Sáng kiến đọc diễn cảm lớp 3

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ….
TRƯỜNG TIỂU HỌC ….

BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
BIỆN PHÁP RÈN KỸ NĂNG ĐỌC DIỄN CẢM
CHO HỌC SINH LỚP 3 TRƯỜNG TIỂU HỌC TÂN
VĂN BỘ SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC
SỐNG
Lĩnh vực sáng kiến: [Mã cấp 1][Mã cấp 2]………………………
(Ghi chú: căn cứ theo Quyết định số 12/2008/QĐ-BKHCN ngày 04/9/2008
của Bộ KHCN về việc ban hành một số bảng phân loại thống kê KHCN để lựa
chọn lĩnh vực sáng kiến phù hợp)
Tác giả:...............................................................................
Trình độ chuyên môn:.........................................................
Chức vụ:..............................................................................
Nơi công tác:.......................................................................
Điện thoại liên hệ: ………………………………………..
Địa chỉ thư điện tử:……………………………………………

….., ngày …. tháng …. Năm 2023


MỤC LỤC
I – MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn sáng kiến
2. Mục tiêu của sáng kiến
3. Phạm vi của sáng kiến
II – CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
2. Cơ sở thực tiễn
III – NỘI DUNG SÁNG KIẾN

1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến:
2. Thảo luận, đánh giá kết quả thu được
2.1. Tính mới tính sáng tạo
2.2. Khả năng áp dụng và mang lại lợi ích thiết thực của sáng kiến:
IV – KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


I.MỞ ĐẦU
1.

Lí do chọn sáng kiến

Như chúng ta đã biết Tập đọc là phân mơn đảm nhiệm việc hình thành và phát triển
cho học sinh kỹ năng đọc, một kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở cấp tiểu
học, cấp học đầu tiên trong trường phổ thông. Đọc giúp học sinh chiếm lĩnh được một
ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, đây là một công cụ giúp học sinh học tốt
các môn học. Việc dạy Tập đọc sẽ giúp các em hiểu biết hơn, bồi dưỡng ở các em
lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách lơ gíc cũng như có
hình ảnh về các sự vật có xung quanh cuộc sống của chúng ta. Như vậy, dạy Tập đọc
có một ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục tình cảm
chuẩn mực đạo đức và phát triển trí tuệ, tư duy. Việc rèn đọc cho học sinh có vị trí vơ
cùng quan trọng, là vấn đề cấp thiết đòi hỏi mỗi giáo viên cần xác định rõ yêu cầu,
nhiệm vụ và vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo việc rèn đọc trong quy trình dạy
một tiết tập đọc nhằm mang lại hiệu quả cao.
a hàng đầu của học sinh ở cấp tiểu học, cấp học đầu tiên trong trường phổ thông. Đọc
giúp học sinh chiếm lĩnh được một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, đây
là một công cụ giúp học sinh học tốt các môn học. Việc dạy Tập đọc sẽ giúp các em
hiểu biết hơn, bồi dưỡng ở các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy
nghĩ một cách lơ gíc cũng như có hình ảnh về các sự vật có xung quanh cuộc sống của

chúng ta. như vậy, dạy tập đọc có một ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo
dưỡng, giáo dục tình cảm chuẩn mực đạo đức và phát triển trí tuệ, tư duy.
là một giáo viên tôi luôn trăn trở, suy nghĩ: Làm thế nào để nâng cao kỹ năng đọc cho
học sinh giúp các em thuận lợi hơn trong quá trình học tập các mơn học. Vì vậy, tơi
chọn đề tài “Biện pháp rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 3 trường tiểu học
Tân Văn bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống” để nghiên cứu và áp dụng vào giảng
dạy.
2. Mục tiêu của sáng kiến
Mục đích của bản thân tôi khi chọn đề tài này để nghiên cứu nhằm sử dụng một số biện
pháp rèn kĩ năng đọc thông qua dạy phân môn Tập đọc để giúp học sinh đọc đúng, đọc
rõ ràng, đọc hiểu nội dung bài và biết đọc diễn cảm. Giúp học sinh chiếm lĩnh được
ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, đây là một công cụ giúp học sinh học tốt
các môn học.
Đưa ra biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 3 nói riêng và rèn kĩ năng đọc cho
học sinh Tiểu học nói chung
3. Phạm vi của sáng kiến
Học sinh lớp 3B, trường Tiểu học Tân Văn, huyện .......................thời gian từ 7/9/2022
đến hiện tại
3


II. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lí luận:
Ở lớp 3, nội dung hướng dẫn đọc ở một số bài chỉ dừng lại những lưu ý phát âm đúng
các từ ngữ hoặc âm thanh của Tiếng Việt, chưa chú ý đầy đủ tới các thao tác nhằm tái
hiện các tác phẩm hoặc khắc sâu kiến thức. Yêu cầu kĩ năng đọc của học sinh lớp 3
ngoài việc phát âm đúng học sinh phải đọc lưu loát từng đoạn, từng bài, biết ngắt phù
hợp theo thể thơ hay nội dung đọc. Bước đầu đọc diễn cảm được bài có cảm xúc, biết
nhấn giọng ở những ở những từ ngữ biểu cảm, gợi tả. Chính vì thế phải có biện pháp
để nâng cao hiệu quả đoc cho học sinh. Thế nhưng trong thời gian qua, việc vận dụng

rèn đọc trong quy trình một tiết tập đọc nhất là đối với lớp 3 (giai đoạn học sinh vừa
đọc đúng vừa là cơ sở để bước sang làm quen với đọc diễn cảm ở các lớp tiếp theo) thì
giáo viên còn nhiều lúng túng nên giờ dạy đạt hiệu quả chưa cao. Một số em đọc bài
chưa được trôi chảy, tốc độ đọc còn chậm, phát âm sai do phương ngữ, đọc sai nhiều ở
những tiếng có âm ch/tr; n/l; x/s; thanh hỏi/ thanh ngã. Đa số học sinh đọc đúng văn
bản nhưng chưa có sự đồng đều về âm lượng và chưa hiểu được nội dung của câu văn,
đoạn văn. Số em biết đọc diễn cảm một văn bản (thuộc văn bản nghệ thuật) chưa
nhiều, cách ngắt nghỉ giữa các từ, cụm từ, cách ngắt nhịp thơ, cách thể hiện giọng đọc
hay trong một bài văn, bài thơ cịn hạn chế.
Học sinh ít đọc sách, chưa có thói quen say mê đọc sách. Nếu có đọc thì học sinh cũng
chưa biết cách đọc, chỉ đọc qua loa, đại khái, đọc cho có cho xong mà khơng chịu tìm
hiểu.
2. Cơ sở thực tiễn:
Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu khảo sát chất lượng của phân môn Tập đọc
lớp 3, bản thân tôi nhận thấy: Đa số các em mới chỉ dừng lại ở việc đọc to nhưng mức
độ đọc lưu lốt cịn một số em vẫn chưa đạt yêu cầu, các em còn đọc lát gừng, đọc lặp
từ, thêm từ, bớt từ… Mức độ đọc diễn cảm chỉ có rất ít em đạt được. Các em chưa thể
hiện rõ giọng đọc của từng thể loại như thơ, văn… Đặc biệt vẫn cịn một số học sinh
khơng biết thế nào là đọc hay, đọc chưa có cao độ khơng diễn cảm dẫn đến không thể
hiện hết được ý tưởng và những nội dung tác giả muốn truyền đạt đến người nghe.
Học sinh đã biết đọc thành tiếng bài văn, bài thơ, đã để ý và đọc tương đối đúng các
phụ âm khó. Nhưng đọc hiểu nắm nội dung bài cịn gặp nhiều khó khăn, do vậy nên
khó khăn trong việc nêu được ý chính của bài, chưa có kỹ năng đọc hay toàn bài văn.
Khi đọc, gặp các dấu phẩy, dấu chấm còn ngừng nghỉ như nhau, chưa đọc đúng giọng
câu hỏi, câu cảm. Chưa có thói quen chuẩn bị bài ở nhà trước khi đến lớp. Về khả năng
ngơn ngữ của học sinh cịn yếu, tư duy của các em chưa cao.
Kết quả thu được như sau: Tổng số 17 em
Kết quả cụ thể như sau:

4

MINH CHỨNG QUA BẢNG SỐ LIỆU:
Trước khi thực hiện
Năm
20222023
Đầu
năm
III.

TS
HS

17

Đọc đúng

Đọc nhanh

Đọc hiểu

Đọc diễn cảm

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

3

17,6

5

29,4

7

41,2

2

11,8

NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN

1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến
Đưa ra biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 3 nói riêng và rèn kĩ năng đọc
cho học sinh Tiểu học nói chung.

1.1. Các bước thực hiện sáng kiến:
Bước 1. Nghiên cứu lựa chọn phương pháp, trao đổi với giáo viên trong tổ về
phương pháp lựa chọn áp dụng vào giảng dạy
Bước 2. Khảo sát đối tượng học sinh.
Bước 3. Áp dụng biện pháp đã nghiên cứu vào giảng dạy.
Bước 4. Đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi áp dụng giải pháp.
1.2. Cách thức thực hiện
Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải đọc đúng,
đọc hay. Bài đọc mẫu của giáo viên chính là kĩ năng đọc mà học sinh cần đạt được. Do
đó, yêu cầu đọc mẫu của giáo viên phải đảm bảo chất lượng đọc chuẩn, đọc đúng, rõ
ràng, rành mạch, trôi chảy, đọc đủ lớn, nhanh vừa phải và diễn cảm. Để đạt được yêu
cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho
phép giáo viên dạy tập đọc mà đọc chưa đúng, chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo
viên phải đọc bài nhiều lần, tìm hiểu kĩ nơ ơi dung cảm thụ sâu sắc nhất, tinh tế nhất
của bài văn, bài thơ để tìm được giọng đọc đúng, đọc hay, đồng thời tìm ra câu (đoạn)
mà học sinh có thể đọc hay bị vấp, chứ khơng đơn thuần tìm ra những từ khó, dễ lẫn.
Trước khi đọc mẫu giáo viên cần tạo cho học sinh tâm thế nghe đọc, hứng thú nghe
đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. Khi đọc giáo viên đứng ở vị trí bao quát cả lớp
không nên đi lại trong khi đọc và thỉnh thoảng mắt phải dừng sách nhìn lên học sinh
5


nhưng khơng làm cho bài đọc bị gián đoạn. Có như vậy thì bước đọc mẫu của giáo
viên mới hấp dẫn được học sinh.
Khi dạy Tập đọc giáo viên phải chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối
tượng học sinh đọc kém. Nhất là những tiết luyện đọc ở buổi hai. Giáo viên phải nên
sửa, rèn dứt điểm cho học sinh phát âm sai ở từng cặp phụ âm mà em đó hay phát âm
sai hoặc đọc chưa đúng.
- Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy để lựa chọn nội dung, phương pháp,
hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của học sinh lớp mình.

- Chú ý đến yêu cầu của phân mơn tập đọc: Đó là rèn đọc, rèn đọc càng nhiều càng tốt.
* Để rèn đọc cho học sinh đạt hiệu quả cao thì trong mỗi giờ tập đọc giáo viên phải coi
trọng việc rèn đọc theo 5 yêu cầu dưới đây:
+ Rèn phát âm đúng
- Để rèn luyện cho học sinh phát âm chuẩn giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát
hiện lỗi và sửa lỗi cho học sinh. Trong giờ tập đọc giáo viên gọi học sinh có giọng đọc
tốt đọc bài, và giao nhiệm vụ cụ thể các em khác đọc thầm theo tìm những tiếng khó
đọc, các phụ âm hay đọc sai. Gọi học sinh phát hiện và phát âm, các em khác theo dõi
nhận xét phát âm của bạn và phát âm lại. Gọi 3, 4 em phát âm và giáo viên kết luận và
sửa (nếu cần thiết) lại cuối cùng. Chẳng hạn: Các em hay đọc sai tiếng có thanh ngã,
thanh sắc, tiếng có các ngun âm đơi như oa; ; iê; ươ,...
* Q trình giảng dạy cần chú ý
- Ví dụ: Trong lớp có một số em khi đọc ln phát âm sai thanh ngã thành thanh sắc.
Giáo viên gọi học sinh khá phát âm chuẩn đọc trước, các em phát âm sai nghe, đọc lại
nhiều lần sửa đến khi đọc đúng. Khi đã sửa cho các em đọc đúng lỗi đó rồi, trong các
tiết học sau giáo viên chú ý đến em đó khi đọc xem em cịn mắc lỗi lại nữa không để
kịp thời uốn nắn, sửa chữa (nếu em mắc lại). Nếu số lượng học sinh mắc lỗi này nhiều
giáo viên hướng dẫn sửa sai triệt để.
+ Rèn đọc đúng
- Đối với các lớp 1, 2 việc đọc mẫu thường do giáo viên đảm nhiệm. Đến lớp 3 kỹ
năng đọc của học sinh đã được nâng cao.
- Giáo viên dùng lời nói kết hợp chữ viết, ký hiệu và đồ dùng dạy học, hướng dẫn học
sinh cách ngắt nghỉ hơi, tốc độ đọc, giọng đọc thích hợp cho câu thơ câu văn hay đoạn
văn. Mỗi đoạn gọi 1 học sinh đọc. Gọi học sinh nhận xét bạn và đọc lại, chú ý khi đọc
ngắt, nghỉ những cụm từ trong những câu văn dài trong bài văn xuôi.

6


- Trong khi đọc giáo viên hướng dẫn đọc đúng đối với những câu thơ sau dấu chấm.

Đối với các câu cảm, câu hỏi trong bài, giáo viên hướng dẫn các em đọc đúng giọng
của từng loại câu đó thì mới bộc lộ được cảm xúc của từng cảnh vật và của tác giả.
- Giáo viên hướng dẫn các học sinh cần đọc đúng ngữ điệu khi đọc câu hỏi như nhấn
giọng từ để hỏi, cao giọng ở cuối câu. Nếu học sinh đọc chưa hay giáo viên có thể đọc
mẫu cho học sinh để học sinh nghe giọng đọc, để tự điều chỉnh mình đọc theo giáo
viên. Để học sinh đọc tốt giáo viên cần tạo niềm say mê hứng thú cho học sinh.
+ Rèn đọc từ - cụm từ
- Ở mỗi địa phương, do đặc điểm phương ngữ nên có nhiều em phát âm theo tiếng địa
phương, phát âm sai dẫn đến viết sai chính tả hoặc khiến người nghe hiểu sai ý nghĩa
của từ, hay nội dung văn bản khi đọc. Mục đích của rèn đọc từ, cụm từ là nhằm luyện
sửa phát âm sai. Rèn cho học sinh đọc đúng chính âm, phân biệt với cách đọc dễ lẫn
(do đặc điểm phương ngữ). Vì thế ở mỗi tiết tập đọc, giáo viên phải chọn ra những từ
ngữ mà nhiều em trong lớp mình hay phát âm sai để rèn đọc, không nhất thiết phải
chọn những từ ngữ theo như hướng dẫn SGK. Trước tiên giáo viên cần đọc mẫu những
từ đó để đưa ra cách phát âm đúng rồi cho học sinh luyện đọc.
+ Rèn đọc câu
- Mục đích của rèn đọc câu là hướng dẫn học sinh ngừng nghỉ, ngắt hơi, ngắt nhịp
đúng chỗ, biết lên giọng, nhấn giọng, hạ thấp giọng, ... ở những từ ngữ thích hợp trong
tiết tập đọc, giáo viên cần chọn ra những câu văn dài, những câu thơ khó ngắt nhịp ghi
ra bảng phụ, sau đó giáo viên đọc mẫu cho học sinh phát hiện ra những chỗ ngắt hơi,
ngắt nhịp trong câu đó; Sau đó dùng bút lơng (phấn màu) sổ (đánh dấu) chỗ ngắt hơi,
ngắt nhịp, nhấn giọng... học sinh có thể dùng chì để làm kí hiệu vào SGK. Sau đó cho
các em luyện đọc cá nhân, hoặc đồng thanh .
Khi đọc phải liền từ; ngoài viê ơc ngắt, nghỉ hơi theo dấu câu thì dựa vào nghĩa để ngắt
hơi giữa các cụm từ. Sau khi xác định ngắt giọng ở mỗi câu văn dài bao giờ giáo viên
cũng phải nhấn mạnh cho các em thấy tầm quan trọng trong viê ôc ngắt, nghỉ hơi đúng
ở câu văn.
+ Rèn đọc đoạn
- Phương pháp dạy phân môn Tập đọc hiện nay là giáo viên hướng dẫn học sinh luyện
đọc xong rồi mới tìm hiểu bài, sau đó tiếp theo phần luyện đọc lại. Thực tế học sinh

trong lớp lúc đầu chưa hiểu hết nội dung bài nên đọc bài lúc đầu chưa thể đọc đúng,
đọc diễn cảm được. Nên ở lần đọc đoạn thứ nhất giáo viên nên chọn những học sinh
đọc tốt trong lớp đọc trước, sau đó hướng dẫn học sinh đọc câu khó có trong đoạn
xong giáo viên mới hướng dẫn luyện đọc đoạn, giáo viên cần nêu cách cụ thể về đọc
7


như: nhấn giọng, kéo dài giọng ở từ ngữ nào, đọc cao hạ thấp từ nào..., nhanh, chậm,
vui, buồn.
- Tóm lại giáo viên cần phải rèn cho học sinh đọc có ngữ điệu, giọng điệu phải phù
hợp với từng loại câu (kể, hỏi, cảm, cầu khiến). Giáo viên hướng dẫn đọc một cách cụ
thể, rõ ràng, tránh hướng dẫn chung chung như phần hướng dẫn đọc ở SGK. Đối với
các bài thơ để rèn học sinh đọc diễn cảm, giáo viên phải biết khai thác những nét đặc
trưng của thơ: dòng thơ, nhịp thơ, vần thơ, thể thơ. Cần hướng dẫn kỹ về cách ngắt
nhịp, cách ngắt nghỉ hơi ở cuối mỗi dòng thơ, cách đọc những tiếng cùng vần với
nhau... sao cho phù hợp với thể thơ, nội dung của từng khổ thơ, đoạn thơ.
- Rèn đọc lại thì tùy theo bài mà yêu cầu đọc lại đoạn hoặc bài văn, bài thơ. Sau khi tìm
hiểu nội dung bài. Giáo viên nêu lại cách đọc toàn bài và đọc mẫu một đoạn nữa, rồi mới
gọi học sinh luyện đọc diễn cảm từng đoạn và cả bài. Tuy nhiên để phát huy tính tích
cực chủ động của học sinh, trong khi học sinh luyện đọc (diễn cảm) xong giáo viên phải
gọi học sinh khác nhận xét chỗ nào được, chỗ nào chưa được cần khắc phục, để từ đó rút
kinh nghiệm chung cho cả lớp. Các em có thể đọc diễn cảm theo cách sáng tạo của riêng
mình. Mỗi em có một cách đọc khác nhau, khơng nhất thiết phải đọc đúng theo sự
hướng dẫn của giáo viên nhưng cách đọc phải phù hợp với nội dụng bài.
*Rèn đọc cho học sinh theo từng dạng bài
Các bài tâ ôp đọc trong sách Tiếng Việt lớp 3 có nhiều dạng bài (dạng văn xuôi, dạng
thơ, dạng văn kể chuyện, dạng văn bản hành chính), mỗi dạng có các cách đọc khác
nhau. Tùy theo từng dạng bài mà giáo viên hướng dẫn học sinh cách đọc cho phù hợp.
+ Bài dạng văn xuôi
Trước hết giáo viên cần xác định từ và câu khó, câu dài để hướng dẫn học sinh. Đặc biệt

lưu ý từ dễ đọc sai do đặc điểm phương ngữ
Ví dụ: học sinh thường đọc sai tiếng có phụ âm đầu: tr (tre, trên), s (sáng), r (rung rinh),
..tiếng có thanh ngã (bỡ ngỡ). Việc đọc từ dễ lẫn giáo viên cần cho học sinh tìm và phát
hiê ơn trong khi đọc câu vì có học sinh đọc từ thì đúng nhưng khi vào đọc câu, đọc đoạn
thì sai. Việc đọc hướng dẫn luyện ơn đọc theo trình tự đọc câu- đoạn- bài. Bên cạnh viê
ôc đọc đúng giáo viên cần chú trọng hướng dẫn các em biết ngắt nghỉ hơi hợp lí vì bài
văn xi thường có những câu dài.
* Bài dạng thơ
Tương tự như bài dạng văn xuôi trước tiên giáo viên cho học sinh luyện đọc đúng tiếng
từ dễ lẫn, những dòng thơ. Và vieejc quan trọng khơng thể thiếu đó là hướng dẫn học
sinh biết ngắt nhịp thơ. Việc ngắt nhịp thơ ngoài việc dựa vào thể thơ cịn dựa vào nghĩa
nên rất khó đối với học sinh. Giáo viên cho nhiều học sinh nêu cách ngắt nhịp theo cảm
8


nhận của học sinh và sau đó giáo viên gợi mở để học sinh phát hiện ra cách ngắt nhịp
đúng, có thể cho học sinh kí hiệu vào sách cho học sinh dễ nhớ. Đồng thời giáo viên
giúp học sinh làm quen với cách ngắt nhịp biểu cảm ở chỗ ngừng lâu hơn bình thường
hoặc chỗ dừng khơng logic ngữ nghĩa.
Ví dụ: Bài “bàn tay cơ giáo” trang 59 sách Kết nối tri thức với cuộc sống tập 1

9


hai câu thơ cuối bài cần đọc châ ôm để thể hiện sự thán phục và nhấn giọng các từ:
biết bao, bàn tay cô. Bài “Ngưỡng cửa” trang 82 sách Kết nối tri thức với cuộc sống
tập 1 cần đọc với giọng trầm lắng pha chút trang nghiêm. Kết hợp với cách ngắt nhịp
và cao giọng ở cuối câu hỏi. Để tạo nên âm hưởng biểu lộ sự xúc động niềm yêu
thương của bạn nhỏ trước những hoạt động hằng ngày của người thân nơi ngưỡng cửa.

10