SPF & SPR - Thông tin hữu ích cần biết docx

SPF & SPR - Thông tin hữu ích cần biết
1. Tôm sạch mầm bệnh (SPF = Specific Pathogen Free)
Tình trạng sạch mầm bệnh thể hiện rằng con tôm đó đã trải qua
một quá trình kiểm dịch và sàng lọc bệnh nghiêm ngặt khẳng
định rằng chúng không có những mầm bệnh nhất định mà người
nuôi quan tâm. Đặc điểm này cũng đồng nghĩa với việc các quốc
gia hoặc các khu vực vẫn chưa có loài này có thể có cơ sở để
chắc chắn rằng việc nhập khẩu các con tôm sạch bệnh này sẽ
không dẫn đến việc du nhập những mầm bệnh nhất định mà
những con tôm đó sẽ không bị nhiễm những mầm bệnh chưa
biết hoặc đã biết nhưng không được sàng lọc.
Liên quan đến nghĩa chính xác của SPF, ở Châu Á đang có sự
lẫn lộn nghiêm trọng. Chẳng hạn như, rất nhiều người tin rằng
những con tôm sạch mầm bệnh có khả năng kháng bệnh và
không thể nhiễm những mầm bệnh virus mà chúng gặp phải
trong quá trình nuôi. Điều này rõ ràng là không đúng. SPF có
nghĩa là những con tôm này đã được đảm bảo là không có một
số mầm bệnh. Liệu một con tôm hoặc một giống tôm có thể có
khả năng di truyền chống chịu một mầm bệnh nào đó hay không
không liên quan đến tình trạng hiện nay của nó. SPF chỉ ám chỉ
đến tình trạng mầm bệnh hiện tại đối với một số mầm bệnh chứ
không đề cập đến khả năng kháng bệnh hay tình trạng mầm
bệnh tương lai (Lozt, 1997).
Những con tôm SPF đích thực là những con tôm được sản xuất
tại những cơ sở nuôi an toàn sinh học, được kiểm tra nhiều lần
và được nhận định là sạch mầm bệnh thông qua việc sử dụng rất
nhiều các quy tắc quan trắc và có nguồn gốc từ những con tôm
bố mẹ được nuôi với những quy tắc phát triển số lượng bố mẹ
nghiêm ngặt. các con tôm bố mẹ này được tạo ra thông qua
những quy trình kiểm dịch rộng rãi. Những quy trình đó đưa đến
các thể hệ F1 sạch mầm bệnh có nguồn gốc từ tôm bố mẹ đánh

bắt tự nhiên (Lozt, 1997). Chỉ khi được nuôi và giữ trong những
điều kiện này ta mới có thể có được các giống SPF thực sự. Hiện
chưa có một quy tắc thống nhất trên phạm vi quốc tế đối với sự
phát triển của tôm SPF và dĩ nhiên là tồn tại sự khác biệt về chất
lượng của các giống SPF khác nhau. Một khi những con tôm
này được đưa ra khỏi các cơ sở sản xuất SPF, chúng không còn
được coi là SPF mặc dù chúng có thể vẫn sạch mầm bệnh. Một
khi ra ngoài cơ sở SPF, những con tôm đó sẽ được gọi là Siêu
khỏe (Hight Health – HH) vì chúng dễ có nguy cơ nhiễm bệnh
lớn hơn (so với khi ở trong trại sản xuất), trong trường hợp nếu
chúng được đưa vào một cơ sở tốt, có truyền thống về các quy
đinh giám sát dịch bệnh và an toàn sinh học. Nếu được đưa vào
những nơi khác, chẳng hạn như vào một nơi nuôi vỗ không đạt
an toàn sinh học, một trại giống hay một đầm nuôi, chúng sẽ
không còn được gọi là SPF hay HH vì lúc này chúng ở trong
môi trờng có nguy cơ lây nhiễm cao.
Mục tiêu cơ bản của các cơ sở SPF là sản xuất các giống tôm
sạch bệnh, thuần hóa và cải thiện chúng về mặt di truyền cho
quá trình nuôi trồng. Đối với tôm chân trắng (P. vanamei) và
tôm xanh Nam Mỹ (P. stylirostris), những dòng tôm SPF là sẵn
có nên sẽ là có lý nếu sử dụng chúng để bắt đầu các chương
trình gây giống ở những nước sắp đưa những loài này vào đầu
tiên. Điều này là có ý nghĩa nếu các dòng SPF không kháng
được những mầm bệnh cơ bản thì chúng cũng không bị nhiễm
các mầm bệnh đó. Ngoài ra, các loài tôm này cũng đã được
thuần hóa, có tốc độ lớn và các đặc điểm về tập tính khiến người
nuôi ưa chuộng chúng hơn là tôm bố mẹ có nguồn gốc tự nhiên.
Điều quan trọng cần lưu ý ở đây là sức khỏe nên được đề xuất là
một phần trong việc đánh giá nguy cơ đầy đủ cần cân nhắc trước
khi đưa chúng vào nuôi. Những khía cạnh quan trọng khác như

liệu những loài sinh vật ngoại lai nhập khẩu này có xâm lấn
không và khi thoát ra môi trường tự nhiên chúng có những tác
động đối với những loài sống tự nhiên hay môi trường không.
Những công trình nghiên cứu gần đây của một số quốc gia và
công ty tư nhân đã tập trung nỗ lực vào việc phát triển những
giống SPF và cũng kháng được một số mầm bệnh (SPF/SPR).
Đây là quá trình lâu dài và thường tập trung vào một mầm bệnh
cùng một lúc. Nên mặc dù sự phát triển những dòng kháng mầm
bệnh là đích đến lâu dài của chương trình giống SPF nhưng
dường như chương trình này sẽ không bao giờ đưa được đến
những dòng không bị nhiễm bất cứ loại vi sinh gây bệnh nào
(Lozt, 1997).
Mặt trái tiềm tàng của những con tôm SPF là chúng chỉ sạch
một số bệnh nhất định đã được kiểm tra. Có nghĩa là sẽ bao hàm
những mầm bệnh đã được biết đến là gây những tổn thất lớn đối
với ngành nuôi tôm như đốm trắng (WSSV), đầu vàng (YHV),
Taura (TSV), hoại tử cơ (IHHNV), BPV và hoại tử gan tụy
(HPV) cũng như các bào từ nhỏ, bào tử đơn (haplosporidians),
gregarine, giun tròn (nematodes) và censtodes. Mặc dù đã trải
qua sự sàng lọc như vậy nhưng đối với những loại virus mới
chưa bộc lộ hoặc “bí ẩn” có thể xuất hiện song do bởi chúng
chưa được nhận diện nên vẫn có thể thoát khỏi sự kiểm dịch. Ví
dụ điển hình trong tài liệu của Brock và ctv (1997) cho rằng tôm
ở Brazin và Colombia bị bệnh Taura (TSV) là do các con tôm
SPF được đưa từ Hawaii tới. Tại thời điểm lúc bấy giờ TSV
chưa được biết đến là một nguyên nhân gan nên bệnh virus và
đã không được kiểm tra trong các quy tắc SPF