Đề tài: Quá trình hình thành và phát triển của Kiểm toán độc lập ở Việt Nam pot

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI

Quá trình hình thành và
phát triển của Kiểm toán
độc lập ở Việt Nam

1

®Ò ¸n kiÓm to¸n tµi chÝnh




§Ò tµi:
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña KiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

2

Nội dung

I .Sự tất yếu hình thành loại hình kiểm toán độc lập ở Việt Nam
.
1.Sự ra đời loại hình kiểm toán độc lập ở Việt Nam .
Một vài nét về hoạt động kiểm tra kế toán ở Việt Nam.
Kiểm tra nói chung và kiểm tra kế toán nói riêng đợc quan tâm ngay từ

thời kỳ đầu xây dựng đất nớc.Tuy nhiên trong cơ chế kế hoạch hoá tập
trung, công tác kiểm tra cũng đợc tổ chức phù hợp với cơ chế: Nhà nớc với
t cách là ngời quản lý vĩ mô, đồng thời là ngời chủ sở hữu nắm trong tay
toàn bộ công tác kế toán và kiểm tra nói chung.
Năm 1957, lần đầu tiên Nhà nớc ban hành chế độ sổ sách kế toán bao
gồm gần 27 nhật ký dùng cho các đơn vị kinh tế thuộc sở hữu Nhà
nớc.Trong mỗi nhật ký đã kết hợp cả yêu cầu thông tin cho quản lý và yêu
cầu kiểm tra hoạt động tài chính. Đây là dấu mốc đầu tiên thể hiện mục tiêu
thể chế và thực hiện sự thống nhất và tiêu chuẩn hoá công tác kế toán, kiểm
tra đất nớc để phục vụ cho yêu cầu quản lý của xí nghiệp và của Nhà nớc
Năm 1967, Liên Bộ Thống kê và Tài chính đã ban hành chế độ ghi chép áp
dụng cho các xí nghiệp quốc doanh và một loạt các chế độ về tài khoản kế
toán .
Năm 1971, Nhà nớc chế độ kế toán thống nhất, chế độ kế toán đã khá
hoàn thiện và tiêu chuẩn hoá đợc nâng cao.
Năm1988, Nhà nớc ban hành pháp lệnh kế toán thống kê, nhằm đa công
tác kế toán vào kỷ cơng, tăng cờng pháp chế cho kế toán.
Năm 1989, trớc nhu cầu biến đổi có tính chất cách mạng trong cơ chế
quản lý kinh tế đất nớc, sự thừa nhận một cách tất yếu khách quan nền sản
xuất hàng hoá, kinh tế thị trờng và một kiểu quản lý tài chính thích hợp với
nó, chế độ kế toán mới ban hành cho chế độ kế toán trớc đây.
Tuy nhiên, chế độ kế toán ban hành năm 1989 vẫn còn khoảng cách khá xa
so với thông lệ quốc tế và có những điểm cha bắt nhịp với cơ chế thị trờng.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

3

Do vậy từ năm 1994, Thủ tớng Chính phủ đã chỉ thị và trực tiếp chỉ đạo cải
cách kế toán. Tháng 2/1995 hệ thống kế toán tài chính doang nghiệp chính

thức đợc ban hành.
Nhìn chung, chế độ kế toán đã phù hợp với từng giai đoạn lịch sử. Thể chế
thông tin - kiểm tra bằng kế toán trong một cơ chế thị trờng, cho họ yêucầu
quản lý Nhà nớc, tài chính doanh nghiệp
Thể hiện sự phân biệt thông tin quản lý của kế toán so với các loại thông tin
khác trong hệ thống thông tin kinh tế. Phục vụ cho sự quản lý thống nhất của
Nhà nớc về các lĩnh vực tài chính trong cơ chế mới, thể hiện tính chất thống
nhất và tiêu chuẩn hoá cao về thông tin kế toán, phần nào đã tiếp cận đợc
ngôn ngữ thông tin và những chuẩn mực quốc tế về kế toán.
Sự cần thiết của kiểm toán độc lập đối với nền kinh tế thị trờng
Kiểm toán độc lập (Independent Audit), đây là một loại kiểm toán đợc phân
chia từ kiểm toán nói chung theo chức năng và chủ thể kiểm toán. Nó ra đời
theo yêu cầu của cơ chế thị trờng đòi hỏi. Qua quá trình phát triển của kiểm
toán nói chung, kiểm toán độc lập đợc tách ra phát triển mạnh mẽ cùng với
sự phát triển của cơ chế thị trờng (Công ty kiểm toán độc lập Price
Waterhouse Cooper là công ty kiểm toán độc lập đầu tiên đợc thành lập có
trụ sở chính ở Anh quốc ).
Nếu nói rằng nền kinh tế thị trờng có hiệu quả hơn so với nền kinh tế kế
hoạch hoá tập trung thì kiểm toán độc lập chính là một công cụ quản lý kinh
tế ,tài chính đắc lực góp phần nâng cao tính hiệu quả đó của nền kinh tế thị
trờng. Đặc trng của nền kinh tế thị trờng là nhiều thành phần kinh tế ,là
tự do sản xuất, kinh doanh và cạnh tranh. Mỗi doanh nghiệp đều có những
biện pháp hạn chế mặt trái, tiêu cực của cơ chế thị trờng và tự thân vận
động phù hợp với những đòi hỏi có tính quy luật sống còn của nó. Tổ chức
kiểm toán độc lập là những doanh nghiệp không cạnh tranh với các doanh
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

4

nghiệp (trừ doanh nghiệp kiểm toán ) mà bạn hàng giúp các doanh nghiệp
tồn tại và phát triển trong cạnh tranh.
Hơn thế nữa, nền kinh tế thị trờng đòi hỏi các doanh nghiệp thuộc mọi
thành phần kinh tế muốn quản lý và điều hành sản xuất kinh doanh cần phải
có thông tin chính xác kịp thời và tin cậy. Để đáp ứng đợc yêu cầu này đòi
hỏi phải có bên thứ ba độc lập khách quan, có trình độ chuyên môn cao đợc
pháp luật cho phép cung cấp thông tin tin cậy cho đối tợng quan tâm. Vì
vậy đã hình thành nên loại hình kiểm toán độc lập này. Luật pháp nhiều quốc
gia có nền kinh tế thị trờng phát triển đã quy định chỉ có các báo cáo tài
chính đã đợc kiểm toán độc lập mới có giá trị pháp lý và độ tin cậy.
Sự ra đời và phát triển của các tổ chức kiểm toán độc lập trong nền kinh tế thị
trờng là xu hớng tất yếu khách quan có tính quy luật của cơ chế thi trờng.
Các công ty kiểm toán độc lập ra đời
Hoạt động kiểm toán độc lập đã hình thành và phát triển ở nớc ta từ trớc
ngày giải phóng miền Nam: Các văn phòng hoạt động độc lập với các kế
toán viên công chứng hoặc các giám định viên kế toán và cả văn phòng kiểm
soát quốc tế nh SGV, Arthur Andersen Sau thống nhất đất nớc, trong cơ
chế kế hoạch hoá tập trung, kiểm toán độc lập không còn tồn tại. Vì vậy
kiểm toán độc lập mới đợc hình thành từ sau khi chuyển đổi cơ chế kinh tế
Với chủ chơng đa dạng hoá các loại hình sở hữu đa phơng hoá các loại
hình đầu t đã đặt ra những đòi hỏi của kiểm toán độc lập. Ngày 13/5/1991
theo giấy phép số 957/PPLT của Thủ tớng Chính phủ, Bộ tài chính đã ký
quyết định thành lập hai công ty: Công ty kiểm toán Việt Nam với tên giao
dịch là VACO (QĐ 165-TC/QĐ/TCCB) và công ty dịch vụ kế toán Việt Nam
với tên giao dịch là ASC (QĐ164-TC/QĐ/TCCB) sau này đổi tên thành Công
ty dịch vụ t vấn tài chính, kế toán, kiểm toán - AASC (quyết định 639-TC
/QĐ/ TCCB ngày 14/9/1993).Với cơng vị là công ty đầu ngành, VACO và
AASC đã có nhiều đóng góp không chỉ trong việc phát triển công ty, mở
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

5

rộng đại bàn kiểm toán mà cả trong việc cộng tác với công ty và tổ chức
nớc ngài để phát triển sự nghiệp kiểm toán Việt Nam. Cũng trong năm
1991, còn có công ty Ernst and Young là công ty kiểm toán nớc ngoài đầu
tiên đợc Nhà nớc Việt Nam cho chấp nhận lập văn phòng hoạt động tại
Việt Nam. Hiện nay số lợng công ty kiểm toán là 18 đơn vị, trong số đó có
12 công ty kiểm toán Việt Nam. Các công ty kiểm toán sẽ còn đợc chúng
tôi đề cập ở phần III của bài này.

2. Vai trò của kiểm toán độc lập trong nền kinh tế thị trờng .
Trên thế giới hầu hết các nớc đi theo kinh tế thị trờng đều có hoạt động
kiểm toán độc lập. Trái lại ở các nớc đi theo cơ chế kế hoạch hoá tập trung
đều không có kiểm toán, thậm chí không truyền bá kiến thức về kiểm toán
độc lập.
Thật vậy, ở nớc ta có thể nói hoạt động kiểm toán đợc hình thành và phát
triển từ trớc ngày giải phóng miền Nam. Sau thống nhất đất nớc, với cơ
chế kế hoạch hoá tập trung, kiểm toán độc lập không tồn tại nữa. Mãi cho
đến khi Đảng và Nhà nớc ta chủ trơng đa dạng hoá các loại hình sở hữu và
đa phơng hoá các đầu t đã đạt ra những đòi hỏi cấp thiết của kiểm toán
độc lập thì loại hình kiểm toán độc lập mới thực sự xuất hiện.
Điều này cho thấy kiểm toán độc lập có vai trò to lớn trong nền kinh tế thị
trờng.
Nền kinh tế thị trờng đòi hỏi các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh
stế quản lý và điều hành sản xuất kinh doanh cần phải có thông tin chính xác
kịp thời và tin cậy. Để đáp ứng yêu cầu này phải có bên thứ ba độc lập
khách quan có trình độ chuyên môn cao, đợc pháp luật cho phép cung cấp
thông tin tin cậy cho các bên quan tâm. Bên thứ ba này chính là kiểm toán
độc lập.

Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

6

ở nhiều quốc gia có nền kinh tế thị trờng phát triển quy định chỉ có các báo
caó tài chính đã đợc kiểm toán độc lập mới có giá pháp lý và đáng tin cậy.ý
nghĩa và tầm quan trọng của kiểm toán độc lập thể hiện trên các mặt sau:
Thứ nhất, kiểm toán độc lập tạo niềm tin cho những ngời quan tâm.
Dù hoạt dộng trong bất kì lĩnh vực kinh tế nào, thì kết quả hoạt động hàng
năm của doanh nghiệp đều không thể hiện trên báo cáo tài chính (gồm bảng
cân đối kế toán, báo cáo kế quả kinh doanh, bảng lu chuyển tiền tệ, thuyết
minh báo cáo tài chính).
Vì nhiều nguyên nhân khác nhau, các chủ doang nghiệp- ngời có trách
nhiệm lập báo cáo tài chính đều muốn che dấu các phần yếu kém hoặc
khuyếch trơng kết quả kinh doanh của mình trên bảng báo cáo tài chính đó
Trái lại những ngời quan tâm đến kết quả kinh doanh và tình hình tài chính
của doanh nghiệp lại đòi hỏi sự trung thực chính xác cuả bản báo cáo tài
chính đó. Vì thế cần có sự kiển tra xác nhận của ngời thứ ba. Kiểm toán
viên độc lập -những ngời hoạt động theo nguyên tắc bắt buộc và có đủ năng
lực uy tín với cả chủ doanh ngiệp và ngời quan tâm đến bản báo cáo tài
chính.
Những ngời quan tâm có thể kể đến là :
- Các cơ quan Nhà nớc cần có thông tin trung thực để điều tiết vĩ mô nền
kinh tế. Nhà nớc căn cứ vào báo cáo tài chính đã đợc kiểm toán để xem
xét các doanh nghiệp sử dụng ngân sách Nhà nớc, tài sản quốc gia để hoạt
động kinh doanh có đem lại hiệu quả không, có phục vụ mục tiêu phát triển
kinh tế xã hội của Đất nớc hay không. Cơ quan thuế sẽ căn cứ vào báo cáo
tài chính đã đợc kiểm toán để tính và thu thuế trừ khi có nghi vấn mới kiêm
tra lại. Về nghĩa vụ thuế đối với Nhà nớc, các doang nghiệp thờng muốn

nộp ít để chiếm chiếm dụng phần thếu phải nộp Nhà nớc nên họ sẽ khai
tăng các khoản chi phí để làm giảm lợi nhuận và nh thế thuế phải nộp sẽ ít
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

7

đi. Tuy nhiên nếu đợc kiểm toán thì sai phạm này sẽ bị phát hiện và điều
chỉnh.
- Các cổ đông góp vốn kinh doanh hoặc mua cổ phiếu của doanh nghiệp
tuy không có trình độ để kiểm tra kỹ lỡng bản báo cáo tài chính, do đó khi
có trên tay bản báo cáo tài chính đã đợc kiểm toán viên độc lập xác nhận là
trung thực hợp lý thì họ có thể yên tâm ăn chia lợi tức và quyết định tiếp tục
đầu t hoặc không đầu t vào doanh nghiệp đó.
- Các ngân hàng và các tổ chức tín dụng cho doanh nghiệp vay vốn cũng
phải nắm chắc tình hình kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng để
quyết định cho vay, thu hồi vốn hoặc không cho vay. Kiểm toán viên sẽ giúp
ngân hàng hoặc những ngời cho vay làm việc đó.
- Trong quan hệ kinh doanh các khách hàng có thể mua chịu.Tuy nhiên nếu
có báo cáo tài chính của ngời mua hàng đợc kiểm toán viên có danh tiếng
kiểm tra xác nhận là tốt thì ngời bán sãn sàng bán chịu. Ngợc lại xác nhận
là tình hình tài chính khó khăn thì không gì ngời mua mua đợc hàng khi
cha có tiền.
- Trong kinh tế thị trờng ngời lao động có quyền lựa chọn nơi làm việc ổn
định và có mức thu nhập cao. Bản báo cáo tài chính của một doang nghiệp
làm ăn có lãi đợc kiểm toán viên xác nhận sẽ hấp dẫn đợc ngơì lao động
cố chuyên môn trình độ và năng lực.
- Việt Nam đang thực hiện chính sách mở cửa, đa phơng hoá đầu t
không chỉ trong nớc mà còn nớc ngoài. Việc thu hút vốn đầu t từ nớc
ngoài (cả trực tiếp và gián tiếp) đang đợc Nhà nớc rất quan tâm, cụ thể là

đã ban hành Luật đầu t nớc ngoài tại Việt nam nhằm khuyến khính các
nhà đầu t vào Việt Nam. Những nhà đầu t nớc ngoài luôn đòi hỏi một báo
cáo tài chính đợc kiểm toán xác nhận về tình hình kinh doanh của cvủa
doanh nghiệp mà họ dự định đầu t.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

8

- Các nhà quản trị doang nghiệp và các nhà quản lý khác cũng cần thông tin
trung thực không chỉ riêng trên các bảng khai tài chính để có những quyết
định trong mọi giai đoạn quản lý kể cả tiếp nhận vốn liếng, chỉ đạo và điều
hành các hoạt động kinh doanh và hoạt động quản lý. Những thông tin đó chỉ
có đợc thông qua kiểm toán.
Thứ hai, kiểm toán độc lập góp phần hớng dẫn nghiệp vụ và củng cố nề
nếp hoạt động tài chính kế toán.
Mọi hoạt động, đặc biệt là hoạt động tài chính đều bao gồn những mối
qua hệ đa dạng, luôn luôn biến đổi và đợc cấu thành bởi hàng loạt nghiệp
vụ cụ thể. Để hớng các nghiệp vụ này vào mục tiêu giải quyết tốt các quan
hệ trên không chỉ cần có định hớng đúng và thực hiện tốt mà cần thờng
xuyên soát xem việc thực hiện để hớng các nghiệp vụ vào quỹ đạo mong
muốn. Hơn nữa chính định hớng và tổ chức thực hiện tốt trên cơ sở những
bài học thực tiễn soát xét và luôn uốn nắn thờng xuyên những lệch lạc trong
quá trình thực hiện.
Nớc ta đang trong quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế trong đó các quan hệ
tài chính chế độ kế toán thay đổi nhiều lần. Trong khi đó công tác kiểm tra
kiểm soát cha chuyển hớng kịp thời, dẫn tới tình trạng vi phạm các nguyên
tắc chế độ tài chính kế toán. Đã có ý kiến cho rằng cha thể cải cách công
tác kiểm tra trong khi cha triển khai toàn diện và rộng khắp công tác kế
toán. Tuy nhiên kinh nghiệm thực tế đã chỉ rõ chỉ có triển khai tốt hơn công

tác kiểm toán mới có thể nhanh chóng tài chính kế toán đi vào nề nếp.
Thứ ba, kiểm toán góp phần nâng cao hiệu quả và năng lực quản lý
Rõ ràng kiểm toán không chỉ có chức năng xác minh mà còn có chức năng t
vấn. Các chủ doang nghiệp không thể kiểm soát hàng ngàn, hàng vạn nghiệp
vụ tài chính kế toán đã xảy ra trong doanh nghiệp. Vì vậy các chủ doanh
nghiệp thờng kiểm soát các nghiệp vụ tài chính kế toán cho ngời phụ tá.
Để biết đợc một cách chính xác, trung thực tình hình tài chính kế toán của
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

9

mình vào kì hạn nào đó, ngời chủ doanh nghiệp thờng mời các kiểm toán
viên chuyên nghiệp độc lập có uy tín thực hiện việc kiểm tra và nhận xét
bảng báo cáo tài chính của doang nghiệp mình do ngời phụ trách kế toán
lập ra.
Những nhận xét của kiểm toán viên sẽ giúp cho các chủ doanh nghiệp kịp
thời phát hiện những sai sót, lãng phí hoặc vi phạm pháp luật do cố ý hay vô
ý để xử lý kịp thới hay ngăn ngừa các tổn thất. Điều đó giúp doanh nghiệp
hạn chế đợc những rủi ro hay phát hiện ra thế mạnh những tiềm năng tài
chính nội tại có trong doanh nghiệp.
Từ tất cả những điều trình bày trên, có thể thấy kiểm toán có ý nghĩa trên
nhiều mặt : Đó là quan toà công minh của qúa khứ, ngời dẫn dắt cho hiện
tại và ngời cố vấn sáng suốt cho tơng lai .

II.Tìm hiểu về bản chất của kiểm toán độc lập

4.Kiểm toán viên độc lập
4.1 Tiêu chuẩn của kiểm toán viên
Tuy có thể có tên gọi khác nhau nhng theo IFAC và luật pháp các nớc

thành viên quy định các yêu cầu cơ bản đối với kiểm toán viên là: Có kỹ
năng và khả năng nghề nghiệp chính trực, khách quan độc lập và tôn trọng bí
mật.
a. Kỹ năng và khả năng của kiểm toán viên:
Việc tiến hành kiểm toán và lập báo cáo kiểm toán phải đợc tiến hành một
cách thận trọng theo yêu cầu nghề nghiệp và phải đợc những chuyên gia
đợc đào tạo tơng xứng có kinh nghiệm và trình độ thực hiện. Kiểm toán
viên đợc đào tạo phải trải qua kinh nghiệm về những kĩ năng cơ bản về
nghề kế toán, một số kỹ năng của luật s và của ngời nghiên cứu khoa học
Lẽ đơng nhiên kiểm toán viên không đợc dành quyền phân xử công tác kế
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

10

toán trừ phi đã làm chứng những gì kế toán họ đã làm. Một kiểm toán viên vì
vậy, trớc hết phải là một chuyên gia lành nghề về kế toán. Đồng thời một
kiểm toán viên đợc đào tạo một cách không vô thức trở thành một kiểm
toán viên hiệu quả. Một chuyên gia kế toán chỉ có thể trở thành một kiểm
toán viên khi đợc trải qua những kinh nghiệm trong thực tế. Các kinh
nghiệm này đạt đợc một cách tốt nhất dới sự giám sát thực tế của các kiểm
toán viên lâu năm có kinh nghiệm của một tổ chức kiểm toán chuyên nghiệp.
Hơn nữa kiểm toán viên phải thờng xuyên nhận thức đợc sự phát triển về
kế toán, kiểm toán qua các văn bản chuyên ngành thích hợp, do quốc gia và
quốc tế công bố, cũng nh các quy định có liên quan và các yêu cầu của
pháp luật. Kiểm toán viên có nghĩa vụ duy trì kỹ năng và trình độ nghiệp vụ
của mình trong suốt quá trình hành nghề. Yêu cầu về kỹ năng và khả năng
nghiệp vụ còn lu ý những kiểm toán viên chỉ nhận mà bản thân hoặc hãng
của mình có đủ trình độ và khả năng hoàn thành công việc đó .
b. Đạo đức của kiểm toán viên

Kiểm toán viên phải là ngời thẳng thắn trung thực có lơng tâm nghề
nghiệp, phải là ngời công minh chính trực và không đợc phép để cho sự
định kiến thiên lệch làm lấn át tính khách quan, chính trực
Kiểm toán viên phải điều chỉnh mình cho phù hợp với uy tín của ngành nghề
uy tín của bản thân và hãnh, phải tự kiềm chế những tính có thể phá vỡ uy tin
nghề nghiệp.
Kiểm toán viên còn phải thờng xuyên rèn luyện tính cẩn thận một cánh thoả
đáng tất cả kỹ năng và sự siêng năng cần thiết khi thực thi những nhiệm vụ
của mình. Những chuẩn mực về tính cẩn thận là một t chất về trí tuệ, nó
đợc thể hiện trong các thủ tục kiểm toán dịch vụ các kiểm toán việc thực
thi.
c.Tính độc lập của kiểm toán viên
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

11

Khi hành nghề kiểm toán, kiểm toán viên phải thể hiện tính độc lập của
mình không đợc để cho các ảnh hởng chủ quan, khách quan hoặc sự chi
phối vật chất làm mất đi tính độc lập. Kiểm toán viên phải luôn có thái độ vô
t, độc lập trong khi tiến hành công việc kiểm toán cũng nh khi lập các báo
cáo kiểm toán. Bất cứ sự vụ lợi nào cũng không phù hợp với phẩm cách của
kiểm toán viên.
Kiểm toán viên không đợc có quan hệ vụ lợi về mặt kinh tế với khách hàng
mà kiểm toán viên đang nhận kiểm toán.
Những quan hệ họ hàng, gia đình ruột thịt cũng ảnh hởng đến tính độc lập
của kiểm toán viên.
Trong quá trình kiểm toán, nếu không hạn chế đợc thì kiểm toán viên phải
diễn đạt điều này trong báo cáo kiểm toán .
d. Tôn trọng bí mật

Kiểm toán viên phải tôn trọng những thông tin thu thập đợc trong quá trình
kiểm toán, không đợc tiết lộ bất kỳ một thông tin kiểm toán nào cho bên
thứ ba khi không có sự uỷ quyền đặc biệt hoặc trách nhiệm pháp lý, trách
nhiệm yêu cầu công bố.
e.Tôn trọng pháp luật
Trong hoạt động nghề nghiệp, kiểm toán viên phải luôn tôn trọng và chấp
hành đúng các chế độ, thể lệ nguyên tắc và luật pháp của Nhà nớc và những
chuẩn mục kiểm toán quốc tế, quốc gia.
Kiểm toán viên cũng phải chịu trách nhiệm trớc pháp luật về hoạt động
nghề nghiệp của mình trong báo cáo kiểm toán.
g. Các chuẩn mực nghiệp vụ
Kiểm toán viên phải tiến hành công việc nghiệp vụ của mình theo những
chuẩn mực nghiệp vụ chuyên ngành phù hợp với công việc đó.
- Có lý lịch rõ ràng, đợc cơ quan nơi công tác hoặc chính quyền địa phơng
nơi c trú xác nhận, có phẩm chất trung thực, liêm khiết, nắm vững luật pháp
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

12

và chính sách chế độ kinh tế, tài chính kế toán thống kê của Nhà nớc không
có tiền án tiền sự.
- Có bằng tốt nghiệp đại học hoặc trung học chuyên ngành tài chính kế toán
đã làm công tác tài chính kế toán từ 5 đến 10 năm trở lên.
- Đã qua kỳ thi tuyển Kiểm toán viên do hội đồng cấp Nhà nớc tổ chức và
đợc Bộ trởng Bộ Tài chính cấp chứng chỉ .
- Đợc chấp nhận vào làm việc tại một tổ chức kiểm toán độc lập hoạt động
hợp pháp ở Việt Nam và đợc đăng ký danh sách Kiểm toán viên ở Bộ Tài
chính. Ngoài công dân Việt Nam, công dân nớc ngoài muốn hành nghề
kiểm toán ở Việt Nam phải có đầy đủ các điều kiện :

Đợc phép c chú hợp pháp ở Việt Nam .
Có chứnh chỉ Kiểm toán viên do Bộ trởng Bộ Tài chính Việt Nam cấp hoặc
có chứng chỉ Kiểm toán viên cấp bởi một tổ chức kiểm toán quốc tế mà bộ
tài chính Việt Nam thừa nhận và phải nắm vững luật pháp kinh tế, tài chính,
kế toán ,kiểm toán Việt Nam.
Đợc chấp nhận làm việc tại một tổ chức kiểm toán thành lập ở Việt Nam
Đã đợc đang ký danh sách Kiểm toán viên tại Bộ Tài chính.
4.2 Trách nhiệm, quyền hạn, nhiệm vụ của kiểm toán viên
a.Trách nhiệm của kiểm toán viên.
Chấp hành các nguyên tắc của kiểm toán quy định thực hiện đúng các điều
khoản hợp đồng kiểm toán, lập các báo cáo kiểm toán, ký tên vào báo cáo
kiểm toán và chịu trách nhiệm trớc pháp luật, trớc tổ chúc kiểm toán độc
lập và trớc khách hàng về tính trung thực khách quan và tính trung thực của
kết quả kiểm toán và ý kiến nhận xét trên báo cáo kiểm toán.
Trong quá trình thục hiện nhiệm vụ ,kiểm toán viên không đợc gây trở ngại
vào công việc điều hành của đơn vị đang kiểm toán và không đợc nhận
thêm bất cứ khản tiền nào của đơn vị ngoài chi phí kiểm toán.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

13

Kiểm toán viên vi phạm quy chế pháp luật thì tuỳ theo mức độ vi phạm có
thể bị thu hồi Chứng chỉ Kiểm toán viên và bị xử lý theo luật hiện hành, nếu
vì những sai phạm và thiếu sót mà gây ra những thiệt hại về vật chất cho
khách hàng thì Kiểm toán viên phải bồi thờng thiệt hại. Trong quá trình
kiểm toán kiểm toán viên phải thực hiện các quy tắc sau đây:
- Tuân thủ pháp luật của Nhà nớc Việt Nam;
- Bảo đảm trung thực khách quan, công bằng và bí mật về số liệu;
- Tuân thủ các chuẩn mực về kế toán, kiểm toán của Việt Nam và quốc tế.

b. Quyền hạn của kiểm toán viên.
- Độc lập về chuyên môn nghiệp vụ trong phạm vi khuôn khổ của pháp luật
các chuẩn mực nghiệp vụ chuyên môn.
- Yêu cầu khách hàng cung cấp đầy đủ các tài liệu kế toán tài chính, các tài
liệu khác có liên quan đến nội dung cuả kiểm toán.
- Khi phát hiện đơn vị kiểm toán có hiện tợng vi phạm pháp luật, có quyền
thông báo kiến nghị có biện pháp sửa chữa sai lầm và có quyền ghi ý kiến
của mình vào báo cáo kiểm toán.
- Có quyền khớc từ làm kiểm toán cho khách hàng nếu xét thấy không đủ
khả năng hoặc không đủ điều kiện kiểm toán .
c.Nhiệm vụ của kiểm toán viên .
-Kiểm tra tính hợp lệ hớp pháp của các chứng từ, tài liệu số liệu kế toán việc
chấp hành chế độ thể lệ kiểm toán, kế toán của Nhà nớc.
-Kiểm tra và xác nhận mức độ trung thực của các báo cáo kiểm toán mà đơn
vị lập ra.
-Kiểm tra giá trụ vốn góp của các bên tham gia liên doanh, của các cổ đông
kiểm tra xác nhận tính trung thực, hợplý, đầy đủ của các số liệu kế toán và
báo cáo quyết toán của đơn vị liên doanh giải thể sát nhập chia tách cổ phần
hoá, phá sản và các trờng hợp khác.
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

14

-Giám định tài chính kế toán và các dịch vụ t vấn tài chính kế toán thuế
theo yêu cầu của khách hàng.
4.3 Trách nhiệm pháp lý của kiểm toán viên đối với báo cáo kiểm toán
Chức năng cơ bản của kiểm toán độc lập là thẩm định tình trung thực và hợp
lý của thông tin kế toán tài chínhlàm cơ sở cho việc thiết lập, phát hiện các
mối quan hệ kinh tế chủ yếu trong nền kinh tế thị trờng.

Kiểm toán viên chỉ đa ra những nhận xét khách quan trên cơ sơ xét đoán
khoa học của mình chứ không bao giờ cam kết hoặc bảo lãnh cho các báo
cáo tài chính mà mình kiểm toán, còn việc ngăn ngừa và phát hiện mọi gian
lận, sai sót là trách nhiệm của các nhà quản lý doanh nghiệp. Vì vậy không
nên và không thể yêu cầu Kiểm toán viên phát hiện mọi gian lận và sai sót.
Kiểm toán viên sẽ phải chụi trách nhiêm trớc khách hàng mà lỗi do Kiểm
toán viên gây ra làm hiệt hại cho khách hàng.
-Vi phạm hợp đồng kiểm toán, ví dụ nh không thực hiện hết các phần ghi
trong hợp đồng, kéo dài thời gian kiểm toán, giao báo cáo kiểm toán chậm,
thậm chí tổn thất cho khách hàng vì không có báo cáo đợc kiểm toán sẽ
không vay đợc vốn kinh doanh.
-Vi phạm các nguyên tắc nghề nghiệp.Ví dụ, do tác động về vật chất hoặc
tinh thần của khách hàng hoặc ngời thứ ba nào đó mà có những kết luận
kiểm toán sai lệch với thực tế hoặc có thể do động cơ nào đó mà có thể tiết lộ
những thông tin bí mật đã thu nhận đợc trong quá trình kiểm toán .
-Do chủ quan, cẩu thả hoặc do trình độ nghiệp vụ non kém mà kiểm toán
viên không phát hiện những gian lận sai sót thông thờng.
5. Tổ chức bộ máy kiểm toán độc lập .
5.1 Cơ cấu tổ chức
Công tác tổ chức bộ máy do các kiểm toán viên và doanh nghiệp thực hiện.
Thông thờng các hãng kiểm toán htực hiện theo 3 hình thức:
-Hãng thuộc quyền sở hữu của một ngời
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

15

-Hãng tổ chức theo hình thức hợp doanh, hiện nay hình thức này đợc áp
dụng phổ biến
-Hãng tổ chức theo hình thức công ty cổ phần, hình thức này ở các công ty

lớn xuyên quốc gia.
Cho đên nay, Việt Nam co 7 công ty kiểm toán, 4 công ty vốn 100% nớc
ngoài, 2 công ty liên doanh về kiểm toán. Ngoài ra còn một số văn phòng đại
diện của các tổ chức kiểm toán quốc tế
Nh vậy trong tơng lai ở Việt Nam sẽ từng bớc hình thành một hệ thống
các tổ chức kiểm toán độc lập t vấn thuộc nhiều hình thức, nhiều thành
phần kinh tế khác nhau.
5.2 Điều kiện thành lập công ty hay văn phòng kiểm toán
Theo quy định pháp luật Việt Nam, các cơ quan tổ chức, ngời sáng lập công
ty hoặc văn phòng kiểm toán phải có điều kiện bắt buộc là:
-Có đủ các điều kiện qui định của pháp luật hiện hành về việc thành lập các
loại doanh nghiệp tuỳ theo từng trờng hợp.
-Có ít nhất 5 ngời trở lên đợc cấp Chứng chỉ Kiểm toán viên và ngời đứng
đầu tổ chức nhất thiết phải là Kiểm toán viên .
-Đợc Bộ tài chính chấp nhận bằng văn bản về việc cho phép thành lập và
đợc cơ quan Nhà nớc có thẩm quyền ra qyết định thành lập theo quy định
của pháp luật.
5.3 Các dịch vụ kiểm toán
Khác với loại hình kiểm toán Nhà nớc, kiểm toán độc lập là loại hình kiểm
toán sinh lời, là hoạt động kinh doanh. Các tổ chức kiểm toán độc lập là các
đơn vị hạch toán độc lập, đợc thu phí hoạt động để trang trải các khoản chi
phí. Đồng thời phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thuế đối với Nhà nớc
theo quy định của pháp luật.
Trong hoạt động của mình các tổ chức kiểm toán chuyên nghiệp thờng nhận
phục vụ khách hàng 4 loại dịch vụ chính:
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

16

- Dịch vụ xác nhận bao gồm :
Kiểm toán báo cáo tài chính, đây là dich vụ chủ yếu nhất của các tổ chức
kiểm toán chuyên nghiệp thờng chiếm trên 50% doanh thu hoạt động
- Dịch vụ xem xét lại
- Các dịch vụ xác nhận khác
- Ngoài dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính, dịch vụ xem xét lại, các tổ chức
kiểm toán còn có thể xác nhận số liệu thống kê thực hiện đầu t của các tổ
chức, xác nhận hoạt động của các chơng trình tài trợ và phát triển các quỹ
xã hội, các tổ chức quốc tế
b.Dich vụ thuế
Các hãng kiểm toán chuyên nghiệp có thể nhận phục vụ cho khách hàng dịch
vụ thuế (có thể là một hoặc tất cả các lọai thuế mà khách hàng phải nộp).
c.Dịch vụ t vấn quản lý
Hầu hết các hãng kiểm toán chuyên nghiệp đều có thể làm dịch vụ t vấn
quản lý, nhằm giúp cho khách hàng trong sản xuất kinh doanh.
d. Dịch vụ kế toán
Thông thờng dịch vụ này do các hãng nhỏ điạ phơng thực hiện, phục vụ
cho các doanh nghiệp có quy mô nhỏ không có bộ máy kế toán chuyên
nghiệp.
Các tổ chức kiểm toán độc lập ở Việt Nam về cơ bản đều có thể cung cấp
đầy đủ các dịch vụ trên. Chẳng hạn công ty dịch vụ t vấn tài chính - kế toán
và kiểm toán có thể cung cấp cho khách hàng các loại dịch vụ:
- Kiểm toán báo cáo tài chính
- Giám định tài liệu tài chính kế toán
- T vấn quản lý tài chính kế toán thuế
- Cổ phần hoá
- Định giá tài sản
- Giải thể doanh nghiệp
Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

17

- Đào tạo kế toán kiểm toán.
Nhờ có các loại dịch vụ kiểm toán phát triển nh ngày nay mà các công ty có
nhiều điều kiện thu hút vốn dầu t trong nớc và quốc tế, góp phần giúp các
công ty quản lý tốt hơn trong hoạt động kinh doanh và chấp hành đầy đủ luật
pháp Việt Nam.

Generated by Foxit PDF Creator â Foxit Software
For evaluation only.

18








Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.