Sử dụng phương pháp nghiên cứu điền dã quan sát tham dự trong diễn xướng Ca Huế

‭TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI‬
‭KHOA NGỮ VĂN‬

‭BÀI TẬP LỚN‬
‭Học phần: NGHIỆP VỤ NGHIÊN CỨU ĐIỀN DÃ‬

‭Giảng viên giảng dạy: TS. Phạm Đặng Xuân Hương‬
‭Sinh viên thực hiện : Nguyễn‬‭Thị Thanh Tuyền‬
‭Mã sinh viên:‬
‭Lớp tín chỉ:‬

‭Chủ‬‭đề:‬ ‭Anh‬ ‭(chị)‬ ‭hiểu‬ ‭thế‬ ‭nào‬ ‭về‬ ‭điền‬ ‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự?‬‭Viết‬‭ghi‬
‭chép‬ ‭tường‬ ‭thuật‬ ‭diễn‬ ‭giải‬‭quá‬‭trình‬‭diễn‬‭xướng‬‭một‬‭tác‬‭phẩm‬‭Văn‬‭học‬
‭dân‬‭gian‬‭trong‬‭bối‬‭cảnh‬‭cụ‬‭thể‬‭của‬‭đời‬‭sống‬‭mà‬‭anh/chị‬‭đã‬‭biết,‬‭tham‬‭dự,‬
‭trải nghiệm gần đây (Diễn xướng Ca Huế)‬

‭HÀ NỘI – 2022‬


‭Xác nhận turnitin:‬


‭Đề‬‭bài:‬‭Anh‬‭(chị)‬‭hiểu‬‭thế‬‭nào‬‭về‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự?‬‭Viết‬‭ghi‬‭chép‬
‭tường‬ ‭thuật‬ ‭diễn‬ ‭giải‬ ‭quá‬ ‭trình‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭một‬ ‭tác‬ ‭phẩm‬ ‭Văn‬ ‭học‬ ‭dân‬ ‭gian‬
‭trong‬ ‭bối‬ ‭cảnh‬ ‭cụ‬ ‭thể‬ ‭của‬ ‭đời‬ ‭sống‬ ‭mà‬ ‭anh/chị‬‭đã‬‭biết,‬‭tham‬‭dự,‬‭trải‬‭nghiệm‬
‭gần đây.‬
‭Bài làm‬
‭Điền‬ ‭dã‬ ‭văn‬ ‭học‬ ‭dân‬ ‭gian‬ ‭là‬ ‭một‬ ‭trong‬ ‭những‬ ‭nhánh‬ ‭chính‬ ‭để‬ ‭tiếp‬ ‭cận‬ ‭và‬
‭nghiên‬‭cứu‬‭chun‬‭sâu‬‭về‬‭văn‬‭hố‬‭dân‬‭gian.‬‭Mỗi‬‭hướng‬‭đi‬‭đều‬‭cần‬‭những‬‭phương‬
‭pháp‬‭nghiên‬‭cứu‬‭thích‬‭hợp‬‭và‬‭hiệu‬‭quả‬‭sự‬‭đan‬‭xen‬‭các‬‭phương‬‭pháp‬‭trực‬‭tiếp‬‭giúp‬
‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭thu‬‭được‬‭sản‬‭phẩm‬‭mang‬‭tính‬‭khái‬‭qt‬‭hay‬‭cụ‬‭thể.‬‭Văn‬‭hố‬‭–‬‭văn‬

‭học‬‭dân‬‭gian‬‭trong‬‭phạm‬‭trù‬‭nghiên‬‭cứu‬‭rất‬‭rộng‬‭cả‬‭về‬‭mặt‬‭ngữ‬‭liệu‬‭lẫn‬‭khơng‬‭gian‬
‭nghiên‬ ‭cứu‬ ‭bởi‬ ‭vậy‬ ‭mỗi‬ ‭con‬ ‭đường‬ ‭nghiên‬ ‭cứu‬ ‭thường‬ ‭được‬ ‭cụ‬ ‭thể‬‭hố‬‭bằng‬‭sản‬
‭phẩm‬‭mang‬‭tính‬‭cụ‬‭thể‬‭hố.‬‭Điền‬‭dã‬‭khác‬‭so‬‭với‬‭nghiên‬‭cứu‬‭văn‬‭bản‬‭dân‬‭gian‬‭thơng‬
‭thường,‬ ‭việc‬ ‭con‬ ‭người‬ ‭trực‬ ‭tiếp‬ ‭nghiên‬ ‭cứu,‬ ‭tham‬ ‭gia‬ ‭và‬ ‭cảm‬‭nhận‬‭sẽ‬‭nhìn‬‭được‬
‭sâu‬‭xa‬‭hơn‬‭nền‬‭tảng‬‭văn‬‭hố‬‭đang‬‭được‬‭ẩn‬‭hiện‬‭trong‬‭đời‬‭sống‬‭hàng‬‭ngày‬‭của‬‭người‬
‭dân.‬‭Trong‬‭phạm‬‭vi‬‭bài‬‭tiểu‬‭luận‬‭này‬‭em‬‭xin‬‭trình‬‭bày‬‭những‬‭hiểu‬‭biết‬‭của‬‭mình‬‭về‬
‭Điền‬ ‭dã‬ ‭văn‬ ‭học‬ ‭dân‬ ‭gian‬‭nói‬‭chung‬‭và‬‭phương‬‭pháp‬‭nghiên‬‭cứu‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬
‭tham‬ ‭dự,‬ ‭vai‬ ‭trò‬ ‭của‬ ‭phương‬ ‭pháp‬ ‭này‬ ‭với‬ ‭tổng‬ ‭thể‬ ‭một‬ ‭bài‬ ‭nghiên‬ ‭cứu‬ ‭điền‬ ‭dã.‬
‭Được‬‭chứng‬‭mình‬‭qua‬‭một‬‭nghiên‬‭cứu‬‭điền‬‭dã‬‭ngắn‬‭được‬‭ghi‬‭chép‬‭lại‬‭trong‬‭chuyến‬
‭đi Huế - Diễn xướng ca Huế.‬

‭PHẦN NỘI DUNG‬
‭Đối‬ ‭với‬ ‭mỗi‬ ‭ngành‬ ‭Khoa‬ ‭học‬ ‭đều‬ ‭cần‬ ‭có‬ ‭một‬ ‭phương‬ ‭pháp‬ ‭nghiên‬ ‭cứu‬ ‭và‬
‭tiếp‬ ‭cận‬ ‭riêng‬ ‭biệt‬ ‭bởi‬ ‭một‬ ‭vấn‬ ‭đề‬ ‭mỗi‬ ‭hoàn‬ ‭cảnh‬ ‭sẽ‬ ‭đưa‬ ‭ta‬ ‭tới‬ ‭một‬ ‭tham‬ ‭số‬‭mới‬
‭mang‬‭đầy‬‭tính‬‭bất‬‭ngờ.‬‭Nghiên‬‭cứu‬‭về‬‭văn‬‭học‬‭dân‬‭gian‬‭cũng‬‭vậy‬‭có‬‭rất‬‭nhiều‬‭cách‬
‭cũng‬ ‭như‬ ‭phương‬ ‭pháp‬ ‭tiếp‬ ‭cận‬ ‭để‬ ‭đi‬ ‭tìm‬ ‭những‬‭điều‬‭lí‬‭giải‬‭ẩn‬‭sâu‬‭trong‬‭nền‬‭văn‬
‭hố,‬ ‭phong‬ ‭tục,‬ ‭nghi‬ ‭lễ‬‭hàng‬‭ngày.‬‭Đối‬‭với‬‭mơi‬‭trường‬‭và‬‭phạm‬‭vi‬‭ảnh‬‭hưởng‬‭của‬
‭Văn‬‭học‬‭dân‬‭gian‬‭gần‬‭như‬‭ta‬‭thấy‬‭nó‬‭rất‬‭lớn‬‭và‬‭nhiều‬‭vấn‬‭đề‬‭cho‬‭nên‬‭các‬‭nhà‬‭nghiên‬
‭cứu‬ ‭dân‬ ‭gian‬ ‭sẽ‬‭ln‬‭phải‬‭đi‬‭tìm‬‭những‬‭khoảnh‬‭khắc‬‭đặc‬‭biệt‬‭hay‬‭gọi‬‭là‬‭thời‬‭điểm‬
‭vàng‬ ‭cho‬ ‭một‬‭sự‬‭kiện‬‭để‬‭có‬‭thể‬‭tham‬‭gia‬‭ghi‬‭chép‬‭cũng‬‭như‬‭tìm‬‭hiểu‬‭thêm‬‭về‬‭một‬


‭vấn‬‭đề‬‭nào‬‭đó.‬‭Văn‬‭học‬‭dân‬‭gian‬‭vốn‬‭gần‬‭gũi‬‭với‬‭đời‬‭sống‬‭người‬‭Việt‬‭nó‬‭khơng‬‭đơn‬
‭thuần‬‭chỉ‬‭là‬‭văn‬‭bản‬‭truyền‬‭tụng‬‭nhau‬‭từ‬‭đời‬‭này‬‭sang‬‭đời‬‭khác‬‭cũng‬‭khơng‬‭hẳn‬‭là‬
‭các‬ ‭câu‬ ‭chuyện‬ ‭truyền‬ ‭miệng‬ ‭mà‬ ‭văn‬ ‭hố‬ ‭dân‬ ‭gian‬ ‭cịn‬‭được‬‭thể‬‭hiện‬‭ở‬‭trong‬‭đời‬
‭sống‬‭hàng‬‭ngày.‬‭Trước‬‭khi‬‭trở‬‭thành‬‭một‬‭tác‬‭phẩm‬‭văn‬‭chương‬‭bản‬‭thân‬‭nó‬‭cũng‬‭đã‬
‭sống‬ ‭và‬ ‭tiềm‬ ‭tàng‬ ‭ở‬ ‭trong‬ ‭chính‬ ‭nội‬ ‭tại‬ ‭đó‬ ‭là‬ ‭cuộc‬ ‭sống‬ ‭của‬ ‭người‬ ‭dân.‬ ‭Sự‬ ‭cộng‬
‭hưởng‬‭đó‬‭hay‬‭sự‬‭hồ‬‭hợp‬‭đó‬‭người‬‭ta‬‭vẫn‬‭thường‬‭gọi‬‭là‬‭diễn‬‭xướng‬‭dân‬‭gian,‬‭mỗi‬
‭vùng‬‭miền‬‭mỗi‬‭mảnh‬‭đất‬‭sẽ‬‭đều‬‭có‬‭cách‬‭biểu‬‭hiện‬‭diễn‬‭xướng‬‭khác‬‭nhau‬‭mang‬‭đậm‬
‭bản‬‭sắc‬‭của‬‭người‬‭dân‬‭và‬‭vùng‬‭đất‬‭đó.‬‭Diễn‬‭xướng‬‭dân‬‭gian‬‭khi‬‭đứng‬‭dưới‬‭góc‬‭độ‬

‭của‬‭một‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭thì‬‭có‬‭mn‬‭vàn‬‭cách‬‭tiếp‬‭cận‬‭nhưng‬‭để‬‭hiểu‬‭rõ‬‭nhất‬‭và‬
‭thâm‬ ‭nhập‬‭được‬‭vào‬‭nội‬‭tàng‬‭của‬‭văn‬‭hóa‬‭vùng‬‭thì‬‭sẽ‬‭có‬‭một‬‭cách‬‭tiếp‬‭cận‬‭nghiên‬
‭cứu‬ ‭điền‬ ‭dã‬ ‭văn‬ ‭học‬ ‭dân‬ ‭gian‬ ‭đó‬‭là‬‭quan‬‭sát,‬‭tham‬‭dự.‬‭Ta‬‭lấy‬‭ví‬‭dụ‬‭ngay‬‭ở‬‭truyền‬
‭thống‬‭tín‬‭ngưỡng‬‭của‬‭dân‬‭tộc‬‭ta‬‭như‬‭lễ‬‭rước‬‭kiệu‬‭ở‬‭các‬‭Đình,‬‭Đền‬‭mỗi‬‭nơi‬‭có‬‭cách‬
‭thực‬ ‭hành‬ ‭nghi‬ ‭lễ‬ ‭cũng‬ ‭như‬‭tổ‬‭chức‬‭lễ‬‭hội‬‭khác‬‭nhau.‬‭Vì‬‭vậy‬‭quan‬‭sát‬‭và‬‭tham‬‭dự‬
‭cũng‬‭sẽ‬‭được‬‭chia‬‭nhỏ‬‭hơn‬‭để‬‭phù‬‭hợp‬‭với‬‭từng‬‭phương‬‭diện‬‭mà‬‭bản‬‭thân‬‭muốn‬‭tiếp‬
‭cận.‬‭Điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭thường‬‭được‬‭sử‬‭dụng‬‭ở‬‭các‬‭đề‬‭tài‬‭nghiên‬‭cứu‬‭mang‬‭tính‬‭thực‬
‭hành‬ ‭nghi‬ ‭thức,‬ ‭nghi‬ ‭lễ‬ ‭hay‬ ‭vận‬ ‭động‬ ‭hàng‬‭ngày‬‭bở‬‭vậy‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭sẽ‬‭được‬
‭chia‬‭theo‬‭hai‬‭nhánh‬‭nhỏ.‬‭Thứ‬‭nhất‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tự‬‭do‬‭và‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭thâm‬
‭nhập,‬ ‭hiểu‬ ‭cơ‬ ‭bản‬ ‭ý‬ ‭đầu‬ ‭tiên‬ ‭muốn‬ ‭nói‬ ‭tới‬ ‭việc‬ ‭tiếp‬ ‭cận‬ ‭không‬ ‭theo‬ ‭phương‬‭diện‬
‭nhất‬ ‭định‬ ‭mà‬ ‭chỉ‬ ‭ngồi‬ ‭giả‬ ‭định‬ ‭một‬ ‭chỗ‬ ‭để‬ ‭quan‬ ‭sát‬ ‭những‬ ‭sự‬ ‭thay‬ ‭đổi‬ ‭của‬ ‭con‬
‭người,‬‭nghi‬‭lễ‬‭cũng‬‭như‬‭nhiều‬‭yếu‬‭tố‬‭khác‬‭đang‬‭diễn‬‭ra.‬‭Ví‬‭dụ‬‭khi‬‭quan‬‭sát‬‭một‬‭nghi‬
‭thức‬‭đánh‬‭trơng‬‭qn‬‭của‬‭người‬‭dân‬‭vùng‬‭Quốc‬‭Oai‬‭khi‬‭áp‬‭dụng‬‭phương‬‭pháp‬‭điền‬
‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭thì‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭lúc‬‭này‬‭cần‬‭chọn‬‭một‬‭nơi‬‭thuận‬‭lợi‬‭có‬‭tầm‬‭quan‬‭sát‬
‭tốt‬‭nhất‬‭bao‬‭qt‬‭quang‬‭cảnh‬‭của‬‭một‬‭vục‬‭thực‬‭thi‬‭nghi‬‭thức‬‭lễ‬‭hội.‬‭Để‬‭từ‬‭đó‬‭người‬
‭nghiên‬‭cứu‬‭sẽ‬‭qua‬‭sát‬‭khơng‬‭gian,‬‭thời‬‭gian,‬‭hành‬‭động,‬‭các‬‭bước,…‬‭và‬‭kết‬‭quả‬‭thu‬
‭được‬ ‭là‬ ‭một‬ ‭hệ‬ ‭thống‬ ‭ngơn‬ ‭ngữ‬‭dân‬‭gian‬‭đang‬‭được‬‭sử‬‭dụng‬‭vào‬‭việc‬‭diễn‬‭xướng‬
‭nghi‬ ‭thức‬ ‭lâu‬‭đời‬‭đó‬‭là‬‭đánh‬‭trống‬‭qn.‬‭Cịn‬‭đối‬‭với‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự‬‭thì‬
‭bản‬‭thân‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭sẽ‬‭phải‬‭trực‬‭tiếp‬‭tham‬‭dự‬‭và‬‭trải‬‭nghiệm‬‭nghi‬‭thức,‬‭nghi‬
‭lễ‬ ‭thậm‬ ‭chí‬ ‭học‬ ‭theo‬ ‭cách‬ ‭của‬ ‭người‬ ‭bản‬ ‭địa‬ ‭để‬ ‭hiểu‬ ‭được‬‭tồn‬‭bộ‬‭các‬‭bước‬‭thực‬
‭hành‬‭nghi‬‭lễ.‬‭Ví‬‭dụ‬‭nếu‬‭ta‬‭muốn‬‭nghiên‬‭cứu‬‭điền‬‭dã‬‭về‬‭lối‬‭diễn‬‭xướng‬‭của‬‭liền‬‭anh‬
‭liền‬‭chị‬‭thơng‬‭quan‬‭làn‬‭điệu‬‭dân‬‭ca‬‭quan‬‭họ‬‭thì‬‭bản‬‭thân‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭cần‬‭tham‬
‭gia‬ ‭học‬ ‭hát,‬ ‭tham‬ ‭gia‬ ‭lắng‬ ‭nghe‬ ‭và‬ ‭cảm‬ ‭thấu‬ ‭hơn‬ ‭thế‬ ‭cách‬ ‭mặc‬ ‭trang‬ ‭phục‬ ‭và‬ ‭đi‬
‭đứng‬ ‭cũng‬ ‭sẽ‬‭tham‬‭dự‬‭để‬‭có‬‭cái‬‭nhìn‬‭sâu‬‭nhất‬‭về‬‭vấn‬‭đề‬‭đó.‬‭Đối‬‭với‬‭điền‬‭dã‬‭tham‬


‭dự‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭nghiễm‬‭nhiên‬‭sẽ‬‭được‬‭phỏng‬‭vấn‬‭và‬‭thu‬‭thập‬‭tư‬‭liệu‬‭phản‬‭hồi‬
‭mang‬‭tính‬‭cá‬‭nhân‬‭để‬‭lưu‬‭lại‬‭làm‬‭minh‬‭chứng‬‭cho‬‭kết‬‭quả‬‭nghiên‬‭cứu.‬‭So‬‭với‬‭điền‬
‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭thì‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự‬‭có‬‭phần‬‭sâu‬‭hơn,‬‭nắm‬‭bắt‬‭được‬‭cơ‬‭bản‬‭đầy‬
‭đủ‬ ‭thơng‬ ‭tin‬ ‭hơn‬‭có‬‭thể‬‭lập‬‭bảng‬‭thống‬‭kê‬‭hoặc‬‭sơ‬‭đồ‬‭hoặc‬‭bảng‬‭biểu‬‭rất‬‭đơn‬‭giản‬

‭khi‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭áp‬‭dụng‬‭phương‬‭pháp‬‭này.‬‭Nhưng‬‭phương‬‭pháp‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬
‭sát‬‭tự‬‭do‬‭thì‬‭sẽ‬‭có‬‭thể‬‭kết‬‭luận‬‭được‬‭tổng‬‭quan‬‭và‬‭có‬‭cái‬‭nhìn‬‭bao‬‭qt‬‭nhất‬‭về‬‭thực‬
‭thể‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭đang‬ ‭xảy‬ ‭ra.‬ ‭Bởi‬ ‭vậy‬ ‭khi‬ ‭nghiên‬ ‭cứu‬‭điền‬‭dã‬‭về‬‭văn‬‭hố,‬‭văn‬‭học‬
‭dân‬‭gian‬‭bản‬‭thân‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭cần‬‭vận‬‭dụng‬‭linh‬‭hoạt‬‭các‬‭phương‬‭pháp‬‭để‬‭khi‬
‭cần‬‭sẽ‬‭có‬‭cái‬‭nhìn‬‭tổng‬‭qt‬‭nhất‬‭và‬‭khi‬‭muốn‬‭hiểu‬‭cũng‬‭sẽ‬‭có‬‭cái‬‭nhìn‬‭sâu‬‭nhất‬‭về‬
‭một‬‭hiện‬‭tượng‬‭diễn‬‭xướng‬‭dân‬‭gian‬‭nào‬‭đó.‬‭Ví‬‭dụ‬‭tổng‬‭qt‬‭nhất‬‭khi‬‭áp‬‭dụng‬‭đan‬
‭xen‬ ‭cả‬ ‭hai‬ ‭phương‬ ‭pháp‬ ‭nghiên‬ ‭cứu‬ ‭điền‬ ‭dã‬ ‭quan‬ ‭sát‬ ‭tự‬ ‭do‬ ‭và‬ ‭quan‬ ‭sát‬ ‭tham‬‭dự,‬
‭Chùa‬‭Thầy‬‭–‬‭Quốc‬‭Oai‬‭vẫn‬‭được‬‭mọi‬‭người‬‭nhắc‬‭tới‬‭rất‬‭nhiều‬‭như‬‭một‬‭nơi‬‭văn‬‭hố‬
‭đồ‬‭sộ‬‭của‬‭mảnh‬‭đất‬‭xứ‬‭Đồi.‬‭Ở‬‭nơi‬‭đây‬‭hằng‬‭năm‬‭cứ‬‭ngày‬‭mùng‬‭5‬‭tháng‬‭3‬‭âm‬‭lịch‬
‭hội‬‭chùa‬‭Thầy‬‭sẽ‬‭một‬‭lần‬‭nữa‬‭được‬‭tái‬‭xuất‬‭hiện‬‭với‬‭nhiều‬‭nghi‬‭thức‬‭của‬‭một‬‭lễ‬‭hội‬
‭khác‬‭nhau.‬‭Ở‬‭đâu‬‭ta‬‭áp‬‭dụng‬‭phương‬‭pháp‬‭quan‬‭sát‬‭điền‬‭dã‬‭tự‬‭do‬‭vào‬‭việc‬‭đánh‬‭giá‬
‭tổng‬ ‭quan‬ ‭các‬ ‭nghi‬ ‭lễ‬ ‭sẽ‬ ‭xuất‬ ‭hiện‬ ‭ở‬ ‭lễ‬ ‭hội,‬ ‭đánh‬ ‭giá‬‭được‬‭con‬‭người‬‭tham‬‭dự‬‭và‬
‭tổng‬‭số‬‭người‬‭tham‬‭gia‬‭trực‬‭tiếp‬‭vào‬‭thực‬‭hành‬‭nghi‬‭lễ.‬‭Cịn‬‭đối‬‭với‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬
‭tham‬‭dự‬‭thì‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭sẽ‬‭trực‬‭tiếp‬‭tham‬‭gia‬‭vào‬‭lễ‬‭cúng‬‭Phật‬‭đây‬‭là‬‭nghi‬‭lễ‬
‭mang‬‭nghi‬‭thức‬‭đậm‬‭chất‬‭tơn‬‭giáo‬‭khi‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭tham‬‭gia‬‭trực‬‭tiếp‬‭vào‬‭việc‬
‭quan‬ ‭sát‬ ‭cụ‬ ‭thể‬ ‭một‬ ‭nghi‬ ‭lễ‬ ‭thậm‬‭chí‬‭trực‬‭tiếp‬‭tham‬‭gia‬‭thì‬‭sẽ‬‭có‬‭được‬‭kết‬‭luận‬‭về‬
‭các‬‭tiêu‬‭đề‬‭nhất‬‭định‬‭ở‬‭đây‬‭là‬‭hiểu‬‭được‬‭các‬‭bước‬‭tổ‬‭chức‬‭và‬‭cách‬‭chọn‬‭người‬‭tham‬
‭gia‬ ‭vào‬ ‭nghi‬ ‭lễ‬ ‭cúng‬ ‭Phật‬ ‭này.‬ ‭Hoặc‬ ‭lễ‬ ‭tắm‬ ‭cho‬ ‭Phật‬‭cũng‬‭sẽ‬‭có‬‭những‬‭ai‬‭độ‬‭tuổi‬
‭bao‬ ‭nhiêu‬ ‭được‬ ‭tham‬ ‭dự,‬ ‭những‬ ‭người‬‭như‬‭thế‬‭nào‬‭sẽ‬‭khơng‬‭được‬‭phép‬‭bước‬‭qua‬
‭ranh‬‭giới‬‭cửa‬‭để‬‭tiến‬‭vào‬‭cung‬‭cấm.‬‭Khi‬‭tiến‬‭hành‬‭lễ‬‭rước‬‭nước‬‭đây‬‭là‬‭lúc‬‭quy‬‭tụ‬‭đủ‬
‭rất‬‭đơng‬‭người‬‭dân‬‭tham‬‭gia‬‭nếu‬‭sử‬‭dụng‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tự‬‭do‬‭ta‬‭thu‬‭được‬‭tỉ‬‭lệ‬‭độ‬
‭tuổi‬‭người‬‭tham‬‭gia‬‭nghi‬‭lễ‬‭này‬‭và‬‭số‬‭nhiều‬‭là‬‭nam‬‭thanh‬‭niên‬‭từ‬‭15-25‬‭tuổi.‬‭Nhưng‬
‭khi‬‭lễ‬‭rước‬‭nước‬‭bắt‬‭đầu‬‭thi‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭có‬‭thể‬‭di‬‭chuyển‬‭để‬‭tiếp‬‭cận‬‭với‬‭điền‬
‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự‬‭bởi‬‭như‬‭vậy‬‭ta‬‭sẽ‬‭hiểu‬‭được‬‭cách‬‭lấy‬‭nước,‬‭ai‬‭sẽ‬‭là‬‭người‬‭lấy‬‭và‬
‭khi‬ ‭vào‬ ‭cấm‬ ‭cung‬ ‭cửa‬ ‭phật‬ ‭thì‬ ‭ai‬ ‭phụ‬‭trách‬‭thay‬‭nước‬‭các‬‭bước‬‭thay‬‭nước‬‭diễn‬‭ra‬
‭như‬‭thế‬‭nào.‬‭Điều‬‭này‬‭rất‬‭cần‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự‬‭thì‬‭mới‬‭có‬‭thể‬‭hiểu‬‭được‬‭cặn‬
‭kẽ‬ ‭cịn‬ ‭nếu‬ ‭sử‬ ‭dụng‬ ‭điền‬ ‭dã‬ ‭quan‬ ‭sát‬ ‭tự‬ ‭do‬ ‭thì‬ ‭nghiễm‬‭nhiên‬‭thu‬‭lại‬‭được‬‭kết‬‭quả‬
‭mang tính chung chung và chưa đem lại hiệu quả nghiên cứu.‬

‭Quá trình diễn xướng Ca Huế - Huế‬
‭1. Khái quát về diễn xướng ca Huế‬
‭Sự‬ ‭xuất‬ ‭hiện‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭là‬ ‭một‬ ‭sáng‬ ‭tạo‬ ‭mới,‬ ‭góp‬ ‭phần‬ ‭thúc‬ ‭đẩy‬
‭dòng‬ ‭âm‬ ‭nhạc‬ ‭cổ‬ ‭truyền‬‭Huế‬‭nói‬‭riêng‬‭và‬‭Việt‬‭Nam‬‭nói‬‭chung,‬‭tạo‬‭một‬‭bước‬‭phát‬
‭triển‬ ‭của‬ ‭nghệ‬‭thuật‬‭âm‬‭nhạc‬‭truyền‬‭thống‬‭Việt‬‭Nam.‬‭Từ‬‭một‬‭số‬‭ý‬‭kiến,‬‭nhận‬‭định‬
‭của‬ ‭các‬ ‭học‬‭giả‬‭đi‬‭trước,‬‭có‬‭thể‬‭nói‬‭thời‬‭điểm‬‭hình‬‭thành‬‭và‬‭ra‬‭đời‬‭của‬‭thể‬‭loại‬‭Ca‬
‭Huế‬‭khoảng‬‭từ‬‭thế‬‭kỷ‬‭XVII‬‭đến‬‭giữa‬‭thế‬‭kỷ‬‭XVIII,‬‭đây‬‭là‬‭giai‬‭đoạn‬‭yên‬‭bình‬‭và‬‭cực‬
‭thịnh‬‭của‬‭các‬‭chúa‬‭Nguyễn.‬‭Nghệ‬‭thuật‬‭âm‬‭nhạc‬‭là‬‭thú‬‭vui‬‭dành‬‭cho‬‭giới‬‭quý‬‭tộc‬‭đã‬
‭xuất‬ ‭hiện.‬ ‭Mặc‬ ‭dù‬ ‭sử‬ ‭liệu‬ ‭đã‬ ‭đề‬ ‭cập‬ ‭đến‬ ‭những‬‭mớc‬‭son‬‭lịch‬‭sử‬‭cụ‬‭thể‬‭của‬‭di‬‭sản‬
‭nghệ‬‭thuật‬‭trùn‬‭thớng‬‭H́,‬‭nhưng‬‭H́‬‭với‬‭những‬‭thăng‬‭trầm‬‭của‬‭lịch‬‭sử,‬‭ca‬‭nhạc‬
‭H́‬‭có‬‭thể‬‭được‬‭chia‬‭thành‬‭4‬‭giai‬‭đoạn‬‭hình‬‭thành‬‭và‬‭phát‬‭triển:‬‭Giai‬‭đoạn‬‭ca‬‭Huế‬
‭hình‬‭thành,‬‭Giai‬‭đoạn‬‭ca‬‭Huế‬‭phát‬‭triển‬‭thịnh‬‭đại‬‭nhất,‬‭Giai‬‭đoạn‬‭ca‬‭Huế‬‭suy‬‭thối‬
‭từ‬‭năm‬‭1885‬‭đến‬‭trước‬‭1945,‬‭Giai‬‭đoạn‬‭ca‬‭Huế‬‭phục‬‭hưng‬‭từ‬‭1945-1954,‬‭Giai‬‭đoạn‬
‭từ‬ ‭1954‬ ‭tới‬ ‭nay.‬ ‭Như‬ ‭vậy‬ ‭ta‬ ‭thấy‬ ‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭là‬‭một‬‭thể‬‭loại‬‭nhạc‬‭dân‬‭gian‬‭thuộc‬‭vào‬
‭dịng‬‭nhạc‬‭phục‬‭vụ‬‭cung‬‭đình‬‭và‬‭các‬‭sự‬‭kiện‬‭trọng‬‭đại‬‭của‬‭triều‬‭đình.‬‭Ca‬‭Huế‬‭hiện‬
‭lên‬‭với‬‭hai‬‭điệu,‬‭điệu‬‭Nam‬‭và‬‭điệu‬‭Bắc‬‭mang‬‭sắc‬‭thái‬‭cảm‬‭xúc‬‭hồn‬‭tồn‬‭khác‬‭nhau.‬
‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭thể‬ ‭hiện‬ ‭bản‬‭chất‬‭nền‬‭văn‬‭hố‬‭lâu‬‭đời‬‭đậm‬‭chất‬‭phong‬‭kiến‬‭triều‬‭đình‬‭của‬
‭đất Huế gắn với đó là các triều đại vua tơi nhà Nguyễn.‬
‭2.‬‭Diễn‬‭xướng‬‭ca‬‭Huế‬‭có‬‭sự‬‭ảnh‬‭hưởng‬‭bởi‬‭dân‬‭ca‬‭Huế‬‭mang‬‭đậm‬‭tính‬‭dân‬
‭gian.‬
‭Như‬ ‭chúng‬ ‭ta‬ ‭đã‬ ‭biết‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭thường‬ ‭gắn‬ ‭với‬ ‭đời‬ ‭sống‬ ‭hàng‬ ‭ngày‬ ‭của‬
‭người‬ ‭dân‬ ‭và‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭cũng‬ ‭vậy.‬ ‭Dựa‬ ‭trên‬ ‭nền‬ ‭cốt‬‭là‬‭dân‬‭ca‬‭Huế,‬‭một‬‭trong‬‭những‬
‭điệu‬‭dân‬‭ca‬‭mang‬‭đậm‬‭ngôn‬‭ngữ‬‭của‬‭địa‬‭phương.‬‭Dân‬‭ca‬‭Huế‬‭cũng‬‭như‬‭dân‬‭ca‬‭Bắc‬
‭Bộ‬‭đều‬‭gắn‬‭với‬‭cuộc‬‭sống‬‭lao‬‭động‬‭sản‬‭xuất‬‭và‬‭sinh‬‭hoạt‬‭hàng‬‭ngày‬‭của‬‭người‬‭dân.‬
‭Không‬ ‭những‬ ‭thế‬ ‭dân‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭con‬ ‭mang‬ ‭tâm‬ ‭tình‬ ‭và‬ ‭tâm‬ ‭tư‬ ‭tình‬ ‭cảm‬ ‭của‬ ‭họ‬ ‭vào‬
‭trong‬ ‭sinh‬ ‭hoạt‬ ‭hàng‬ ‭ngày.‬ ‭Xưa‬ ‭kia‬ ‭ca‬ ‭Huế‬‭sinh‬‭ra‬‭chỉ‬‭phục‬‭vụ‬‭bậc‬‭vua‬‭tơi‬‭nhưng‬
‭sau‬ ‭khi‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭hồ‬ ‭mình‬ ‭vào‬ ‭cuộc‬ ‭sống‬ ‭của‬ ‭người‬ ‭dân‬ ‭Huế‬ ‭thì‬ ‭nghiễm‬ ‭nhiên‬ ‭ca‬
‭Huế‬‭trở‬‭thành‬‭một‬‭hiện‬‭tượng‬‭âm‬‭nhạc‬‭mang‬‭tính‬‭dân‬‭gian‬‭bản‬‭địa‬‭rất‬‭lớn.‬‭Ca‬‭Huế‬
‭có tổng cộng 4 làn điệu (Hò, Vè, Lý và Hầu văn).‬

‭Hò‬‭Huế:‬‭Dựa‬‭vào‬‭chức‬‭năng,‬‭ta‬‭có‬‭thể‬‭chia‬‭Hò‬‭Huế‬‭thành‬‭3‬‭loại:‬‭hò‬‭nghi‬‭lễ‬
‭(có‬‭hò‬‭đưa‬‭linh‬‭hay‬‭còn‬‭gọi‬‭là‬‭hò‬‭chèo‬‭cạn),‬‭hò‬‭sinh‬‭hoạt‬‭vui‬‭chơi‬‭(hò‬‭ru‬‭em,‬‭hò‬‭bài‬
‭thai,‬‭hò‬‭bài‬‭tiệm,‬‭hò‬‭nàng‬‭vung),hò‬‭lao‬‭động‬‭sản‬‭xuất‬‭và‬‭nghề‬‭nghiệp‬‭(hò‬‭ô,‬‭hò‬‭lơ,‬
‭hò‬‭xay‬‭lúa,‬‭hò‬‭nện‬‭hay‬‭hò‬‭hụi),‬‭hò‬‭kéo‬‭thác,‬‭hò‬‭gọi‬‭nghé,‬‭hò‬‭mái‬‭nhì‬‭hay‬‭còn‬‭gọi‬‭là‬
‭hò mái đẩy), hò giã gạo hay còn gọi là hò khoan).‬
‭Vè:‬‭Là‬‭thể‬‭loại‬‭mang‬‭tính‬‭kể‬‭chuyện‬‭có‬‭giai‬‭điệu‬‭đơn‬‭giản,‬‭mộc‬‭mạc,‬‭tiết‬‭tấu‬
‭rộn‬ ‭ràng,‬ ‭sôi‬ ‭nổi.‬ ‭Người‬ ‭ta‬ ‭có‬ ‭thể‬ ‭dùng‬ ‭vè‬ ‭để‬ ‭diễn‬ ‭tả‬ ‭những‬ ‭nội‬ ‭dung‬‭phong‬‭phú‬
‭bằng thơ hoặc truyện thơ.‬
‭Lý:‬‭vốn‬‭là‬‭những‬‭bài‬‭hát‬‭dân‬‭gian‬‭mộc‬‭mạc‬‭giản‬‭dị‬‭phản‬‭ánh‬‭tâm‬‭tư‬‭tình‬‭cảm‬
‭của‬ ‭người‬ ‭nông‬ ‭dân,‬ ‭không‬ ‭nhằm‬ ‭vào‬ ‭mục‬ ‭đích‬ ‭phục‬ ‭vụ‬‭lao‬‭động‬‭mà‬‭chủ‬‭yếu‬‭để‬
‭giãi‬‭bày‬‭tâm‬‭tư,‬‭tình‬‭cảm,‬‭tâm‬‭sự,‬‭nỗi‬‭niềm.‬‭Nội‬‭dung‬‭chủ‬‭yếu‬‭của‬‭Lý‬‭là‬‭nói‬‭về‬‭tình‬
‭yêu.‬ ‭Lý‬ ‭Huế‬ ‭được‬ ‭xem‬ ‭là‬ ‭chiếc‬ ‭cầu‬ ‭nối‬ ‭giữa‬ ‭âm‬ ‭nhạc‬ ‭dân‬ ‭gian‬ ‭và‬‭âm‬‭nhạc‬‭cung‬
‭đình của diễn xướng Ca Huế.‬
‭Hầu‬ ‭văn:‬ ‭là‬ ‭thể‬ ‭loại‬ ‭âm‬ ‭nhạc‬ ‭gắn‬ ‭với‬ ‭tín‬ ‭ngưỡng‬ ‭tôn‬ ‭giáo,‬ ‭gắn‬‭với‬‭tục‬‭thờ‬
‭Mẫu.‬ ‭Hầu‬ ‭văn‬ ‭Huế‬ ‭gồm‬ ‭nhiều‬ ‭bài‬‭bản‬‭với‬‭hệ‬‭thống‬‭làn‬‭điệu‬‭phong‬‭phú,‬‭nhiều‬‭lối‬
‭hát‬‭và‬‭quy‬‭trình‬‭nhất‬‭định‬‭là‬‭sự‬‭diễn‬‭xướng‬‭các‬‭bài‬‭văn‬‭hầu,‬‭nghĩa‬‭là‬‭hát‬‭văn‬‭hầu‬‭để‬
‭hầu‬ ‭bóng,‬ ‭để‬ ‭thỉnh‬ ‭mời‬ ‭thiên‬ ‭tiên‬ ‭thánh‬ ‭mẫu‬ ‭hay‬ ‭một‬ ‭vị‬ ‭thánh‬ ‭thần‬‭nào‬‭đó‬‭giáng‬
‭xuống‬ ‭trần,‬ ‭hóa‬ ‭thân‬ ‭vào‬ ‭“con‬ ‭đồng”‬‭để‬‭phán‬‭bảo.‬‭Như‬‭vậy‬‭ta‬‭đủ‬‭thấy‬‭sự‬‭liên‬‭đới‬
‭giữa‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭và‬ ‭dân‬ ‭ca‬‭Huế‬‭khơng‬‭những‬‭về‬‭âm‬‭điệu‬‭mà‬‭cịn‬‭là‬‭tính‬‭chất‬‭dân‬‭gian‬
‭trữ tình của đất Huế.‬
‭3. Thực hành diễn xướng ca Huế‬
‭3.1. Chủ thể thực hành diễn xướng ca Huế‬
‭Về‬‭phía‬‭giới‬‭quý‬‭tộc,‬‭cùng‬‭với‬‭những‬‭gương‬‭mặt‬‭có‬‭thể‬‭xem‬‭là‬‭kiệt‬‭xuất‬‭trong‬‭sáng‬
‭tạo‬ ‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭như‬ ‭trên,‬ ‭hoàng‬ ‭tộc‬ ‭Nguyễn‬ ‭cũng‬ ‭có‬ ‭không‬ ‭ít‬ ‭các‬ ‭vị‬ ‭hoàng‬ ‭tử,‬ ‭công‬
‭chúa‬‭giỏi‬‭về‬‭một‬‭vài‬‭thể‬‭loại‬‭nhạc‬‭cụ,‬‭như:‬‭hoàng‬‭Tử‬‭Mỹ‬‭Hòa‬‭giỏi‬‭thổi‬‭tiêu;‬‭hoàng‬
‭Tử‬ ‭Tuy‬ ‭An‬ ‭giỏi‬ ‭chơi‬ ‭Tỳ‬ ‭bà;‬ ‭công‬ ‭tử‬ ‭Tịnh‬ ‭Kỳ‬ ‭(con‬ ‭của‬ ‭Định‬ ‭Viễn‬ ‭Quận‬ ‭Công),‬
‭thông‬ ‭phán‬ ‭Tôn‬‭Thất‬‭Toại‬‭thành‬‭thạo‬‭Tỳ‬‭bà‬‭và‬‭đàn‬‭tranh;‬‭quan‬‭thị‬‭Tôn‬‭Thất‬‭Linh,‬
‭Hậu‬ ‭Chí‬ ‭giỏi‬ ‭bài‬ ‭Cổ‬ ‭Bốn‬ ‭và‬ ‭tài‬ ‭nghệ‬ ‭của‬ ‭họ‬ ‭được‬‭truyền‬‭tụng‬‭trong‬‭dân‬‭gian‬‭với‬
‭câu: “Đờn thì Hậu Chí, Hát thì Hiệu Giồ”‬

‭Phía‬‭cịn‬‭lại‬‭so‬‭với‬‭q‬‭tộc‬‭là‬‭các‬‭nghệ‬‭nhân‬‭dân‬‭gian‬‭bản‬‭thân‬‭họ‬‭được‬‭truyền‬‭tụng‬
‭và‬ ‭chỉ‬ ‭dạy‬ ‭bởi‬ ‭vậy‬ ‭họ‬ ‭nắm‬ ‭rõ‬ ‭và‬ ‭hiểu‬ ‭về‬ ‭ca‬ ‭Huế‬‭rất‬‭nhiều.‬‭Như‬‭vậy‬‭chủ‬‭thể‬‭thực‬
‭hành‬‭diễn‬‭xướng‬‭ca‬‭Huế‬‭mỗi‬‭đời‬‭vua‬‭lại‬‭có‬‭cách‬‭khác‬‭nhau‬‭để‬‭diễn‬‭xướng‬‭và‬‭thực‬
‭hành‬‭nghi‬‭lễ‬‭này.‬‭Bản‬‭thân‬‭ca‬‭Huế‬‭là‬‭một‬‭loại‬‭hình‬‭trình‬‭diễn‬‭mang‬‭tính‬‭thanh‬‭nhã,‬
‭cao sang và nhã nhặn.‬
‭3.2. Chủ đề phản ảnh của ca Huế‬
‭Phẩm‬‭tiết‬‭-‬‭bài‬‭mở‬‭đầu‬‭trong‬‭hệ‬‭thống‬‭10‬‭bài‬‭liên‬‭hoàn‬‭của‬‭ca‬‭Huế,‬‭bản‬‭chất‬‭ca‬‭Huế‬
‭được diễn ở trên thuyền với sự suất hiện của các ca nương.‬
‭“Dạo thuyền gặp lúc trăng‬
‭Nước trong ngần, một hồ băng‬
‭Làn gió rung động muôn rừng‬
‭Kìa, nước mây một vầng‬
‭Nào là người quen biết‬
‭Bóng trăng soi xa lại gần Xe mối tơ thầm‬
‭Chuông lầu, chạnh vì tình xưa‬
‭Màn loan, bướm ong lững lờ...”‬
‭Hoặc lời ca trong bài Hồ quảng nói lên suy nghĩ của con người trước tình nghĩa‬
‭thủy chung:‬
‭“‬‭Rốn ngồi lúc canh thâu‬
‭Trăng dọi trăng xế lầu‬
‭Nghĩa tình nặng vàng đá càng sâu‬
‭Đâu dám đâu tham cầu‬
‭Chuyện lo, chuyện sầu, có nhau cùng nhau‬
‭Nghĩ không nghĩ cho nhau, mặc dầu‬
‭Há sầu dạo, bên thêm trăng đợi.”‬
‭Lời ca trong bài Long ngâm đượm một sắc màu nhà Phật, luận bàn về phúc, lộc‬
‭trong đời của mỗi con người.‬
‭“‭T

‬ răm năm cõi trên đời‬


‭Người ta, đâu là cõi phúc‬
‭Khen khéo xui kẻ hèn hạ‬
‭Sang giàu, sang với giàu‬
‭Xem trên cồn bề‬
‭Càng thêm nhiều chuyện‬
‭Đau lòng, ấy cũng vì...‬
‭Chuyện chi cho bằng chuyện‬
‭Tụng kinh A di đà‬
‭Đêm như ngày hương khói‬
‭Quyết chí xin đừng quên‬
‭Ơi người, gắng công người đi.”‬
‭3.3. Thực hành diễn xướng ca Huế‬
‭-‬ ‭Thời‬ ‭gian‬ ‭tổ‬ ‭chức‬‭:‬ ‭Ca‬‭Huế‬‭là‬‭một‬‭loại‬‭nhạc‬‭có‬‭nguồn‬‭gốc‬‭của‬‭cung‬‭đình‬
‭bởi‬‭vậy‬‭nó‬‭có‬‭tính‬‭chất‬‭đặc‬‭biệt‬‭bởi‬‭vậy‬‭thời‬‭gian‬‭tổ‬‭chức‬‭của‬‭ca‬‭Huế‬‭truyền‬‭thống‬
‭cũng‬‭có‬‭đơi‬‭phần‬‭khác‬‭so‬‭với‬‭ca‬‭Huế‬‭bây‬‭giờ.‬‭Thời‬‭gian‬‭tổ‬‭chức‬‭có‬‭thể‬‭là‬‭ban‬‭đêm‬
‭hoặc‬ ‭một‬ ‭khơng‬ ‭gian‬ ‭thân‬ ‭mật‬ ‭đặc‬ ‭biệt‬ ‭nào‬ ‭đó.‬‭Ca‬‭Huế‬‭truyền‬‭thống‬‭sẽ‬‭khơng‬‭có‬
‭nhiều‬ ‭người‬ ‭tham‬ ‭gia‬ ‭thậm‬ ‭chí‬ ‭cịn‬ ‭giới‬ ‭hạn‬ ‭số‬ ‭lượng‬ ‭người‬ ‭nghe.‬ ‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭được‬
‭trình‬‭diễn‬‭vào‬‭buổi‬‭đêm‬‭–‬‭tối‬‭sẽ‬‭tăng‬‭phân‬‭kì‬‭ảo‬‭của‬‭chất‬‭ca‬‭Huế,‬‭từng‬‭nét‬‭vui‬‭buồn,‬
‭từng‬ ‭nốt‬ ‭nhạc‬ ‭là‬‭tinh‬‭hoa‬‭của‬‭nhạc‬‭và‬‭hoạ‬‭cũng‬‭đều‬‭quy‬‭tụ‬‭về‬‭khơng‬‭gian‬‭buổi‬‭tối‬
‭khi‬‭trình‬‭diễn‬‭ca‬‭Huế.‬‭Ngày‬‭nay‬‭ca‬‭Huế‬‭được‬‭diễn‬‭ở‬‭trên‬‭sơng‬‭Hương‬‭vào‬‭các‬‭buổi‬
‭tối‬ ‭như‬ ‭một‬ ‭thơng‬ ‭lệ,‬ ‭thói‬ ‭quen‬ ‭của‬ ‭các‬ ‭ca‬‭nương‬‭mỗi‬‭ngày.‬‭Ngoài‬‭ra‬‭hiện‬‭nay‬‭ca‬
‭Huế sẽ được hát ở những dịp trọng đại của kinh thành Huế.‬
‭-‬ ‭Môi‬ ‭trường‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭của‬ ‭ca‬ ‭Huế‬‭:‬ ‭Đối‬ ‭với‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭truyền‬ ‭thống‬ ‭thì‬
‭được‬‭chia‬‭về‬‭hai‬‭khơng‬‭gian‬‭mơi‬‭trường‬‭khác‬‭nhau‬‭đó‬‭là‬‭thính‬‭phịng‬‭và‬‭cung‬‭đình.‬
‭Các‬ ‭vua‬ ‭Nguyễn,‬ ‭đặc‬‭biệt‬‭là‬‭vua‬‭Minh‬‭Mạng‬‭và‬‭Tự‬‭Đức‬‭rất‬‭giỏi‬‭thi‬‭phú,‬‭thi‬‭ca‬‭và‬
‭đam‬ ‭mê‬ ‭nghệ‬ ‭thuật‬ ‭Ca‬ ‭Huế,‬ ‭hát‬ ‭tuồng.‬ ‭Chính‬ ‭bản‬ ‭thân‬ ‭các‬‭nhà‬‭vua‬‭cũng‬‭đã‬‭từng‬
‭chỉnh‬‭lý,‬‭biên‬‭soạn‬‭các‬‭vở‬‭diễn‬‭nhạc‬‭cung‬‭đình.‬‭Hoàng‬‭triều‬‭đã‬‭lập‬‭ra‬‭Viện‬‭(Ty)‬‭giáo‬

‭phường‬ ‭và‬ ‭tuyển‬ ‭mộ‬ ‭những‬ ‭người‬ ‭giỏi‬ ‭nhạc,‬ ‭hát‬ ‭hay,‬ ‭đàn‬ ‭giỏi‬ ‭trong‬ ‭nhân‬‭dân‬‭để‬


‭vào‬‭phục‬‭vụ‬‭cung‬‭đình.‬‭Đối‬‭với‬‭mơi‬‭trường‬‭thính‬‭phịng‬‭hay‬‭gọi‬‭là‬‭khơng‬‭gian‬‭thân‬
‭mật‬ ‭đặc‬ ‭biệt.‬ ‭Ngày‬ ‭xưa‬ ‭gia‬ ‭đình‬ ‭nào‬ ‭giàu‬ ‭có‬ ‭sẽ‬ ‭th‬ ‭một‬ ‭con‬ ‭đị‬ ‭để‬ ‭đón‬ ‭các‬ ‭ca‬
‭nương‬ ‭và‬ ‭dàn‬ ‭nhạc‬ ‭cụ‬ ‭lên‬ ‭thuyền‬ ‭cũng‬ ‭táu‬ ‭lại‬ ‭các‬ ‭bản‬ ‭nhạc‬ ‭làm‬ ‭nên‬ ‭bản‬ ‭sắc‬‭của‬
‭Huế.‬ ‭Hơn‬ ‭thế‬ ‭ta‬ ‭thấy‬ ‭ca‬ ‭Huế‬‭truyền‬‭thống‬‭thường‬‭được‬‭diễn‬‭ở‬‭khơng‬‭gian‬‭nhỏ‬‭để‬
‭người‬‭nghe‬‭có‬‭thể‬‭cảm‬‭được‬‭độ‬‭hay,‬‭độ‬‭sâu‬‭của‬‭ca‬‭Huế.‬‭Ở‬‭các‬‭thính‬‭phịng,‬‭các‬‭nhà‬
‭nho‬‭hoặc‬‭các‬‭quần‬‭thần‬‭sẽ‬‭ngồi‬‭đối‬‭diện‬‭hoặc‬‭gần‬‭với‬‭họ.‬‭Ranh‬‭giới‬‭tầng‬‭bậc‬‭khơng‬
‭có‬ ‭khi‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭được‬ ‭đưa‬ ‭về‬ ‭mơi‬ ‭trường‬ ‭thính‬ ‭phịng.‬ ‭Trong‬ ‭một‬ ‭khơng‬ ‭gian‬ ‭nhỏ‬
‭nhưng‬‭ngưng‬‭đọng‬‭lại‬‭tinh‬‭hoa‬‭của‬‭một‬‭thứ‬‭âm‬‭nhạc‬‭là‬‭q‬‭phái‬‭và‬‭sang‬‭trọng‬‭một‬
‭thời‬ ‭bậc‬ ‭nhất‬‭đất‬‭kinh‬‭thành‬‭Huế.‬‭Ngày‬‭nay‬‭ca‬‭Huế‬‭được‬‭cải‬‭biến‬‭hơn‬‭biểu‬‭diễn‬‭ở‬
‭mọi‬‭nơi‬‭nhưng‬‭khơng‬‭gian‬‭mà‬‭ta‬‭có‬‭thể‬‭bắt‬‭gặp‬‭ca‬‭Huế‬‭nhiều‬‭nhất‬‭trên‬‭là‬‭các‬‭buổi‬
‭tối trên sơng Hương.‬
‭-‬ ‭Đặc‬ ‭trưng‬‭ngữ‬‭điệu,‬‭ngơn‬‭từ‬‭tiếng‬‭Huế‬‭được‬‭thể‬‭hiện‬‭qua‬‭diễn‬‭xướng‬
‭ca Huế‬
‭Theo‬‭các‬‭nhà‬‭nghiên‬‭cứu‬‭về‬‭văn‬‭hố‬‭và‬‭ngơn‬‭ngữ,‬‭người‬‭dân‬‭Huế‬‭xưa‬‭nay‬‭phát‬‭âm‬
‭dựa‬‭theo‬‭tiếng‬‭gốc‬‭của‬‭người‬‭Chăm.‬‭Tiếng‬‭việt‬‭của‬‭chúng‬‭ta‬‭vốn‬‭có‬‭6‬‭thanh‬‭nhưng‬
‭qua‬‭mỗi‬‭vùng‬‭miền‬‭mà‬‭nó‬‭biến‬‭đổi‬‭đi‬‭nhiều‬‭phần.‬‭Đơn‬‭gian‬‭ta‬‭thấy‬‭trong‬‭giao‬‭tiếp‬
‭hàng‬‭ngày‬‭ngơn‬‭ngữ‬‭họ‬‭phát‬‭ra‬‭gần‬‭như‬‭chưa‬‭bao‬‭giờ‬‭đủ‬‭6‬‭thanh‬‭điệu‬‭của‬‭tiếng‬‭việt.‬
‭Vì‬‭vậy‬‭khi‬‭muốn‬‭trở‬‭thành‬‭một‬‭ca‬‭nương‬‭để‬‭hát‬‭ca‬‭Huế‬‭thì‬‭phải‬‭rèn‬‭lun‬‭để‬‭có‬‭thể‬
‭phát‬ ‭âm‬ ‭được‬ ‭đầy‬ ‭đủ‬ ‭các‬ ‭thanh‬ ‭điệu‬ ‭đó.‬ ‭Các‬ ‭ca‬ ‭nương‬ ‭gần‬‭như‬‭phải‬‭trải‬‭qua‬‭q‬
‭trình‬‭rèn‬‭luyện‬‭từ‬‭nhỏ‬‭cực‬‭khổ‬‭để‬‭có‬‭thể‬‭hát‬‭được‬‭những‬‭bài‬‭ca‬‭Huế‬‭đậm‬‭chất‬‭Huế‬
‭mà‬ ‭lại‬ ‭có‬ ‭nét‬ ‭cơ‬ ‭bản‬ ‭của‬ ‭con‬ ‭người‬ ‭đất‬ ‭Việt.‬ ‭Ngoài‬ ‭cách‬ ‭phát‬ ‭âm‬ ‭của‬ ‭những‬ ‭ca‬
‭nương‬‭trực‬‭tiếp‬‭ta‬‭cịn‬‭thấy‬‭các‬‭làn‬‭điệu‬‭hát‬‭cũng‬‭sẽ‬‭có‬‭mơ‬‭hình‬‭và‬‭cấu‬‭trúc‬‭đặc‬‭biệt.‬
‭Những‬‭làn‬‭điệu‬‭ca‬‭Huế‬‭hay‬‭nhưng‬‭khơng‬‭có‬‭niêm‬‭luật‬‭đặc‬‭biệt‬‭gị‬‭bó‬‭ca‬‭Huế.‬‭Hầu‬
‭hết‬‭những‬‭bài‬‭được‬‭ca‬‭nương‬‭sử‬‭dụng‬‭đều‬‭theo‬‭thể‬‭thơ‬‭tự‬‭do‬‭để‬‭bản‬‭thân‬‭những‬‭ca‬
‭nương‬ ‭cũng‬ ‭sẽ‬ ‭có‬ ‭sự‬ ‭thay‬ ‭đổi‬ ‭trực‬ ‭tiếp‬ ‭khi‬ ‭hát‬‭và‬‭thưởng‬‭thức‬‭ca‬‭Huế.‬‭Đây‬‭là‬‭lời‬
‭một đoạn được trích từ trong ca Huế - Tứ đại cảnh: “‬
‭Duyên thắm duyên càng đượm vì giống đa tình‬

‭Thêm nhiều ngày, mặn nồng càng xinh‬
‭Bực khuynh thành thực là tài danh‬
‭Song duyên kia đừng phụ, nào trách chi mình‬


‭Chỉ non thề nguyện cùng trời xanh‬
‭Lòng dặn lòng cho đành”‬
‭Hoặc đôi khi có sự lặp lại 2 chữ cuối câu hay giữa câu, như trong làn điệu Lưu thuỷ‬
‭– Kim tiền :‬
‭“Kể từ ngày ( từ ngày) gặp nhau‬
‭Trao lời hẹn cho vẹn vàng thau‬
‭Dây tơ mành se chặt lấy nhau‬
‭Se không đặng đem tình thương nhớ‬
‭Cảm thương người ngẫm nghĩ ba thu‬
‭Xa cách nhau đêm nằm vẫn thấy‬
‭Thấy là thấy (là thấy) chiêm bao‬
‭Biết bao lại vấn vương bên mình‬
‭Mình giật mình (giật mình) đòi cơn‬
‭Biết bao lại quan sang một đường‬
‭Tình (tình) thương tơ vương mọi đường‬
‭Xin cho trọn (cho trọn) cương thường‬
‭Ai đơn bạc thì mặc lòng ai‬
‭Xin cùng bạn (cùng bạn) trúc mai‬
‭Trăm năm lâu dài”‬
‭-‬ ‭Âm‬ ‭nhạc‬ ‭và‬ ‭giai‬ ‭điệu‬ ‭trong‬ ‭ca‬ ‭Huế:‬ ‭Những‬ ‭bài‬ ‭bản‬ ‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭phần‬ ‭lớn‬
‭được‬ ‭chia‬ ‭thành‬ ‭hai‬ ‭hệ‬ ‭thống‬ ‭điệu‬ ‭thức‬ ‭chính‬ ‭là‬ ‭điệu‬ ‭Bắc‬‭và‬‭điệu‬‭Nam.‬‭Trong‬‭số‬
‭những‬ ‭bài‬ ‭bản‬ ‭của‬ ‭Ca‬ ‭Huế,‬ ‭ngoài‬ ‭những‬ ‭bài‬ ‭thuộc‬‭hệ‬‭thống‬‭điệu‬‭Bắc,‬‭như:‬‭Mười‬
‭bài‬ ‭liên‬ ‭hoàn,‬ ‭Lưu‬ ‭thuỷ,‬ ‭Cổ‬ ‭bản,‬ ‭Lộng‬ ‭điệpvà‬ ‭những‬ ‭bản‬ ‭thuộc‬ ‭điệu‬ ‭Nam,‬ ‭như:‬
‭Nam‬ ‭bình,‬ ‭Nam‬ ‭ai‬‭thì‬‭còn‬‭có‬‭một‬‭số‬‭bài‬‭bản‬‭hỗn‬‭hợp‬‭lưỡng‬‭tính,‬‭vừa‬‭có‬‭buồn,‬‭lại‬
‭vừa‬‭có‬‭vui‬‭trong‬‭đường‬‭nét‬‭âm‬‭nhạc,‬‭như:‬‭Nam‬‭xuân,‬‭Long‬‭ngâm,‬‭Phú‬‭lục.‬‭Các‬‭bài‬

‭bản‬ ‭thuộc‬‭điệu‬‭Bắc,‬‭mười‬‭bài‬‭liên‬‭hoàn:‬‭Tức‬‭mười‬‭bài‬‭ca‬‭liên‬‭tục‬‭nới‬‭tiếp‬‭nhau‬‭và‬
‭có‬ ‭nhiều‬ ‭cách‬ ‭gọi‬‭khác‬‭nhau,‬‭như:‬‭mười‬‭bài‬‭ngự,‬‭mười‬‭bản‬‭Tàu,‬‭hay‬‭Liên‬‭bộ‬‭thập‬
‭chương.Trong‬‭đó,‬‭tên‬‭gọi‬‭mười‬‭bản‬‭Tàu‬‭hiện‬‭còn‬‭có‬‭nhiều‬‭ý‬‭kiến‬‭chưa‬‭thớng‬‭nhất.‬
‭Các‬‭bài‬‭thuộc‬‭miền‬‭Nam‬‭có‬‭thể‬‭kể‬‭tới‬‭như‬‭Nam‬‭ai‬‭đây‬‭là‬‭điệu‬‭ca‬‭rất‬‭cổ‬‭nói‬‭với‬‭sự‬‭u‬
‭buồn‬‭của‬‭người‬‭biểu‬‭diễn‬‭muốn‬‭nói‬‭tới‬‭người‬‭nghe.‬‭Nam‬‭Bình‬‭có‬‭thể‬‭gọi‬‭là‬‭bài‬‭xưa‬
‭và‬‭cổ‬‭nhất‬‭của‬‭ca‬‭Huế‬‭bài‬‭này‬‭lấy‬‭tích‬‭từ‬‭việc‬‭Huyền‬‭Trân‬‭cơng‬‭chúa‬‭đi‬‭sang‬‭chiêm‬
‭quốc‬ ‭để‬ ‭làm‬ ‭vợ‬ ‭và‬ ‭bản‬ ‭thân‬ ‭nàng‬‭đi‬‭để‬‭vị‬‭sự‬‭an‬‭lịng‬‭của‬‭nước‬‭nhà.‬‭Để‬‭duy‬‭trì‬‭sự‬
‭hồ‬ ‭bình‬ ‭cua‬ ‭đất‬ ‭nước‬ ‭cho‬ ‭nên‬ ‭khi‬ ‭đi‬ ‭trâm‬‭trạng‬‭cơng‬‭chúa‬‭bối‬‭rối‬‭và‬‭đặt‬‭là‬‭Nam‬
‭Bình‬‭từ‬‭đó‬‭mỗi‬‭khi‬‭con‬‭người‬‭ta‬‭buồn‬‭bế‬‭tắc‬‭hay‬‭có‬‭những‬‭điều‬‭gì‬‭đó‬‭bức‬‭bối‬‭thì‬‭họ‬
‭sẽ‬ ‭thưởng‬ ‭thức‬ ‭khúc‬ ‭đoạn‬ ‭Nam‬ ‭Bình‬ ‭trong‬ ‭ca‬ ‭Huế.‬‭Đối‬‭với‬‭giai‬‭điệu‬‭của‬‭ca‬‭Huế,‬
‭như‬ ‭ra‬ ‭biết‬ ‭giai‬ ‭điệu‬ ‭là‬ ‭hồn‬ ‭của‬‭cả‬‭một‬‭khúc‬‭nhạc‬‭đó‬‭trong‬‭âm‬‭điệu‬‭có‬‭các‬‭nốt‬‭cơ‬
‭bản‬‭của‬‭nhạc‬‭thì‬‭gắn‬‭với‬‭đó‬‭ca‬‭Huế‬‭có‬‭cấu‬‭trúc‬‭tương‬‭xứng‬‭như‬‭vậy.‬‭Hị,‬‭xự,‬‭sang,‬
‭xế,‬‭cống‬‭đây‬‭là‬‭5‬‭âm‬‭vực‬‭cho‬‭đủ‬‭của‬‭nhạc‬‭lí‬‭Việt‬‭Nam‬‭trong‬‭đó‬‭có‬‭cả‬‭ca‬‭Huế.‬‭Giai‬
‭điệu‬ ‭của‬ ‭đa‬ ‭sớ‬ ‭những‬ ‭bài‬ ‭bản‬ ‭ca‬ ‭Huế,‬ ‭được‬ ‭tiến‬ ‭hành‬ ‭trong‬ ‭giới‬‭hạn‬‭âm‬‭vực‬‭một‬
‭quãng‬ ‭8,‬ ‭các‬ ‭âm‬‭vượt‬‭ra‬‭ngoài,‬‭thường‬‭chỉ‬‭giữ‬‭chức‬‭năng‬‭tô‬‭điểm,‬‭lún‬‭láy,‬‭hoặc‬
‭đưa‬‭hơi.‬‭Phần‬‭lớn‬‭ca‬‭Huế‬‭được‬‭biểu‬‭diễn‬‭thì‬‭thuộc‬‭điệu‬‭Bắc‬‭tất‬‭cả‬‭đều‬‭có‬‭giai‬‭điệu‬
‭nhẹ‬ ‭nhàng,‬ ‭thanh‬ ‭thốt‬ ‭mang‬ ‭đậm‬ ‭chất‬ ‭Huế.‬‭Từng‬‭khúc‬‭chuyển‬‭trong‬‭các‬‭bài‬‭giai‬
‭điệu‬‭sẽ‬‭thay‬‭đổi.‬‭Có‬‭đoạn‬‭đầu‬‭khi‬‭các‬‭ca‬‭nương‬‭bắt‬‭đầu‬‭biểu‬‭diễn‬‭thì‬‭giai‬‭điệu‬‭mang‬
‭tính‬‭nhanh‬‭và‬‭tạo‬‭khơng‬‭khí‬‭sau‬‭đó‬‭dần‬‭dần‬‭các‬‭bài‬‭sẽ‬‭thay‬‭đổi‬‭để‬‭tới‬‭bài‬‭thứ‬‭mười‬
‭sẽ lắng đọng lại một thứ cảm xúc rất đặc biệt khi xe.‬
‭-‬‭Hát‬‭trong‬‭diễn‬‭xướng‬‭ca‬‭Huế:‬‭Nghệ‬‭thuật‬‭Ca‬‭Huế‬‭đòi‬‭hỏi‬‭ở‬‭người‬‭ca‬‭có‬
‭những‬‭kỹ‬‭thuật‬‭nhất‬‭định.Không‬‭ai‬‭có‬‭thể‬‭hát‬‭được‬‭Ca‬‭Huế‬‭nếu‬‭không‬‭trải‬‭qua‬‭quá‬
‭trình‬ ‭học‬ ‭hỏi‬ ‭và‬ ‭rèn‬ ‭luyện‬ ‭về‬ ‭kỹ‬ ‭thuật‬ ‭cũng‬ ‭như‬ ‭bài‬ ‭bản‬ ‭của‬‭Ca‬‭Huế.‬‭Thường‬‭thì‬
‭những‬‭người‬‭có‬‭giọng‬‭khoẻ,‬‭chất‬‭giọng‬‭trầm,‬‭ấm,‬‭vang‬‭rất‬‭thích‬‭hợp‬‭cho‬‭lối‬‭Ca‬‭Huế‬
‭nhưng‬ ‭điều‬ ‭quan‬ ‭trọng‬ ‭đòi‬ ‭hỏi‬ ‭phải‬ ‭có‬ ‭cách‬ ‭phát‬ ‭âm,‬‭nhả‬‭chữ,‬‭rõ‬‭lời‬‭(không‬‭ńt‬
‭chữ).‬‭Về‬‭bản‬‭chất‬‭các‬‭kỹ‬‭thuật‬‭để‬‭biểu‬‭diễn‬‭ca‬‭Huế‬‭rất‬‭khó‬‭vì‬‭vốn‬‭ca‬‭Huế‬‭ln‬‭địi‬
‭hỏi‬‭sự‬‭bài‬‭bản‬‭đến‬‭tuyệt‬‭đối.‬‭Khi‬‭hát‬‭ca‬‭nương‬‭càng‬‭nhiều‬‭kinh‬‭nghiệm‬‭luyến‬‭láy‬‭và‬
‭rung‬ ‭tiếng‬ ‭càng‬ ‭hay,‬ ‭đây‬‭là‬‭một‬‭trong‬‭những‬‭kỹ‬‭thuật‬‭đặc‬‭biệt‬‭để‬‭đánh‬‭giá‬‭về‬‭chât‬

‭giọng‬‭của‬‭ca‬‭nương‬‭khi‬‭họ‬‭tham‬‭gia‬‭diễn‬‭xướng.‬‭Hơn‬‭thế‬‭trong‬‭khi‬‭hát‬‭ca‬‭Huế‬‭tiếng‬
‭đệm‬ ‭cũng‬ ‭được‬ ‭đưa‬ ‭vào‬ ‭và‬ ‭nó‬ ‭tạo‬‭ra‬‭sự‬‭hồ‬‭quyện‬‭đặc‬‭biệt‬‭của‬‭nó‬‭trong‬‭sáng‬‭tạo‬
‭nghệ thuật dân gian.‬


‭-‬ ‭Đàn‬ ‭trong‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭ca‬ ‭Huế‬‭:‬ ‭Trong‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬‭Ca‬‭Huế,‬‭mỗi‬‭nhạc‬‭cụ‬
‭đều‬‭có‬‭những‬‭kỹ‬‭thuật‬‭diễn‬‭tấu‬‭khác‬‭nhau‬‭như:‬‭rung,‬‭vỗ,‬‭vuốt,‬‭luyến,‬‭láy,‬‭nhấn‬‭nhá‬
‭nhưng‬ ‭điểm‬ ‭chung‬ ‭nhất‬ ‭trong‬ ‭kỹ‬ ‭thuật‬ ‭chơi‬‭nhạc‬‭để‬‭tạo‬‭phong‬‭cách‬‭Ca‬‭Huế‬‭đó‬‭là‬
‭rung‬ ‭và‬ ‭nhấn.‬ ‭Mỗi‬ ‭bài‬ ‭đàn‬ ‭trong‬ ‭Ca‬ ‭Huế‬ ‭có‬ ‭mỗi‬ ‭cách‬ ‭nhấn‬ ‭nhá‬ ‭riêng‬ ‭biệt‬‭và‬‭nốt‬
‭nhấn‬‭mạnh‬‭hay‬‭nhẹ,‬‭sâu‬‭hay‬‭cạn‬‭tuỳ‬‭thuộc‬‭vào‬‭khả‬‭năng‬‭và‬‭cảm‬‭xúc‬‭thẩm‬‭mỹ‬‭của‬
‭người‬ ‭đàn.‬ ‭Các‬ ‭nhạc‬ ‭cụ‬ ‭được‬ ‭sử‬ ‭dụng‬ ‭trong‬ ‭các‬ ‭buổi‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭đó‬ ‭là:‬
‭tranh,‬ ‭nhị,‬ ‭tuỳ‬ ‭bà,‬ ‭bầu,‬‭nguyệt‬‭cùng‬‭với‬‭đó‬‭là‬‭giọng‬‭của‬‭ca‬‭nương‬‭khơng‬‭gian‬‭mơi‬
‭trường‬ ‭đặc‬ ‭biệt‬ ‭tất‬ ‭cả‬ ‭chuẩn‬ ‭bị‬ ‭cho‬ ‭diễn‬ ‭tấu‬ ‭đầy‬ ‭cảm‬ ‭xúc‬ ‭của‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭trên‬ ‭sông‬
‭Hương.‬ ‭Trong‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭Ca‬ ‭Huế,‬ ‭mỗi‬ ‭nhạc‬ ‭cụ‬ ‭đều‬ ‭có‬ ‭những‬ ‭kỹ‬ ‭thuật‬ ‭diễn‬ ‭tấu‬
‭khác‬ ‭nhau‬ ‭như:‬ ‭rung,‬ ‭vỗ,‬ ‭vuốt,‬ ‭luyến,‬‭láy,‬‭nhấn‬‭nhá‬‭nhưng‬‭điểm‬‭chung‬‭nhất‬‭trong‬
‭kỹ‬‭thuật‬‭chơi‬‭nhạc‬‭để‬‭tạo‬‭phong‬‭cách‬‭Ca‬‭Huế‬‭đó‬‭là‬‭rung‬‭và‬‭nhấn.‬‭Mỗi‬‭bài‬‭đàn‬‭trong‬
‭Ca‬‭Huế‬‭có‬‭mỗi‬‭cách‬‭nhấn‬‭nhá‬‭riêng‬‭biệt‬‭và‬‭nốt‬‭nhấn‬‭mạnh‬‭hay‬‭nhẹ,‬‭sâu‬‭hay‬‭cạn‬‭tuỳ‬
‭thuộc‬‭vào‬‭khả‬‭năng‬‭và‬‭cảm‬‭xúc‬‭thẩm‬‭mỹ‬‭của‬‭người‬‭đàn.‬‭Trong‬‭ca‬‭Huế‬‭ta‬‭sẽ‬‭bắt‬‭gặp‬
‭các‬ ‭cấu‬ ‭trúc‬ ‭biểu‬ ‭diễn‬ ‭điển‬ ‭hình‬ ‭như‬ ‭sau:‬ ‭Hồ‬ ‭tấu‬ ‭sự‬ ‭kết‬ ‭hợp‬ ‭của‬‭3‬‭loại‬‭nhạc‬‭cụ,‬
‭Ngũ‬‭tuyệt‬‭là‬‭sự‬‭hồ‬‭tấu‬‭của‬‭5‬‭loại‬‭nhạc‬‭cụ,‬‭Lục‬‭tuyệt‬‭là‬‭sự‬‭hồ‬‭tấu‬‭của‬‭6‬‭loại‬‭nhạc‬
‭cụ.‬‭Mỗi‬‭khơng‬‭gian‬‭mỗi‬‭u‬‭cầu‬‭khác‬‭nhau‬‭sẽ‬‭được‬‭biểu‬‭diễn‬‭hồ‬‭tấu‬‭một‬‭cách‬‭khác‬
‭nhau.‬‭Ngày‬‭nay‬‭khi‬‭các‬‭đồn‬‭ca‬‭Huế‬‭biểu‬‭diễn‬‭trên‬‭thuyền‬‭trong‬‭buổi‬‭tối‬‭sẽ‬‭là‬‭hồ‬
‭tấu‬ ‭với‬ ‭ba‬ ‭loại‬ ‭nhạc‬ ‭cụ‬ ‭cơ‬ ‭bản.‬‭Cùng‬‭với‬‭đó‬‭là‬‭âm‬‭thanh‬‭gõ‬‭đệm‬‭của‬‭ca‬‭nương‬‭từ‬
‭đấy nhạc điệu của ca Huế được hình thành.‬
‭-‬ ‭Trang‬ ‭phục‬ ‭biểu‬ ‭diễn‬ ‭khi‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭ca‬ ‭Huế:‬ ‭Đối‬ ‭với‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭ca‬
‭Huế‬ ‭trang‬ ‭phục‬ ‭đóng‬ ‭vai‬ ‭trị‬ ‭quyết‬ ‭định‬ ‭thứ‬ ‭yếu‬ ‭nhưng‬ ‭vơ‬ ‭cùng‬ ‭quan‬‭trọng‬‭trong‬
‭những‬‭buổi‬‭hồ‬‭tấu.‬‭Nhạc‬‭cơng‬‭Nam‬‭có‬‭xu‬‭hướng‬‭màu‬‭áo‬‭dài‬‭sẫm‬‭màu‬‭và‬‭đội‬‭khăn‬
‭xếp.‬ ‭Trang‬ ‭phục‬ ‭của‬ ‭nữ‬ ‭thì‬ ‭được‬ ‭biến‬ ‭đổi‬ ‭tùy‬ ‭theo‬ ‭địa‬ ‭điểm‬ ‭hoặc‬ ‭tùy‬ ‭theo‬ ‭mơi‬
‭trường‬‭diễn‬‭xướng‬‭và‬‭thời‬‭tiết.‬‭Áo‬‭dài‬‭nữ‬‭thì‬‭ta‬‭khơng‬‭q‬‭dài‬‭giữa‬‭đơi‬‭áo‬‭có‬‭nét‬‭xẻ‬
‭cao‬‭để‬‭tơ‬‭đậm‬‭dáng‬‭người‬‭cũng‬‭như‬‭cách‬‭cầm‬‭nhạc‬‭cụ.‬‭Phần‬‭dưới‬‭thường‬‭sẽ‬‭có‬‭đai‬

‭để‬ ‭thắt‬ ‭lưng‬ ‭ong‬‭tránh‬‭quần‬‭áo‬‭bị‬‭bay‬‭hoặc‬‭thùng‬‭khi‬‭gặp‬‭gió.‬‭Về‬‭màu‬‭sắc‬‭thường‬
‭thì‬‭thường‬‭có‬‭thể‬‭là‬‭màu‬‭đen‬‭tuyền‬‭hoặc‬‭màu‬‭tối‬‭cũng‬‭có‬‭khi‬‭là‬‭màu‬‭nhạt‬‭như‬‭xanh‬
‭trời,‬‭hồng‬‭phấn‬‭và‬‭tím‬‭nhạt.‬‭Nếu‬‭áo‬‭dài‬‭có‬‭điểm‬‭hoa‬‭thì‬‭mỗi‬‭nhạc‬‭cơng‬‭nữ‬‭thường‬‭sẽ‬
‭có‬‭một‬‭đố‬‭hoa‬‭cịn‬‭các‬‭ca‬‭nương‬‭cũng‬‭vậy‬‭kích‬‭thước‬‭đóa‬‭hoa‬‭phụ‬‭thuộc‬‭vào‬‭người‬
‭hát‬‭chính‬‭hát‬‭phụ‬‭thường‬‭thì‬‭hồ‬‭tấu‬‭ba‬‭nhạc‬‭cụ‬‭sẽ‬‭có‬‭2‬‭–‬‭3‬‭ca‬‭nương‬‭và‬‭sẽ‬‭có‬‭1‬‭ca‬
‭nương‬‭mặc‬‭áo‬‭khác‬‭màu‬‭đảm‬‭nhiệm‬‭các‬‭khúc‬‭nhạc‬‭quan‬‭trọng‬‭như‬‭Lục‬‭Thuỷ‬‭-‬‭Kim‬
‭tiền.‬‭Đối‬‭với‬‭quần‬‭đi‬‭đơi‬‭với‬‭áo‬‭dài‬‭thì‬‭nam‬‭thường‬‭mặc‬‭quần‬‭tối‬‭màu‬‭đen‬‭hoặc‬‭tối‬


‭màu‬ ‭hẳn,‬ ‭đối‬ ‭với‬ ‭nữ‬ ‭thì‬ ‭thường‬ ‭là‬ ‭cả‬‭một‬‭bộ‬‭đồng‬‭màu.‬‭Tuy‬‭trang‬‭phục‬‭biểu‬‭diễn‬
‭đơn‬‭giản‬‭nhưng‬‭các‬‭tạo‬‭hình‬‭từ‬‭tóc,‬‭mặt‬‭và‬‭cả‬‭dáng‬‭đi‬‭của‬‭đồn‬‭hồ‬‭tấu‬‭bao‬‭gồm‬‭cả‬
‭ca‬‭nương‬‭ln‬‭chuẩn‬‭chỉnh.‬‭Màu‬‭sắc‬‭trang‬‭phục‬‭cùng‬‭với‬‭đó‬‭là‬‭các‬‭trang‬‭phục‬‭cách‬
‭tân‬‭cũng‬‭dần‬‭được‬‭đưa‬‭vào‬‭phát‬‭triển‬‭ca‬‭Huế‬‭như‬‭một‬‭nét‬‭văn‬‭hố‬‭đặc‬‭biệt‬‭cần‬‭lưu‬
‭truyền để tiếp nối.‬

‭KẾT LUẬN‬
‭Như‬ ‭vậy‬ ‭với‬ ‭một‬ ‭ít‬ ‭thơng‬ ‭tin‬ ‭cung‬ ‭cấp‬ ‭về‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát‬‭tham‬‭dự‬‭-‬‭Diễn‬
‭xướng‬ ‭ca‬ ‭Huế,‬ ‭người‬ ‭nghiên‬ ‭cứu‬ ‭sẽ‬ ‭hiểu‬ ‭được‬ ‭ý‬ ‭nghĩa‬ ‭cơ‬ ‭bản‬ ‭của‬ ‭phương‬ ‭pháp‬
‭nghiên‬‭cứu‬‭điền‬‭dã‬‭quan‬‭sát,‬‭tham‬‭dự.‬‭Vai‬‭trị‬‭của‬‭phương‬‭pháp‬‭này‬‭đóng‬‭vai‬‭trị‬‭lớn‬
‭đối‬‭với‬‭bộ‬‭mơn‬‭điền‬‭dã‬‭để‬‭truy‬‭tìm‬‭những‬‭đề‬‭tài,‬‭những‬‭vấn‬‭đề‬‭hay.‬‭Điền‬‭dã‬‭văn‬‭học‬
‭dân‬ ‭gian‬ ‭là‬ ‭một‬ ‭nhánh‬ ‭nhỏ‬ ‭trong‬‭nghiên‬‭cứu‬‭văn‬‭hố‬‭–‬‭văn‬‭học‬‭dân‬‭gian.‬‭Đối‬‭với‬
‭phương‬ ‭pháp‬‭này‬‭người‬‭nghiên‬‭cứu‬‭nghiễm‬‭nhiên‬‭tóm‬‭gọn‬‭được‬‭nội‬‭dung‬‭của‬‭vấn‬
‭đề‬‭cần‬‭nghiên‬‭cứu‬‭như‬‭trong‬‭bài‬‭trình‬‭bày‬‭diễn‬‭xướng‬‭của‬‭ca‬‭Huế‬‭về‬‭mặt‬‭cơ‬‭bản‬‭cần‬
‭phải‬‭phối‬‭kết‬‭hợp‬‭nhiều‬‭phương‬‭pháp‬‭và‬‭thơng‬‭tin‬‭điều‬‭tra‬‭nữa‬‭mới‬‭có‬‭thể‬‭tìm‬‭hiểu‬
‭sâu‬ ‭và‬ ‭kết‬ ‭luận‬ ‭chặt‬ ‭chẽ‬ ‭về‬ ‭thực‬ ‭hành‬ ‭diễn‬ ‭xướng‬ ‭ca‬ ‭Huế‬ ‭nhưng‬ ‭cơ‬ ‭bản‬ ‭đối‬ ‭với‬
‭phương‬‭pháp‬‭luận‬‭này‬‭chúng‬‭ta‬‭đã‬‭hình‬‭dung‬‭ra‬‭một‬‭nét‬‭văn‬‭hố‬‭dân‬‭gian‬‭đặc‬‭biệt‬
‭của người miền Trung.‬