Khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai ở việt nam hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA LUẬT HÀNH CHÍNH
--------------------

HUỲNH NGỌC MẪN
MSSV: 1953801011139

KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
VỀ QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Khóa luận tốt nghiệp cử nhân luật
Niên khóa: 2019 - 2023

Người hướng dẫn: Th.S Nguyễn Hồng Yến

TP. HỒ CHÍ MINH – Năm 2023


TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA LUẬT HÀNH CHÍNH
--------------------

HUỲNH NGỌC MẪN
MSSV: 1953801011139

KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
VỀ QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Khóa luận tốt nghiệp cử nhân luật

Niên khóa: 2019 - 2023

Người hướng dẫn: Th.S Nguyễn Hồng Yến

TP. HỒ CHÍ MINH – Năm 2023


LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan: Khố luận tốt nghiệp này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, được
thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Thạc sĩ Nguyễn Hồng Yến, đảm bảo tính
trung thực và tn thủ các quy định về trích dẫn, chú thích tài liệu tham khảo. Tơi xin
chịu hồn tồn trách nhiệm về lời cam đoan này.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 22 tháng 6 năm 2023
Tác giả khoá luận

Huỳnh Ngọc Mẫn


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành tốt khóa luận này, em xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô Trường
Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh đã ln tận tình truyền đạt kiến thức cho em suốt
bốn năm học tập và rèn luyện tại trường.
Em xin gửi lời cảm ơn vơ hạn và chân thành đến Cơ Nguyễn Hồng Yến – Giảng
viên hướng dẫn đã ln tận tình giúp đỡ và chia sẻ cùng em trong suốt thời gian hồn
thành đề tài khóa luận này. Sự quan tâm, động viên cùng với những góp ý về chun
mơn của cơ giúp bài khố luận của em ngày càng hồn thiện hơn.
Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè ln là hậu phương
vững chắc, tạo động lực cho em trong suốt thời gian học tập và trưởng thành.
Em xin chân thành cảm ơn!

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT VIẾT TẮT

NỘI DUNG ĐƯỢC VIẾT TẮT
Luật Tố tụng hành chính năm 2010, Luật số

Luật TTHC 2010

64/2010/QH12 ngày 24 tháng 11 năm 2010 có hiệu lực
từ ngày 01 tháng 7 năm 2011.
Luật Tố tụng hành chính năm 2015, sửa đổi, bổ sung

Luật TTHC 2015

năm 2019 bởi Luật số 55/2019/QH14 ngày 26 tháng 11
năm 2019 của Quốc hội, sửa đổi, bổ sung một số điều
của Luật Kiếm tốn nhà nước, có hiệu lực từ ngày 01
tháng 7 năm 2020.

Pháp lệnh TTGQVAHC

Nghị quyết số 04/2016/NQHĐTP

Pháp lệnh Thủ tục giải quyết vụ án hành chính 1996
(sửa đổi, bổ sung vào các năm 1998 và năm 2006).

Nghị quyết số 04/2016/NQ – HĐTP ngày 30 tháng 12
năm 2016 hướng dẫn thi hành một số quy định của bộ
luật tố tụng dân sự số 92/2015/qh13, luật tố tụng hành

chính số 93/2015/qh13 về gửi, nhận đơn khởi kiện, tài
liệu, chứng cứ và cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố
tụng bằng phương tiện điện tử.


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1..................................................................................................................... 6
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH VỀ
QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI .............................. 6
1.1. Cơ sở lý luận về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai ............................................................................................................ 6
1.1.1. Khái niệm khởi kiện vụ án hành chính và khởi kiện vụ án hành chính về quyết
định hành chính trong lĩnh vực đất đai ..................................................................... 6
1.1.2 Đặc điểm của khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh
vực đất đai ............................................................................................................... 11
1.1.3. Ý nghĩa khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực
quản lý nhà nước đất đai ......................................................................................... 14
1.2 Khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai
theo quy định của pháp luật Việt Nam ................................................................... 17
1.2.1 Điều kiện khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực
đất đai ...................................................................................................................... 17
1.2.2 Thủ tục khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính về đất đai ..... 34
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ......................................................................................... 37
CHƯƠNG 2................................................................................................................... 38
THỰC TIỄN KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH VỀ QUYẾT ĐỊNH HÀNH
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở VIỆT NAM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN
THIỆN ........................................................................................................................... 38
2.1 Thực tiễn khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh
vực đất đai ở Việt Nam ............................................................................................. 38

2.1.1 Một số kết quả đạt được khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính
trong lĩnh vực đất đai ở Việt Nam ........................................................................... 38
2.1.2 Những tồn tại, hạn chế trong thực tiễn khởi kiện vụ án hành chính về quyết
định hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Việt Nam ................................................ 40
2.1.3 Nguyên nhân của những hạn chế trong thực tiễn khởi kiện vụ án hành chính
về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai ..................................................... 48
2.2 Giải pháp hồn thiện khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính
trong lĩnh vực đất đai. .............................................................................................. 58


2.2.1 Hoàn thiện pháp luật về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính
trong lĩnh vực đất đai .............................................................................................. 58
2.2.2 Giải pháp khác ............................................................................................... 61
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................... 65
KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 67


1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các tổ chức, cá nhân là mục tiêu hàng đầu
trong quá trình xây dựng, phát triển và đổi mới đất nước. Hiến pháp 2013 đã khẳng định:
“Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công nhận, tôn trọng,
bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc,
có điều kiện phát triển tồn diện”1. Tuy nhiên, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan,
tổ chức, cá nhân có thể bị xâm phạm từ nhiều phía, từ các quyết định hành chính, hành
vi hành chính trong hoạt động quản lý nhà nước. Từ đó đặt ra các cơ chế bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của chủ thể bị xâm phạm, trong đó khởi kiện vụ án hành chính là

phương thức hữu hiệu để bảo vệ mỗi cá nhân khi bị xâm phạm.
Trước sự chuyển mình mạnh mẽ cả về quy mơ lẫn chất lượng của nền kinh tế Việt
Nam trong bối cảnh hội nhập tồn cầu hóa, việc xây dựng và hồn thiện hệ thống pháp
luật được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Trong số đó, sự cải cách nhằm đảm bảo
quyền được khởi kiện của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực quản lý hành chính
nhà nước cũng hết sức được chú trọng. Sự ra đời của Luật TTHC 2015 là một dấu mốc
quan trọng trong quá trình không ngừng mở rộng dân chủ và hội nhập quốc tế cũng như
tạo cơ sở thuận lợi cho việc giải quyết các vụ án hành chính bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của cá nhân, tổ chức. Đặc biệt, vấn đề khởi kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực
đất đai ngày càng phức tạp. Các vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai đang có xu
hướng gia tăng cả về số lượng, tính chất phức tạp, phát sinh nhiều ảnh hưởng tiêu cực
đến các mặt của đời sống xã hội. Với vai trò là đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai,
nhà nước thực hiện vai trị này thơng qua hoạt động của các cơ quan quản lý hành chính
nhà nước về đất đai. Trong đó có các hoạt động như cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư,…Tuy nhiên, trong q trình thực hiện
vai trị quản lý hành chính nhà nước về đất đai, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã
có các hành vi hoặc ban hành các quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai xâm phạm
trực tiếp đến quyền và lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức, dẫn đến các tranh chấp phát
sinh giữa những chủ thể này và chủ thể thực hiện quản lý hành chính về đất đai.

1

Điều 3 Hiến pháp năm 2013.


2
Khởi kiện vụ án hành chính nói chung và vụ án hành chính về quyết định hành
chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng là phương thức quan trọng để bảo vệ quyền, lợi
ích trước những hành vi hành chính và quyết định hành chính có thể xâm phạm trực tiếp
đến quyền lợi của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Luật TTHC năm 2015 đã có những sửa đổi,

bổ sung và nhiều điểm mới, thể hiện bước tiến về kỹ thuật lập pháp và dấu ấn của sự
hồn thiện, góp phần bảo vệ hữu hiệu quyền và lợi ích hợp pháp khi khởi kiện vụ án
hành chính nói chung và khởi kiện quyết định hành chính về đất đai. Tuy nhiên, đứng
trước xu hướng ngày càng gia tăng số lượng vụ án khởi kiện quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai cùng với tính chất của vụ việc ngày càng phức tạp thì Luật TTHC năm
2015 vẫn cịn bộc lộ nhiều hạn chế, vướng mắc trong việc áp dụng các quy định của pháp
luật, nhiều quy định chưa rõ ràng dẫn đến nhiều cách hiểu và sự áp dụng thiếu thống
nhất của các chủ thể có thẩm quyền trên thực tế cần được bổ sung cấp bách và hoàn
thiện. Thực trạng trên đã đặt ra yêu cầu tất yếu khách quan là cần phải nghiên cứu pháp
luật một cách tồn diện về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai, góp phần đưa ra những kiến nghị, giải pháp hoàn thiện, khắc phục những
điểm hạn chế còn tồn tại trong chế định pháp luật này. Xuất phát từ lý do trên, tác giả
chọn đề tài “Khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất
đai ở Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp cử nhân của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Qua quá trình tìm hiểu, tác giả nhận thấy vấn đề khởi kiện vụ án hành chính nói
chung và quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng nhận được sự quan tâm
của nhiều nhà nghiên cứu. Có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu cụ thể có liên
quan đến đề tài như:
Về Luận án, luận văn, có các cơng trình như:
Thái Thị Ngọc Linh (2021), Khởi kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai ở
Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội;
Nguyễn Ngọc Bình (2021), Khởi kiện vụ án hành chính và thực tiễn tại tỉnh Phú
Thọ, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội;
Nguyễn Thị Hương (2019), Khởi kiện vụ án Dân sự - những vấn đề lý luận và
thực tiễn, Luận án tiến sĩ Luật học;


3
Mai Xuân Sơn (2015), Ban hành quyết định hành chính của cơ quan hành chính

nhà nước – Thực trạng và kiến nghị, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật
Hà Nội…
Về Tạp chí, có các cơng trình của:
Lê Thị Mơ (2022), “Khởi kiện vụ án hành chính về thu hồi đất, bồi thường, hỗ
trợ, tái định cư – một số kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật”, Tạp chí pháp luật và
thực tiễn;
Lê Việt Sơn (2012), “Bàn về thẩm quyền xét xử hành chính của Tịa án nhân dân
theo loại việc khiếu kiện”, Tạp chí khoa học pháp lý.
Các cơng trình nêu trên đã giúp tác giả có góc nhìn hồn thiện hơn đối với vấn đề
khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai. Đây
cũng là tiền đề để tác giả hồn thiện bài nghiên cứu của mình. Các cơng trình trên đã
phân tích cũng như đánh giá về vấn đề khởi kiện vụ án hành chính. Đã có một số cơng
trình tập trung nghiên cứu về khởi kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai, tuy
nhiên những cơng trình này chưa đi sâu phân tích, chỉ dừng lại ở mức độ khái quát. Do
đó, trong phạm vi khố luận của mình, tác giả sẽ tập trung phân tích và làm rõ các vấn
đề liên quan đến khởi kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai. Từ đó chỉ ra
được những điểm bất cập và đưa ra các giải pháp để hoàn thiện quy định pháp luật đối
với vấn đề trên.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Thông qua việc tìm hiểu, nghiên cứu các quy định của pháp luật về khởi kiện vụ
án hành chính đối với quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai, tác giả đi sâu phân
tích cơ sở lý luận và pháp lý về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính
trong lĩnh vực đất đai; đánh giá thực trạng khởi kiện vụ án hành chính về quyết định
hành chính trong lĩnh vực đất đai. Trên cơ sở đó có những nhìn nhận mang tính khái qt
về ưu điểm, hạn chế, nêu lên nguyên nhân của những hạn chế và đề xuất, kiến nghị nâng
cao chất lượng giải quyết tranh chấp hành chính, góp phần hồn thiện cũng như nâng
cao hiệu quả của hoạt động giải quyết tranh chấp hành chính nói chung, tranh chấp hành
chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

4
Để thực hiện tốt mục tiêu nêu trên, đề tài có những nhiệm vụ sau:
Thứ nhất, phân tích và đánh giá cơ sở lý luận, thực tiễn khởi kiện vụ án hành
chính đối với quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Thứ hai, chỉ ra những bất cập, vướng mắc trong quy định của pháp luật về vấn đề
này.
Thứ ba, đưa ra những kiến nghị nhằm góp phần hồn thiện quy định của pháp luật
về khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và pháp lý về khởi kiện vụ án hành chính
về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai như khái niệm khởi kiện vụ án hành
chính và khởi kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai; các đặc điểm của khởi
kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai như chủ thể khởi
kiện, đối tượng khởi kiện, mục đích khởi kiện, điều kiện khởi kiện, thủ tục khởi kiện.
Bên cạnh đó, đề tài phân tích thực trạng khởi kiện vụ án hành chính về quyết định
hành chính trong lĩnh vực đất đai. Trên cơ sở đó đưa ra những kiến nghị hoàn thiện quy
định của pháp luật về bảo đảm quyền khởi kiện của các chủ thể bị xâm phạm bởi các
quyết định hành chính.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Khóa luận nghiên cứu những quy định pháp luật về khởi kiện vụ án
hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai bao gồm: chủ thể khởi kiện,
đối tượng khởi kiện, mục đích khởi kiện, điều kiện khởi kiện, thủ tục khởi kiện các quyết
định hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Về thời gian: Khóa luận trọng tâm nghiên cứu quy định pháp luật về khởi kiện vụ
án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai theo Luật TTHC 2015,
Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Từ đó so sánh vấn đề này
trong Luật TTHC 2015 với Luật TTHC 2010 và một số văn bản khác.

Về khơng gian: Khóa luận đề tài tập trung phân tích các quy định của pháp luật
về vấn đề này thông qua quy định tại các văn bản pháp luật; các bản án, quyết định của
cơ quan có thẩm quyền.


5
5. Phương pháp nghiên cứu
Khoá luận tốt nghiệp được thực hiện trên cơ sở vận dụng phương pháp luận của
Chủ nghĩa Mác – Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trong phạm vi bài nghiên cứu này, tác giả chủ yếu sử dụng các phương pháp
nghiên cứu sau: Phương pháp phân tích, bình luận; phương pháp so sánh; phương pháp
thống kê. Cụ thể:
Phương pháp phân tích và bình luận: Phân tích và bình luận các quy định của
pháp luật Việt Nam cụ thể Luật Tố tụng hành chính, Luật Đất đai 2013 và một số các
văn bản liên quan về các vấn đề khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính
trong lĩnh vực đất đai. Bên cạnh đó, đề tài cịn tập trung bình luận một số bản án, quyết
định của Tòa án nhằm đưa ra cơ sở thực tiễn hướng tới việc hoàn thiện các quy định
pháp luật về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Phương pháp này được tác giả tập trung chủ yếu ở cả 2 chương của bài viết.
Phương pháp so sánh: Từ góc độ phân tích các quy định của pháp luật Việt Nam
cùng với các chính sách của nhà nước đối với các vấn đề nghiên cứu, tác giả so sánh các
quy định của Luật TTHC 2015 với Luật TTHC 2010. Từ đó, mở rộng đánh giá mặt tích
cực, hạn chế trong quy định của pháp luật. Phương pháp này được tác giả tập trung chủ
yếu ở chương 1 của bài viết.
Phương pháp thống kê: Với phương pháp này nhóm tác giả thống kê số liệu thực
tế về số vụ khởi kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai. Phương pháp này
được tác giả tập trung chủ yếu ở chương 2 của bài viết.
6. Kết cấu của đề tài
Đề tài gồm phần mở đầu, phần nội dung và phần kết luận.
Trong phần nội dung được chia thành 2 chương.

Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định
hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Chương 2: Thực tiễn khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai ở Việt Nam và giải pháp hoàn thiện.


6
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH VỀ
QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI
1.1. Cơ sở lý luận về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai
1.1.1. Khái niệm khởi kiện vụ án hành chính và khởi kiện vụ án hành chính
về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai
1.1.1.1 Khái niệm về khởi kiện vụ án hành chính
Quan hệ pháp luật hành chính mang tính chất quyền uy mệnh lệnh, trong đó, các
cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước tiến hành quản lý
nhà nước chủ yếu bằng hình thức ban hành các quyết định, thực hiện hành vi hành chính
buộc các đối tượng quản lý phải chấp hành. Để bảo vệ các chủ thể yếu thế trong quan hệ
pháp luật hành chính, hạn chế sử dụng quyền lực của các chủ thể quản lý, đồng thời thực
hiện chức năng giám sát các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quản lý đất nước. Nhà
nước trao cho các chủ thể những phương tiện pháp lý cần thiết và thiết lập cơ chế giải
quyết tranh chấp, yêu cầu để mọi người có thể bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình2.
Một trong những phương thức để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong quan
hệ hành chính đó là quyền khởi kiện vụ án hành chính đến Tịa án có thẩm quyền. Hành
vi khởi kiện là cơ sở để làm phát sinh vụ án hành chính khi hội đủ các điều kiện để Tịa
án thụ lý đơn khởi kiện. Nó làm khởi động q trình tố tụng để khơi phục lại quyền và
lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời tạo cơ chế chủ động tự bảo vệ cho cá nhân, pháp
nhân khi quyền và lợi ích của mình bị xâm phạm, tranh chấp hay có yêu cầu cần giải
quyết3.

Khởi kiện vụ án hành chính chính là việc thực hiện quyền khởi kiện của các chủ
thể được nhà nước trao quyền khởi kiện ra Tòa án nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của mình trước những xâm phạm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân khi thực hiện
nhiệm vụ quản lý của mình.

Đào Thị Tuyết (2015), Bảo đảm quyền bình đẳng trước Tịa án của đương sự trong tố tụng dân sự, Luận văn thạc
sĩ Luật học, Trường đại học Luật Hà Nội, tr.20.
3
Nguyễn Thị Hương (2019), Khởi kiện vụ án Dân sự - những vấn đề lý luận và thực tiễn, Luận án tiến sĩ Luật học,
Trường Đại học Luật Hà Nội, tr.21.
2


7
Khởi kiện vụ án hành chính có thể được xem là một bộ phận của hệ thống pháp
luật nói chung và của ngành luật tố tụng hành chính nói riêng. Các quy định về khởi kiện
vụ án hành chính trong Luật Tố tụng hành chính phải phù hợp với các nguyên tắc cơ bản
của hệ thống pháp luật Việt Nam nói chung.
Theo giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam trường Đại học Luật Thành
phố Hồ Chí Minh (2022) đưa ra khái niệm: “Khởi kiện vụ án hành chính có thể được
hiểu là hành vi tố tụng của cơ quan, tổ chức, cá nhân, yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của mình khi có căn cứ cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp đó đang bị
xâm phạm bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thơi
việc, danh sách cử tri bầu đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử Hội đồng nhân
dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân (gọi tắt là danh sách cử tri), quyết định giải quyết
khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh4”.
Dưới góc độ khoa học pháp lý, có nhiều quan điểm khác nhau về khởi kiện vụ án
hành chính.
“Khởi kiện vụ án hành chính là hành vi pháp lý đơn phương của cơ quan, tổ chức,
cá nhân yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình khi có căn cứ cho rằng

quyền, lợi ích hợp pháp đó bị xâm phạm từ khiếu kiện QĐHC, hành vi hành chính, quyết
định kỷ luật buộc thôi việc, danh sách cử tri, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết
định xử lý vụ việc cạnh tranh.”5 hoặc“Khởi kiện vụ án hành chính là hành vi tố tụng của
cá nhân, cơ quan, tổ chức, yêu cầu Tịa án có thẩm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của mình khi có căn cứ cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp đó đang bị xâm phạm
bởi các QĐHC, hành vi hành chính của cơ quan Nhà nước, của cơ quan, tổ chức khác,
người có thẩm quyền trong cơ quan tổ chức đó theo quy định của pháp luật Tố tụng hành
chính”6.
Ngồi ra, theo tác giả Nguyễn Cửu Việt: “Khởi kiện vụ án hành chính là hành vi
tố tụng của cá nhân hoặc tổ chức làm đơn u cầu Tịa án có thẩm quyền xem xét tính
hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thơi

Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (năm 2022), Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam (tái
bản lần thứ 2, có sửa đổi, bổ sung), Nxb. Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam, tr.311.
5
Nguyễn Ngọc Bình (2021), Khởi kiện vụ án hành chính và thực tiễn tại tỉnh Phú Thọ, Luân văn Thạc sĩ Luật học,
Trường Đại học Luật Hà Nội, tr.14.
6
Thái Thị Ngọc Linh (2021), khởi kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Việt Nam hiện nay, Luận văn
Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, tr.14.
4


8
việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, về việc lập
danh sách cử tri mà họ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính đó vi phạm
quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Hành vi khởi kiện bằng việc gửi đơn khởi kiện đến
Tòa án nhân dân”7.
Trong ba khái niệm đầu tiên, đều nhấn mạnh khi các cơ quan, tổ chức, cá nhân
nhận thấy các quyết định hành chính, hành vi hành chính có xâm phạm đến quyền và lợi

ích hợp pháp của mình thì có thể khởi kiện. Điều này để làm rõ và bác bỏ cho các quan
điểm là các quyết định hành chính, hành vi hành chính có để bị khởi kiện khi nó trái
pháp luật. Cịn ở khái niệm cuối cùng, tác giả đã làm rõ một phần nhiệm vụ của Tịa án
là xem xét tính hợp pháp của các đối tượng bị khởi kiện, đồng thời cũng nêu rõ phương
thức khởi kiện là gửi đơn đến Toà án nhân dân.
Điều kiện kinh tế, xã hội ngày càng phát triển kéo theo các tranh chấp hành chính
trở nên đa dạng, phong phú trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, khơng phải tranh
chấp hành chính nào cũng có thể phát sinh quyền khởi kiện. Hiện nay, pháp luật nước ta
quy định phạm vi đối tượng được khởi kiện ra Tòa án theo phương thức liệt kê, đó là các
quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, danh sách
cử tri, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định
giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán Nhà nước.
Qua những dẫn chứng và phân tích các khái niệm từ ngơn ngữ học cũng như trong
lĩnh vực khoa học pháp lý, tác giả đưa ra khái niệm về khởi kiện vụ án hành chính như
sau:
Khởi kiện vụ án hành chính là việc cơ quan, tổ chức, cá nhân, theo quy định của
pháp luật tố tụng hành chính chính thức u cầu Tịa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp
khi bị xâm phạm từ quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc
thôi việc, danh sách cử tri, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc
cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán Nhà nước.
1.1.1.2 Khái niệm về khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai
Quyết định hành chính là hình thức chủ yếu và quan trọng nhất để chủ thể quản
lý thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước. Đó là “một dạng cụ thể của quyết
7

Nguyễn Cửu Việt, “Khái niệm Luật Hành Chính Việt Nam” NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2008, tr.309.


9

định pháp luật, hình thức sử dụng quyền hành pháp của chủ thể quản lý hành chính nhà
nước nhằm giải quyết các công việc phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà
nước, có tính bắt buộc thực hiện đối với các đối tượng có liên quan và được nhà nước
đảm bảo thực hiện”8. Ngoài ra “Quyết định hành chính là kết quả của sự thể hiện ý chí
quyền lực Nhà nước của các cơ quan hành chính nhà nước hoặc của những người có
chức vụ, người đại diện cho quyền lực hành chính nhất định”9, là “hình thức truyền đạt
các mệnh lệnh của chủ thể quản lý nhà nước đến các đối tượng quản lý, thể hiện ý chí
đơn phương của chủ thể quản lý”10.
Trong các quyết định quản lý nhà nước, quyết định hành chính trong lĩnh vực đất
đai có vai trị to lớn trong việc quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương. Đó là
cách thức để chủ thể quản lý tổ chức thực hiện việc vận dụng pháp luật đất đai vào trong
thực tiễn, đưa những đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến gần
với người dân hơn. Đồng thời, dựa vào tình hình thực tiễn tại địa phương cũng như các
dự án, các cơ quan quản lý hành chính nhà nước về đất đai ban hành, các quyết định trực
tiếp triển khai việc sử dụng đất phù hợp với điều kiện kinh tế tại địa phương đó, nhằm
tổ chức thực hiện sử dụng đất. Ngoài ra, quyết định hành chính giúp bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của người sử dụng đất trên thực tế. Bởi vì, trong quá trình quản lý nhà
nước, cơ quan tổ chức cá nhân có thẩm quyền ban hành các quyết định giao đất, cho thuê
đất, công nhận quyền sử dụng đất để người dân sử dụng và khai thác ổn định trên đất.
Các quyết định hành chính có giá trị pháp lý với người được nhà nước giao đất, cho thuê
đất, cơng nhận quyền sử dụng đất khi có những tranh chấp phát sinh hoặc có những hành
vi của các chủ thể khác xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.
Dựa vào nội dung của các quyết định hành chính được cơ quan quản lý hành chính trong
lĩnh vực đất đai ban hành các chủ thể này có thể khởi kiện, khiếu nại để yêu cầu địi lại
quyền và lợi ích hợp pháp. Bên cạnh đó, quyết định hành chính về đất đai là cơ sở để
đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước. Căn cứ vào các quyết định hành chính được ban
hành trong q trình quản lý đất đai, các cơ quan có thẩm quyền trong việc thanh tra,
kiểm tra, đánh giá các hoạt động của chủ thể quản lý đối với các đối tượng bị quản lý.

Nguyễn Mạnh Hùng (2013), Phân định thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính và thẩm quyền xét xử hành

chính ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, tr.38.
9
Mai Xuân Sơn (2015), Ban hành quyết định hành chính của cơ quan hành chính nhà nước – Thực trạng và kiến
nghị, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, tr.15.
10
Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2022), Sđd, tr.448.
8


10
Qua việc kiểm tra, là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền so sánh, đánh giá, xem xét hiệu
quả của quá trình quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai, phát hiện các sai phạm nhằm
thực hiện các chỉ đạo quản lý, các biện pháp khắc phục và xử lý khi có vi phạm.
Như vậy, suy cho cùng thì quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai sẽ nhằm
mục đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, đồng thời cũng là cơ
sở để đánh giá hiệu quả chất lượng quản lý nhà nước.
Do nét đặc thù trong lĩnh vực đất đai nên quyết định hành chính trong lĩnh vực
đất đai của có những nét đặc trưng riêng so với các quyết định hành chính thơng thường
và các quyết định hành chính trong lĩnh vực khác cụ thể như sau:
Một là, quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai chủ yếu do các cơ quan quản
lý về đất đai ban hành. Quyết định hành chính được ban hành bởi nhiều chủ thể khác
nhau trong bộ máy nhà nước. Tuy nhiên, đối với lĩnh vực đất đai quyết định hành chính
do Chính phủ và uỷ ban nhân dân các cấp ban hành đối với từng đối tượng nhất định,
thẩm quyền được quy định trong luật, cụ thể là Luật Đất đai. Đặc biệt, thẩm quyền này
chỉ thuộc về cơ quan quản lý đất đai chứ không thuộc về cơ quan quản lý nào khác.
Hai là, quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai giải quyết những vấn đề cụ
thể trong quản lý nhà nước về đất đai. Nếu như các quyết định hành chính nói chung
được ban hành nhằm mục đích đề ra những chủ trương chính sách lớn và đặt ra các quy
tắc xử sự để điều chỉnh các mối quan hệ trong quản lý nhà nước thì quyết định hành
chính trong lĩnh vực đất đai ban hành nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể như: Giao đất,

cho thuê đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất… Đồng thời, quyết
định hành chính trong lĩnh vực đất đai cũng là căn cứ để cho các cơ quan, tổ chức, cá
nhân sử dụng đất khiếu nại, khởi kiện khi bị xâm phạm trực tiếp ảnh hưởng đến quyền
và lợi ích hợp pháp.
Ba là, quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai ảnh hưởng đến phần lớn đối
tượng sử dụng đất. Bởi vì, nếu trường hợp quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai
đưa ra các quyết định như giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất thì sẽ tạo
điều kiện để các cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng đất có cơ hội làm ăn, sinh sống và
tạo ra thu nhập trên đất. Trong trường hợp vì các mục đích sử dụng cũng như các dự án
cần phải quy hoạch đất, các mục đích về kinh tế, quốc phịng, an ninh, xã hội, các cơ
quan quản lý đất đai ra quyết định thu hồi đất sẽ ảnh hưởng đến kinh tế cũng như ảnh
hưởng trực tiếp đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân đang sử dụng đất.


11
Từ những phân tích, có thể hiểu“Quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai là
văn bản do cơ quan quyền lực nhà nước ban hành trong quá trình quản lý nhà nước về
đất đai, được ban hành theo một trình tự, thủ tục luật định, có cơ chế kiểm sốt tính hợp
pháp để đưa ra quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý về đất đai, được
áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể”.
Quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai có tác động rất lớn đến cơ quan, tổ
chức, cá nhân có liên quan. Khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai là phương thức quan trọng để cơ quan, tổ chức, cá nhân bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm từ các quyết định hành chính trong lĩnh
vực đất đai. Do đó, “khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực
đất đai là việc cơ quan, tổ chức, cá nhân, theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính
chính thức u cầu Tịa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp khi bị xâm phạm từ quyết định
hành chính trong hoạt động quản lý nhà nước về đất đai”.
1.1.2 Đặc điểm của khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai

Thứ nhất, về chủ thể khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính
trong lĩnh vực đất đai là cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền và lợi ích hợp pháp bị
xâm phạm từ các quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Khơng phải bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào cũng trở thành chủ thể khởi kiện
của quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai. Quyền khởi kiện quyết định hành chính
được trao cho cơ quan, tổ chức, cá nhân nhưng chỉ những cơ quan, tổ chức, cá nhân là
người sử dụng đất bị xâm phạm trực tiếp bởi các quyết định hành chính về quản lý đất
đai mới trở thành chủ thể khởi kiện đối với loại quyết định này.
Đây là đặc điểm cơ bản giúp chúng ta phân biệt giữa khởi kiện vụ án hành chính
về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai với việc khởi kiện vụ án hành chính về
các quyết định trong lĩnh vực khác như thuế, tài ngun mơi trường, văn hóa xã hội, giáo
dục…11.

Lê Thị Mơ (2022), “Khởi kiện vụ án hành chính về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư – một số kiến nghị
hoàn thiện quy định pháp luật”, Tạp chí pháp luật và thực tiễn, (52), tr.117.
11


12
Thứ hai, đối tượng chủ yếu của quyền khởi kiện vụ án hành chính là các
quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước, người có thẩm
quyền trong cơ quan nhà nước
Trong quản lý nhà nước, quyết định hành chính có vai trị đặc biệt quan trọng,
được coi như một công cụ cơ bản, không thể thiếu của các chủ thể quản lý sử dụng để
thực hiện các chức năng quản lý như tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra. Quyết định hành chính
thể hiện ý chí quyền lực đơn phương của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, của cơ quan,
tổ chức khác hoặc người có chức vụ trong cơ quan, tổ chức đó được Nhà nước giao
quyền thi hành pháp luật, theo trình tự và hình thức do pháp luật quy định hướng tới việc
thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính. Do đó, quyết định hành chính mang tính quyền
lực nhà nước và tính pháp lý, là đối tượng tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp

pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Việc xác định đối tượng khởi kiện là yếu tố quan trọng để các chủ thể bị xâm
phạm trực tiếp có quyền khởi kiện vụ án hành chính nói chung và khởi kiện quyết định
hành chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng. Xác định đúng đối tượng khởi kiện khơng
chỉ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể bị xâm phạm mà còn rút ngắn thời gian
giải quyết tranh chấp. Có thể thấy, khởi kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất
đai diễn ra phổ biến và là một phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả. Tuy nhiên,
khơng phải quyết định hành chính nào cũng có thể khởi kiện mà phải tuân theo các quy
định của Luật TTHC 2015.
Thứ ba, mục đích khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho chủ thể bị xâm phạm từ
các quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai
Pháp luật trao quyền cho các chủ thể quyền khởi kiện ra Tịa án nhằm bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp một cách chính đáng của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị xâm
phạm bởi quyết định hành chính được ban hành trong lĩnh vực đất đai; hạn chế được tình
trạng lạm dụng quyền lực, chức vụ, quyền hạn mà nhà nước đã trao cho các cơ quan
quản lý hành chính nhà nước để vận hành bộ máy; thông qua quá trình khởi kiện giúp
nhà nước giám sát việc thực thi pháp luật, trình độ quản lý của các cá nhân, cơ quan, tổ
chức có thẩm quyền để có những giải pháp, hướng dẫn chỉ đạo phù hợp hơn với tình
hình thực tiễn. Từ đó cho thấy, thơng qua việc khởi kiện khơng chỉ giúp khơi phục lại
quyền và lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị xâm phạm, tác động trực tiếp bởi các


13
cơ quan quản lý hành chính nhà nước và của cán bộ cơng chức hành chính mà cịn góp
phần phát hiện những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động của cơ quan hành chính của cơ
quan hành chính Nhà nước các cấp, những hành vi sai phạm của cán bộ, cơng chức khi
thi hành cơng vụ để có thể có những giải pháp trong tương lai.
Thứ tư, việc khởi kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai đáp ứng các
điều kiện được pháp luật tố tụng hành chính quy định.

Hiện nay, khi có tranh chấp hành chính phát sinh trong lĩnh vực đất đai các cơ
quan, tổ chức, cá nhân có quyền được lựa chọn một trong hai con đường để khơi phục
lại quyền bị xâm phạm đó là khiếu nại và khởi kiện. Dưới góc độ về mặt bản chất thì
khiếu kiện hành chính và khởi kiện hành chính có mối quan hệ với nhau về mặt chủ thể
đều là cơ quan, tổ chức, cá nhân có đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến
đất; đối tượng đều là các quyết định hành chính mang tính cá biệt xâm phạm đến quyền
và lợi ích hợp pháp… Tuy nhiên, phương thức thực hiện hai quyền này không giống
nhau. Khiếu nại được thực hiện theo con đường hành chính tn thủ trình tự, thủ tục của
Luật khiếu nại, nội dung của việc khiếu nại là nhằm “đề nghị xem xét lại” tính hợp pháp,
hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật cán bộ, cơng
chức12. Cịn đối với quyền khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai được thực hiện theo thủ tục tố tụng hành chính tại Tịa tn thủ trình tự,
thủ tục của Luật TTHC. Phương thức khiếu nại và phương thức khởi kiện cùng song
song tồn tại ở nước ta, mỗi phương thức đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định.
Tuy nhiên, xét dưới góc độ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ
chức thủ tục tố tụng hành chính có những ưu thế hơn so với thủ tục hành chính13.
Nếu như con đường giải quyết khiếu nại thì thủ tục hành chính thường mang tính
chất khép kín, phải chịu sự chi phối bởi các yếu tố quyền uy – mệnh lệnh, cịn thủ tục
hành chính được tiến hành theo một thủ tục chặt chẽ, công khai, minh bạch với các
nguyên tắc đặc thù đó là nguyên tắc “Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập
và chỉ tuân thủ theo pháp luật”, nguyên tắc “quyền định đoạt và tự định đoạt của người
khởi kiện”, nguyên tắc “bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng hành chính”,…
qua đó nhằm nâng cao khả năng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức,
Nguyễn Thanh Quyên (2023), Những vấn đề lý luận chung về khiếu nại, Tại liệu hội thảo Hoàn thiện pháp luật
khiếu nại ở Việt Nam Hiện nay, Khoa Luật Hành chính, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, tr.10.
13
Nguyễn Hồng Yến (2011), Bảo đảm pháp lý về quyền khởi kiện vụ án Hành chính ở Việt Nam, Luận văn thạc
sĩ luật học, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, tr.9.
12

14
cá nhân. Ngồi ra, Luật TTHC cịn khắc phục được những lỗ hỏng, hạn chế của phương
thức giải quyết bằng con đường khiếu nại, giúp khôi phục lại quyền và lợi ích bằng bản
án trên thực tế ràng buộc các chủ thể phải thi hành.
1.1.3. Ý nghĩa khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh
vực quản lý nhà nước đất đai
Khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai là
cơng cụ để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có đất
bị xâm phạm trực tiếp bởi các quyết định hành chính được ban han hành trong q trình
quản lý nhà nước về đất đai của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Thực hiện quyền
khởi kiện một cách hiệu quả, đáp ứng các điều kiện của pháp luật sẽ có ý nghĩa rất lớn
khơng chỉ cho bản thân cá nhân, người khởi kiện mà cịn có ý nghĩa về mặt pháp lý,
chính trị - xã hội và kinh tế. Hiện nay, cùng với sự phát triển kinh tế, các dự án, quy
hoạch sử dụng đất đai ngày càng nhiều đòi hỏi các cơ quan, tổ chức quản lý đất đai ban
hành các quyết định nhằm thực hiện các chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng.
Điều này sẽ làm gia tăng khả năng khởi kiện của các chủ thể có đất khi các quyết định
hành chính trong lĩnh vực này đã ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các chủ thể có
đất. Một khi, các chủ thể thực hiện quyền khởi kiện, sẽ có các ý nghĩa chính như sau:
Thứ nhất, về mặt pháp lý
Hiện nay, tại Việt Nam các tranh chấp hành chính được giải quyết bằng hai
phương thức là giải quyết bằng con đường khiếu nại hoặc bằng con đường tư pháp (Khởi
kiện đến Tòa án có thẩm quyền). Mỗi phương thức đều có những ưu điểm và nhược điểm
nhất định, tuy nhiên phương thức giải quyết bằng con đường khởi kiện được xem là
phương thức hữu hiệu nhất. Bởi vì, Tịa án là cơ quan tư pháp, các quyết định, bản án
của Tòa án mang tính chất bắt buộc các chủ thể liên quan phải tuân thủ và thi hành trên
thực tế, được đảm bảo thực hiện bằng cơng cụ cưỡng chế mang tính chất quyền lực nhà
nước.
Khởi kiện là cơ sở để Tòa án tiến hành các thủ tục tố tụng tiếp theo để bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể có đất, bảo vệ sự ổn định của các quan hệ xã

hội cũng như quyền con người, quyền công dân theo đúng tinh thần của Hiến pháp và
pháp luật có liên quan.


15
Một vụ án hành chính chỉ có thể phát sinh khi có đơn khởi kiện của người khởi
kiện và đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật để Tòa án thụ lý. Như vậy,
khởi kiện vụ án hành chính là tiền đề để Tịa án nhân danh Nhà nước giải quyết các vụ
án hành chính nhằm bảo vệ các chủ thể bị xâm phạm trước các tác động bất lợi từ chủ
thể có quyền lực.
Thứ hai, về mặt chính trị - xã hội
Quan điểm được Đại hội toàn quốc lần thứ XIII khẳng định: “Tiếp tục xây dựng
và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân
dân và vì nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính
trị” 14. Với mục tiêu xây dựng một nhà nước của dân, do dân và vì dân, mọi quyền lực
thuộc về nhân dân đi cùng với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra,
dân giám sát, dân thụ hưởng” đó khơng chỉ là mục tiêu mà còn là động lực để khơi dậy
tinh thần yêu nước, khẳng định vai trò của sức mạnh tồn dân, thực hiện hóa chủ trương
của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Từ đó, cho thấy Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm,
tạo điều kiện cho người dân được nêu những ý kiến, tâm tư, nguyện vọng liên quan đến
những hoạt động của cơ quan nhà nước, khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật
trong cơ quan nhà nước nhằm bảo vệ quyền và lợi ích khơng chỉ của bản thân mình mà
cịn của cả cộng đồng. Do vậy, việc khởi kiện vụ án hành chính nói chung và việc khởi
kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng của nước
ta phù hợp với tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân. Trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa Việt Nam cần phải xác định: “Tất cả các yếu tố của Nhà nước pháp quyền
như việc thừa nhận quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, bảo đảm địa vị tối cao của
pháp luật và thực hiện cơ chế phân quyền trong tổ chức quyền lực nhà nước cuối cùng
đều nhằm mục đích bảo vệ quyền tự do của con người”15. Muốn xây dựng một Nhà nước

pháp quyền, thì trong quy định của pháp luật nhà nước đó phải hướng đến điều chỉnh
các quan hệ xã hội một cách dân chủ, cơng bằng và tiến bộ.
Khi Tịa án thực hiện nhiệm vụ, chức năng của mình trong việc giải quyết các vụ
án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai nhằm bảo vệ công lý, bảo
Đảng Cộng sản Việt Nam – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia,
H.201, tr.174.
15
Khoa luật - Đại học Quốc gia Hà Nội (2004), Cải cách tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn xây dựng Nhà nước
pháp quyền, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội tr.92-93.
14


16
vệ quyền của người sử dụng đất một cách hiệu quả, các tranh chấp được giải quyết một
cách thỏa đáng, khôi phục lại được quyền của chủ thể bị xâm phạm. Từ đó, sẽ củng cố
được niềm tin của người dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và các chính sách của Nhà
nước. Khởi kiện là quyền được Nhà nước trao cho các chủ thể để tự bảo vệ mình trước
những xâm phạm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp. Khởi kiện thể hiện được vai
trò của nó trong việc tạo ra một cơ chế bình đẳng trong xã hội, bởi lẽ cho dù các chủ thể
đó đang ở vị trí, địa vị, cấp bậc nào thì họ vẫn có quyền như nhau trong việc khởi kiện
vụ án hành chính.
Ngồi ra, khởi kiện vụ án hành chính cịn giúp nâng cao ý thức tơn trọng pháp
luật, tơn trọng các quyền chính đáng của người khác. Bởi vì, một trong những nhiệm vụ,
quyền hạn của Tòa án khi có đơn khởi kiện của người khởi kiện là xem xét tính hợp pháp
của đối tượng khởi kiện. Việc tiếp nhận và xem xét tính hợp pháp diễn ra theo một quy
trình nghiêm ngặt, trình tự, thủ tục luật định và hệ quả pháp lý của một quyết định hành
chính bị khởi kiện ra Tịa nếu có vi phạm làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các chủ thể
khác thì trong một số trường hợp có thể phải bồi thường thiệt hại hoặc nghiêm trọng hơn
nữa là truy cứu trách nhiệm hình sự đối với quyết định của mình trong q trình thực
hiện hoạt động quản lý. Từ đó, đặt ra yêu cầu đối với các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền

khi thực hiện nhiệm vụ phải hết sức thận trọng, địi hỏi tính kỹ lưỡng, cân nhắc trước khi
đưa ra quyết định để hạn chế một cách thấp nhất xảy ra sai lầm. Đồng thời cũng mở ra
cơ hội sửa chữa lại sai sót nếu có, kịp thời khơi phục quyền, lợi ích của cơ quan, tổ chức,
cá nhân. Thông qua việc giám sát và giải quyết các vụ việc trên thực tế, sẽ giúp nhận ra
được các hạn chế, khiếm khuyết, bất cập trong quy định của pháp luật từ đó kiến nghị,
hồn thiện pháp luật, góp một phần quan trọng vào việc ổn định xã hội, nâng cao hiệu
quả quản lý nhà nước… Cho nên, việc khởi kiện đã phát huy được vai trị của nó là địi
hỏi các chủ thể có liên quan ln trao dồi, học hỏi các kiến thức chuyên ngành, kiến thức
pháp luật, nâng cao năng lực công tác cũng như là ý thức thượng tôn pháp luật trong nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa như Việt Nam.
Thứ ba, về mặt kinh tế
Hiện nay, các quy định về khởi kiện vụ án hành chính nói chung một mặt góp
phần bảo đảm quyền và lợi ích các cơ quan, tổ chức, cá nhân, mặt khác góp phần thúc
đẩy phát triển kinh tế xã hội. Đất nước ta đã và đang trong thời kỳ “Tồn cầu hóa, hội
nhập hóa” vấn đề về thu hút các nhà đầu tư của nước ngoài vào việc Nam để phát triển


17
kinh tế quốc gia được Đảng và Nhà nước quan tâm. Để thu hút được các nhà đầu tư nước
ngoài, đòi hỏi hệ thống pháp luật của nước ta phải quy định như thế nào để khi có tranh
chấp phát sinh thì quyền và lợi ích của họ phải được đảm bảo và bảo vệ một cách tốt
nhất. Cho nên, trước khi đầu tư vào dự án nào đó, kể cả nhà đầu tư trong nước và nước
ngoài phải cân nhắc rất nhiều yếu tố liên quan đến đầu tư kinh doanh, trong đó yếu tố
pháp luật của quốc gia nơi đầu tư là một trong những tiêu chí quan trọng hàng đầu. Do
đó, pháp luật nước ta cần phải quy định một cách rõ ràng, minh bạch để các nhà đầu tư
có thể dễ tìm thấy quyền lợi của họ khi đổ vốn vào Việt Nam. Có thể thấy, quy định khởi
kiện vụ án hành chính đã góp phần cho các nhà đầu tư có được niềm tin khi gia nhập vào
thị trường Việt Nam. Từ đó, góp phần thúc đẩy kinh tế nước ta phát triển.
Từ những phân tích trên, ý nghĩa của việc ghi nhận quyền khởi kiện vụ án hành
chính nói chung và quyền khởi kiện vụ án hành chính liên quan đến quyết định hành

chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng đều hướng đến bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp,
khơi phục quyền của cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện, khắc phục một phần hạn chế
trong thực trạng giải quyết vụ án hành chính, đảm bảo quyền dân chủ, cơng bằng trong
đời sống xã hội. Quyền khởi kiện vụ án hành chính là phương tiện để các cơ quan, tổ
chức, cá nhân đấu tranh với các vi phạm pháp luật của cơ quan nhà nước, cơng chức nhà
nước trong q trình thực thi công vụ, nhiệm vụ, giúp lập lại trật tự pháp luật. Thông qua
việc thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính đã đảm bảo cho cá nhân, cơ quan, tổ
chức được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình một cách hữu hiệu.
1.2 Khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai
theo quy định của pháp luật Việt Nam
1.2.1 Điều kiện khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong
lĩnh vực đất đai
Để khởi kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai,
phải đáp ứng các điều kiện sau đây:
1.2.1.1 Chủ thể khởi kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai theo quy định
của pháp luật Việt Nam
Thứ nhất, điều kiện về thành phần chủ thể khởi kiện vụ án hành chính trong
lĩnh vực đất đai


18
Chủ thể khởi kiện vụ án hành chính rất đa dạng và phong phú, tùy thuộc vào đối
tượng khởi kiện mà pháp luật cho phép được khởi kiện, các cơ quan, tổ chức, cá nhân bị
tác động trực tiếp bởi các đối tượng đó thực hiện việc khởi kiện, khởi kiện quyết định
hành chính trong lĩnh vực đất đai là một trong những đối tượng được quyền khởi kiện ra
Tòa án.
Theo Luật TTHC năm 2015 được quy định tại khoản 8 Điều 3: Người khởi kiện
là cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính
hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại
quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm

toán nhà nước, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại
biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân.
Như vậy, theo Luật TTHC năm 2015 phạm vi chủ thể bao gồm: Cá nhân, cơ quan,
tổ chức.
Một là, về cá nhân
Theo định nghĩa của Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 thì “Người có quốc tịch
Việt Nam là cơng dân Việt Nam”, như vậy công dân Việt Nam được xác định dựa vào
quốc tịch của người đó có phải là quốc tịch Việt Nam hay khơng. Do đó, người nước
ngồi được hiểu là người mang quốc tịch nước khác không phải là quốc tịch Việt Nam.
Đối chiếu với quy định của Luật Đất đai 2013 thì tại Điều 5 của Luật này định
nghĩa cá nhân gồm cá nhân trong nước và cá nhân là người Việt Nam định cư ở nước
ngoài theo quy định của pháp luật về quốc tịch. Trong đó người Việt Nam định cư ở
nước ngồi là cơng dân Việt Nam và người gốc Việt Nam cư trú, sinh sống lâu dài ở
nước ngoài16. Như vậy, giữa quy định của Luật Đất đai 2013 và Luật TTHC 2015 thì
chủ thể khởi kiện của Luật Đất đai không ghi nhận người nước ngoài là cá nhân khởi
kiện vụ án hành chính về quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai. Xuất phát từ quy
định Điều 5 và Điều 169 Luật Đất đai cho thấy người nước ngồi khơng được nhà nước
giao đất, cho thuê đất và công nhận quyền sử dụng đất.
Hai là, về cơ quan, tổ chức
Theo quy định tại khoản 11 Điều 3 Luật TTHC 2015, cơ quan, tổ chức bao gồm
cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội
16

Khoản 3 Điều 3 Luật Quốc tịch Việt Nam 2008.