Thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong thu hồi đất tại huyện thạch thất, tp hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

PHƯƠNG TIẾN DŨNG

THỰC THI CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
VÀ TÁI ĐỊNH CƯ TRONG THU HỒI ĐẤT
TẠI HUYỆN THẠCH THẤT, TP HÀ NỘI

CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS NGUYỄN VĂN TUẤN

Hà Nội, 2023


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học
thuật. Tôi xin cam đoan rằng, nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật./.
Hà Nội, ngày 15 tháng 8 năm 2023
Tác giả

Phương Tiến Dũng


ii
LỜI CẢM ƠN
Để thực hiện và hoàn thành luận văn tác giả đã nhận được sự quan tâm
và giúp đỡ tận tình về nhiều mặt của các cá nhân, tổ chức và tập thể. Cho
phép tác giả được bày tỏ lịng cảm ơn sâu sắc đến:
Q thầy, cơ giáo đã giảng dạy và Khoa sau đại học trường Đại học Lâm
nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt thời gian học tập,
nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn
Văn Tuấn, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tác giả trong suốt q
trình thực tập, nghiên cứu và hồn thiện luận văn.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của Ban lãnh đạo cùng
tập thể cán bộ Ủy ban nhân dân huyện Thạch Thất, Trung tâm phát triển quỹ
đất huyện Thạch Thất đã tạo điều kiện để luận văn được hoàn thành.
Cuối cùng tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến các bạn bè, đồng nghiệp và
người thân đã giúp đỡ, khích lệ tác giả trong suốt quá trình thực tập và nghiên
cứu khoa học.
Tác giả xin cam đoan bản luận văn là cơng trình nghiên cứu khoa học
độc lập của tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có
nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả
Phương Tiến Dũng


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ...............................................................................................................ii
MỤC LỤC ....................................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .........................................................................vi
DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................vii
DANH MỤC CÁC HÌNH .........................................................................................ix
MỞ ĐẦU........................................................................................................................ 1
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC THI CHÍNH
SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ TRONG THU HỒI ĐẤT 5
1.1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
trong thu hồi đất............................................................................................. 5
1.1.1. Một số khái niệm có liên quan ......................................................... 5
1.1.2. Sự cần thiết của việc thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất .............................................................. 8
1.1.3. Nội dung chủ yếu của chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
trong thu hồi đất ........................................................................................ 9
1.1.4. Nội dung thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong
thu hồi đất của chính quyền cấp huyện ................................................... 10
1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến cơng tác thực thi chính sách bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư trong thu hồi đất ........................................................ 23
1.2. Cơ sở thực tiễn về cơng tác thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư trong thu hồi đất ............................................................................. 26
1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong cơng tác thực thi chính
sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong thu hồi đất ............................ 26
1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.... 30
1.2.3. Một số cơng trình nghiên cứu liên quan ........................................ 31


iv
Chương 2 ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN HUYỆN THẠCH THẤT VÀ PHƯƠNG
PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................... 33

2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội ............... 33
2.1.1. Các đặc điểm tự nhiên ................................................................... 33
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện ............................................. 35
2.1.3. Ảnh hưởng của điều kiện cơ bản của huyện đến công tác thực thi
chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong thu hồi đất .................. 39
2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 40
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ............................................. 40
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu........................................................ 40
2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ........................................ 41
2.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu .................................................. 41
Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ......................... 42
3.1. Thực trạng công tác thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội .................................... 42
3.1.1. Tình hình thu hồi đất trên địa bàn huyện Thạch Thất ................... 42
3.1.2. Nội dung các chính sách sách về bồi thường - hỗ trợ - tái định cư
được áp dụng tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội..................................... 47
3.1.3. Kết quả thực hiện chính sách bồi thường - hỗ trợ - tái định cư
trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất giai đoạn 2020 - 2022. ............. 51
3.2. Thực trạng tổ chức thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất của chính quyền huyện Thạch Thất .................... 53
3.2.1. Cơng tác chuẩn bị triển khai chính sách ....................................... 53
3.2.2. Cơng tác chỉ đạo triển khai chính sách đền bù, hỗ trợ và tái định
của huyện Thạch Thất.............................................................................. 64
3.2.3. Công tác kiểm tra, giám sát thực hiện chính sách đền bù, hỗ trợ và
tái định cư tại huyện Thạch Thất ............................................................. 72
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thực thi chính sách bồi thường, hỗ
trợ, tái định cư trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất............................... 75


v

3.3.1. Hệ thống chính sách, pháp luật của nhà nước về thu hồi đất ....... 75
3.3.2. Năng lực và phẩm chất của đội ngũ cán bộ thực thi chính sách .. 77
3.3.3. Cơng tác tun truyền, phổ biến chính sách pháp luật về quản lý
đất đai ...................................................................................................... 78
3.3.4. Sự công khai, minh bạch trong tổ chức thực thi chính sách thu hồi
đất ............................................................................................................ 79
3.3.5. Nhận thức và tính tuân thủ pháp luật của người sử dụng đất....... 81
3.4. Đánh giá chung về cơng tác thực thi chính sách đền bù, hỗ trợ và tái
định cư trong thu hồi đất của huyện Thạch Thất......................................... 82
3.4.1. Những thành công.......................................................................... 82
3.4.2. Những tồn tại, hạn chế .................................................................. 83
3.4.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế ................................................. 84
3.5. Giải pháp hồn thiện cơng tác thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ,
tái định cư trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất ..................................... 85
3.5.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy về BT, HT và TĐC .......... 85
3.5.2. Nâng cao chất lượng công tác xây dựng phương án, kế hoạch BT,
HT, TĐC trong thu hồi đất ...................................................................... 87
3.5.3. Nâng cao năng lực và phẩm chất cho đội ngũ cán bộ quản lý các
cấp ............................................................................................................ 89
3.5.4. Nâng cao chất lượng công tác thông tin, tun truyền, phổ biến
thơng tin về thực thi chính sách thu hồi đất ............................................ 90
3.5.5. Nâng cao công tác phối hợp của các cơ quan, tổ chức của hệ
thống chính trị trong thực thi chính sách BT, HT, TĐC ......................... 90
3.5.6. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong
thực hiện chính sách BT, HT, TĐC ......................................................... 91
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 96
PHỤ LỤC

vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT

Viết đầy đủ

Viết tắt

1

BT

Bồi thường

2

BTNMT

Bộ Tài nguyên Môi trường

3

CN

Công nghiệp

4

HĐND

Hội đồng nhân dân

5

HT

Hỗ trợ

6

KT-XH

Kinh tế - Xã hội

7

NĐ

Nghị định

8

NSNN

Ngân sách Nhà nước

9

TĐC

Tái định cư

10

TĐPTBQ

Tốc độ phát triển bình qn

11

THCS

Trung học cơ sở

12

THPT

Trung học phổ thơng

13

TN&MT

Tài nguyên & Môi trường

14

TP

Thành phố

15

TT

Thông tư

16

UBND

Ủy ban nhân dân


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất huyện Thạch Thất (31/12/2022) ................. 35
Bảng 2.2. Tình hình dân số và lao động huyện Thạch Thất (Tính đến
31/12/2022) ..................................................................................................... 36
Bảng 2.3. Giá trị sản xuất và cơ cấu GTSX huyện Thạch Thất Giai đoạn 2020
– 2022 .............................................................................................................. 38
Bảng 3.1. Tình hình thu hồi đất trên địa bàn huyện Thạch Thấtgiai đoạn 20202022 ................................................................................................................. 42
Bảng 3.2. Danh sách các dự án có thu hồi đất trên địa bàn huyện Thạch Thất
trong 3 năm 2020-2022 ................................................................................... 44
Bảng 3.3. Tổng hợp kết quả thực hiện đền bù hỗ trợ và tái định cư trong thu
hồi đất của huyện Thạch Thất ......................................................................... 52
Bảng 3.4. Đơn giá đền bù về đất áp dụng tại huyện Thạch Thất .................... 58
Bảng 3.5. Đơn giá bồi thường về tài sản khi thu hồi đất tại Thạch Thất ........ 59

Bảng 3.6. Các khoản hỗ trợ cho hộ bị thu hồi đất tại huyện Thạch Thất ....... 60
Bảng 3.7. Tình hình tập huấn về cơng tác GPMB tại huyện Thạch Thấtgiai
đoạn 2020-2022 ............................................................................................... 63
Bảng 3.8. Tình hình phổ biến tuyên tuyền về công tác GPMB huyện Thạch
Thất giai đoạn 2020-2022 ............................................................................... 65
Bảng 3.9 Tiến độ GPMB một số dự án tiêu biểu của huyện giai đoạn 2020 2022 ................................................................................................................. 66
Bảng 3.10. Tình hình thực hiện ngân sách GPMB của huyện Thạch Thất giai
đoạn 2020 - 2022 ............................................................................................. 67
Bảng 3.11. Hệ thống thơng tin phản hồi trong thực thi chính sách bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư ............................................................................................ 72


viii
Bảng 3.12. Ý kiến đánh giá của cán bộ về chính sách pháp luật của nhà nước
về thu hồi đất (n=50) ....................................................................................... 76
Bảng 3.13. Kết quả đánh giá về trình độ chuyên môn và thái độ phục vụ của
cán bộ thực hiện chính sách huyện Thạch Thất (n=60) .................................. 77
Bảng 3.14. Tổng hợp kết quả khảo sát về công tác tuyên truyền, phổ biến
chính sách pháp luật về quản lý đất đai (n=60) .............................................. 79
Bảng 3.15. Tổng hợp kết quả khảo sát về sự công khai, minh bạch trong tổ
chức thực thi chính sách thu hồi đất của huyện Thạch Thất (n=60) ............... 80
Bảng 3.16. Ý kiến đánh giá qua khảo sát về nhận thức và tính tuân thủ của
người sử dụng đất tại huyện Thạch Thất (n=110)........................................... 81


ix
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Thạch Thất ............................................ 33
Hình 3.1. Sơ đồ Cơ cấu tổ chức thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, TĐC
huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội ............................................................. 54

1
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu
Đất nước ta đang trong q trình cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa, nhu
cầu sử dụng đất đai cho các mục đích quốc phịng, an ninh, mở mang phát
triển đơ thị, xây dựng các khu công nghiệp, khu du lịch-dịch vụ, khu dân cư,
các cơng trình cơng cộng phục vụ giáo dục, y tế, giao thông thủy lợi...nhằm
phát triển kinh tế - xã hội đảm bảo nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân
ngày một nâng cao. Việc thu hồi, bố trí, sắp xếp lại đất đai đáp ứng cho những
nhu cầu trên một cách khoa học, phù hợp với quy hoạch tổng thể đến chi tiết,
đồng thời để tạo điều kiện cho sự phát triển lâu dài và bền vững là một vấn đề
lớn và cần thiết.
Để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội thì cần phải có địa điểm
xây dựng. Điều này gắn liền với công tác thu hồi, bồi thường và tái định cư, đây
là tiền đề quan trọng ảnh hưởng đến tiến độ thi cơng của các cơng trình, dự án.
Nhằm thực thi có hiệu quả, Nhà nước ta đã ban hành và thường xuyên
cập nhật, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản pháp luật về công tác thu hồi, bồi
thường và tái định cư khi thu hồi đất. Tuy đã đạt được những thành tựu nhất
định song vẫn gây ra những bất bình trong dư luận nên nhiều dự án vẫn tồn tại
tình trạng chậm tiến độ trong quá trình này.
Thạch Thất là một huyện thuộc Thành phố Hà nội chịu nhiều ảnh
hưởng trong sự phát triển của chuỗi đơ thị phía tây. Huyện Thạch Thất có rất
nhiều trục đường giao thông quan trọng chạy qua như quốc lộ 32, Đại lộ
Thăng Long, quốc lộ 21A – điểm khởi đầu của tuyến đường Hồ Chí Minh nối
Thạch Thất với các tỉnh phía Tây Bắc,...tạo cho huyện Thạch Thất một vị thế
hết sức thuận lợi cho việc giao lưu phát triển kinh tế, thương mại…Nhiều dự
án trọng điểm của Trung ương và địa phương đã và đang được triển khai xây
dựng trên địa bàn. Cùng với khu công nghệ cao Láng Hòa Lạc, đại học Quốc

gia, các cụm, điểm cơng nghiệp khác đã và đang có nhiều doanh nghiệp vào


2
đầu tư và tiếp tục mở rộng diện tích. Nhiều khu đô thị đã được phê duyệt đầu
tư trên địa bàn.Tuy nhiên, công tác bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi
đất trên địa bàn huyện Thạch Thất còn nhiều vướng mắc
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Thực thi chính sách
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất,
thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp với mong muốn tìm ra giải
pháp hồn thiện cơng tác thực thi các chính sách có liên quan đến thu hồi
đất tại địa bàn nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở phân tích thực trạng thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư trong thu hồi đất và các yếu tố ảnh hưởng tới công tác này tại
huyện Thạch Thất, TP Hà Nội, luận văn đề xuất giải pháp hồn thiện cơng tác
thực thi các chính sách nêu trên tại địa phương trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về thực thi chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư trong thu hồi đất
- Đánh giá thực trạng thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến cơng tác thực thi các chính sách
trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.
- Đề xuất một số giải pháp hồn thiện cơng tác cơng tác thực thi các
chính sách trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác công tác thực thi các

chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong thu hồi đất tại huyện
Thạch Thất, TP Hà Nội.


3
- Đối tượng điều tra khảo sát là các cá nhân, tổ chức có liên quan đến
cơng tác thực thi các chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong thu
hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
* Phạm vi về nội dung:
Đề tài tập trung vào nghiên cứu quá trình tổ chức thực thi chính sách
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của chính quyền huyện Thạch Thất, TP Hà Nội
trên 3 nội dung:
- Chính sách về bồi thường cho những hộ có đất bị thu hồi
- Chính sách về hỗ trợ cho những hộ có đất bị thu hồi
- Chính sách về tái định cư cho những hộ có đất bị thu hồi
* Phạm vi về không gian:
Đề tài được thực hiện tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.
* Phạm vi về thời gian:
- Số liệu thứ cấp của đề tài được thu thập trong giai đoạn 2020 – 2022,
- Số liệu sơ cấp được thu thập, điều tra từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2023.
- Giải pháp được đề xuất cho giai đoạn 2023-2025.
4. Nội dung nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ,
tái định cư trong thu hồi đất.
- Thực trạng cơng tác thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến cơng tác thực thi các chính sách trong thu
hồi đất tại địa phương nghiên cứu.
- Giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác thực thi chính sách bồi

thường, hỗ trợ, tái định cư trong thu hồi đất tại huyện Thạch Thất, TP Hà Nội.


4
5. Kết cấu luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực thi chính sách bồi thường,
hỗ trợ, tái định cư trong thu hồi đất
Chương 2. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận


5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH BỒI
THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ TRONG THU HỒI ĐẤT
1.1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
trong thu hồi đất
1.1.1. Một số khái niệm có liên quan
1.1.1.1. Đất đai
Về mặt kinh tế, đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư
liệu sản xuất đặc biệt khơng gì thay thế được của nơng nghiệp, lâm nghiệp, là
thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các
khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh và quốc
phòng.
Về mặt xã hội, đất đai là sản phẩm của xã hội, được khai thác, bồi bổ,
cải tạo và bảo vệ qua nhiều thế hệ người dân của mỗi quốc gia.
Về mặt pháp luật, đất đai là một vùng đất có ranh giới, vị trí, diện tích
cụ thể và có các thuộc tính tương đối ổn định hoặc thay đổi nhưng có tính chu
kỳ, có thể dự đốn được, có ảnh hưởng tới việc sử dụng đất trong hiện tại và

tương lai của các yếu tố tự nhiên, kinh tế - xã hội như: thổ nhưỡng, khí hậu,
địa hình, địa mạo, địa chất, thuỷ văn, thực vật, động vật cư trú và hoạt động
sản xuất của con người [1].
Bên cạnh đó, đất đai là một thuộc tính của đất, có thể đo lường hoặc
ước lượng trong quá trình điều tra, bao gồm cả điều tra thơng thường cũng
như bằng cách thống kê tài nguyên thiên nhiên như: loại đất, độ dốc, độ dày
tầng đất mịn, lượng mưa, độ ẩm, điều kiện tưới, điều kiện tiêu nước,...
1.1.1.2. Quyền sử dụng đất
Pháp luật Việt Nam quy định, đất đai thuộc sở hữu tồn dân, trong đó
Nhà nước có thể giao, cho thuê quyền sử dụng đất cho chủ sử dụng đất trong
một số trường hợp.


6
Quyền sử dụng đất là quyền của các chủ thể được khai thác công dụng,
hưởng hoa lợi, lợi tức từ việc sử dụng đất được Nhà nước giao, cho thuê hoặc
được chuyển giao từ những chủ thể khác thông qua việc chuyển đổi, chuyển
nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho... từ chủ thể có quyền.
Người chủ sử dụng đất có các quyền:
- Quyền được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
- Hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất;
- Hưởng các lợi ích do cơng trình của Nhà nước về bảo vệ, cải tạo đất
nông nghiệp;
- Được Nhà nước hướng dẫn và giúp đỡ trong việc cải tạo, bồi bổ đất
nông nghiệp;
- Được Nhà nước bảo vệ khi bị người khác xâm phạm đến quyền sử
dụng đất
hợp pháp của mình
- Được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho
thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất... theo quy định của pháp luật về

đất đai.
1.1.1.3. Thu hồi đất
Thu hồi đất là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền
sử dụng đất hoặc thu lại đất đã giao cho tổ chức, UBND xã, phường, thị trấn
quản lý theo quy định của pháp luật.
Luật đất đai 2013 quy định Nhà nước thu hồi đất trong các trường
hợp sau:
- Thu hồi đất vì mục đích quốc phịng, an ninh; phát triển kinh tế - xã
hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;
- Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai;
- Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện
trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người [7].


7
Theo quan điểm của Việt nam hiện nay, việc Nhà nước thu hồi đất đang
được chuyển từ cơ chế hành chính (do Ủy ban nhanh dân các cấp hay cịn gọi
là cơ quan công quyền thực hiện) sang cơ chế kinh tế (do Tổ chức phát triển
quỹ đất hay còn gọi là tổ chức kinh tế thực hiện) phù hợp với điều kiện kinh
tế thị trường.
1.1.1.4. Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
Theo Luật Đất đai 2013 thì “Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá
trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất”. [7]
Tuy nhiên, quy định này chưa thực sự chặt chẽ và chưa thể hiện hết
được giá trị các thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất, đó khơng chỉ là giá trị
quyền sử dụng đất mà cịn tính đến giá trị thiệt hại về tài sản trên đất, ngồi ra
phải tính đến thiệt hại về các giá trị vơ hình khác, mà Nhà nước phải sử dụng
thêm cơ chế hỗ trợ thì mới bù đắp được hết các giá trị thiệt hại.
1.1.1.5. Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất
Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước hỗ trợ cho người sử

dụng đất bị thu hồi để ổn định cuộc sống, sản xuất và phát triển. Theo đó, hỗ
trợ khi Nhà nước thu hồi đất là hoạt động nhằm giúp người sử dụng đất bị thu
hồi ổn định cuộc sống, sản xuất và phát triển, trong trường hợp các quy định
về bồi thường chưa đầy đủ bù đắp những thiệt hại mà họ phải chịu.
Sự khác nhau căn bản giữa bồi thường và hỗ trợ: bồi thường là khái
niệm xuất phát từ luật dân sự mang tính tương xứng với các nguyên tắc: (i)
chủ thể nào gây thiệt hại, chủ thể đó phải bồi thường; (ii) thiệt hại đến đâu,
bồi thường đến đó. Trong khi đó, khái niệm hỗ trợ là giúp đỡ, mang tính
chính sách, thể hiện cộng thêm vào nên khơng địi hỏi tính tương xứng như
bồi thường.
1.1.1.6. Tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
Tái định cư là chính sách giúp ổn định cuộc sống, bồi thường thiệt hại
với các chủ sở hữu nhà, đất, tài sản gắn liền với đất bị nhà nước thu hồi và


8
phải di chuyển chỗ ở theo quy định. Hình thức bồi thường có thể là nhà xây
sẵn, nhà tái định cư, chung cư...
Luật Đất đai năm 2013 quy định “Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực
thuộc Trung ương lập và thực hiện các dự án TĐC trước khi thu hồi đất để bồi
thường bằng nhà ở, đất ở cho người bị thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ
ở…Trường hợp khơng có khu TĐC thì người bị thu hồi đất được bồi thường
bằng tiền và được ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước đối
với khu vực đô thị; bồi thường bằng đất ở đối với khu vực nơng thơn…Chính
phủ quy định việc bồi thường, TĐC cho người có đất bị thu hồi và việc hỗ trợ
để thực hiện thu hồi đất” [7].
1.1.2. Sự cần thiết của việc thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất
Để thực hiện mục tiêu phát triển đất nước, nền kinh tế của một quốc gia,
đặc biệt là các dự án phát triển đô thị, dự án sản xuất, kinh doanh cần sử dụng

đất đai như một nguồn lực đầu vào tạo mặt bằng sản xuất. Khi đó, Nhà nước
phải thu hồi đất của nhân dân và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, TĐC cho
các hộ bị thu hồi đất.
Thu hồi đất không chỉ làm chấm dứt quan hệ pháp luật đất đai (làm chấm
dứt quyền sử dụng đất của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất) mà
cịn đụng chạm đến lợi ích hợp pháp của các bên có liên quan: lợi ích của
người bị thu hồi đất; lợi ích của Nhà nước, của xã hội; lợi ích của người
hưởng lợi từ việc thu hồi đất (các nhà đầu tư, doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức,
cá nhân…). Do vậy, trên thực tế việc giải quyết hậu quả của việc thu hồi đất
(thực chất là xử lý hài hịa lợi ích kinh tế giữa các bên) gặp nhiều khó khăn,
phức tạp.
Cơng tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi nhà nước thu hồi đất không chỉ
đơn thuần là bồi thường về vật chất mà còn phải đảm bảo được lợi ích của
người dân phải di chuyển.


9
Do đó, mục đích chính của cơng tác bồi thường, hỗ trợ TĐC là:
- Bồi thường đúng với đất đai bị thu hồi và tài sản bị thiệt hại, đảm bảo
cho người dân khôi phục sản xuất và đời sống sau khi giải phóng mặt bằng
(GPMB) hoặc tại nơi TĐC;
- Công tác hỗ trợ bảo đảm ổn định đời sống, sản xuất, hỗ trợ đào tạo
chuyển đổi nghề nghiệp nghiệp để tạo điều kiện cho người dân ổn định
cuộc sống;
- Tái định cư đảm bảo tái thiết lại cơ sở hạ tầng, các điều kiện cho hoạt
động sản xuất kinh doanh và đời sống, thực hiện mục tiêu cuối cùng là tạo lại
nguồn thu nhập và các văn hóa truyền thống, các hoạt động khám chữa bệnh,
thể dục thể thao, giáo dục…và sinh hoạt cộng đồng cho người dân.
Việc giải quyết tốt vấn đề bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi
đất sẽ mang lại lợi ích to lớn trên nhiều phương diện:

- Phương diện chính trị: Giải quyết tốt nhất vấn đề bồi thường, hỗ trợ,
TĐC là thực hiện tốt chính sách để phát triển kinh tế - xã hội góp phần vào
việc duy trì, củng cố sự ổn định về chính trị;
- Phương diện kinh tế - xã hội: Thực hiện tốt công tác bồi thường, hỗ trợ,
TĐC khi Nhà nước thu hồi đất là điều kiện để nhà Đầu tư sớm có mặt bằng
triển khai các dự án đầu tư góp phần vào việc thúc đẩy tăng trưởng của nền
kinh tế.
1.1.3. Nội dung chủ yếu của chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong
thu hồi đất
+ Chính sách bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất:
Nguyên tắc bồi thường về đất:
- Chỉ bồi thường khi đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.
- Việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích
sử dụng hoặc bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất.


10
- Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ,
khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.
Các khoản bồi thường bao gồm:
- Bồi thường về đất và chi phí đầu tư vào đất
- Bồi thường thiệt hại về tài sản, cây trồng vật ni
+ Chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất
- Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất;
- Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm
- Hỗ trợ khác theo quy định.
+ Chính sách về tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Tái định cư được thực hiện đối với các hộ phải di chuyển chỗ ở do bị thu
hồi đất mà khơng có chỗ ở khác hoặc phần đất cịn lại khơng đủ làm chỗ ở.

UBND địa phương chịu trách nhiệm bố trí các dự án tái định cư để hỗ
trợ cho người dân đủ điều kiện theo những định mức quy định của Nhà nước
1.1.4. Nội dung thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong thu
hồi đất của chính quyền cấp huyện
1.1.4.1. Công tác chuẩn bị thực thi chính sách
* Thiết lập bộ máy tổ chức
Trước đây, để thực thi chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, các
địa phương thành lập Trung tâm phát triển quỹ đất là cơ quan trực thuộc Sở
Tài ngun và Mơi trường, có thể có các chi nhánh ở cấp huyện, cịn ở cấp
huyện thành lập các Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng.
Trong những năm gần đây, tại cấp huyện đã thành lập Trung tâm phát
triển quỹ đất trên cơ sở sát nhập Chi nhánh TT PTQD và Ban Ban bồi thường
giải phóng mặt bằng cấp huyện để tổ chức thực thi chính sách về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư trong thu hồi đất ở cấp huyện.
Trung tâm Phát triển quỹ đất cấp huyện là đơn vị sự nghiệp công lập
trực thuộc UBND cấp huyện, có tư cách pháp nhân và con dấu riêng.


11
Trung tâm Phát triển quỹ đất có chức năng tạo lập, phát triển, khai thác
quỹ đất và Tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Tổ chức
đấu giá quyền SD đất và một số dịch vụ khác.
Trong việc thực hiện chính sách bồ thường, hỗ trợ và tái định cư, Trung
tâm Phát triển quỹ đất cấp huyện được giao thực hiện các nội dung sau:
- Lập kế hoạch tổ chức thực hiện việc thu hồi đất trên địa bàn
- Lập, trình duyệt và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trọ và
tái định cư trong thu hồi đất
- Tổ chức thực hiện đầu tư các khu tái định cư phục vụ thu hồi đất
Trung tâm Phát triển quỹ đất được cơ cấu có 1 giám đốc, 2 phó giám
đốc và một số phịng hoặc tổ chuyên môn

Trung tâm Phát triển quỹ đất là đầu mối chuyên môn giúp UBND cấp
huyện về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và giao nhiệm vụ giải
phóng mặt bằng dự án sẽ chủ trì, phối hợp với phịng Tài chính kế hoạch và
Hội đồng bồi thường để áp dụng chính sách bồi thường, lập phương án bồi
thường, hỗ trợ và thực hiện đúng quy trình.
Phịng Quản lý đơ thị trợ giúp cơng tác thẩm định các cơng trình trong
phạm vi giải phóng mặt bằng.
Phịng Tài nguyên môi trường sẽ căn cứ vào xác nhận nguồn gốc đất của
UBND xã và hồ sơ giao đất để ra quyết định thu hồi đất đến từng thửa, hộ.
UBND cấp xã có trách nhiệm xác nhận nguồn gốc đất, hạn mức giao
đất phối hợp với chủ đầu tư và cơ quan thực hiện giải phóng mặt bằng, các
đồn thể để phổ biến và tuyên truyền vận động người dân bị thu hồi nhà, đất
chấp hành chủ trương thu hồi đất của Nhà nước.
* Công bố quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, cấp xã là cơ sở pháp lý
cho việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất.
Quy hoạch đất đai thực hiện việc phân bổ quỹ đất đai hợp lý cho các
ngành, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm, có hiệu quả, tạo điều


12
kiện cho các dự án đầu tư, hình thành các vùng sản xuất tập trung nhằm khai
thác tốt tiềm năng và thế mạnh đất đai ở từng vùng. Kỳ quy hoạch sử dụng đất
là 10 năm.
Kế hoạch sử dụng đất là việc cụ thể hoá các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng
đất trong đó xác định cụ thể các chỉ tiêu kế hoạch sử dụng đất cho từng giai
đoạn thời gian cụ thể. Ký kế hoạch sử dụng đất là hàng năm.
Theo Điều 35, Luật Đất đai 2013, việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất được thực hiện dựa trên 8 nguyên tắc:
- Phù hợp với chiến lược, quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển kinh

tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.
- Được lập từ tổng thể đến chi tiết; quy hoạch sử dụng đất của cấp dưới
phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của cấp trên; kế hoạch sử dụng đất
phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm
quyền phê duyệt. Quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia phải bảo đảm tính đặc
thù, liên kết của các vùng kinh tế - xã hội; quy hoạch sử dụng đất cấp huyện
phải thể hiện nội dung sử dụng đất của cấp xã.
- Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả.
- Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ mơi trường; thích
ứng với biến đổi khí hậu.
- Bảo vệ, tơn tạo di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.
- Dân chủ và công khai.
- Bảo đảm ưu tiên quỹ đất cho mục đích quốc phịng, an ninh, phục vụ
lợi ích quốc gia, công cộng, an ninh lương thực và bảo vệ môi trường.
- Quy hoạch, kế hoạch của ngành, lĩnh vực, địa phương có sử dụng đất
phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan
nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.
Trường hợp quy hoạch sử dụng đất đã được công bố mà chưa có kế
hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì người sử dụng đất được tiếp


13
tục sử dụng và được thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo quy định
của pháp luật. Trường hợp có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện
thì người sử dụng đất trong khu vực phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất và
thu hồi đất theo kế hoạch được tiếp tục thực hiện quyền của người sử dụng đất
nhưng không được xây dựng mới nhà ở, cơng trình, cây lâu năm; nếu người
sử dụng đất có nhu cầu cải tạo, sửa chữa nhà ở, cơng trình hiện có thì phải
được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định của pháp luật.
Diện tích đất ghi trong kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện

đã được công bố phải thu hồi để thực hiện dự án hoặc chuyển đổi mục đích sử
dụng đất mà sau 03 năm chưa có quyết định thu hồi đất hoặc chưa được phép
chuyển đổi mục đích sử dụng đất thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê
duyệt kế hoạch sử dụng đất phải điều chỉnh, hủy bỏ và phải công bố việc điều
chỉnh, hủy bỏ việc thu hồi hoặc chuyển mục đích đối với phần diện tích ghi
trong kế hoạch sử dụng đất.
Trường hợp cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch sử
dụng đất khơng điều chỉnh, hủy bỏ thì người sử dụng đất không bị hạn chế về
quyền theo quy định tại Khoản 2 Luật Đất đai năm 2013.
Việc quy hoạch, có kế hoạch sử dụng đất hợp lý, đúng mục đích cịn
hạn chế việc lãng phí đất đai, tránh tình trạng chuyển mục đích tùy tiện, làm
giảm sút nghiêm trọng quỹ đất nông nghiệp, lâm nghiệp; ngăn chặn các hiện
tượng tiêu cực, tranh chấp, lấn chiếm, hủy hoại đất, phá vỡ sự cân bằng sinh
thái, gây ô nhiễm môi trường, đảm bảo an ninh chính trị.
* Lập kế hoạch thu hồi đất
- Diện tích từng loại đất dự kiến thu hồi
- Dự kiến số tổ chức, hộ gia đình, cá nhân SDĐ trong khu vực thu
hồi đất.
- Dự kiến số tiền bồi thường, hỗ trợ, TĐC.
- Dự kiến địa điểm, diện tích đất khu vực TĐC hoặc nhà ở TĐC,
phương thức TĐC.


14
- Dự tốn kinh phí và nguồn kinh phí thực hiện bằng phương án bồi
thường, hỗ trợ, TĐC.
- Dự kiến tiến độ thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC.
- Dự kiến thời gian và kế hoạch di chuyển, bàn giao mặt bằng cho dự án.
- Phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC phải thể hiện các nội dung nêu
trên cho toàn bộ dự án và chi tiết đến từng địa phương (nếu có).

UBND cấp có thẩm quyền thu hồi đất ban hành thông báo thu hồi đất:
Thông báo thu hồi đất được gửi đến từng người có đất thu hồi, họp phổ biến
đến người dân trong khu vực có đất thu hồi và thơng báo trên phương tiện
thơng tin đại chúng, niêm yết tại trụ sở UBND xã, địa điểm sinh hoạt chung
của khu dân cư nơi có đất thu hồi;
UBND cấp xã có trách nhiệm phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ bồi
thường, giải phóng mặt bằng triển khai thực hiện kế hoạch thu hồi đất, điều
tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm;
Người sử dụng đất có trách nhiệm phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ
bồi thường, GPMB thực hiện việc điều tra, khảo sát, đo đạc xác định diện tích
đất, thống kê nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất để lập phương án bồi
thường, hỗ trợ, TĐC.
* Ra các văn bản hướng dẫn thực hiện
Sau khi các cơ quan chuyên môn thẩm định phương án bồi thường, hỗ
trợ, UBND xã tổ chức buổi làm việc do Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, TĐC xã
chủ trì cùng UBND xã, phường và đại diện hộ dân nơi có đất thu hồi thơng
qua phương án, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ hoàn thiện phương
án trình UBND cấp có thẩm quyền quy định tại Điều 66 Luật Đất đai 2013
ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án.
Căn cứ Khoản 3, Điều 69, Luật Đất đai 2013, việc quyết định thu hồi
đất, phê duyệt và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC được
quy định như sau:


15
- Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi đất, quyết định
phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng một ngày;
- Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có trách
nhiệm phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã phổ biến và niêm yết công khai
quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại trụ sở Ủy

ban nhân dân cấp xã và địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất
thu hồi; gửi quyết định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đến từng người có đất
thu hồi, trong đó ghi rõ về mức bồi thường, hỗ trợ, bố trí nhà hoặc đất tái định
cư (nếu có), thời gian, địa điểm chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ; thời gian bố trí
nhà hoặc đất tái định cư (nếu có) và thời gian bàn giao đất đã thu hồi cho tổ
chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng;
- Tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, bố trí tái định cư theo
phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được phê duyệt;
- Trường hợp người có đất thu hồi khơng bàn giao đất cho tổ chức làm
nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng thì Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy
ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và tổ chức làm
nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng tổ chức vận động, thuyết phục để
người có đất thu hồi thực hiện.
Trường hợp người có đất thu hồi đã được vận động, thuyết phục nhưng
không chấp hành việc bàn giao đất cho tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải
phóng mặt bằng thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định
cưỡng chế thu hồi đất và tổ chức thực hiện việc cưỡng chế theo quy định tại
Điều 71 của Luật Đất đai 2013.
* Tổ chức tập huấn cho các bên liên quan
Đây là công việc rất quan trọng trong công tác GPMB bao gồm các
thông tin: những quy định của pháp luật về công tác bồi thường GPMB, các
văn bản chỉ đạo của tỉnh, của huyện về bồi thường GPMB trình tự thủ tục
GPMB và hướng dẫn nghiệp vụ trong công tác tuyên truyền, vận động nhân
dân thực hiện các chủ trường về bồi thường GPMB.