố: có vẻ đẹp thân hình, diện mạo, có ý chí,
lịng dũng cảm và sức mạnh phi thường, khát vọng lớn lao, tất cả suy nghĩ, hành động
theo ngun tắc danh dự, vì lợí ích của bộ tộc. Đăm Săn chính là kết tinh tồn vẹn tính
cách anh hùng trong sử thi Ê đê. Khi tìm hiểu đoạn trích "Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt
Trời", chúng ta sẽ hiểu rõ hơn vẻ đẹp cả người anh hùng Đăm Săn và khát vọng của
người Ê-đê thời cổ đại.
Hơn nữa, câu chuyện về chàng Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời có ý nghĩa thể
hiện sự khơng đồng tình, phản đối tục lệ nối dây (chuê nuê) và bộc lộ khát vọng của
người anh hùng, dân tộc anh hùng muốn mở rộng địa bàn cư trú; khám phá, chinh phục
và làm chủ thiên nhiên đầy bí ẩn. Khát vọng chinh phục nữ thần của Đăm Săn cũng chính


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm

Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />là mong ước chinh phục tự nhiên của người Ê-đê cổ đại. Đúng như nhà nghiên cứu Nhicu-lin đã từng nhận xét về sử thi Đăm Săn nói chung: "
Sử thi Đăm Săn là câu chuyện về
cuộc đời người dũng sĩ và những chiến công của chàng. Những người diễn xướng
không chỉ ca ngợi thủ lĩnh của bộ lạc là Đăm Săn mà cất lời ca ngợi tất cả cộng đồng
- tất cả người làng"
. Tuy nhiên, kết cục của Đăm Săn cũng là lời cảnh tỉnh với con người,
không nên theo đuổi mục tiêu quá giới hạn.
III. KẾT LUẬN
Sử thi Đăm Săn đã mở ra trong cảm xúc của người đọc những điều tuyệt vời về
cuộc đời của một người anh hùng dân tộc, một người anh hùng của thời đại. Lí tưởng
trong người chàng là những thứ cao đẹp và đầy tính nhân văn, nó khơng chỉ góp phần thể
hiện một đời sống phong phú dân tộc mà cịn mang ý nghĩa giáo dục, thẩm mỹ vơ cùng
sâu sắc. Không đơn thuần là một người anh hùng bước ra từ những trang sử thi với những
yếu tố kì ảo mà cịn là một tượng đài kì vĩ về những điều tuyệt vời trong đời sống, người
anh hùng văn hoá tạo dựng những nét đẹp phi thường cho cộng đồng, dân tộc.
Đề số 2: Phân tích nhân vật Nữ Thần Mặt Trời trong “Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt
Trời” (Trích sử thi “Đăm Săn” của dân tộc Ê-đê)
I. MỞ BÀI
II. THÂN BÀI
1. Khái quát
- Giới thiệu về sử thi:
- Giới thiệu về sử thi Đăm Săn:
- Giới thiệu đoạn trích:
2. Nhân vật Nữ Thần Mặt trời
a. Ngơi nhà của Nữ Thần Mặt Trời
- Được miêu tả là nơi rừng núi quạnh hiu, vắng như không Đến tận nơi mới có quang
cảnh tấp nập.
- Hình dung về ngơi nhà Nữ Thần Mặt Trời: cảnh vật mà trước giờ chưa bao giờ nhìn
thấy ở bn làng của mình

+ Tịa nhà dài dằng dặc, voi vây chặt sàn sân, chiêng xếp đầy ngồi nhà, cồng chất đầy
nhà trong
+ Có bãi thả trâu, thả bị.
+ Có sương mù bảo phủ
+ Bờ rào làng dưới giăng dây đồng, trên giăng dây sắt
+ Cái thang trông như cầu vồng
+ Cối giã gạo bằng vàng, chày cũng bằng vàng


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />+ Tôi tớ trai gái như ong đi lấy nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, các xà ngang xà dọc đều
thếp vàng
=> Lung linh, đẹp đẽ, hào nhoáng nhưng có nét gần gũi với con người
b. Nữ thần mặt trời mang nét đẹp diệu kỳ, vẻ đẹp của thần ánh sáng
Vẻ đẹp của Nữ Thần Mặt Trời rất rực rỡ và diễm lệ. Khi Đăm Săn tới cầu hôn,
nàng thay không biết bao nhiêu bộ váy, cuối cùng nàng cũng đã chọn được chiếc váy ưng
ý, “Nàng mặc một váy ánh như sét, lống như chớp”. Lúc này trơng nữ thần như một vị
tiên giáng trần, “Mái tóc vén bên tai trông thật là đẹp”, “Đi trông như diều bay liệng, như
nước lững lờ trôi”, Chàng Đăm Săn khi thấy vẻ đẹp kiều diễm ấy lại càng say mê hơn
nữa, trước mặt chàng là một vị nữ thần vô cùng xinh đẹp và tài giỏi, “Thân hình như cái
nụ tai, với một cái cổ như con công”. Những điều đó càng khiến cho Đăm Săn muốn
chinh phục hơn nữa. Tiếng của nàng lanh lảnh khẽ hỏi Đăm Săn : “Hỡi con người trần
thế, ngươi muốn gì”. Đăm Săn trả lời lại : “Tơi muốn có người nấu cơm canh tôi ăn, dệt
khố áo tôi mặc”, chàng tỏ ý muốn lấy nữ thần mặt trời làm vợ mình, “muốn đưa nàng
xuống trần làm juê, làm êm tai , làm chị em với Hơ Nhị, Hơ Bhị”,
=> Cách miêu tả và ngơn ngữ so sánh giàu hình ảnh tạo nên một nữ thần vừa có vẻ
đẹp của một cơ gái Ê Đê bình dị, nữ tính vừa có vẻ đẹp siêu nhiên, quyền uy của nữ thần.
b. Nữ thần Mặt trời – nguồn sức mạnh, nguồn sống của giới tự nhiên trần thế.
- Nàng là con của Thần Đất và Thần Trời và có năng lực siêu nhiên huyền bí. Khi

Nữ Thần Mặt Trời ra đi thì mọi sinh vật sẽ khơng cịn sức sống "Nhưng nếu ta đi thì lợn
dưới gà trên, cọp, tê giác, ngựa, trâu sẽ chết hết. Cả người Khơ-me, người Lào vì hết đất
làm nương. Chết cả người Ê-đê, Ê-ga vì khơng cịn nước uống. Chết cả gầm ghì cu xanh
vì khơng có trái ăn. Nếu ta đi, cây trong rừng sẽ tuyệt diệt, cây trên rú sẽ chết khô, lau
lách sẽ ngừng đâm chồi, cỏ cây sẽ lụi tàn, đất đai sẽ nứt nẻ, sông suối sẽ cạn khô".
→ Nữ thần mang vẻ đẹp và sức mạnh của thiên nhiên vũ trụ, quyết định vận mệnh
sống cịn của mn lồi mà vẫn có nét gần gũi. Cách miêu tả cho thấy người Ê-đê cổ đại
thể hiện sự ngợi ca thiên nhiên, họ tôn vinh vẻ đẹp của nữ thần Mặt Trời.
3. Ý nghĩa của hành động Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời
- Biểu tượng Mặt Trời trong văn hóa nhân loại : là biểu tượng khá phổ biến ở các nền văn
hóa khác nhau. Ví dụ ở trong kinh Vệ Đà mặt trời là con mắt của thế giới, ở Úc là con trai
của Đấng Sáng Tạo, trong thần thoại Hy Lạp mặt trời được nhân hóa thành thần Hê-li-ớt,
điều khiển cỗ xe phân phát ánh sáng cho thế gian…
- Nữ thần Mặt Trời trong sử thi Đăm Săn:
+ Đại diện cho sự sống của mặt đất (nếu Nữ Thần ra đi thì cây cối con người sẽ chết), sức
mạnh, quyền uy và sự hủy diệt (khi Đăm Săn trở về lúc mặt trời lên).
+ Là biểu tượng của mục tiêu khát vọng vươn tới chiếm lĩnh cái đẹp tuyệt đối – lí tưởng
của người anh hùng Đăm Săn.
+ Đại diện cho chế độ mẫu hệ của người Ê-đê.
+ Thể hiện quan niệm thẩm mĩ của người Tây Nguyên về cái đẹp.


Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />- Hành động Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời có ý nghĩa:
+ Thể hiện sự khơng đồng tình, phản đối tục lệ nối dây (chuê nuê).
+ Khát vọng của người anh hùng, dân tộc anh hùng muốn mở rộng địa bàn cư trú; khám
phá, chinh phục và làm chủ thiên nhiên đầy bí ẩn.
3. Đánh giá chung
a. Nghệ thuật

- Đan xen lời kể chuyện (Người kể chuyện trong đoạn trích ở ngơi thứ 3, giấu mình) và
lời đối thoại của các nhân vật, tạo nên sự sinh động và màu sắc dân gian.
- Cách kể chuyện: Kết hợp kể và tả, tự nhiên, hấp dẫn, dùng nhiều cách ví von, sao sánh
độc đáo, sử dụng các thủ pháp trùng điệp, phóng đại để tạo ấn tượng mạnh mẽ, diễn tả
được tính chất kì vĩ, hùng tráng của sự việc, hành động nhân vật.
- Ngơn ngữ: giàu hình ảnh,thành kính, trang trọng, có tính bi hùng, thiêng liêng.
b. Nội dung
- Thông qua nhân vật Nữ Thần Mặt Trời, đoạn trích ca ngợi người anh hùng Đăm Săn có
vẻ đẹp lí tưởng, mang tầm văn hố: có vẻ đẹp thân hình, diện mạo, có ý chí, lịng dũng
cảm và sức mạnh phi thường, khát vọng lớn lao, tất cả suy nghĩ, hành động theo ngun
tắc danh dự, vì lợí ích của bộ tộc. Đăm Săn chính là kết tinh tồn vẹn tính cách anh hùng
trong sử thi Ê đê. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện rõ trí tưởng tượng bay bổng của
người cổ đại về tự nhiên và khát vọng chinh phục tự nhiên của họ.

Ngữ liệu Đọc – hiểu
Nói một chuyện đời xưa
Trên đồi, ta truyền lại cho con bướm bạc
Dưới nước, ta truyền lại cho con chạng kha(1)
Trên trời ta truyền lại cho sông Ngân hà
Trong cửa, trong nhà
Người già truyền cho con cháu
Muốn có lụa để may quần may áo
Muốn có vải trắng bơng gạo để nhuộm phẩm tím phẩm xanh
Muốn dệt gấm ở sân rộng
Muốn trải vải trắng áng cao([1])
Con nhà con người
Ngày mai phải lên đồi trồng bông cho sớm
Muốn ăn thịt nai nướng, thịt nai khô
Muốn ăn cá kho, cá gắp
Con người con nhà

Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />Ngày mai phải đi sơng thả lưới
Đi suối đơm đó, đơm rắc, làm chặng, làm ng([2])
Con trai đi rừng có bạn súng
Con gái giã gạo có bạn thúng, bạn nong
Muốn biết chuyện người Mường ngày xửa ngày xưa
Thì trơng ra mà nghe kể lại
Người già con nít nghe chuyện quên đói
Con trai con gái nghe chuyện bỏ cả áng xim([3])
ở mường xa chìm xa nổi
Nghe một chuyện nên rõ rõ
Tỏ một chuyện nên lớn lớn
Nghe hết ngọn hết ngành
No buổi, no ngày cho lịng đỡ nhớ.
(Trích Đẻ đất đẻ nước-Phan Ngọc,Tuyển tập truyện thơ Mường,NXB Khoa học xã hội,
1986)
(1) Chạng kha : con gọng vó.
([1]) áng cao : sân trên sàn rộng, nơi ngồi vui chơi.
([2]) Làm chặng, làm uông : làm như đăng cá ở miền xuôi, cái đăng này chặn một đoạn
khe.
([3]) áng xim : nơi tìm hiểu tình tự. Xim cũng có nghĩa là tình u.

Nhận bản đầy đủ, chi tiết, sửa được tham gia nhóm
Giáo án miễn phí Ngữ Văn THCS - THPT Sách mới
/> />