Tri thức chung về văn bản và tạo lập văn bản potx

Tri thức chung về văn bản và tạo lập văn bản.
1. Văn bản.
- Văn bản là chuỗi lời nói miệng hay bài viết, có chủ đề thống nhất, có liên kết,
mạch lạc, vận dụng phương thức biểu đạt phù hợp để thực hiện múc đích giao tiếp.
Có sáu kiểu văn bản thường gặp với các phương thức biểu đạt tương ứng: tự sự,
miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết ninh, hành chính – công vụ. Mỗi kiểu văn bản
có mục đích giao tiếp riêng.
2. Liên kết trong văn bản: Liên kết là một trong những tính chất quan trọng
nhất của văn bản, làm cho văn bản trở nên có nghĩa, dễ hiểu.
Để văn bản có tính liên kết, ngươi viết (người nói) phải làm cho nội dung của các
câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời phải biết kêt nối
các câu, các đoạn đó bằng các phương tiện ngôn ngữ (từ ngữ, tổ hợp từ, câu,…)
thích hợp.
Liên kết câu và liên kết đoạn văn: Các câu, các đoạn văn liên kết với nhau về nội
dung và hình thức:
+ Về nội dung:
Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề
chung của đoạn văn (liên kết chủ đề).
Các đoạn văn và các câu văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí (liên kết lô-
gic).
+ Về hình thức: có một số phương thức liên kết:
. Phép lặp từ ngữ: là cách dùng đi dùng lại một yếu tố ngôn ngữ nào đó đề tạo ra
tính liên kết giữa các câu chứa yếu tố đó. Có 3 cách sử dụng phép lặp: Lặp từ vựng,
lặp cấu trúc ngữ pháp, lặp ngữ âm. Lặp còn tạo ra sắc thái tu từ như nhấn ý, tạo
nhịp điệu, nhạc điệu,…
.Phép liên tưởng: là cách dùng các từ, tổ hợp từ có quan hệ liên tưởng trong từng
câu giúp tạo ra sự liên kết giữa các câu chứa chúng.
. Phép thế: là cách dùng những từ, tổ hợp từ khác nhau, nhưng cùng chỉ về một vật,
một việc để thay thế cho nhau; và qua đó tạo nên tính liên kết giữa các câu chứa
chúng. Các phương tiện liên kết thường được sử dụng trong phép thế: các đại từ,
các từ, tổ hợp từ đồng nghĩa, các từ, tổ hợp từ khác nhau (cùng chỉ về một vật, một

sự việc)
. Phép nối: là cách liên kết câu bằng từ, tổ hợp từ có nội dung chỉ quan hệ. Các
phương tiện sử dụng trong phép nối là các quan hệ từ (và, vì, nhưng, thì, mà, nếu,
cho nên, rồi,…) và các từ ngữ chuyển tiếp (bởi vậy, nếu thế, dầu vậy, tuy thế, vậy
mà, đã vậy,…) các phụ từ (lại, cũng, còn,…)
3. Mạch lạc trong văn bản: văn bản có tính mạch lạc:
+ Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản đều nói về một đề tài, biểu hiện một
chủ đề chung xuyên suốt.
+ Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản được tiếp nối theo một trình tự rõ
ràng, hợp lí, trước sau hô ứng nhau nhằm làm cho chủ đề liền mạch và gợi được
nhiều hứng thú cho người đọc (người nghe).
4. Tạo lập văn bản.
Quá trình tạo lập văn bản gồm các bước:
+ Định hướng chính xác: Văn bản viết ( nói) cho ai, để làm gì, về cái gì và như thế
nào?
+ Lập dàn ý (bố cục) cho văn bản, dàn ý đại cương hoặc dàn ý chi tiết.
+ Diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành những câu, những đoạn văn chính xác,
trong sáng, có mạch lạc và liên kết chặt chẽ với nhau.
+ Kiểm tra xem văn bản vừa tạo lập có đạt các yêu cầu đã nêu ở trên chưa và cần có
sửa chữa gì không.
1. Tính thống nhất chủ đề của văn bản.
+ Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản nói tới.
+ Văn bản có tính thống nhất chủ đề khi chỉ nói tới chủ đề đã xác định, không xa
rời hay lạc sang chủ đề khác.
+ Để viết hoặc hiểu một văn bản, cần xác định dược chủ đề được thể hiện ở phần
nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và các từ ngữ then chốt
thường lặp đi lặp lại trong đó.