Sơ đồ chuỗi gốm cho bậc đại học

ỨNG DỤNG MƠ HÌNH IBSAL TRONG SẢN XUẤT VIÊN NÉN BÃ MÍA XUẤT
KHẨU SANG NHẬT BẢN ĐỐI VỚI HIỆP ĐỊNH AJCEP

Chương 3: Ứng dụng mơ hình IBSAL vào chuỗi cung ứng viên nén bã mía
3.1 Sơ đồ chuỗi cung ứng

Nhà cung
ứng đầu
vào

- Cây
giống
- Thuốc
- Đất
- Nước
- Phân
bón

Sản
xuất
mía

Người
nơng
dân
trồng
mía có
kinh
nghiệm

Nhà máy

làm đường

Nhà
máy
làm
đường

Nhà
máy

Thu
gom

Thu
gom
bã mía
về kho
ngu
n liệu

Nhà
máy
sản
xuất
viên
nén bã
mía

Chế
biến

- Nghiền bã
mía
- Sấy khơ
- Trộn với
chất liên kết
- Ép viên nén
- Đóng gói
- Kho thành
phẩm

Xuất
khẩu

Xuất
khẩu

SƠ ĐỒ: CHUỖI CUNG ỨNG VIÊN NÉN BÃ MÍA
3.2 Phân tích thành phần chuỗi cung ứng
3.2.1 Thành phần cung ứng
3.2.1.1Nhà cung ứng đầu vào
3.2.1.1.1 Cây giống:
 Giống mía
Ở Việt Nam, có nhiều loại giống mía được trồng phổ biến, tùy vào điều kiện khí
hậu, địa hình, đặc điểm đất đai và mục đích sử dụng mà người nơng dân lựa chọn
giống mía phù hợp nhất. Dưới đây là một số loại giống mía thường được trồng ở Việt
Nam:


 Mía đường: Là loại mía có hàm lượng đường cao, được trồng chủ yếu để sản xuất

đường bao gồm CP84-1198, K88-11, ROC22, GT21, L84-5, LCP85-384 và Q208.
 Mía bột: Là loại mía có hàm lượng tinh bột cao, được trồng chủ yếu để sản xuất
bột mì và các sản phẩm bánh kẹo. Có nhiều giống mía bột được trồng ở Việt Nam,
bao gồm mía Hồng Lộc, mía Tổng Hợp, mía Rồng Vàng, mía Hịa Bình…
 Mía cắt xơ: Là loại mía có chất lượng tơ mịn và độ dai cao, được trồng chủ yếu để
sản xuất vải, dây thừng và các sản phẩm dệt may khác. Có nhiều giống mía cắt xơ
được trồng ở Việt Nam, bao gồm mía M99-18, mía Siam1, mía TD86, mía
Đường…
 Mía biogas: Là loại mía được trồng chủ yếu để sản xuất khí sinh học. Có nhiều
giống mía biogas được trồng ở Việt Nam, bao gồm mía N22, mía Q131, mía
GT21, mía ROC22…
ð Ngồi ra, cịn có nhiều loại giống mía khác được trồng tại Việt Nam như mía
lương, mía ăn, mía thương phẩm... Tuy nhiên, mía đường là loại mía được trồng
phổ biến nhất.
Việc lấy bã mía để sản xuất viên nén đang trở thành một giải pháp kinh tế và thân
thiện với mơi trường trong việc khai thác tài ngun của mía. Trong các giống mía
được trồng tại Việt Nam, giống mía Mỹ Lai được xem là một trong những giống mía
có thể cho năng suất bã mía cao nhất.
Giống mía Mỹ Lai (CP 72-1210), đây là một giống mía lai được phát triển bởi
Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (nay là Viện Khoa học Công nghệ Nông
nghiệp Việt Nam) và CIRAD của Pháp (tổ chức hoạt động độc lập nghiên cứu và phát
triển lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp với mục tiêu giúp đỡ các quốc gia đang phát
triển trong việc tăng cường năng suất và hiệu quả). Giống mía Mỹ Lai được lai tạo từ
các giống mía khác nhau, bao gồm mía đường kháng sâu H 13-1, mía đường kháng
bệnh CT 6-1 và mía lai CP 52-43. Giống mía Mỹ Lai có năng suất cao, chịu hạn tốt và
chất lượng tốt, là giống mía phổ biến được trồng ở Việt Nam và nhiều nước khác.
Giống mía này có thể cho năng suất bã mía khoảng 25 tấn/ha/năm và có chất lượng bã
mía tốt, thích hợp cho việc sản xuất viên nén từ bã mía. Ngồi Mỹ Lai, các giống mía
khác như L77-176, ROC22, CP84-1198 cũng được sử dụng để lấy bã mía để sản xuất
viên nén tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc chọn giống mía để trồng phụ thuộc vào nhiều

yếu tố như điều kiện địa lý, khí hậu, đất đai và nhu cầu của thị trường sản phẩm.
Sử dụng các giống mía Mỹ Lai được chọn lọc và có chất lượng tốt để trồng, đảm
bảo năng suất cao và hiệu quả.
 Nhân giống:
Thơng thường có 2 cách nhân giống chính: nhân giống bằng hom ngọn và nhân
giống bằng hom thân.
Hom ngọn phải đạt các yêu cầu sau:




Có 2-3 mắt mầm tốt (mầm phía ngọn có đầy đủ bộ phận, có sắc tố đặc trưng;
mầm phía gốc có vẩy mầm chưa hóa gỗ; mắt mầm khơng bị khơ hoặc xây xát,
dập nát). Để lại ba đến bốn đốt trên mỗi hom, để có nhiều khả năng mỗi hom sẽ
tạo ra một vài mầm.
Không bị nhiễm sâu bệnh.





Có đường kính đạt trên 80% đường kính thân đặc trưng của giống và độ dài lóng
khơng dài hoặc ngắn hơn quá 20% độ dài đặc trưng của giống.
Tốt nhất người nông dân nên chọn hom giống từ 6 – 8 tháng tuổi, mía phát triển
tốt, khơng sâu bệnh. Người nông dân cần đánh dấu phần đầu và ngọn để tránh
nhầm lẫn. Sau đó xử lý và trồng theo cách truyền thống

HÌNH: NHÂN GIỐNG MÍA BẰNG HOM NGỌN





Hom thân phải đạt các yêu cầu sau:
Độ kháng bệnh tốt: Giống mía hom thân cần có khả năng chống lại các bệnh do
nấm, vi khuẩn, và các sâu bệnh hại.
Tính chất hữu hiệu cao: Giống mía hom thân cần có khả năng phát triển mạnh,
đồng đều, tạo ra mật độ cây đạt tiêu chuẩn, cho năng suất cao và dễ quản lý.





Chất lượng mía: Giống mía hom thân cần cho ra mía có chất lượng tốt, độ ngọt
cao, độ bền và chịu được thời tiết khắc nghiệt.
Chọn cùi mía có mắt phát triển nhất để nhân giống

Hình: NHÂN GIỐNG MÍA BẰNG CÁCH HOM THÂN
Với giống mía lấy bã Mỹ Lai, việc chọn phương pháp nhân giống mía bằng hom
ngọn hay hom thân để đạt được năng suất và hiệu suất tốt nhất cũng cần phải xem xét
nhiều yếu tố. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của nhiều nông dân, phương pháp nhân
giống mía bằng hom thân thường cho năng suất và hiệu suất cao hơn so với phương
pháp nhân giống mía bằng hom ngọn.
Lý do là do giống mía Mỹ Lai có khả năng phát triển nhanh và đồng đều, vì vậy
việc nhân giống bằng hom thân sẽ giúp tiết kiệm diện tích trồng và tăng số cây trên
cùng một diện tích đất. Đồng thời, hom thân được chọn và chăm sóc kỹ lưỡng sẽ có
khả năng phát triển tốt hơn, tăng khả năng chống chịu với các bệnh và sâu bệnh hại,
giúp tăng năng suất và hiệu suất thu hoạch.
Tuy nhiên, để đạt được năng suất và hiệu suất tốt nhất, cần phải chọn giống mía
chất lượng, chăm sóc cây trồng đúng cách, áp dụng các kỹ thuật canh tác và chăm sóc
sau thu hoạch phù hợp.

3.2.1.1.2 Thuốc
Q trình trồng cây mía ở Việt Nam u cầu sự chăm sóc và bảo vệ cây trồng
thường xuyên. Sau đây là một số loại thuốc thường được sử dụng trong q trình trồng
cây mía tại Việt Nam:

Hình: một số loại bệnh hại cho cây mía
 Thuốc trừ sâu:
 Trong q trình trồng mía, có các loại sâu bệnh hại trên cây mía vì vậy để kiểm
sốt và ngăn chặn sự phát triển của sâu bệnh hại, ví dụ như bọ cục, rầy nâu, rệp,
sâu cuốn lá,..người nông dân có thể sử dụng thuốc trừ sâu cho cây.
 Sâu đục thân: Sâu đục thân mình tím, sâu đục thân 4 vạch, sâu đục thân 5 vạch
đầu nâu, sâu đục thân mình trắng,…Sâu có thể gây hại quanh năm ở phần lóng
khiến cây dễ bị đổ ngã khi có gió lớn, mía bị héo ngọn, mọc nhiều chồi trở thành
vơ hiệu, năng suất giảm.
 Bệnh than: Là loại bệnh phổ biến nhất trên cây mía, khi bị gây hại mía sẽ bị cịi,
mất khả năng tạo lóng, phần ngọn thường đâm roi dài cong xuống. Dấu hiệu
nhận biết của bệnh này là bên ngoài phủ lớp màng mỏng màu trắng rồi chuyển
đen. Bà con khơng nên để mía lưu gốc, không lấy hom giống đối với những cây
bị bệnh than, có thể trồng luân canh với cây họ đậu 1 năm để xử lý đất.
 Thối đỏ thân: Bệnh gây hại trên mọi bộ phận của cây ở giai đoạn vươn lóng:
lóng, thân, lá,…Triệu chứng phổ biến là khi chẻ thân cây ra sẽ thấy những vết
màu đỏ có mùi như rượu và có vị hơi chua.


 Bọ hung đen hại gốc mía: Bọ hung và sâu non gây hại trên phần rễ non và thân
mía sát với mặt đất. Cây bị sâu gây hại có hiện tượng héo khô hoặc héo phần nõn
làm giảm khả năng đẻ nhánh. Bà con nên trồng mía đúng vụ, xử lý đất kỹ để hạn
chế bọ hung gây hại mía.

Quy trình phịng trừ theo các giai đoạn:
 Từ khi trồng đến kết thúc nảy mầm: Bón vào rãnh trước khi trồng Padan 4H,
Kayazinon, Basudin 10G liều lượng 30kg/ha phòng trừ mối, bọ hung và các loại
sâu đục thân…
 Giai đoạn kết thúc mọc mầm đến vươn lóng: Rải hoặc phun cục bộ những đoạn
mía bị hại hoặc có triệu chứng sâu mới xâm nhập (héo lá bên, lốm đốm trắng do
sâu đục thân 4 vạch), dùng Padan 4H liều 10g/m hoặc phun Vibasu nồng độ
0,25%, Padan 95SP 0,8kg/ha; theo dõi phát hiện sớm các loại rầy chích hút, dùng
Sumithion 50 EC 1 – 1,2 lít/ha hay Supracid 40ND 0,8 lít/ha phun đẫm lên ngọn
mía trừ bọ rầy đầu vàng, bọ trĩ và một số đối tượng chích hút khác; cắt những cây
bị sâu hại đã khơ ngọn khơng có khả năng cho thu hoạch 2 lần/tháng.
 Giai đoạn vươn lóng đến trước thu hoạch: Bóc lá khơ, lá già, chặt cây khô do sâu
bệnh, vệ sinh đồng ruộng; cắt mầm vơ hiệu lúc mía trên 7 tháng 1 lần/tháng, nhặt
sạch cỏ dại trên ruộng.
 Sau thu hoạch: Phạt gốc thấp, phát quang bờ lô tránh sâu hại ẩn náu; luân canh
cải tạo đất (trồng cây họ đậu 6 tháng đến 1 năm) khi kết thúc một chu kỳ mía.
Các bước sử dụng thuốc trừ sâu trong trồng cây mía như sau:
Xác định loại sâu và mức độ thiệt hại: Để lựa chọn thuốc trừ sâu phù hợp, cần
phải xác định loại sâu và mức độ thiệt hại của chúng trên cây mía.
 Lựa chọn thuốc trừ sâu: Tùy vào loại sâu và mức độ thiệt hại của chúng, lựa chọn
loại thuốc trừ sâu phù hợp với tác dụng và liều lượng phù hợp.
 Chuẩn bị hỗn hợp thuốc: Theo hướng dẫn của nhà sản xuất, pha hỗn hợp thuốc
trừ sâu với liều lượng và nồng độ phù hợp.
 Phun thuốc trừ sâu: Sử dụng máy phun thuốc trừ sâu để phun đều hỗn hợp thuốc
trên cả bề mặt cây mía, từ rễ đến thân và lá.
 Thực hiện đúng lịch trình: Các loại thuốc trừ sâu thường có thời gian phun định
kỳ, tùy thuộc vào loại thuốc và mức độ thiệt hại. Do đó, việc thực hiện đúng lịch
trình và liều lượng phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của thuốc trừ
sâu và tránh tình trạng phát triển chống thuốc.
 Bảo vệ sức khỏe con người: Trong quá trình phun thuốc trừ sâu, cần đảm bảo các

biện pháp an toàn để bảo vệ sức khỏe con người, bao gồm đeo khẩu trang, bảo vệ
da, không ăn uống trong quá trình phun thuốc và giữ khoảng cách an toàn.
Ngoài ra, việc sử dụng thuốc trừ sâu cần phải tuân thủ các quy định của nhà nước và
các cơ quan chức năng về việc sử dụng thuốc trừ sâu an tồn cho mơi trường và sức
khỏe con người. Có thể phun thủ cơng hoặc dùng máy phun, dùng cơ giới hoá để đạt
hiệu quả hơn


HÌNH: MÁY PHUN THUỐC trừ sâu
 Thuốc trừ bệnh:
Để ngăn chặn và điều trị các bệnh như thán thư, đốm đen, đốm trắng, nhiễm
trùng rễ,....
Việc sử dụng thuốc trừ bệnh trên cây mía cần phải tuân thủ đúng liều lượng, cách
sử dụng và thời điểm sử dụng để đảm bảo hiệu quả và đồng thời tránh gây hại cho môi
trường và sức khỏe con người. Dưới đây là một số hướng dẫn về cách sử dụng liều
lượng thuốc trừ bệnh trên cây mía:
Liều lượng: Tuỳ thuộc vào loại thuốc mà liều lượng có thể khác nhau. Trong
q trình sử dụng, cần phải tuân thủ đúng liều lượng được ghi trên nhãn sản
phẩm. Nếu khơng có hướng dẫn rõ ràng, nên hỏi ý kiến chuyên gia hoặc các cơ
quan có thẩm quyền trước khi sử dụng.
 Cách sử dụng: Thuốc trừ bệnh có thể sử dụng dưới dạng phun định kỳ. Khi
phun thuốc trên cây mía, cần phải đảm bảo phun đều trên toàn bộ cây và tránh
phun quá nhiều để tránh lãng phí và gây hại cho mơi trường.
 Thời điểm sử dụng: Thời điểm sử dụng thuốc trừ bệnh trên cây mía phụ thuộc
vào loại thuốc và thời gian sinh trưởng của cây. Thông thường, thuốc trừ bệnh
được sử dụng trong thời gian cây mía đang phát triển và trước khi thu hoạch.


Ngoài ra, khi sử dụng thuốc trừ bệnh trên cây mía, cần phải đeo đầy đủ trang
phục bảo hộ, không ăn uống hay hút thuốc khi đang sử dụng thuốc, và giữ vệ sinh cho

các dụng cụ và thiết bị sử dụng.
 Thuốc trừ cỏ:
Để loại bỏ cỏ dại trên đồng mía, giúp giảm sự cạnh tranh giữa cây mía và cỏ dại
trong việc cung cấp chất dinh dưỡng, nước cho cây mía.
Để sử dụng thuốc trừ cỏ trong trồng mía, cần tuân thủ các bước sau:


 Tìm hiểu và chọn loại thuốc trừ cỏ phù hợp: Có nhiều loại thuốc trừ cỏ được sử
dụng trong trồng mía, tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả cao và an tồn cho mơi
trường cũng như sức khỏe của con người, nên chọn những loại thuốc có thành
phần an toàn và hiệu quả cao nhất.
 Định lượng và pha lỗng thuốc: Dựa trên diện tích đất trồng mía, tính tốn liều
lượng thuốc cần dùng, pha lỗng thuốc với nước theo tỉ lệ được quy định trên bao
bì của thuốc.
 Thực hiện phun thuốc: Sau khi pha loãng thuốc, dùng máy phun thuốc để phun
đều lên bề mặt đất trồng mía. Cần chú ý phun đều và đúng liều lượng để tránh
ảnh hưởng đến sức khỏe của cây mía và môi trường xung quanh.
 Đeo trang phục bảo vệ và giới hạn tiếp xúc với thuốc trừ cỏ: Trong quá trình sử
dụng thuốc trừ cỏ, cần đeo trang phục bảo vệ và giới hạn tiếp xúc với thuốc để
tránh bị ảnh hưởng đến sức khỏe.
 Thực hiện kiểm soát và quản lý tình trạng cỏ dại: Sau khi phun thuốc trừ cỏ,
cần theo dõi và kiểm sốt tình trạng cỏ dại để đảm bảo không tái phát.
Lưu ý: Việc sử dụng thuốc trừ cỏ cần được thực hiện đúng liều lượng và cách sử
dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất và các cơ quan chức năng liên quan.
ðCần lưu ý rằng các loại thuốc phải được sử dụng đúng liều lượng và cách sử
dụng đúng để không gây hại cho môi trường và sức khỏe con người. Nên tuân
thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất và hướng dẫn của các cơ quan chức
năng để đảm bảo an tồn và hiệu quả trong q trình sử dụng.

Hình: máy bay khơng người lái phun thuốc cho mía

3.2.1.1.3 Đất trồng và phân bón:
Mía Mỹ Lai được trồng chủ yếu ở các khu vực có khí hậu nóng ẩm và đất phù sa,
như khu vực Đơng Nam Bộ. Đất trồng thích hợp nhất khi có độ pH trong khoảng 6,0 -


7,5, ta có thể điều chỉnh độ pH thích hợp sao cho đạt được năng suất cao nhất. Ngoài
ra, việc bổ sung các chất dinh dưỡng và khoáng chất cần thiết cũng rất quan trọng để
đảm bảo cây mía phát triển tốt.
Đất cần được đào sâu, phân bón và làm đất đều, sạch sẽ để đảm bảo cho mía có
mơi trường phát triển tốt nhất. Đào đất sâu khoảng 30-40cm để đảm bảo cây mía có đủ
khơng gian phát triển rễ. Có thể sử dụng cơ giới hố để làm đất: cày sâu, đất mịn,..
Cây mía cần được bón phân định kỳ để đảm bảo cho sự sinh trưởng của cây và
phải được thực hiện khoảng 2 tuần trước khi trồng.
Giai đoạn trước khi trồng: đất được bón với phân hữu cơ như phân chuồng, rơm
rạ, đậu nành, dừa và các loại rác thải hữu cơ khác. Phân hữu cơ là nguồn dinh
dưỡng chính cho cây mía và có thể giúp tăng độ màu mỡ, khả năng hấp thụ nước
và cải thiện đất, ngồi ra cịn sử dụng phân khống chứa các chất dinh dưỡng như
Nitơ (N), Photpho (P) và Kali (K) để đảm bảo mía có đủ dinh dưỡng để phát triển
 Giai đoạn trồng cây: Bón phân khống như NPK, phân kẽm, phân sắt, phân
magie và phân lân. Những phân bón này cung cấp cho cây mía các chất dinh
dưỡng cần thiết để phát triển quá trình mọc rễ và thân cây.
 Giai đoạn phát triển: Trong giai đoạn này, cây mía cần được bón phân đạm và
kali để hỗ trợ sự phát triển của các lá và mầm cây mới.


HÌnh: Thân mía và cấu tạo


Hình: các loại dóng mía
Tuy nhiên, cách bón phân phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm loại

đất, nhu cầu dinh dưỡng, độ ẩm và khí hậu trong khu vực trồng mía. Do đó, để đạt
được hiệu quả tốt nhất, người trồng nên tìm hiểu và tuân thủ các quy định và hướng
dẫn cụ thể của khu vực mình đang trồng mía.
Mơ hình sinh khối IBSAL là một phương pháp trồng cây áp dụng công nghệ vi
sinh vật đa chủng loại như vi khuẩn, nấm và vi trùng có lợi để cải tạo đất, tăng cường
sinh khối rễ cây, tăng cường hấp thụ dinh dưỡng cho cây trồng. Khi áp dụng mơ hình
này trong trồng mía, nó có thể mang lại các lợi ích sau:
Cải tạo đất: Vi sinh vật đa chủng loại trong IBSAL có khả năng phân giải các
chất hữu cơ và khoáng chất trong đất, tạo ra các chất dinh dưỡng cần thiết cho
cây mía. Điều này giúp cải tạo đất, nâng cao độ phì nhiêu và cải thiện tính màu
của đất.
 Tăng cường sinh khối rễ cây: Vi sinh vật trong IBSAL giúp tăng cường sinh
khối rễ cây mía. Cây mía sẽ phát triển rễ mạnh hơn, hấp thu nhiều chất dinh
dưỡng và nước hơn từ đất. Điều này giúp cây mía chịu được các điều kiện khắc
nghiệt như hạn hán, sương muối, độ mặn của đất.
 Tăng năng suất: Khi cây mía có rễ khỏe và hấp thu nhiều chất dinh dưỡng, nó
sẽ phát triển mạnh mẽ và cho năng suất cao hơn. Ngoài ra, vi sinh vật trong
IBSAL cũng giúp tăng cường khả năng miễn dịch của cây mía và giảm thiểu các
bệnh hại.
 Ngồi ra, vi sinh vật trong IBSAL cịn có khả năng kháng bệnh và giảm thiểu
tác động của các tác nhân gây hại đến cây trồng.


Tóm lại, áp dụng mơ hình sinh khối IBSAL trong trồng mía có thể giúp cải tạo
đất, tăng cường sinh khối rễ cây và tăng năng suất cho cây mía.
3.2.1.1.4 Nước:
Việc sử dụng lượng nước trong trồng mía phụ thuộc vào nhiều yếu tố như điều
kiện địa hình, khí hậu, loại đất, giống mía và phương pháp trồng, điều kiện thời tiết.

Cây mía cần được tưới nước thường xuyên, đặc biệt là trong những ngày nắng nóng,
chăm sóc bằng cách cắt tỉa, tạo cành để giúp mía phát triển tốt qua đó đảm bảo tối đa
sản lượng và chất lượng. Thơng thường, nhu cầu nước của cây cần được tưới định kỳ
2-3 lần/tuần, mỗi lần tưới khoảng 20-30 mm, tương đương với lượng nước khoảng 6-7
m3/ha/lần tưới. Ngoài ra, cần đảm bảo thốt nước tốt để tránh tình trạng ngập úng đất
và gây ảnh hưởng đến cây trồng.



Trong giai đoạn mới trồng, cây mía cần được tưới nước đều và đủ để cây giống
nảy mầm và phát triển. Trong giai đoạn sinh trưởng, cung cấp nước cho cây mía
tùy thuộc vào tình trạng đất và khí hậu. Nếu đất khơ và khơng có mưa, nên tưới
nước đều và đủ để cây mía phát triển tốt. Nếu đất có độ ẩm đủ và có mưa, thì
khơng cần tưới nước thêm.

 Trong giai đoạn đâm mía, lượng nước cần thiết phụ thuộc vào nhu cầu cây mía,
độ ẩm đất, mức độ khơ hạn và nhiệt độ. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy
rằng cung cấp lượng nước đủ trong giai đoạn này sẽ giúp tăng sản lượng và chất
lượng mía.
 Trong giai đoạn trưởng thành và thu hoạch, nên giảm dần lượng nước cung cấp
cho cây mía để giảm thiểu sự phát triển q mức của lá và củ mía, từ đó tăng
năng suất và chất lượng sản phẩm.
Do đó, việc điều chỉnh lượng nước cung cấp cho cây mía phải được thực hiện dựa trên
quan sát thực tế và đánh giá tình trạng đất, độ ẩm và nhu cầu của cây mía trong từng
giai đoạn phát triển.
Tóm lại, lượng nước cần sử dụng trong trồng mía phụ thuộc vào nhiều yếu tố, tuy
nhiên cần cung cấp đủ nước để đảm bảo sản lượng và chất lượng của cây mía.


3.2.1.2 Sản xuất (trồng mía)

Giống mía được trồng thơng qua các phương pháp như trồng theo luống (trồng hàng
đơn, hàng đơi) hoặc trồng trong hố
Ngồi ra, người nơng dân có thể sử dụng máy trồng, máy làm cỏ, máy bỏ phân qua đó
sử dụng cơ giới hố để đạt được năng suất cao
-

Trồng mía bằng hom ngọn
 Đào rãnh ở một nơi trồng đầy nắng. Mía cần ánh nắng mặt trời đầy đủ, vì vậy
hãy chọn một khu vực khơng bị che bóng mát.
 Mật độ: lượng hom giống cần từ 35.000 - 40.000 hom/ha (mỗi hom có 3 mắt),
tương đương 8 - 10 tấn giống/ha.
 Khoảng cách hàng: hàng đơn từ 0,8 – 1,2 m (canh tác thủ công); hoặc hàng kép
từ 1,2 – 1,8m x 0,6 – 0,4m (canh tác bằng máy).
 Cách trồng: Làm ẩm đất trước khi trồng cho các luống. Đặt hom theo rãnh hàng
đơn (cách nhau 1 m) hoặc hàng kép (1,4m), phủ kín đất 7 - 10 cm. Đất khô cần
nén chặt cho hom tiếp xúc với đất. Trong vụ trồng chính nếu có điều kiện nên
tưới ẩm sau khi trồng và sử dụng màng phủ nông nghiệp giữ ẩm và hạn chế cỏ
dại cho mía.
 Đợi mía phát triển. Vào mùa xuân, thường là vào tháng Tư hoặc tháng Năm; chồi
sẽ bắt đầu mọc ra từ các nút của thân cây, chúng phá vỡ đất để tạo thành những
thân cây mía riêng lẻ và phát triển khá cao vào cuối mùa hè.
ðVới phương pháp nhân giống bằng hom ngọn thì khả năng nảy mầm cao. Thế
nhưng cây con có sức đề kháng yếu, dễ sâu bệnh nên nhiều người nông dân
thường sử dụng thêm hom giống từ thân.
- Cách trồng giống mía hom thân như sau:
 Chuẩn bị đất: Đất phải được bừa đều và phẳng để trồng mía. Đất cần được xử lý
tốt để loại bỏ các tạp chất và giúp cây mía phát triển tốt hơn.
 Chọn hom thân: Chọn hom thân khỏe mạnh, khơng bị bệnh và có độ tuổi khoảng
9-10 tháng để nhân giống.
 Nhân giống: Cắt hom thân thành các miếng nhỏ, khoảng 10-20 cm và để khơ.

Sau đó, đưa vào nước để tạo ra rễ. Sau khi rễ mọc ra, chọn hom thân có rễ tốt
nhất để trồng.
 Trồng cây: Khoảng cách giữa các cây là 1m-1,5m và khoảng cách giữa các hàng
cây là 1,5m-2m. Đặt hom thân đã nhân giống vào đất và chắp vá vài lần để đất
bám chặt hom thân. Sau đó, tưới nước và bón phân đạm, phân kali và phân lân để
cây mía phát triển tốt.
 Chăm sóc cây trồng: Cần thường xuyên tưới nước, cắt tỉa, bón phân và phun
thuốc trừ sâu để đảm bảo sức khỏe và phát triển của cây mía hom thân.
ðTóm lại, để trồng giống mía hom thân đạt được năng suất và hiệu suất tốt nhất, cần
chọn giống mía chất lượng, chăm sóc cây trồng đúng cách và áp dụng các kỹ thuật
canh tác và chăm sóc sau thu hoạch phù hợp


Hình: mía được trồng từ hom thân
Việc trồng mía Mỹ Lai theo luống hay theo hố cũng cần phải xem xét nhiều yếu tố để
đạt được năng suất và hiệu quả tốt nhất.
 Nếu trồng mía Mỹ Lai theo luống, sẽ giúp tiết kiệm diện tích trồng, tăng số cây
trồng trên cùng một diện tích đất, đồng thời giúp tối ưu hóa khả năng sử dụng
đất và nguồn nước. Tuy nhiên, khi trồng theo luống, cần lưu ý tới khoảng cách
giữa các cây để tránh sự cạnh tranh về nguồn dinh dưỡng và nước.

Hình: trồng mía theo luống


Hình: cây mía trưởng thành theo cách trồng luống
 Nếu trồng mía Mỹ Lai theo hố, sẽ giúp cây mía phát triển mạnh và tập trung
hơn vào sự phát triển của hệ rễ, giúp cây mía kháng bệnh tốt hơn. Tuy nhiên,
phương pháp trồng theo hố sẽ tốn diện tích đất hơn và số lượng cây trên cùng
một diện tích đất ít hơn so với phương pháp trồng theo luống.

Hình: mía được trồng theo hố
Vì vậy, cách trồng mía Mỹ Lai theo luống hay theo hố cần phải xem xét đến điều kiện
tự nhiên, đặc điểm của vùng trồng, nguồn lực và kinh nghiệm của người trồng để đưa
ra quyết định phù hợp và tối ưu nhất.
Vụ mùa và thời gian thu hoạch


Thời vụ trồng: Trồng mía Mỹ Lai thích hợp vào thời điểm mưa đầu mùa, từ tháng 5
- 6. Tuy nhiên, cũng có thể trồng quanh năm nếu có đủ nước tưới.



Phương pháp trồng và chăm sóc cây trồng: Mía Mỹ Lai thích hợp với phương pháp
trồng cây hàng đơn và khoảng cách giữa các cây là 1,2m. Để đạt năng suất cao, cần
chăm sóc đầy đủ cho cây, bao gồm: tưới nước, bón phân, trừ sâu bệnh và cắt tỉa cây
định kỳ.



Thời vụ trồng mía phụ thuộc vào vị trí địa lí. Thời vụ trồng mía ở các khu vực khác
nhau sẽ biến động theo điều kiện địa phương để đảm bảo độ ẩm và khả năng nãy
mầm cho cây mía.


Thường có 2 vụ mùa chính là:
Ø Vụ Đơng- Xn: từ tháng 10 - tháng 3 năm sau.
Cuối mùa mưa, khi lựa chọn trồng mía nên chú ý đến điều kiện đất cao
hay thấp, độ ẩm của đất, khả năng tiêu thoát nước, và đảm bảo nước
nước tưới

Ø Vụ Hè -Thu: từ tháng 4 - tháng 6
Đầu mùa mưa: Chỉ thích hợp ở vùng đất cao và nơi tiêu thốt nước tốt.
ð Tùy thuộc vào điều kiện thời tiết mà người nơng dân có thể linh
hoạt trong trước hoặc sau 2 vụ này để tận dụng được nguồn nước
mưa.
Ngoài ra cịn có các thời vụ trồng mía tuỳ theo vùng miền

Hình: thời vụ trồng theo vùng miền
·

Thời gian thu hoạch mía ở Việt Nam

Thu hoạch: Sau khi cây mía đã đạt độ tuổi và kích thước phù hợp, người trồng sẽ tiến
hành thu hoạch cây mía để bán cho nhà máy sản xuất đường hoặc các nhà thương lái
khác. Sau khoảng 12-15 tháng, cây mía sẽ đạt độ tuổi và kích thước phù hợp
Để trồng mía thành cơng cần phải tn thủ quy trình và chăm sóc đúng cách, đảm bảo
mía phát triển tốt và cho năng suất cao.


Đến thời gian thu hoạch, người nơng dân có thể bán cho các nhà máy sản xuất đường
và thương lái qua đó có thể bán tại vườn.
·

Hàm lượng sinh khối tại thời điểm thu hoạch
IBSAL tính tốn sự thay đổi độ ẩm hàng ngày của sinh khối trong các hoạt động thu
hoạch.
Hàm lượng sinh khối của cây mía (Saccharum officinarum) phụ thuộc vào nhiều yếu
tố như loại giống, điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu và kỹ thuật trồng trọt.
Theo nghiên cứu của Trường Đại học Nơng Lâm TP. Hồ Chí Minh, ở Việt Nam, hàm
lượng sinh khối trung bình của mía đường là khoảng 110 tấn/ha (tùy thuộc vào giống

và điều kiện trồng trọt). Tuy nhiên, trong một số nước khác như Brazil, hàm lượng
sinh khối trung bình có thể lên đến 170 tấn/ha.
Để tăng hàm lượng sinh khối của cây mía, người trồng thường áp dụng các kỹ thuật
như tưới nước định kỳ, bón phân đầy đủ dinh dưỡng, cắt tỉa đúng kỹ thuật và chọn
giống mía có năng suất cao.
Đối với cây mía thì hàm lượng sinh khối có thể dựa vào:
 Cây mía có thể thu hoạch khi nó đã đủ tuổi sinh sản, thường là từ 12 đến 18
tháng sau khi trồng tùy thuộc vào giống mía và điều kiện thời tiết.
 Một số giống mía đặc biệt có thể được thu hoạch sau khoảng thời gian ngắn
hơn, từ 9 đến 12 tháng. Tuy nhiên, để đạt được sản lượng và chất lượng tối đa,
nên chờ cho cây mía đủ tuổi và đủ mạnh trước khi thu hoạch.
 Thân mía có màu vàng hoặc nâu: Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy rằng cây
mía đã đủ tuổi để thu hoạch. Thân mía chuyển sang màu vàng hoặc nâu, chứ
khơng cịn màu xanh lá cây như trước đó.
 Lá cây khơ: Lá cây bắt đầu khơ và héo úa khi cây mía sắp đến thời điểm thu
hoạch. Lá cây cũng có thể bị vỡ hoặc bị tách ra khỏi thân cây.
 Khoảng cách giữa hai đốt lá gần nhất tăng lên: Khi cây mía trưởng lớn và chuẩn
bị cho quá trình thu hoạch, khoảng cách giữa hai đốt lá gần nhất sẽ tăng lên,
làm cho cây trơng cao hơn.
 Bơng mía bắt đầu phát triển: Bơng mía bắt đầu phát triển, và đóng vai trị quan
trọng trong quá trình sản xuất đường.
 Đường đờm bắt đầu chảy: Đường đờm là chất lỏng ngọt được sản xuất trong
q trình trao đổi chất của cây mía. Khi đường đờm bắt đầu chảy ra khỏi thân
cây, đó cũng là một dấu hiệu cho thấy rằng cây mía đã đến thời điểm thu hoạch
⇒ Thu hoạch đến đâu vận chuyển ngay đến các cơ sở chế biến, tránh ảnh hưởng đến
chất lượng mía


Hình: thu hoạch mía bằng cơ giới hố
·

Khí hậu và sự ảnh hưởng tới hđ của thiết bị
 Xác xuất làm việc một ngày làm việc không biểu diễn cho sự chậm trễ trong
các hoạt động như: chậm trễ trong việc vận chuyển, đóng gói để vận chuyển sản
phẩm ra các nhà máy chế biến → Theo các chuyên gia cho biết hiệu suất thu
hồi được của đường sẽ giảm tới 80% nếu ép mía sau 8 ngày → phải được thực
hiện nhanh chóng.
 Khi thu hoạch mía phải thực hiện trong những ngày thời tiết mát mẻ, các
phương tiện vận chuyển mía thì cần phải được che chắn bằng phơng, bạt dày để
tránh tình trạng mía tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời và hơi nóng sẽ làm
giảm đi lượng đường trong mía.

·

Năng suất thiết bị
Năng suất thiết bị là hiệu quả sử dụng thiết bị với thời gian tối ưu mang lại hiệu quả
cao. Một số trường hợp ảnh hưởng đến năng suất thiết bị như mật độ trồng, công suất
khác nhau của các thiết bị.
Mô hình IBSAL điều chỉnh về cả tốc độ và hiệu quả hoạt động của thiết bị.


Hình: thiết bị thu hoạch mía trong nơng nghiệp
3.2.1.3 Nhà máy làm đường

Thương lái
Người nơng
dân

Chợ

Đường
Nhà máy làm
đường

Đại lí/ Nhà
phân phối

Bã mía
Q trình thu gom mía tùy thuộc vào quy mơ và cơng nghệ sử dụng của nhà máy thu
gom mía. Tuy nhiên, thơng thường, quy trình thu gom mía có các bước như sau:
- Tiếp nhận mía: Nhà máy sẽ tiếp nhận mía từ các trang trại trồng mía hoặc các đại
lý thu gom mía. Mía sẽ được vận chuyển đến nhà máy bằng xe tải hoặc đầu kéo.
- Kiểm tra chất lượng: Mía sau khi được tiếp nhận, sẽ được kiểm tra chất lượng
bằng cách lấy mẫu mía để đo nồng độ đường và độ ẩm của mía.
- Tiền xử lý: Sau khi kiểm tra chất lượng, mía sẽ được tiền xử lý để loại bỏ các tạp
chất như đất, lá, củ, bã mía, hoặc các vật cản khác trước khi chuyển vào quá trình
sản xuất tiếp theo.
- Ép mía: Mía tiền xử lý sẽ được đưa vào máy ép mía để tách ra nước cốt và bã
mía.
- Chưng cất: Nước cốt được chuyển vào thiết bị chưng cất để loại bỏ nước, trải qua
một số giai đoạn sau đó tạo thành đường
- Tái chế bã mía: Bã mía sau khi ép mía sẽ được sử dụng để bán cho nhà máy xứ lý
bã mía để tái chế thành viên nén.


Hình: quy trình sx đường (tượng trưng)
Quy trình sx mía đường cơng nghiệp: />3.2.1.4 Thu gom bã mía về kho nguyên liệu
Sau khi mía được vắt lấy nước cốt để sản xuất đường, bã mía sẽ được tách ra và thu
gom lại. Các nhà máy sản xuất viên nén bã mía thường được xây dựng tách biệt hoặc
bổ sung thêm bên cạnh nhà máy sản xuất đường. Việc thu gom bã mía phụ thuộc vào

quy mơ sản xuất và quy trình chế biến của từng nhà máy hoặc trang trại. Tuy nhiên, bã
mía là một nguồn nguyên liệu phổ biến và rẻ tiền, có thể sử dụng bã mía để sản xuất
các sản phẩm khác như viên nén bã mía, năng lượng điện hoặc thức ăn gia súc.
 Nhà máy sản xuất viên nén bã mía thường có chiến lược thu mua và quản lý việc
thu mua bã mía như sau:
- Tìm kiếm nhà cung cấp bã mía: Các cơng ty và doanh nghiệp thường sử dụng các
kênh như mạng lưới đại lý, mạng lưới nông dân, hoặc trực tiếp liên hệ với các nhà
sản xuất đường để tìm kiếm nhà cung cấp bã mía.
- Đặt mua bã mía: Hàm lượng bã mía chiếm khoảng 25-30% trọng lượng của cây
mía. Điều này có nghĩa là, khi ta thu hoạch một tấn mía, ta sẽ thu được khoảng
250-300 kg bã mía vì vậy sau khi tìm thấy nhà cung cấp bã mía, các doanh nghiệp
sẽ thỏa thuận với nhà cung cấp về số lượng và giá cả. Các doanh nghiệp có thể đặt
mua bã mía trực tiếp từ nhà cung cấp hoặc thông qua các trung gian.
- Vận chuyển và nhận bã mía: Sau khi đã thỏa thuận được giá cả và số lượng, các
doanh nghiệp sẽ đưa ra lịch trình vận chuyển và nhận bã mía từ nhà cung cấp. Q
trình vận chuyển bã mía sẽ được thực hiện bằng các phương tiện vận tải như xe tải
hoặc container.
- Kiểm tra chất lượng và lưu trữ: Sau khi nhận được bã mía, các doanh nghiệp sẽ
kiểm tra chất lượng của bã mía, tách bỏ tạp chất và lưu trữ trong kho bảo quản
đảm bảo an toàn và chất lượng sản phẩm.