Tiểu luận môn quan hệ quốc tế phân tích xung đột nga gruzia năm 2008

TIỂU LUẬN
MƠN QUAN HỆ QUỐC TẾ
ĐỀ TÀI
PHÂN TÍCH XUNG ĐỘT NGA- GRUZIA NĂM 2008

1


Mục lục
Phần mở đầu
Phần nội dung
Chương 1: Bối cảnh lịch sử và nguyên nhân dẫn đến cuộc xung đột.
1.1. Cuộc chiến năm 1991-1992…………………………………………5.
1.2. Giai đoạn 1992-2008………………………………………………..6.
Chương 2: Diễn biến và kết quả của cuộc xung đột giữa Nga và Gruzia.
2.1. Diễn biến cuộc xung đột giữa Nga và Gruzia……………………….9.
2.2. Kết quả của cuộc xung đột…………………………………………..11.
2.3. Ý nghĩa của cuộc xung đột…………………………………………..12.
Chương 3: Tác động của cuộc xung đột và bài học rút ra từ cuộc chiến đó.
3.1. Tác động đến đội quân đội của Nga………………………………....13.
3.2. Tác động đến quốc tế………………………………………………..14.
3.3. Bài học rút ra từ cuộc xung đột……………………………………..15.
Phần kết luận………………………………………………………….20.
Tài liệu tham khảo……………………………………………………21.

2


Phần mở đầu
Trong thời gian gần đây, tình hình thế giới tiếp tục có nhiều diễn biến phức
tạp, khó lường. sự tranh giành ảnh hưởng và lợi ích giữa các quốc gia lớn diễn

ra hết sức quyết liệt, tác động tiêu cực đến hịa bình, ổn định và phát triển của
thế giới. Trong đó, sự tranh giành ảnh hưởng tới lợi ích giữa Nga và Mỹ là yếu
tố tác động quan trọng nhất đến các mối quan hệ quốc tế nói chung và đặc biệt
tại khu vực khơng gian hậu Xơ viết nói riêng. Việc tìm hiểu về cuộc chiến
xung đột giưa Nga và Gruzia có ý nghĩa quan trọng góp phần tìm hiểu một
cách sâu sắc hơn về sự cạnh tranh Nga- Mỹ tại khu vực sau này.
Qua đó làm rõ bản chất của cuộc chiến tranh giữa Nga và Gruzia năm 2008
và những tác động của cuộc chiến tranh đối với quan hệ quốc tế, từ đó rút ra
kinh nghiệm, phương pháp xử lý mối quan hệ giữa 2 nước láng giềng là một
nước to và một nước nhỏ, giúp cho nước nhỏ có biện pháp ứng xử đúng đắn
trong việc giải quyết những bất đồng giữa hai bên nhằm tránh xảy ra xung đột
không mong muốn. trong bối cảnh diễn ra tranh chấp chủ quyền lãnh hải trên
biển Đong giữa Trung Quốc với Việt Nam và một số nước ASEAN hiện nay,
việc nghien cứu và tìm ra phương pháp ứng xử đúng đắn trong việc xử lý
những mâu thuẫn giữa một nước lớn và một nước nhỏ có ý nghĩa ứng dụng
thực tiễn quan trọng.

3


Phần nội dung
Chương 1: Bối cảnh lịch sử và nguyên nhân dẫn đến cuộc xung đột.
Biên giới tự ý phân chia người Ossetia giữa RSFSR và SSR của Gruzia
được thiết lập vào thời Xơ Viết. Sau đó, họ thậm chí khơng thể nghĩ rằng nó sẽ
trở thành ranh giới giữa hai khối không thân thiện.
Trong khi Georgia là một phần của Liên Xơ, mọi thứ ở đây rất n bình và
khơng có câu hỏi nào về một cuộc xung đột sắc tộc có thể xảy ra. Nhưng mọi
thứ đã thay đổi sau khi perestroika, khi chính quyền Gruzia bắt đầu chậm
nhưng chắc chắn tiến tới độc lập. Đó là khi rõ ràng rằng việc rút SSR của
Gruzia khỏi Liên minh là hồn tồn có thật, giới lãnh đạo Nam Ossetia, phần

lớn đối với Nga, đã nghĩ về chủ quyền của chính mình. Và kết quả là, quyền tự
trị của Nam Ossetia đã được tuyên bố vào năm 1989, và vào năm 1990, chủ
quyền hồn tồn của nó.

4


1.1. Cuộc chiến năm 1991-1992.
Vào ngày 5 tháng 1 năm 1991, Georgia đã giới thiệu một đội ngũ cảnh sát
thứ ba nghìn đến thủ đơ của Nam Ossetia, Tskhinval. Tuy nhiên, sau vài giờ,
giao tranh đường phố đã nổ ra trong thành phố, thường là sử dụng súng phóng
lựu. Trong q trình của những trận chiến này, sự vơ vọng trong quyết định
của Hội đồng tối cao Georgia đã trở nên rõ ràng, trong khi chính biệt phái
Gruzia dần dần bị đẩy lùi về phía trung tâm thành phố. Kết quả là, đội quân
Gruzia đã xuống hạng ở vị trí trung tâm Tskhinval, nơi anh bắt đầu chuẩn bị
cho một cuộc phòng thủ dài hạn.
Vào ngày 25 tháng 1 năm 1991, một thỏa thuận đã đạt được về việc rút
quân đội Gruzia khỏi Tskhinval và từ bỏ thành phố, để ngọn lửa ngừng lại
trong vài ngày. Tuy nhiên, những khiêu khích mới từ phía Gruzia đã khiến cho
thỏa thuận ngừng bắn này ngắn ngủi.
Nó cũng được thêm vào lửa rằng, theo hiến pháp Liên Xơ, sự hình thành tự
trị như là một phần của các nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xơ Viết rời khỏi
Liên minh có thể độc lập đưa ra quyết định về việc họ ở lại Liên Xơ. Do đó,
khi Georgia tách khỏi Liên Xơ vào ngày 9 tháng 4 năm 1991, giới lãnh đạo
Nam Ossetia đã nhanh chóng tuyên bố họ sẽ ở lại Liên Xô trong tương lai.
Tuy nhiên, cuộc xung đột bùng lên. Cảnh sát và quân đội Gruzia kiểm soát
lãnh thổ và độ cao gần Tskhinval, nhờ đó họ có thể tiến hành các cuộc tấn cơng
bằng pháo vào thành phố. Tình hình trong đó trở nên thực sự thảm khốc: sự
hủy diệt, cái chết của con người và những điều kiện kinh hồng khơng làm
tăng thêm thiện cảm cho phía Gruzia.

Vào ngày 21 tháng 12 năm 1991, Hội đồng Tối cao Nam Ossetia đã thông
qua tuyên bố về sự độc lập của nước cộng hịa, và một tháng sau đó, một cuộc
trưng cầu dân ý tương ứng đã được tổ chức. Cần lưu ý rằng cuộc trưng cầu dân
5


ý này chủ yếu bị dân số Gruzia của nước cộng hịa tẩy chay, do đó, phần lớn số
phiếu tuyệt đối (khoảng 99%) đã được trao cho độc lập. Đương nhiên, chính
phủ Gruzia khơng cơng nhận sự độc lập của khu vực hoặc trưng cầu dân ý.
Sự kết thúc của cuộc xung đột đã đến đủ nhanh, và nguyên nhân là sự bất
ổn chính trị ở Georgia. Vào cuối năm 1991, một cuộc nội chiến đã nổ ra ở đất
nước này, điều này làm suy yếu đáng kể vị trí của Georgia, trong khu vực.
Ngoài ra, Nga đã can thiệp vào tình huống, vốn khơng được sắp xếp bởi các
điểm nóng âm ỉ của biên giới phía Nam. Áp lực đã tác động lên chính phủ
Gruzia (khả năng khơng kích vào lực lượng Gruzia ở khu vực Tskhinval), và
vào giữa tháng 7 năm 1992, cuộc pháo kích của thành phố đã chấm dứt.
1.2. Giai đoạn 1992-2008.
Thời kỳ sau chiến tranh Gruzia-Nam Ossetia trở thành thời kỳ căng thẳng
giống như sóng trong khu vực.
Là kết quả của cuộc xung đột năm 1991-1992. Một thỏa thuận đã đạt được
giữa các bên Nga, Gruzia và Nam Ossetia về việc triển khai một đội ngũ gìn
giữ hịa bình chung vào lãnh thổ Nam Ossetia. Đội ngũ này bao gồm ba tiểu
đoàn (một từ mỗi bên).
Nửa đầu thập niên 90 được đặc trưng bởi một trò chơi ngoại giao tuyệt vời
được chơi bởi tất cả các bên. Một mặt, Nam Ossetia cuối cùng đã tìm cách tách
khỏi Georgia trong mắt cộng đồng quốc tế và trở thành một phần của Liên
bang Nga. Đến lượt mình, Georgia lại "siết chặt" độc lập và tự trị của Nam
Ossetia. Phía Nga quan tâm đến hịa bình ở Nam Ossetia, nhưng sớm tập trung
vào Chechnya, một khu vực khác cách xa khu vực hịa bình.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán vẫn tiếp tục trong suốt nửa đầu thập niên 90

và vào tháng 10 năm 1995, cuộc gặp đầu tiên giữa các đảng Gruzia và Ossetia

6


đã diễn ra tại Tskhinval. Cuộc họp có sự tham gia của đại diện Nga và OSCE.
Trong cuộc họp, một thỏa thuận đã đạt được về việc bãi bỏ sắc lệnh của Hội
đồng tối cao Gruzia về việc xóa bỏ quyền tự trị của Nam Ossetia, cũng như sự
vắng mặt của nước cộng hòa khỏi Georgia. Điều đáng chú ý là, có lẽ, một bước
như vậy đã được lãnh đạo Nga thực hiện để đổi lấy sự không công nhận của
Tổng thống Gruzia E. Shevardnadze của Cộng hòa Chechen Ichkeria và sự ủng
hộ của họ đối với các hành động của quân đội Nga ở Chechnya.
Vào mùa xuân năm 1996, một bản ghi nhớ về việc không sử dụng vũ lực ở
Nam Ossetia đã được ký kết tại Moscow. Nó trở thành một bước tiến thực sự
trong quan hệ Gruzia-Ossetia. Và vào ngày 27 tháng 8 cùng năm, cuộc họp đầu
tiên của Tổng thống Gruzia E. Shevardnadze và Chủ tịch Quốc hội (và trên
thực tế là nguyên thủ quốc gia) của Nam Ossetia L. Chibirov đã diễn ra. Trong
cuộc họp này, các bên đã vạch ra những cách tiếp theo để bình thường hóa tình
hình, nhưng sau cuộc họp, E. Shevardnadze tun bố rằng "vẫn cịn sớm để nói
về quyền tự trị của Nam Ossetia".
Tuy nhiên, tình hình vào năm 2000 đã góp phần củng cố hịa bình trong
khu vực, sự trở lại của người tị nạn và phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, tất cả các lá
bài đã bị nhầm lẫn bởi việc lên nắm quyền ở Georgia vào tháng 1 năm 2004 do
kết quả của cuộc cách mạng hoa hồng M. Saakashvili lối vào cuộc cách mạng.
Chính ơng là người đại diện cho thế hệ Georgia trẻ tuổi, có tư tưởng dân tộc,
theo đuổi thành cơng nhất thời, đã không coi thường các ý tưởng dân túy, mặc
dù đơi khi khá vơ lý.
Năm 2004-2008 Tình hình xung quanh Nam Ossetia và tiểu đồn gìn giữ
hịa bình Nga trên lãnh thổ của nó tiếp tục nóng lên. Vào mùa xuân năm 2006,
giới lãnh đạo Georgia tuyên bố quân đội Nga thuộc đội ngũ gìn giữ hịa bình

trong các tội phạm Nam Ossetia. Lý do cho một tuyên bố lớn như vậy là vì các
qn nhân từ Nga đã khơng có thị thực do phía Gruzia cấp và bị cáo buộc ở lại
7


trên lãnh thổ Georgia bất hợp pháp. Đồng thời, phía Gruzia u cầu hoặc rút
các nhân viên gìn giữ hịa bình Nga, hoặc "hợp pháp hóa" họ.
Trong khi đó, giao tranh nổ ra ở một số khu vực ở Nam Ossetia. Cuộc đụng
độ, khiêu khích và pháo kích, bao gồm cả súng cối, khơng cịn là chuyện hiếm.
Đồng thời, số lượng khiêu khích áp đảo đã được sắp xếp bởi phía Gruzia. Điều
đáng nói là tun bố được đưa ra vào tháng 5 năm 2006 bởi Bộ trưởng Bộ
Quốc phòng Georgia, Irakli Okruashvili, người đã nói rằng vào ngày 1 tháng 5
năm 2007, Nam Ossetia sẽ trở thành một phần của Georgia. Đáp lại tuyên bố
rõ ràng khiêu khích này, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Ivanov đã bảo
đảm hỗ trợ cho Abkhazia và Nam Ossetia trong trường hợp Georgia xâm lược
chống lại họ.
Đó là vào năm 2006, q trình đối đầu giữa Georgia và Nam Ossetia đã
hình thành cuối cùng. Giới lãnh đạo Gruzia trong sự cuồng loạn dân tộc chủ
nghĩa tiếp tục tuyên bố rằng lãnh thổ Gruzia phải bất khả xâm phạm và được
khôi phục bằng bất kỳ phương tiện quân sự nào, thậm chí là quân sự. Chính
trong bối cảnh này, Georgia đã đặt ra một khóa học cho mối quan hệ hợp tác
với Mỹ và NATO. Thiết bị quân sự và người hướng dẫn của Mỹ, những người
trở thành khách thường xuyên, đã đến quân đội Gruzia.
Đồng thời, ngay từ khi bắt đầu tồn tại, Nam Ossetia chỉ tuân thủ khóa học
thân Nga, do đó, về ngun tắc, khơng thể có một liên minh hịa bình của
người Hồi giáo với Georgia sau khi Saakashvili lên nắm quyền. Vào tháng 11
năm 2006, một cuộc trưng cầu dân ý đã được tổ chức tại Nam Ossetia để ủng
hộ độc lập. Do đó, khoảng 99% cư dân của Nam Ossetia đã bỏ phiếu ủng hộ
việc duy trì sự độc lập của nước cộng hịa và tiếp tục chính sách đối ngoại của
mình.

8


Do đó, đến tháng 8 năm 2008, tình hình trong khu vực trở nên trầm trọng
đến giới hạn và một giải pháp hịa bình cho vấn đề này thực tế là không thể.
"Những con diều hâu" do Saakashvili lãnh đạo khơng thể rút lui, nếu khơng họ
sẽ mất uy tín và sức nặng trong mắt Hoa Kỳ.

Các đơn vị đầu tiên của Nga vượt hầm Roki 8/8/2008.

Chương 2: Diễn biến và kết quả của cuộc xung đột giữa Nga và Gruzia.
2.1. Diễn biến cuộc xung đột giữa Nga và Gruzia.
Ngày 8 tháng 8 - Vào buổi sáng, Gruzia tuyên bố đã bao vây thành phố và
chiếm được tám làng của Nam Ossetia. Một kênh truyền hình độc lập của
Gruzia đã thông báo rằng quân đội Gruzia đã giành được quyền kiểm soát
thành phỗ. Nga gửi quân đội vượt qua biên giới Gruzia, tiến vào Nam Ossetia.
Trong vòng năm ngày giao tranh, quân đội Nga đã giành được khu vực thủ phủ
Tskhinvali, đẩy lùi quân Gruzia, và tiêu diệt phần lớn cơ sở hạ tầng quân sự
của Gruzia bằng cách không kích sâu bên trong lãnh thổ của quốc gia này.
ngày 9 tháng 8 - Một động thái diễn ra tại khu vực Biển Đen ngoài khơi
Abkhazia dẫn đến việc Hải quân Nga đánh đắm một chiếc tàu ngư lôi của
9


Gruzia. Nga tuyên bố rằng tàu Gruzia đã xâm nhập khu vực an toàn của tàu
chiến Nga, và hành động của Hải quân Nga là đúng với luật pháp quốc tế. Mặt
trận thứ hai được mở do quân đội của nước Cộng hòa Abkhazia ly khai của
Gruzia tại thung lũng Kodori, khu vực duy nhất của Abkhazia mà trước chiến
tranh vẫn thuộc quyền kiểm sốt của chính phủ Gruzia. Phần lớn quan sát viên

quốc tế bắt đầu kêu gọi một giải pháp hịa bình cho cuộc xung đột. Liên minh
châu Âu và Hoa Kỳ bày tỏ sự sẵn sàng gửi một phái đoàn hỗ hợp để cố gắng
thương thảo một hiệp ước ngừng bắn.
Ngày 11 tháng 8 - Nga từ chối đối thoại hịa bình với Gruzia cho đến khi
nước này rút khỏi Nam Ossetia và ký một hiệp ước ràng buộc hợp pháp tuyên
bố không sử dụng quân đội chống lại Nam Ossetia và Abkhazi. Vào đêm đó,
lính dù Nga đóng tại Abkhazia đã thực hiện cuộc đột kích sâu bên trong lãnh
thổ Gruzia để phá hủy các căn cứ quân sự mà từ đó Gruzia có thể gửi quân cứu
viện đến quân đội đang bị giam chân tại Nam Ossetia. Quân đội Nga cũng đã
tấn công rồi rút khỏi căn cứ quân sự ở gần thị trấn Senaki bên ngoài Abkhazia
vào ngày 11, phá hủy hoàn toàn căn cứ đó. Gori bị qn Nga pháo kích và ném
bom trong khi quân đội Gruzia và phần lớn dân cư của Quận Gori rút chạy. Vì
Gori nằm trên trục đường chính của Gruzia, sự chiếm đóng của qn Nga,
cùng với việc phá hủy các cầu đường sắt, đã chia cắt sự liên lạc và hậu cần của
Gruzia làm hai.
Ngày 12 tháng 8 - Tổng thống Nga Medvedev tuyên bố ông đã ra lệnh
chấm dứt chiến dịch quân sự tại Gruzia. Sau đó, cũng vào ngày này, tổng
thống Nga đã thơng qua kế hoạch hịa bình 6 điểm do Chủ tịch luân phiên của
Liên minh châu Âu, Nicolas Sarkozy, làm trung gian tại Moskva; cả hai bên dự
định sẽ ký nó vào ngày 17. Quân đội Nga đi qua cảng Poti, và chiếm các vị trí
quanh cảng.

10


Quân Nga rút khỏi Nam Ossetia trước sự chứng kiến của cảnh sát Gruzia.

2.2. Kết quả của cuộc xung đột.
UNHCR ước tính, có từ 10.000 đến 20.000 người Gruzia và Nam Ossetia
đã bị mất nhà cửa trong những ngày chiến tranh bùng nổ. Phía Nga thơng báo

có 30.000 dân, chiếm một nửa dân số Nam Ossetia, sơ tán tới Bắc Ossetia
thuộc Nga (LHQ chỉ xác nhận có 1.500 người chạy sang Nga). Thủ phủ của
Nam Ossetia là Tskhinvali dường như đã bị phá hủy hoàn toàn.
Theo dữ liệu của Nga, thiệt hại của quân đội Nga, Nam Ossetia và
Abkhazia lên tới khoảng 510 người thiệt mạng và bị thương, trong khi tổn thất
của Georgia là khoảng 3000. Phía Gruzia tuyên bố rằng tổn thất của quân đội
Gruzia trong cuộc xung đột là khoảng 410 người chết và 1750 bị thương và
mất quân đội Nga và các đồng minh của họ - khoảng 1.500 người thiệt mạng
và bị thương.
Theo tạp chí quân sự Nga Moscow Defence Brief thì trong cuộc xung đột với
Gruzia năm 2008, ít nhất hai trong số 6 máy bay Nga bị rơi ở Gruzia do không
quân nước này bắn nhầm. Phó Tổng Tham mưu trưởng Anatoly Nogovitsyn
bác bỏ thơng tin trên nhưng bài báo trên cịn cung cấp chi tiết từng máy bay bị
rơi vào thời điểm nào, ở đâu và các phi công trên máy bay. Tổng tham mưu
11


trưởng quân đội Nga đã tuyên bố Nga mất 4 máy bay. Tuy nhiên, chuyên gia
quân sự Nga Said Aminov dẫn một nguồn tin khơng chính thức cho biết, Nga
cịn mất thêm 3 chiếc máy bay nữa trong cuộc chiến tại Nam Ossetia – 1 chiếc
Su-24MR vào ngày 08/8, 1 chiếc Su-24M vào ngày 10 hoặc 11/8 và 1 chiếc
Su-25 vào ngày 09/8 và cũng có thể thêm 1 chiếc trực thăng Mi-24. Chiếc Su25, theo hàng loạt các nguồn tin, là "nạn nhân" bị quân đội Nga bắn lầm.
2.3. Ý nghĩa của cuộc xung đột
Theo RIA Novosti, việc Gruzia chủ động tiến công Nam Ossetia trước là nhằm
các mục tiêu: Tổng thống Saakashvili muốn thực hiện lời hứa của mình trong
vận động tranh cử là khơi phục tồn vẹn lãnh thổ, đưa hai khu vực tự tuyên bố
độc lập là Nam Ossetia và Abkhazia trở lại Gruzia để duy trì uy tín của mình
trong nước; đây được coi là hành động thúc đẩy NATO xem xét lại khả năng
kết nạp Gruzia trong Hội nghị Cấp cao NATO vào tháng 12-2008; tận dụng cơ
hội khi Tổng thống George W.Bush (người ủng hộ tuyệt đối Gruzia, chống

Nga quyết liệt) còn đương nhiệm; là phép thử của Gruzia với Tổng thống mới
của Nga là Dmitry Medvedev, người được đánh giá là mềm dẻo hơn cựu Tổng
thống Vladimir Putin. Sau cùng, việc Gruzia tiến cơng trước cịn nhằm quốc tế
hóa vấn đề xung đột với Nam Ossetia, lôi kéo Mỹ và đồng minh trong NATO
vào tình trạng căng thẳng với Nga, hy vọng thay thế lực lượng gìn giữ hịa bình
tại đây bằng lực lượng gìn giữ hịa bình khác có lợi trong việc giành lại quyền
kiểm soát các vùng lãnh thổ này…
Giới phân tích quốc tế cho rằng, Gruzia đã chuẩn bị kỹ lưỡng kế hoạch và có
sự đồng ý ngầm của Mỹ và phương Tây. Ý đồ của Mỹ là biến Gruzia thành
“tiền đồn” kiềm chế kế hoạch “Đông tiến“ của Nga, kiểm soát đường ống dẫn
dầu sang Tây Âu, thậm chí triển khai hệ thống phịng thủ tên lửa của NATO ở
Gruzia để kiềm chế Nga. Việc Gruzia chọn thời điểm ngày khai mạc Olympic
Bắc Kinh (8-8-2008) là có chủ đích gây chú ý và tiếng vang quốc tế, tạo tình

12


huống bất ngờ chiến lược với Nga và Nam Ossetia, khiến “sự đã rồi“ để quốc
tế ủng hộ.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy Gruzia đã phạm phải sai lầm nghiêm trọng, không
thể lôi kéo Mỹ và NATO tham gia vào cuộc chiến mà họ chỉ đứng ngồi hơ
hào ủng hộ Gruzia, lên án Nga. Gruzia cũng không ngờ tới hành động can
thiệp quân sự kiên quyết, dứt khoát của Nga. Chính Gruzia đã tạo điều kiện để
Nga chứng tỏ cho phía Gruzia hiểu hậu quả của chính sách “thân phương Tây”
và đường lối gia nhập NATO của Gruzia. Hành động sử dụng vũ lực của
Gruzia đã làm cho việc giải quyết vấn đề Nam Ossetia và Abkhazia thụt lùi
nhiều năm sau. Quyết định sai lầm của Tổng thống Saakashvili cũng gây hại
cho chính uy tín bản thân ơng, đồng thời gia tăng mâu thuẫn nội bộ sâu sắc.
Đối với Nga, việc Gruzia tiến công Nam Ossetia không bất ngờ, bởi Moscow
đã có tính tốn từ trước, vấn đề chỉ là thời điểm. Hành động Nga đưa quân tiến

công vào các mục tiêu quân sự của Gruzia cũng chứng tỏ Nga sẵn sàng hành
động kiên quyết để bảo vệ lợi ích chiến lược của mình, “nhân dịp” này cảnh
báo các nước Ukraine, vùng Baltics, Azerbaijan về hậu quả “theo đuôi phương
Tây” chống lại Nga. Ngồi ra, đây cịn là “lời đáp trả” của Nga đối với các
bước đi chèn ép Nga của Mỹ và phương Tây, đáp lại sự kiện Kosovo, khi Mỹ
bất chấp sự phản đối của Nga “đơn phương công nhận Kosovo độc lập”.
Chương 3: Tác động của cuộc xung đột và bài học rút ra từ cuộc chiến đó.
3.1. Tác động đến đội quân đội của Nga.
Chỉ hai tháng sau cuộc chiến, Thủ tướng Nga Vladimir Putin bắt đầu tiến
hành chương trình hiện đại hóa và tái cấu trúc quân đội đầy tham vọng với chi
phí ước tính lên tới 700 tỷ USD. Mục tiêu của ông là biến quân đội Nga từ lực
lượng cồng kềnh chuyên đối phó với chiến tranh tổng lực giữa các cường quốc
thành đội quân tinh gọn, phù hợp hơn với các cuộc xung đột khu vực và cục
bộ.
13


Dưới sự chỉ đạo của Putin, quân đội Nga đoạn tuyệt với mơ hình được xây
dựng từ năm 1870 để áp dụng cấu trúc lực lượng linh hoạt hơn, cho phép triển
khai binh sĩ nhanh chóng mà khơng cần huy động binh lực quy mô lớn. Mạng
lưới chỉ huy và kiểm soát chiến trường cũng được thay đổi nhằm nâng cao khả
năng hiệp đồng.
Từ năm 2009, Nga bắt đầu thực hiện các cuộc tập trận bất ngờ quy mô lớn,
sau gần 20 năm gián đoạn vì thiếu kinh phí. Những cuộc hành quân, triển khai
lực lượng cấp sư đoàn, quân khu được ra lệnh chóng vánh, khơng có kế hoạch
từ trước đã giúp quân đội Nga tăng đáng kể khả năng sẵn sàng chiến đấu.
Thu nhập của quân nhân Nga được cải thiện đáng kể nhờ ngân sách quốc
phòng liên tục tăng. Tới năm 2014, quân đội Nga đã trở thành lực lượng lớn
mạnh hơn rất nhiều so với đội quân lạc hậu từng tham chiến ở Gruzia trước đó
gần 6 năm.

3.2. Tác động đến quốc tế
Đa phần các nước EU đều khơng đồng tình với việc Nga dùng vũ lực tấn công
Gruzia. Lãnh đạo các nước thành viên cũ của Liên bang Xô viết như Latvia,
Litva, Estonia, Ukraine và Ba Lan đều cùng ủng hộ tổng thống Mikheil
Saakashvili trong cuộc chiến chống Nga. Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice
cũng lên tiếng cảnh báo Nga rằng họ có thể bị thế giới cô lập nếu không tuân
thủ lệnh ngừng bắn với Gruzia và rút quân về nước còn các nước thuộc Nato
cũng cho rằng họ "không thể tiếp tục quan hệ như cũ"với Nga.
EU và Nato cũng lo ngại sau 2 vùng ly khai của Gruzia, Nga sẽ nhắm tới các
nước khác, chẳng hạn như Ukraina.
Tổng thống của Venezuela thì ủng hộ việc Nga công nhận nền độc lập của 2
vùng ly khai Nam Ossetia và Abkhazia. Ong cho rằng Gruzia xâm lược Nam
Ossetia và khẳng định sẽ ủng hộ lập trường chống đế quốc của Nga. Việc

14


Venezuela cơng nhận hai miền đất này đã châm ngịi cho những hành động
tương tự trên toàn Mỹ Latin, khiến cả châu Âu rối đầu vì việc này.
Trong khi các nước Ba Lan, Litva, Slovenia muốn EU có những hành động
cứng rắn đối với Nga thì Ngoại trưởng những nước đang phụ thuộc năng lượng
của Nga như Đức, Phần Lan, Pháp và các quốc gia khác lại chỉ đồng ý những
hành động phản đối mang tính tượng trưng vì e ngại ảnh hưởng tới họ.
Các nước phương Tây, trong số đó có cả những quốc gia thành viên NATO, đã
lên án Nga vì hành động ở Nam Ossetia và cáo buộc Moskva sử dụng lực
lượng không cân xứng trong cuộc chiến này. Tuy nhiên, vài tháng sau đó một
số chính trị gia châu Âu phải thừa nhận rằng, Gruzia cũng có trách nhiệm vì đã
làm căng thẳng tình hình trong khu vực. Còn Ủy ban quốc tế độc lập, căn cứ
theo kết quả điều tra tình hình xung đột vào hồi tháng 8/2008, đã kết luận, việc
Nga đáp trả quân sự trong cuộc tấn công của Gruzia là hợp pháp vì hành động

này của Nga chỉ mang tính chất phịng thủ. Bản báo cáo cũng đã quy cho
Gruzia trách nhiệm chính trong cuộc chiến này. Những người điều tra nhận
định rằng Tbilissi phải chịu trách nhiệm về việc châm ngòi chiến tranh và việc
ném bom thủ phủ Tskhinvali của Nam Ossetia. Nhiều nhà phân tích cho rằng,
bản báo cáo này có thể làm cho vị thế của tổng thống Gruzia Mikhail
Saakashivili suy yếu hơn và góp phần thúc đẩy quá trình cơng nhận độc lập
cho hai khu vực ly khai của Gruzia.
3.3. Bài học ruat ra từ cuộc xung đột.
Các nhà phân tích chính trị đã nói q đủ về những sai lầm của ông
Saakashvili khi phát động cuộc chiến tranh chớp nhoáng với người Nga: đánh
giá sai khả năng gây ảnh hưởng của Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ tới Nga,
quá tin vào sức mạnh quân lực của chính mình và khả năng hậu thuẫn của các
nước láng giềng , không lường trước được phản ứng của Nga... Và hậu quả là
không chỉ thất bại về mặt quân sự, ơng phá hỏng tồn bộ những cơ hội mà
15


Gruzia đang có: quân lực bị thiệt hại nặng nề; tình trạng ổn định để thu hút các
dự án dầu khí bị xáo trộn; tiến trình gia nhập EU và NATO chắc chắn bị chậm
lại; vấn đề hai vùng ly khai quay trở lại trạng thái ban đầu, thậm chí còn tồi tệ
hơn trước bởi lẽ, Nga đe dọa sẽ đóng quân sâu vào lãnh thổ Gruzia để "bảo
đảm an ninh".

Sẽ là thừa khi tiếp tục nói về những sai lầm của ông Saakashvili. Vấn đề là từ
trường hợp đau đớn Gruzia, những "nước nhỏ" có thể rút ra được bài học gì?
Trước hết, hãy đừng làm điều gì nếu khơng có một khối liên minh chặt chẽ, và
muốn vậy, hãy có một cái nhìn thực tế về các đồng minh. Đành rằng Hoa Kỳ
và Liên minh châu Âu rất "o bế" Gruzia nhưng họ sẽ làm được gì khi bản thân
Hoa Kỳ thì đang sa lầy ở Iraq và châu Âu thì đang có một lực lượng quốc tế ở
Afghanistan. Hơn nữa, châu Âu lại bị phụ thuộc vào Nga trong vấn đề khí đốt

và cả hai đều khơng có một cơng cụ nào thực sự hiệu quả để gây sức ép với
một nước lớn như Nga. Ukraine là nước láng giềng duy nhất ra mặt ủng hộ
Gruzia nhưng bản thân quốc gia này cũng không thể "làm quá" được khi hạm

16


đội của Nga vẫn đóng ở Sevastopol, đồng thời, vùng bán đảo Crưm nơi có
nhiều người Nga sinh sống cũng là một quả bom hẹn giờ về vấn đề ly khai.
Thứ hai, phải biết cách ứng xử với những nước lớn. Việc sử dụng một địn vũ
trang tấn cơng vào một thực thể được Nga bảo trợ chẳng khác nào một sự "xúc
phạm" nước Nga. Có vẻ như ơng Saakashvili vẫn chưa học được cách vừa
"được việc" mình, vừa giữ được thể diện cho "nước lớn". Ngoài ra, trong mọi
trường hợp, giải pháp quân sự không bao giờ là giải pháp tối ưu và nhất là
không thể là giải pháp duy nhất. Chỉ nên tiến hành một biện pháp "mạnh" khi
mình thực sự "mạnh". Có vẻ như những q trình hiện đại hóa quân đội mà
Gruzia tiến hành trong những năm vừa qua với sự trợ giúp của Hoa Kỳ vẫn
chưa đủ để xây dựng một lực lượng quốc phòng thực sự mạnh. 2.000 quân
Gruzia hiện diện ở Iraq cùng quân Mỹ tỏ ra không thấm vào đâu so với hàng
vạn quân Nga được củng cố rất mạnh sau hai nhiệm kỳ của Tổng thống Putin
và có kinh nghiệm ở chiến trường Chechnya. Hơn thế nữa, có vẻ như Gruzia
đã khơng có được một "binh pháp" thích hợp khi đối đầu với Nga trong một
cuộc chiến tổng lực và không có khả năng chặn bước tiến hoặc cầm chân các
lực lượng cơ động của Nga. Và cuối cùng, chính bản thân Gruzia cũng nên học
bài học ứng xử với những "nước nhỏ" hơn mình thay vì việc đều đặn nã pháo
và rốc-két vào các vùng ly khai.
Nhìn từ phía người Nga, có vẻ như họ đã tồn thắng. Nhưng thực ra, không
phải là Moscow không phải đối mặt với nhiều vấn đề. Trước hết là vấn đề quân
lực. Qua những gì được "trình diễn" ở Gruzia, có thể thấy, mặc dù Nga hiện
nay là một trong những nước xuất khẩu vũ khí hàng đầu của thế giới nhưng rõ

ràng, quân lực của Nga chưa được hiện đại hóa bao nhiêu. Sức mạnh của quân
đội Nga vẫn chủ yếu dựa vào quân số và sự áp đảo của hỏa lực (xe tăng, pháo
tự hành) hơn là các vũ khí cơng nghệ cao. So với thời chiến tranh ở Chechnya,
trang bị của người lính Nga vẫn chưa được cải thiện bao nhiêu dù rằng tinh
thần và kỷ luật của họ đã được nâng cao rất nhiều. Tất nhiên, với một quân đội
17


như của Gruzia, người Nga khơng việc gì phải dùng đến những "bảo kiếm" của
mình, nhưng rõ ràng việc máy bay Su 25 của Nga bị bắn rơi ở một nước mà
lực lượng khơng qn thậm chí khơng có cả máy bay đánh chặn rõ ràng là một
vấn đề.
Đứng về phương diện kinh tế, việc tái thiết cho một Nam Ossetia gần như chỉ
còn là một đống gạch vụn và tiếp tục "bảo bọc" cho những khu vực này rõ ràng
là một gánh nặng đối với Nga. Điều này càng đặc biệt trầm trọng khi biết rằng
đây đều là những khu vực chậm phát triển về kinh tế.

Trên tất cả, chính bản thân Nga cũng cần phải xem xét lại chính sách đối ngoại
của mình trong mối quan hệ với các "nước nhỏ". Việc quân đội Nga tiến sâu
vào lãnh thổ Gruzia, trong một thời gian ngắn, có thể có công dụng trong việc
gây sức ép với quốc gia này nhưng về lâu về dài, chắc chắn sẽ gây tổn thất về
uy tín cho Nga khi hiện diện quân sự trên lãnh thổ của một quốc gia có chủ
quyền. Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Medvedev, Thủ tướng Đức, bà
Angela Merkel, một người chủ trương quan hệ mềm dẻo với Nga, khơng phải
là khơng có lý khi cảnh báo Nga đã "sử dụng vũ lực quá mức". Rõ ràng thay vì
kéo các nước láng giềng xích lại gần mình, Nga lại đang tự đẩy mình vào thế
bị cơ lập. Tất cả các nước đồng minh Đông Âu cũ đều đang quay lưng lại với
Nga. Ngay khi quân đội Nga vẫn còn hiện diện trên đất Gruzia, thỏa thuận về
lá chắn tên lửa giữa Ba Lan và Hoa Kỳ đã được ký kết. Lời đe dọa của Nga
xem ra không có nhiều sức nặng lắm với quốc gia này. Chiến thắng quân sự ở

Gruzia sẽ chỉ đẩy thêm quốc gia này cũng như các nước lân cận thuộc Liên Xô
cũ rời xa thêm nước Nga. Điển hình là việc Ukraine công khai mời các nước
Tây Âu và Hoa Kỳ sử dụng hệ thống ra-đa quân sự của mình. Và dẫu Nga có
khơng hài lịng đi chăng nữa thì tiến trình gia nhập Liên minh châu Âu và sau
đó là Nato của các quốc gia này dẫu có bị chậm lại nhưng cũng không thể bị

18


đảo ngược. Bà Merkel đã công khai tuyên bố điều đó khi thuyết phục ơng
Saakashvili ký hiệp định ngừng bắn với Nga.

Phần kết luận

19


Có thể thấy, nếu nhìn từ bên ngồi thì “cuộc chiến 5 ngày” của Nga ở
Gruzia năm 2008 chỉ là hậu quả từ cuộc xung đột dai dẳng từ đầu những năm
90 của thế kỷ trước ở khu vực tranh chấp chủ quyền giữa Gruzia với Nam
Ossetia, Abkhazia, song đằng sau đó là cuộc cạnh tranh địa - chính trị chiến
lược giữa Nga và Mỹ - phương Tây trong quá trình tái định hình trật tự thế giới
sau Chiến tranh lạnh. Dù chỉ diễn ngắn ngày với cường độ thấp, quy mô hạn
chế, nhưng cuộc chiến đã tác động sâu sắc tới cục diện chính trị - quân sự thế
giới và khu vực; được coi là dấu hiệu mở đầu quá trình sụp đổ trật tự thế giới
đơn cực do Mỹ kiểm sốt sau khi Liên Xơ tan rã (năm 1991).

Tài liệu tham khảo
20