Quản lý dạy học môn tự nhiên và xã hội cho học sinh các trường tiểu học huyện tứ kỳ, tỉnh hải dương theo hướng trải nghiệm

ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI

PHẠM VĂN SAN

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI, NĂM 2022


ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI

PHẠM VĂN SAN

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM

LUẬN VĂN THẠC SỸ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8.14.01.14

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Quốc Thành

HÀ NỘI, NĂM 2022


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt q trình học tập và hồn thành luận văn tôi đã nhận được sự
giúp đỡ tận tình của các thầy cơ, bạn bè, đồng nghiệp. Với tình cảm chân thành,
tác giả luận văn xin bày tỏ lịng biết ơn đến các thầy giáo, cơ giáo trường Đại học
Thủ đô đã trang bị vốn kiến thức lý luận về khoa học quản lý, giúp cho em nghiên
cứu và hoàn thiện đề tài.
Đặc biệt, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS
TRẦN QUỐC THÀNH, là người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp
đỡ cũng như tạo cho em sự tự tin để hoàn thành luận văn này.
Tác giả luận văn cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới bạn bè, gia
đình và đồng nghiệp trong thời gian qua đã động viên và giúp đỡ, tạo điều kiện
giúp tác giả nghiên cứu, khảo sát và cung cấp thông tin, tư liệu cho luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song luận văn
cũng khơng tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý
quý báu của các thầy giáo, cơ giáo, các bạn đồng nghiệp để luận văn được
hồn thiện hơn.

”H

Hải Dương, tháng 8 năm 2022
Tác giả luận văn

PHẠM VĂN SAN


DANH MỤC VIẾT TẮT
STT

Nguyên nghĩa

Ký hiệu

1

CBQL

Cán bộ quản lý

2

CSVC

Cơ sở vật chất

3

CTGDPT

Chương trình giáo dục phổ thơng

4

CTXH

Chính trị - Xã hội

5

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

6

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

7

PPDH

Phương pháp dạy học

8

PPHT

Phương pháp học tập

9

KT-XH

Kinh tế - xã hội

10

TN-XH

Tự nhiên và Xã hội


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Cơ cấu trường, lớp giáo dục Tiểu học huyện Tứ Kỳ .................................33
Bảng 2.2: Cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên các trường Tiểu học ...... 35
Bảng 2.3: Cơ cấu độ tuổi và thâm niên giảng dạy của đội ngũ giáo viên năm học
2021- 2022 ..................................................................................................36
Bảng 2.4: Mô tả mẫu khảo sát tại 05 trường Tiểu học trên địa bàn huyệnTứ Kỳ ......37
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và cha mẹ học
sinh về tầm quan trọng của dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng
trải nghiệm ..................................................................................................39
Bảng 2.6: Kết quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội của học sinh học kì I, năm học
2021-2022 ...................................................................................................41
Bảng 2.7. Nội dung, chương trình dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các
trường tiểu học huyện Tứ Kỳ, Hải Dương theo hướng trải nghiệm ..........43
Bảng 2.8. Phương pháp, hình thức dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các
trường tiểu học huyện Tứ Kỳ, Hải Dương theo hướng trải nghiệm ..........44
Bảng 2.9: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý mục tiêu dạy học môn Tự nhiên và Xã
hội theo hướng trải nghiệm ........................................................................45
Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý chương trình và nội dung môn Tự
nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm ....................................................48
Bảng 2.11: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý phương pháp và các điều kiện hỗ trợ
dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm.........................50
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm ....................................................52
Bảng 2.13: Kết quả đánh giá thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố tới quản lý dạy học

môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm ......................................55
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ..............................83
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .................................85
Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............87


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đố 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp ................................................ 84
Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ................................................... 86
Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp...... 88


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ
XÃ HỘI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM ...........6
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................9
1.2.1. Quản lý và quản lý nhà trường ..........................................................................9
1.2.2. Dạy học và quản lý dạy học ............................................................................10
1.2.3. Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ......................................................12
1.2.4. Dạy học theo hướng trải nghiệm .....................................................................13
1.2.5. Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học theo hướng
trải nghiệm.................................................................................................................13
1.3. Dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm15

1.3.1 Đặc điểm học sinh Tiểu học .............................................................................15
1.3.2 Chương trình mơn Tự nhiên và Xã hội ở cấp Tiểu học ...................................16
1.3.3. Định hướng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm .........17
1.3.4. Nguyên tắc dạy học môn Tự nhiên và Xã hội .................................................21
1.3.5. Phương pháp dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ..............................................22
1.3.6. Kiểm tra đánh giá dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ......................................23
1.4. Nội dung quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở trường Tiểu học theo
hướng trải nghiệm .......................................................................................................24
1.4.1. Quản lý mục tiêu dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm .24
1.4.2. Quản lý nội dung dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm 24
1.4.3. Quản lý phương pháp và các điều kiện hỗ trợ dạy học môn Tự nhiên và Xã


hội theo hướng trải nghiệm .......................................................................................26
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải
nghiệm .......................................................................................................................27
1.5. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở trường
Tiểu học theo hướng trải nghiệm ...............................................................................29
1.5.1. Yếu tố chủ quan ..............................................................................................29
1.5.2. Yếu tố khách quan ...........................................................................................29
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ
HỘI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM ..............................................................................32
2.1. Khái quát về huyện Tứ Kỳ, Hải Dương .............................................................32
2.1.1. Đặc điểm về kinh tế- xã hội ............................................................................32
2.1.2 Tình hình Giáo dục và Đào tạo ........................................................................32
2.1.3. Giáo dục Tiểu học ...........................................................................................33
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................................36
2.2.1. Mục đích và nội dung khảo sát .......................................................................36
2.2.2. Đối tượng và phương pháp khảo sát ...............................................................37

2.2.3. Xử lý số liệu khảo sát ......................................................................................38
2.3 Thực trạng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học huyện Tứ
Kỳ, Hải Dương theo hướng trải nghiệm ....................................................................38
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và cha mẹ học sinh về
tầm quan trọng của dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm........38
2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng
trải nghiệm.................................................................................................................40
2.3.3. Thực trạng nội dung, chương trình dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội theo
hướng trải nghiệm .....................................................................................................42
2.3.4. Thực trạng phương pháp, hình thức dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo
hướng trải nghiệm .....................................................................................................44
2.4. Thực trạng quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học
huyện Tứ Kỳ, Hải Dương theo hướng trải nghiệm ..................................................45


2.4.1 Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải
nghiệm .......................................................................................................................45
2.4.2 Thực trạng quản lý chương trình và nội dung dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
theo hướng trải nghiệm .............................................................................................47
2.4.3. Thực trạng quản lý phương pháp và các điều kiện hỗ trợ dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm ...................................................................50
2.4.4 Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo
hướng trải nghiệm .....................................................................................................52
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã
hội ở các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, Hải Dương theo hướng trải nghiệm .....54
2.6. Đánh giá chung thực trạng ..................................................................................57
2.6.1. Điểm mạnh .....................................................................................................57
2.6.2. Hạn chế............................................................................................................58
2.6.3 Nguyên nhân hạn chế .......................................................................................59
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI Ở

CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
HƯỚNG TRẢI NGHIỆM...........................................................................................62
3.1 Nguyên tắc đề xuất biện pháp ..............................................................................62
3.1.1 Đảm bảo tính khoa học ....................................................................................62
3.1.2 Đảm bảo tính tồn diện ....................................................................................62
3.1.3 Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ....................................................................62
3.1.4 Đảm bảo sự kế thừa ..........................................................................................63
3.2. Biện pháp quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường
Tiểu học huyện Tứ Kỳ, Hải Dương theo hướng trải nghiệm ..................................63
3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng để nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên các
trường Tiểu học về tầm quan trọng của dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo
hướng trải nghiệm .....................................................................................................63
3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn và nghiệp vụ cho giáo viên để đội
ngũ giáo viên đủ năng lực dạy học theo hướng trải nghiệm .....................................66
3.2.3. Chỉ đạo tăng cường sinh hoạt tổ, nhóm chun mơn theo hướng chú trọng đổi


mới phương pháp dạy học theo hướng trải nghiệm ..................................................68
3.2.4. Có kế hoạch khai thác và sử dụng thiết bị dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
thiết thực và hiệu quả ................................................................................................ 73
3.2.5. Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội của giáo
viên và kết quả học tập của học sinh theo hướng trải nghiệm ..................................76
3.3 Mối quan hệ giữa các biện pháp ..........................................................................81
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................82
3.4.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ...................................83
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp......................................85
3.4.3. Tương quan giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .........................87
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................93
PHỤ LỤC .....................................................................................................................97

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang bước vào năm học thứ hai thực hiện chương trình giáo dục
phổ thơng 2018. Tuy chương trình giáo dục phổ thơng 2018 mới thực hiện ở lớp
1 và lớp 2 nhưng những yêu cầu của đổi mới đã thấm vào tất cả các khối lớp
trên. Tuy ở các trường Tiểu học, các khối lớp 3,4,5 vẫn học theo chương trình cũ
nhưng tất cả các môn học đã được định hướng đổi mới. Các cơ sở giáo dục, các
giáo viên đã rất cố gắng đổi mới phương pháp, đổi mới phương thức tổ chức dạy
học để đạt được kết quả dạy học tốt nhất theo hướng phát triển năng lực học
sinh. Một trong những định hướng dạy học phát triển năng lực học sinh là dạy
học theo hướng trải nghiệm.
Trong chương trình giáo dục Tiểu học có các mơn học và hoạt động giáo
dục bắt buộc. Các môn học và hoạt động giáo dục đều có vai trị rất quan trọng
đối với sự phát triển tồn diện ở học sinh. Ngồi mơn Tốn là mơn xun suốt
chương trình giáo dục phổ thơng từ lớp 1 đến hết lớp 12, môn Tự nhiên và Xã
hội được đưa vào chương trình từ lớp 1 đến lớp 3. Tuy chỉ dạy cho học sinh
trong 3 năm đầu cấp nhưng môn Tự nhiên và Xã hội có mục tiêu hết sức
quan trọng là góp phần hình thành, phát triển ở học sinh tình yêu đối với con
người và thiên nhiên. Cùng với tình yêu thương con người và tình u với
thiên nhiên, mơn học cịn góp phần hình thành một số phẩm chất đạo đức và ý
thức bảo vệ sức khoẻ, ý thức trách nhiệm với môi trường sống cho học sinh.
Cùng với các môn học khác, mơn Tự nhiên và Xã hội góp hình thành ở học
sinh các năng lực chung và năng lực khoa học đặc thù theo từng môn học.
Đặc điểm môn Tự nhiên và Xã hội địi hỏi giáo viên phải có phương thức
tổ chức dạy học phù hợp. Thực tế cho thấy, một trong các phương thức tổ chức
dạy học mang lại hiệu quả cao cho môn Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học là dạy

1

học theo hướng trải nghiệm. Tuy nhiên, để giáo viên tích cực tổ chức dạy học
theo hướng này thì các nhà quản lý ở trường Tiểu học phải có các biện pháp
quản lý phù hợp, động viên khuyến khích được giáo viên tích cực đổi mới
phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với yêu cầu và mục tiêu của
mơn học. Vì, tổ chức dạy học theo hướng trải nghiệm sẽ mất nhiều thời gian và
công sức chuẩn bị bài dạy, điều mà nhiều giáo viên không sẵn sàng làm. Nhiều
giáo viên đã có thói quen giảng dạy theo phương pháp truyền thống, thay đổi
thói quen, thay đổi cách dạy học đã trở thành nếp ở giáo viên khơng đơn giản,
thậm chí có thể gặp các phản kháng. Do đó, rất cần nghiên cứu để có các biện
pháp đổi mới tổ chức dạy học các môn học, trong đó có mơn Tự nhiên và Xã hội
để nâng cao hiệu quả dạy học và đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.
Môn Tự nhiên và Xã hội đã thực hiện theo chương trình giáo dục phổ
thơng 2018 đến lớp 2, chỉ một năm nữa, môn học này sẽ được đổi mới hồn
tồn. Vì vậy việc nghiên cứu dạy học và quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã
hội ở Tiểu học sẽ không chỉ để nâng cao hiệu quả dạy học môn học này mà cũng
cần thiết để đón trước chương trình mới sẽ được đưa vào lớp 3 trong năm học
tới. Trong đó, quản lý dạy học mơn học đóng vai trị vơ cùng quan trọng, vừa
chuẩn bị các điều kiện cho việc tiếp nhận chương trình, vừa tạo điều kiện tốt
nhất ngay từ đầu để đáp ứng được mục tiêu giáo dục môn Tự nhiên và Xã hội
theo chương trình giáo dục phổ thơng 2018.
Huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương là một huyện thuần nông, điều kiện phát
triển về kinh tế cịn gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, việc triển khai các hoạt động
dạy học và chất lượng dạy - học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học
nói chung và các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương nói riêng tuy đã
được quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu của ngành đề ra. Có
nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này như phụ huynh và học sinh nhà
trường chưa nhận thức đúng vai trò của môn Tự nhiên và Xã hội trong thời đại
hiện nay, phương pháp dạy học chưa đổi mới, việc quản lý các hoạt động dạy

2


học mơn Tự nhiên và Xã hội cịn mang nặng tính hình thức và chưa đồng bộ về
các giải pháp và chưa hướng học sinh vào các hoạt động tự trải nghiệm, tự
khám phá các bài học theo bản chất của các môn Tự nhiên, Xã hội; việc đầu tư
và khai thác trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy còn hạn chế… Đồng thời,
các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng chưa thực sự khoa học, đồng bộ, kém
năng động, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, chưa đảm bảo được yêu cầu phát
triển chung, cần trao đổi, bổ sung, rút kinh nghiệm để kịp thời đáp ứng yêu
cầu, đòi hỏi cấp thiết của sự phát triển của kinh tế, văn hoá, giáo dục.
Với các lý do nêu trên, tôi chọn đề tài “Quản lý dạy học môn Tự nhiên và
Xã hội cho học sinh các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương theo
hướng trải nghiệm” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Phân tích những hạn chế và nguyên nhân trong thực trạng quản lý dạy học
môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương
nhằm đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các
trường Tiểu học của huyện theo hướng trải nghiệm.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu
học theo hướng trải nghiệm.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu học
theo hướng trải nghiệm.
4. Giả thuyết khoa học
Việc quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh ở các trường
Tiểu học huyện Tứ Kỳ theo hướng trải nghiệm hiện nay đã có những kết quả

nhất định; tuy nhiên vẫn cịn một số hạn chế, trong đó có những hạn chế về quản
lý, về định hướng tổ chức dạy học chưa phù hợp. Nếu phân tích rõ các hạn chế,

3


chỉ ra những ngun nhân của hạn chế thì có thể đề xuất được các biện pháp
quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm thì việc dạy
học mơn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải
Dương cải thiện chất lượng, giúp học sinh tiếp cận kiến thức theo hướng trải
nghiệm thực tiễn góp phần hình thành kỹ năng sống rõ nét hơn.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
cho học sinh các trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở
các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương theo hướng trải nghiệm.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các
trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương theo hướng trải nghiệm.
6. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiện cứu quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
cho học sinh các trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ theo hướng trải nghiệp từ năm
2019 đến nay.
Giới hạn về địa bàn khảo sát: 5 trường Tiểu học ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải
Dương theo hướng trải nghiệm, bao gồm:
1. Tiểu học Kỳ Sơn; 2. Tiểu học Tân Kỳ
3. Tiểu học Đại Hợp; 4. Tiểu học Dân Chủ; 5. Tiểu học Văn Tố
Giới hạn về khách thể khảo sát: Giáo viên dạy môn Tự nhiên và Xã hội, CBQL,
tổ trưởng chuyên môn ở 5 trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương.
Giới hạn về thời gian lấy số liệu và các mốc thời gian khác: luận văn chỉ
nghiên cứu hoạt động dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường

Tiểu học huyện Tứ Kỳ theo hướng trải nghiệm giai đoạn 2019 - 2021.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích và tổng hợp lý thuyết, mơ hình hóa lý thuyết, hệ thống hóa lý
thuyết... để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài.

4


7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1 Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Sử dụng các phiếu hỏi dành
cho Cán bộ, chuyên viên Phòng giáo dục, CBQL, giáo viên các trường Tiểu học,
nhằm thu thập thông tin về thực trạng quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
cho học sinh các trường Tiểu học trên địa bàn nghiên cứu.
7.2.2 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: Sử dụng một số tài liệu
tham khảo, các bản kế hoạch năm học, báo cáo tổng kết năm học các trường
Tiểu học trên địa bàn huyện Tứ Kỳ, một số báo cáo hội thảo về công tác chuyên
môn nhằm tổng kết các kinh nghiệm quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
cho học sinh các trường Tiểu học.
7.2.3 Phương pháp toán thống kê
- Xử lý số liệu bằng thống kê toán học.
- Lập các bảng số liệu và các biểu đồ.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
và phụ lục, luận văn được trình bày thành 3 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các
trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm.
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các
trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương theo hướng trải nghiệm.
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các

trường Tiểu học huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương theo hướng trải nghiệm.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC
MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Quản lý dạy học nói chung và quản lý dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội cho

“

học sinh nói riêng là nhiệm vụ quan trọng của các cán bộ quản lý trong nhà trường.
Mỗi phương pháp quản lý tốt sẽ kéo theo cả một bộ máy hoạt động của một nhà
trường vận hành được thơng suốt, hiệu quả, góp phần quan trọng để nâng cao chất
lượng giáo dục, đáp ứng được yêu cầu chung nền giáo dục nước ta.
Các nghiên cứu về quản lý dạy học:
Hiện nay đã có nhiều cơng trình trong và ngồi nước nghiên cứu có tính
chất tổng quan về quản lý dạy học đi kèm với việc nghiên cứu về quản lý giáo
dục nhà trường, quản lý các thành tố của quá trình giáo dục trong nhà trường, cụ
thể như sau:
Giáo trình “Quản lý dạy học trung học phổ thông theo phát triển tư duy,
trực quan sinh động”của tác giả Phạm Hùng, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
Tác giả đã đi sâu nghiên cứu lý luận quản lý dạy học nói chung, ở phương diện
quản lý cụ thể một môn học ở trường phổ thông, hướng tới vai trò phát triển tư
duy của học sinh và theo hướng giảng dạy trực quan sinh động của nền giáo dục
đất nước hiện nay. Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn tập trung vào lý thuyết quản lý
dạy học mà không đi sâu vào cụ thể một khía cạnh hay mơn học nào.[13]

Cuốn sách“Quản lý và định hướng trong giáo dục văn hóa ứng xử cho
học sinh Tiểu học ”của Trần Ngọc Kim, NXB Giáo dục, Hà Nội. Tác giả đã
phân tích thực trạng văn hóa ứng xử của bộ phận thanh thiếu niên hiện nay đang
có dấu hiệu suy thối và xuống cấp, bắt đầu nguyên nhân từ vấn đề quản lý và
định hướng trong giáo dục mầm non và Tiểu học, nền tảng không vững nên quá

6


trình sau này dẫn đến những tiêu cực về đạo đức và văn hóa của lớp trẻ ngày
nay. Tác phẩm tuy nói về văn hóa ứng xử nhưng những định hướng về quản lý
dạy học cũng được tác giả đề cập nhiều phương pháp hay và tiến bộ trong giáo
dục nói chung và giáo dục Tiểu học nói riêng.[17]
Luận văn Thạc Sĩ, “Quản lý dạy học hệ phổ thông năng khiếu” của
Nguyễn Thanh Sơn, Trường đại học Sư Phạm Hà Nội năm 2015. Luận văn đã
khái quát các khái niệm, cách thức quản lý giác dục trong thực tiễn hiện nay.
Tuy nhiên Luận văn chỉ dừng ở nghiên cứu quản lý dạy học trọng hệ phổ thông
năng khiếu, đây là về quản lý dạy học chung không theo tiếp cận năng lực.[22]
Luận văn Thạc sĩ, “Quản lý dạy học và đào tạo Tiểu học tại huyện Hương
Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế” của Nguyễn Thế Thùy Dương, Trường đại học Sư
Phạm, Đại học Huế 2017. Luận văn đã nghiên cứu sâu về phương pháp quản lý
dạy học hệ Tiểu học, đóng góp khoa học về hệ thống quản lý, phương pháp quản
lý và áp dụng thực tiễn trong quản lý dạy học đào tạo cấp huyện nói riêng và
nước ta trong giai đoạn đổi mới giáo dục nói chung.[8]
Các nghiên cứu quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội:
Đối với môn Tự nhiên và Xã hội ở trường phổ thơng, đã có nhiều cơng
trình được các chun gia và ít nhiều đã đề cập đến việc quản lý quá trình dạy
học mơn Tự nhiên và Xã hội sao cho có hiệu quả nhất. Một số cơng trình nghiên
cứu tiêu biểu và có giá trị như:

”

Nghiên cứu “Vận dụng lý luận vào thực tiễn dạy học môn Tự nhiên và Xã
hội ở trường Phổ thông” của Bùi Văn Nghị; NXB Giáo dục, Hà Nội. Tác phẩm
đề cập đến việc vận dụng lý luận khoa học vào thực tế trong việc dạy học môn
Tự nhiên và Xã hội ở các cấp bậc phổ thơng, nêu cái nhìn chun ngành sâu sắc
về sư phạm và mô phạm đối với môn Tự nhiên và Xã hội phổ thông hiện nay,
tuy nhiên, chủ yếu là các lý thuyết giáo dục được hệ thống lại mà khơng có vai
trị của quản lý giáo dục..[18]

7


Giáo trình “Hướng dẫn dạy học Mơn Tự Nhiên và Xã Hội (Theo chương
trình Giáo dục Phổ thơng mới)” của Mai Sĩ Tuấn, NXB Đại học Sư phạm, Hà
“

Nội. Đây là một giáo trình hướng dẫn cách thực hành và các phương pháp dạy
môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh Tiểu học một cách hiệu quả, đang được
lưu hành và sử dụng cho giáo viên Tiểu học dạy môn Tự nhiên và Xã hội cả
nước. Các phương pháp dạy môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường
Tiểu học trong cơng tình dựa trên phương pháp truyền thống, tác giả đã đưa ra
một số cải cách về trực quan, tư duy cũng như phương pháp sử dụng bộ xếp hình
con số trong giảng dạy mơn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu
học. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ mới dừng ở phương pháp giảng dạy mà khơng
đi sâu vào vai trị quản lý. [28]
”

Tài liệu “Đổi mới phương pháp dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học
sinh các trường Tiểu học ”, của Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội; Dự án là một

bước quan trọng trong đổi mới cái nhìn, tư duy về môn Tự nhiên và Xã hội cho
học sinh các trường Tiểu học cũng như quản lý giáo dục, thay đổi phương pháp
dạy môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu học truyền thống. Dự
án đã xây dựng cơ sở khoa học cho những phương pháp đổi mới giảng dạy môn
Tự nhiên và Xã hội cấp Tiểu học, các phương pháp trong đề án đều là những
phương pháp tiên tiến và khoa học nhất trong hiện tại. [7]
Nghiên cứu “Một số vấn đề về nội dung và phương pháp dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu học ” của Kiều Đức Thành, NXB
“

Giáo dục, Hà Nội. Đã nêu những vấn đề cơ bản còn tồn tại trong quản lý giáo
dục Tiểu học và nội dung, phương pháp dạy môn Tự nhiên và Xã hội cho học
sinh các trường Tiểu học. Tuy nhiên, chỉ dừng ở tổng quan nghiên cứu mà
khơng đi sâu vào phân tích và có phương pháp luận giải để hoàn thiện vấn đề đặt
ra.[23]
Phạm Thị Thu Uyên (2018), “Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội tại
các trường tiểu học trên địa bàn huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình”, Khoa Quản

8


lý giáo dục, Đại học Sư phạm Hà Nội. Trong nghiên cứu, tác giả đã nêu một số
khái niệm liên quan quản lý, quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội tại các
trường tiểu học và các hình thức, phương pháp Quản lý dạy học môn Tự nhiên
và Xã hội tại các trường tiểu học; kinh nghiệm về quản lý dạy học môn Tự nhiên
và Xã hội tại các trường tiểu học học, xác định nội dung, tiêu chí, phương pháp
Quản lý dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội tại các trường tiểu học học và áp dụng
thực tiễn trên địa bàn huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình.[32]
Như vậy, vấn đề lý luận về QLGD, quản lý nhà trường hay quản lý q
trình dạy học nói chung đã được các cơng trình nghiên cứu trên quan tâm đến

những chưa chú trọng đến các giải pháp cụ thể để quản lý chất lượng dạy học
một môn học, đặc biệt việc quản lý chất lượng dạy học môn Tự nhiên và Xã
hội theo hướng phát triển lực học sinh ở các trường Tiểu học thì chưa có cơng
trình nào nghiên cứu một cách toàn diện.
Trên cơ sở những kết quả đã nghiên cứu đi trước, tác giả đi sâu vào
nghiên cứu cơ sở lý luận, khảo sát thực trạng dạy học, quản lý dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội, đề xuất biện pháp quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho
học sinh các trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm ở các trường Tiểu học
huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương.

”

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý và quản lý nhà trường
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Theo lý giải của Đại từ điển tiếng Việt (nghĩa 2), thì “Quản lý có nghĩa là
trơng coi và gìn giữ theo những yêu cầu nhất định; tổ chức và điều khiển các
hoạt động theo những yêu cầu nhất định.” [33]
Qua những lý giải ở trên, có thể khái quát: Quản lý là một hoạt động hay
tác động có tính định hướng, có chủ định của chủ thể quản lý đến khách thể
quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích
tổ chức

9


1.2.1.2. Khái niệm quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là quản lý vi mơ, nó là hệ thống con của quản lý vĩ
mô: “Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường có thể hiểu là một chuỗi tác động
hợp lý (có mục đích, tự giác, hệ thống, có kế hoạch) mang tính tổ chức, sư phạm

của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng giáo
dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ cùng hợp tác, phối hợp, tham
gia vào mọi hoạt động của nhà trường làm cho quá trình này vận hành tối ưu để
đạt được những mục tiêu dự kiến.” [2, Tr11]
Quản lý nhà trường bao gồm các tác động: “Tác động của chủ thể quản lý
bên trong và bên ngoài nhà trường là những tác động của cơ quan quản lý giáo
dục cấp trên nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho hoạt động giảng dạy, học tập
của nhà trường và các phương tiện hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc thực hiện
phương hướng phát triển đó. Các tác động của chủ thể bên trong nhà trường
bao gồm các hoạt động: Quản lý quá trình dạy học và giáo dục; quản lý giáo
viên, quản lý học sinh; quản lý CSVC, trang thiết bị của nhà trường; quản lý tài
chính trường học; quản lý mối quan hệ nhà trường và cộng đồng.”
1.2.2. Dạy học và quản lý dạy học
1.2.2.1. Dạy học
Theo Kiều Đức Thành 2001 thì: “Dạy học là tồn bộ các thao tác có
mục đích nhằm chuyển các giá trị tinh thần, các hiểu biết, các giá trị văn hóa
mà nhân loại đã đạt được hoặc cộng đồng đã đạt được vào bên trong một con
người.” [23, tr18]
Mai Sĩ Tuấn (2017) cho rằng: “Dạy học là một q trình gồm tồn bộ các
thao tác có tổ chức và có định hướng giúp người học từng bước có năng lực tư
duy và năng lực hành động với mục đích chiếm lĩnh các giá trị tinh thần, các hiểu
biết, các kỹ năng, các giá trị văn hóa mà nhân loại đã đạt được để trên cơ sở đó
có khả năng giải quyết được các bài toán thực tế đặt ra trong toàn bộ cuộc sống
của mỗi người học”. [28]

10


1.2.2.2. Quản lý dạy học
Theo tác giả Phạm Hùng: “Quản lý dạy học là hệ thống những tác động

có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý
trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu đề ra” [13, tr75]
“

Quản lý dạy học là quản lý một quá trình với tư cách bao gồm các hệ

thống tồn vẹn, có sự thống nhất, mối quan hệ biện chứng và gồm nhiều tầng
bậc khác nhau, ln có mối liên hệ, đan xen giữa các thành tố cơ bản đó là: “
Mục tiêu dạy học, nội dung dạy học, hoạt động dạy của thầy, hoạt động học của
trò, các phương pháp và phương tiện dạy học, các hình thức tổ chức dạy học,
hoạt động kiểm tra – đánh giá kết quả dạy và học. Tất cả được tồn tại trong mối
liên hệ qua lại và thống nhất với môi trường thực hiện hoạt động dạy - học, mơi
trường văn hố – giáo dục – khoa học cơng nghệ, mơi trường chính trị - kinh tế
- xã hội). Điều này có nghĩa là chủ thể quản lý phải tác động vào toàn bộ các
thành tố hoạt động dạy học theo đúng các quy luật, lý luận về dạy học hiện đại,
lý luận về quản lý để đưa hoạt động dạy học từ trạng thái hiện có sang trạng thái
phát triển cao hơn nhằm tiến tới mục tiêu dạy học, mục tiêu giáo dục. Ngoài ra,
trong quản lý dạy học, người quản lý cũng cần phải nắm vững và áp dụng linh
hoạt, sáng tạo các chức năng của quản lý, đó là: Chức năng kế hoạch hoá, chức
năng tổ chức, chức năng chỉ đạo (lãnh đạo) và chức năng kiểm tra đánh giá.
Đồng thời, với việc thực hiện tốt bốn chức năng trên, người quản lý phải luôn
luôn theo sát những diễn biến của quá trình thực hiện, phải nắm bắt được đầy đủ
các thơng tin, đặc biệt là các thông tin phản hồi từ những người trực tiếp tham
gia hoạt động dạy học để xử lý và có những quyết định, biện pháp quản lý hiệu
quả, kịp thời và chính xác nhất”[13]
Qua phân tích ở trên, có thể thấy trong nhà trường Tiểu học, muốn đạt kết quả
cao trong hoạt động dạy học và đi đúng hướng, góp phần thực hiện tốt nội dung chương
trình, mục tiêu dạy học đã quy định thì điều kiện tiên quyết là những hoạt động ấy cần
được quản lý khoa học, hiệu quả, đảm bảo chặt chẽ. Quản lý dạy học trong trường phổ

11


thơng nói chung và trường Tiểu học nói riêng bao gồm việc quản lý các nội dung cơ bản
là: Quản lý hoạt động dạy của giáo viên và quản lý hoạt động học tập của học sinh cùng
với việc quản lý CSVC, PTDH và các điều kiện phục vụ dạy học.
Như vậy, quản lý dạy học là thực hiện quản lý các nội dung gồm: mục tiêu
dạy học, nội dung dạy học, hoạt động giảng dạy của giáo viên, hoạt động học tập của
học sinh, CSVC, PTDH, các điều kiện phục vụ dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả
dạy và học và xây dựng mơi trường dạy học tích cực và hiệu quả.

”

1.2.3. Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
“Môn Tự nhiên và Xã hội ở các lớp 1, 2, 3 với thời lượng 70 tiết cho mỗi lớp;
tích hợp những kiến thức về thế giới Tự nhiên và Xã hội. Mơn học đóng vai trị quan
trọng trong việc giúp học sinh học tập các môn Khoa học, Lịch sử và Địa lý ở các
lớp 4, 5 của cấp Tiểu học, đồng thời góp phần đặt nền móng ban đầu cho việc giáo
dục về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội ở các cấp học trên.” [13, Tr1]
Theo Mai Sĩ Tuấn (2014); “Quản lý q trình dạy học mơn Tự nhiên và Xã
“

hội là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của người
Hiệu trưởng tới giáo viên phụ trách dạy môn Tự nhiên và Xã hội, học sinh và CSVC,
PTDH bộ môn Tự nhiên và Xã hội nhằm đạt được mục tiêu đề ra.”[29]
Theo Bùi Văn Nghị (2009); “Vận dụng lý luận vào thực tiễn dạy học môn
Tự nhiên và Xã hội ở trường Phổ thông”, NXB Giáo dục, Hà Nội. “Trong quản lý
dạy học môn Tự nhiên và Xã hội, nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giáo
viên và quản lý hoạt động học tập môn Tự nhiên và Xã hội của học sinh là quan
trọng nhất. Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội bao gồm các hoạt động sau:

quản lý phân công chuyên môn, quản lý việc thực hiện nội dung chương trình,
quản lý chuẩn bị giờ lên lớp, quản lý nền nếp giảng dạy trên lớp của giáo viên,
quản lý hoạt động dự giờ và kiểm tra chuyên môn, quản lý hoạt động kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh,... Quản lý hoạt động học tập của học sinh
bao gồm: quản lý nền nếp học tập của học sinh, quản lý kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của học sinh” [18, tr82]

12


“

Như vậy, quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội là việc tác động, quá

trình quản lý từ Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn tới giáo viên về thời gian,
phương pháp, nội dung giảng dạy, đồng thời chính bản thân giáo viên chịu trách
nhiệm quản lý việc dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo quy định và nhiệm vụ
được giao.

”

1.2.4. Dạy học theo hướng trải nghiệm
Theo Đinh Thị Kim Thoa- Vũ Quang Tuyên (2018): “Dạy học theo hướng
trải nghiệm là phương pháp khuyến khích người học khám phá, thử nghiệm trực
tiếp với kiến thức, hình thành các khái niệm và đưa ra các phân tích, kết luận của
bản thân về kiến thức ấy. Trong đó, giáo viên chỉ đóng vai trị là người định
hướng, định hình nên hành vi tích cực cho người học.” [27, tr8]
Phương pháp dạy học theo hướng trải nghiệm tập trung vào quá trình học
cùng của cá nhân. Người học được khuyến khích tham gia trực tiếp vào các trải
nghiệm, sau đó phản ánh kinh nghiệm của họ bằng các kỹ năng phân tích.

Phương pháp này giúp học sinh hiểu rõ hơn về các kiến thức mới và lưu giữ
thông tin lâu dài hơn.
1.2.5. Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học theo
hướng trải nghiệm
Dạy học môn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm :
Môn Tự nhiên và Xã hội là môn học địi hỏi tư duy và trực quan, học mơn
Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm theo phát triển năng lực là chú trọng
phát triển tư duy, trải nghiệm thực tiễn của học sinh trong quá trình dạy học mơn
Tự nhiên và Xã hội. Có thể rút ra định nghĩa dạy học môn Tự nhiên và Xã hội
theo hướng trải nghiệm như sau :
« Dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội theo hướng trải nghiệm là chú ý tích
cực hố học sinh về hoạt động trí tuệ, chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề
gắn với những tình huống của cuộc sống thơng qua dạy và học môn Tự nhiên và
Xã hội, đồng thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng

13


cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên - học sinh theo
hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên
cạnh đó cần áp dụng phương pháp dạy học trải nghiệm vào chương trình giảng
dạy mơn mơn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh, thông qua phương pháp dạy học
trải nghiệm, người giáo viên sẽ để học sinh tự trải nghiệm, khám phá, kích thích
trí tị mị, sự ham thích tìm tịi, phát hiện của học sinh. »
Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu
học theo hướng trải nghiệm:
«

Dựa trên những phân tích ở trên, có thể nhận thấy quản lý dạy học mơn

Tự nhiên và Xã hội là q trình nhà quản lý (người Hiệu trưởng) quản lý đội ngũ
giáo viên truyền thụ kiến thức môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh và quá trình
học sinh chủ động chiếm lĩnh tri thức môn Tự nhiên và Xã hội để có được kiến
thức một cách vững chắc, có kỹ năng và thái độ đúng đắn, phát triển tư duy,
năng lực giao tiếp và trải nghiệm thực tế cho học sinh trong thời gian nhất định.
Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội chính là điều khiển quá trình
dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội, giúp q trình đó được vận hành một cách
khoa học, có tổ chức theo những quy luật khách quan và thường xuyên được chỉ
đạo, giám sát để đạt hiệu quả cao nhất.
Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo quan điểm phát
triển năng lực thì trung tâm của việc đánh giá là không kiểm tra khả năng tái
hiện kiến thức đã học mà chủ yếu là kiểm tra khả năng vận dụng sáng tạo tri
thức đã học từ những tình huống ứng dụng khác nhau.
Quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các trường Tiểu
học theo hướng trải nghiệm là quản lý áp dụng trải nghiệm thực tế và vào giảng
dạy môn Tự nhiên và Xã hội. Phương pháp này tạo cơ hội cho người học môn
Tự nhiên và Xã hội được trực tiếp thực hành, nêu lên quan điểm, bày tỏ ý
kiến,… về một chủ đề liên quan đến khoa học xã hội, khoa học tự nhiên. Từ đó,
học sinh sẽ cảm thấy hứng thú hơn, chuyên tâm hơn nên ít mắc phải các vấn đề
về tuân thủ kỷ luật trong tiết học.

14


Trong khi đó, giáo viên từ vị trí người truyền đạt kiến thức chuyển sang
lên kế hoạch, định hướng, hướng dẫn trong suốt buổi học. Điều này giúp thầy cô
giáo linh hoạt phương pháp giảng dạy, đồng thời, hạn chế cảm giác chán nản do
giảng bài liên tục mà không nhận được sự tương tác từ phía học trị. Học sinh có
thể học kỹ năng sống như giao tiếp trước đám đơng, ứng biến với các tình huống
phát sinh, kỹ năng sinh tồn trong tự nhiên,… nhờ phương pháp học trải nghiệm.

Các kỹ năng này được tái sử dụng qua các bài tập, hoạt động nhằm giúp người
học tăng cường khả năng ứng dụng vào thực tế.
Như vậy, quản lý dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cho học sinh các
trường Tiểu học theo hướng trải nghiệm thực chất là việc quản lý việc hình
thành kiến thức, kĩ năng ở học sinh khi các em học môn Tự nhiên và Xã hội và
quản lý việc phát triển các phương pháp dạy học gắn với tổ chức trải nghiệm
khám phá thực tiễn cho học sinh trong quá trình giảng dạy.

»

1.3. Dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở các trường Tiểu học theo hướng
trải nghiệm
1.3.1 Đặc điểm học sinh Tiểu học
“

“Lứa tuổi học sinh Tiểu học là lứa tuổi nền tảng cho sự phát triển của

mỗi cá nhân, do vậy giáo dục trong giai đoạn này cần được đặc biệt chú trọng.
Bên cạnh việc trang bị các kiến thức cơ bản qua hoạt động học tập, lao động
trên trường lớp, việc được tiếp xúc và học hỏi các kỹ năng mềm phù hợp là cần
thiết để học sinh Tiểu học có được sự phát triển nhân cách tồn diện cũng như
thích nghi tốt với sự thay đổi mơi trường.” [31,tr36]
Quá trình nhận thức của các em dần phát triển về nhận thức cảm tính
(cơ quan cảm giác, tri giác dần dần hồn thiện), nhận thức lí tính (tư duy,
tưởng tượng, ngơn ngữ, chú ý, trí nhớ, ý chí và sự phát triển nhận thức của
các em đang phát triển). Các em có tình cảm hồn nhiên, mang nặng màu sắc
cảm tính. Cùng với q trình học tập và phát triển tâm lý, tình cảm đó được
củng cố và phát triển trên cơ sở nhận thức ngày càng đúng đắn hơn, đầy đủ
hơn đối tượng và chuẩn mực của các mối quan hệ trong cuộc sống của các em.

15