Giáo trình bảo hộ lao động và tổ chức sản xuất (nghề xây dựng trình độ cao đẳngtrung cấp)

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU
“Bảo hộ lao động trong công nghiệp xây dựng” thuộc lĩnh vực khoa học xã hộikỹ thuật. Nó nghiên cứu và phát hiện và phát hiện những nguy hiểm trong sản xuất, độc
hại nghề nghiệpvà đề ra các phương pháp loại bỏ chúng hay làm yế rồ trừ khử các trường
hợp tai nạn trong sản xuất, sự cố và hỏa hoạn. Trong thực tế khơng có loại sản xuất nào
hồn tồn khơng nguy hiểm và không độc hại. Nhiệm vụ của bảo hộ lao động là phải
làm giảm xác suất gây ra tai nạn hay bệnh nghề nghiệp cho người lao độngđến nhỏ nhất.
Đồng thời bảo đảm điều kiện tiện nghi của lao động trong khi đạt được năng suất lao
động cao nhất.
“Tổ chức sản xuất” là môn khoa học về quản lý kinh tế, giúp cho người lao động
biết cách tổ chức hợp lý một q trình sản xuất trong thi cơng xây lắp, nâng cao kiến
thức nghề. Đồng thời, nó trang bị cho người học những kiến thức cơ bản về : Cơ cấu tổ
chức của một bộ máy sản xuất, tổ chức và bố trí hợp lý nơi làm việc, nâng cao năng suất
lao động, đảm bảo tiết kiệm và an toàn trong sản xuất.
Các yêu cầu hiện đại của tiến bộ khoa học – kỹ thuật chỉ có thể được thỏa mãn,
khi có một hệ thống của tập hợp các nhiệm vụ về bảo hộ lao động có cơ sở khoa học
toàn diện và được nghiên cứu một cách cặn kẽ. Nền tảng của hệ thống này là áp dụng
kỹ thuật mới an tồn và có năng suất cao, các phương pháp tổ chức lao động tiên tiến và
cơ giới hóa tồn bộ.
Bảo hộ lao động và tổ chức sản xuất được coi là một khoa học trên cơ sở gắn kết
của khoa học pháp luật, kỹ thuật và y học. Đối tượng nghiên cứu của nólà con người và
quá trình lao động, quan hệ tương hỗ của con người với thiết bị công nghệ, tổ chức lao
động và sản xuất, các q trình cơng nghệ.
Trên cơ sở của các thành tựu đã đạt được của khoa học – kỹ thuật và ứng dụng
cũng như của các cơng trình nghiên cứu đã và đang dược tiến hành mà đề ra các biện
pháp và qui chuẩn nhằm không ngừng nâng cao hơn nữa trình độ an tồn lao động trong
sản xuất.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng song gisó trình chắc chắn vẫn khơng tránh khỏi những
thiếu sót. Mong nhận được ý kiến đóng góp, phê bình của các đồng nghiệp cũng như
toàn thể các sinh viên, để cuốn giáo trình lần sau được tốt hơn.
Tác giả
1. Bùi Đình Thiệu
2. Nguyễn Trung Quang

1


MỤC LỤC
TT
1
2
3
3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.2
3.2.1
3.2.2
3.2.3
3.3
3.3.1
3.3.2
3.3.3
3.3.4
3.3.5
3.3.6

3.3.7
3.3.8
4
4.1
4.2
4.3

Tên chương, bài
Lời giới thiệu
Chương trình mơn học
Phần 1. Bảo hộ lao động
Chương 1. Công tác bảo hộ ở Việt Nam
Bài 1. Một số khái niệm cơ bản
Bài 2. Qui định chung với người lao động
Bài 3. Mục đích và ý nghĩa công tác Bảo hộ lao động
Chương 2. Kỹ thuật vệ sinh an toàn lao động
Bài 4. Đối tượng cuả Vệ sinh an toàn lao động
Bài 5. Các yếu tố tác hại của nghề nghiệp
Bài 6. Các biện pháp khắc phục tác hại của nghề nghiệp
Chương 3. An tồn trong thi cơng xây dựng
Bài 7. Tổ chức mặt bằng - An toàn trong bốc xếp vật tư
Bài 8. An tồn trong cơng tác sử dụng xe máy, dụng cụ thi cơng
Bài 9. An tồn trong cơng tác đất
Bài 10. An tồn trong cơng tác xây
Bài 11. An tồn trong cơng tác trát – lợp mái
Bài 12. An tồn trong công tác giàn giáo và sơn vôi
Bài 13. An tồn trong cơng tác lắp ghép
Bài 14. An tồn trong công tác ván khuôn, cốt thép và bê tông
Phần 2. Tổ chức sản xuất
Chương 1. Maketting trong hoạt động sản xuất kinh doanh

Chương 2. Chi phí cho sản xuất kinh doanh
Chương 3. Tổ chức quản lý sản xuất ở đơn vị kinh tế

2

Trang
1
3
4
4
4
6
8
10
10
12
14
15
15
17
18
20
22
23
24
25
27
27
36
41

GIÁO TRÌNH MƠN HỌC
BẢO HỘ LAO ĐỘNG VÀ TỔ CHỨC SẢN XUẤT
Tên môn học: Bảo hộ lao động và Tổ chức sản xuất;
Mã số môn học: MH 08;
Thời gian thực hiện: 45 giờ;
I.Vị trí, tính chất của mơn học:
- Vị trí mơn hoc: Mơn bảo hộ lao động là một trong các mơn kỹ thuật cơ sở, được
bố trí học trước các mơn học/mơ đun chun mơn nghề;
- Tính chất môn học:
+ Bảo hộ lao động là một trong những mơn học có vị trí quan trọng trong các
mơn cơ sở, là môn học bắt buộc đối với học sinh học nghề dài hạn chuyên ngành xây
dựng dân dụng công nghiệp. Mơn học bảo hộ lao động vừa có tính lý luận và vừa có
tính thực tiễn. Từ thực tiễn hoạt động nghề nghiệp rút ra bài học kinh nghiệm, đảm bảo
quyền và nghĩa vụ của người lao động và sức khỏe cộng đồng.
- Tổ chức sản xuất là môn khoa học về quản lý kinh tế, giúp cho người lao động
biết cách tổ chức hợp lý một quá trình sản xuất trong thi công xây lắp, nâng cao kiến
thức nghề.
II. Mục tiêu mơn học
Về kiến thức:
- Trình bày được những kiến thức cơ bản về các điều luật bảo hộ lao động và
pháp lệnh bảo hộ lao động đối với người lao động;
- Nêu được các quy định hiện hành về công tác bảo hộ lao động, quyền lợi và
nghĩa vụ của người lao động.
- Trang bị cho người học những kiến thức cơ bản về : Cơ cấu tổ chức của một bộ
máy sản xuất, tổ chức và bố trí hợp lý nơi làm việc, nâng cao năng suất lao động, đảm
bảo tiết kiệm và an toàn trong sản xuất.
Về kỹ năng:
Áp dụng được các văn bản, quy phạm và các điều luật bảo hộ lao động vào trong

công việc, đảm bảo quyền và trách nhiệm của người lao động với cơng việc.
Trình bày được một số nội dung cơ bản của công tác tổ chức quản lý sản xuất ở
đơn vị kinh tế cơ sở theo cơ chế thị trường
Vận dụng các giải pháp Maketing trong hoạt động sản xuất kinh doanh;
Tính được các chi phí sản xuất kinh doanh và vận dụng vào xác định giá cả sản
phẩm cho cơ sở sản xuất nhỏ
Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
Giúp cho người học ý thức được quyền và nghĩa vụ, phòng tránh được các bệnh
nghề nghiệp, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm với cộng đồng.
Phải coi tổ chức sản xuất phù hợp là yếu tố quyết định đến sự thành công của của
quá trình sản xuất mà có ý thức tham gia xây dựng và tạo môi trường sản xuất hợp lý.
III.Nội dung môn học:

3


Phần 1. BẢO HỘ LAO ĐỘNG
Chương 1
CÔNG TÁC BẢO HỘ Ở VIỆT NAM
Bài 1
NỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
TT THUẬT NGỮ
1
An toàn lao
động.
2
Điều kiện lao
động.

3

4
5
6
7
8
9
10

Yêu cầu an
toàn lao động.
Sự nguy hiểm
trong lao động
sản xuất .
Yếu tố nguy
hiểm trong lao
động sản xuất .
Yếu tố có hại
trong lao động
sản xuất .
An tồn của
thiết bị sản
xuất .
An tồn của
qu1a trình sản
xuất .
Phương tiện
bảo vệ người
lao động .
Kỹ thuật an
toàn

11

Vệ sinh sản
xuất.

12

Bảo hộ lao
động.

ĐỊNH NGHĨA
Tình trạng điều kiện lao động khơng gây ra nguy hiểm trong lao
động sản xuất .
Tổng thể các yếu tố kinh tế, xã hội, tổ chức, kỹ thuật, tự nhiên
… thể hiện qua q trình cơng nghệ, cơng cụ lao động, con
người lao động, môi trường lao động và sự tác động qua lại giữa
chúng tạo nên những điều kiện cần thiết cho hoạt động của con
người trong quá trình lao động sản xuất.
Các yêu cầu phải thực hiện nhằm đảm bảo an tồn lao động
trong q trình lao động sản xuất.
Khả năng tác động của các yếu tố nguy hiểm và có hại trong lao
động sản xuất đối với người lao động .
Yếu tố có tác động gâu chấn thương cho người lao động trong
quá trình lao động sản xuất.
Yếu tố có tác động gây bệnh cho người lao động trong q
trình lao động sản xuất.
Tính chất của thiết bị đảm bảo được tình trạng an tồn khi thực
hiện các chức năng đã qui định trong những điều kiện xác định
và trong suất thời gian sử dụng, vận hành sản xuất.

Tính chất của q trình sản xuất đảm bảo được tình trạng an
tồn khi thực hiện các tơng số đã cho và trong suất thời gian qui
định.
Phương tiện dùng để phòng ngừa hoặc làm giảm tác động các
yếu tố nguy hiểm và có tác hại trong sản xuất đối với người lao
động.
Hệ thống các biện pháp và phương tiện về tổ chức và kỹ thuật
nhằm phòng ngừa sự tác động của các yếu tố nguy hiểm trong
sản xuất đối với người lao động.
Hệ thống các biện pháp và phương tiện tổ chức vệ sinh học và
kỹ thuật vệ sinh nhằm phòng ngừa sự tác động của các yếu tố
nguy hiểm đối với người lao động.
Hệ thống các văn bản pháp luật và các biện pháp tương ứng về
tổ chức kinh tế, xã hội, kỹ thuật và vệ sinh học nhằm đảm bảo
an toàn, bảo đảm sức khỏe và khả năng lao động của con người
trong quá trình lao động sản xuất.
4


13
14
15

Tai nạn lao
động.
Chấn thương.
Bệnh nghề
nghiệp.

Tai nạn xảy ra gây tác hại đến cơ thể người lao động do tác

động của các yếu tố nguy hiểm và có hại trong sản xuất.
Chấn thương xảy ra đối với người lao động trong sản xuất do
không tuân theo các yêu cầu về an tồn lao động ( nhiễm độc
cấp tính cũng coi như chấn thương ).
Bệnh pháp sinh do tác động của điều kiện lao động có hại đối
với người lao động .

CÂU HỎI :
Câu 1 : Cho biết định nghĩa về : Điều kiện lao động , an tồn trong q trình sản xuất ?
Câu 2 : Thế nào là : Vệ sinh sản xuất, bảo hộ lao động, chấn thương và bệnh nghề
nghiệp ?

5


Bài 2
QUI ĐỊNH CHUNG VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG
1. Công nhân làm việc trên cơng trường phải có đầy đủ các tiêu chuẩn sau :
a/ Đủ tuổi lao động theo qui định của nhà nước đối với từng loại nghề.
b/ Có giấy chứng nhận bảo đảm sức khỏe theo yêu cầu của nghề đó do cơ quan y tế
cấp. Định kỳ hằng năm phải được kiểm tra sức khỏe ít nhất một lần. Trường hợp phải
làm việc trên cao, dưới nước, trong hầm kín, hoặc hơi nóng, bụi, độc hại phải có chế độ
kiểm tra sức khỏe riệng do cơ quan y tế qui định . Khơng được bố trí phụ nữ có thai,
người có các bệnh ( đau tim, tai điếc, mắt kém …) hoặc trẻ em dưới 18 tuổi làm việc nói
trên.
2. Cơng nhân tạm tuyển và học sinh học nghề phải có đủ tiêu chuẩn như mục 1 , ngồi
ra cịn tn thủ các u cầu sau:
a/ Có giấy giới thiệu của đơn vị đào tạo, qui định thời gian tham gia lao động và thực
tập.
b/ Cử người có trách nhiệm theo dõi trong suốt thời gian tham gia thực tập.

3. Cấm uống rươu, bia trước và trong thời gian làm việc. Khi làm việc trên cao , dưới
hầm sâu hoặc nơi dễ bị nguy hiểm cấm uống rượu, bia và hút thuốc.
Công nhân làm việc trên cao hoặc dưới hầm sâu phải có túi đựng đồ nghề.
Cấm vứt, ném các loại dụng cụ, đồ nghề hoặc bất kỳ vật gì từ trên cao xuống.
4. Chỉ có cơng nhân biết bơi mới được bố trí làm việc trên sông dưới nước và phải được
trang bị đầy đủ thuyền, phao và các dụng cụ cấp cứu cần thiết khác theo đúng chế độ
qui định. Đối với thợ lặn phải thực hiện đầu đủ các qui định viề chế độ làm việc, bồi
dưỡng và bảo vệ sức khỏe.
Tất cả các thuyền phao và các dụng cụ cấp cức khác phải được kiểm tra để đảm bảo
chất lượng trước khi đem ra sử dụng.
5. Công nhân làm việc trên công trường phải sử dụng đúng các phương tiện bảo hộ cá
nhân đã được cấp phát. Không được đi dép lê hay đi guốc và phải mặc quần áo gọn
gàng.
6. Khi làm việc ở độ cao từ 2 m trở lên thì phải trang bị dây an tồn cho cơng nhân hoặc
lưới bảo vệ. cán bộ kỹ thuật thi công phải hướng dẫn cách móc dây an tồn cho cơng
nhân. Khơng cho phép công nhân làm việc khi chưa đeo dây an tồn.
7. Khơng được thi cơng cùng một lúc ở 2 hoặc nhiều tầng trên một phương thẳng đứng
nếu khơng có thiết bị bảo vệ an toàn cho người làm việc phía dưới.
8. Khơng được làm việc trên giàn giáo, ống khói, đài nướ, cột điện, dưới hầm cầu, mái
nhà 2 tầng trở lên … khi trời tối lúc mưa to, giơng bão hoặc có gió từ cấp 5 trở lên.
9. Sau mỗi đợt mưa bão, có gió lơn hoặc sau khi dừng thi công nhiều ngày liền phải
kiểm tr lại các điều kiện an tồn trước khi thi cơng tiếp, nhất là nhửng nơi nguy hiểm dễ
sảy ra tai nạn.
10. Làm việc ở dưới giếng sâu, hầm ngầm trong các thùng kín phải có đủ biện pháp và
phương tiện đề phịng khí độc hại sạc lở. Trước và trong q trình làm việc phải có chế
6


độ kiểm tra chặt chẽ và có người trực bên trong, người trực bên ngoài nhằm đảm bảo
liên lạc thường xuyên giữa bên trong và bên ngoài để kịp thời cấp cứu khi có xảy ra tai

nạn .
11. Trên cơng trình phải bố trí hệ thống điện chiếu sáng đầy đủ trên các tuyến đường
giao thông đi lại và khu vực đang thi công về ban đêm . Không cho phép làm việc ở
những chỗ không được chiếu ánh sáng .
12. Khi thi cơng cơng trình trên những cơng trình cao phải có hệ thống chống sét theo
các qui định hiện hành .
13. Trên cơng trình phải có đủ các cơng trình phụ các nhu cầu về sinh hoạt cho cán bộ ,
công nhân như : Trạm xá, nhà ăn, nhà nghỉ giữa ca, lán trú mưa, nắng, nơi tắm rửa, vệ
sinh đại, tiểu tiện …
14. Phải cung cấp đủ nước uống cho những người làm việc trên công trường, nước uống
phải đảm bảo yêu cầu vệ sinh, thùng đựng nước phải có nắp đậy kín , có vịi vặn, hoặc
gáo múc riêng.
15. Trong q trình thi cơng xây dựng Ban chỉ huy cơng trình phải chỉ đạo thực hiện các
biện pháp cải thiện điều kiện lao động cho công nhân, giảm nhẹ các khâu lao động thủ
công nặng nhọc, ngăn ngừa hạn chế các yếu tố độc hại gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe
hoặc gây ra bệnh nghề nghiệp.
16. Cán bộ và công nhân làm việc trong điều kiện chịu ảnh hưởng của yếu tố độc hại
vượt qúa tiêu chuẩn cho phép phải được bồi dưỡng tại chỗ bằng hiện vật theo đúng chế
độ hiện hành .
17. Công trường phải có sổ nhật ký an tồn lao động và ghi đầy đủ tình hình sự cố, tai
nạn, biện pháp khắc phục và xử lý trong quá trình thi công, các kiến nghị về BHLĐ của
các cán bộ an toàn lao động, đoàn thanh tra an toàn lao động và biện pháp giải quyết của
người chỉ huy công trường thực hiện đúng đắn chế độ thống kê báo cáo phân tích tai nạn
lao động và bệnh nghề nghiệp.
CÂU HỎI.
Câu 1: Trình bày về : Các tiêu chuẩn và cơng nhân tạm tuyển đối với người lao động ?
Câu 2: Hãy cho biết những qui định nơi làm việc, trên cơng trình xây dựng ?
Câu 3: Em hãy liên hệ với thực tế để ghi nhật ký an toàn trong cơng trình ?

7

Bài 3
MỤC ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA CỦA CƠNG TÁC BHLĐ
1/ Mục đích của cơng tác BHLĐ.
Mục đích của cơng tác BHLĐ là thông qua các biện pháp về KHKT, tổ chức, kinh
tế, xã hội để loại trừ các yếu tố nguy hiểm và có hại phát sinh trong sản xuất, tạo nên
một điều kiện lao động thuận lợi và ngày càng được cải thiện tốt hơn, ngăn ngừa tai nạn
lao động và bệnh nghề nghiệp, hạn chế ốm đau và giảm sức khỏe cũng như các thiệt hại
khác đối với người lao động, nhằm đảm bảo an toàn, bảo vệ sức khỏe và tính mạng nười
lao động, trực tiếp góp phần bảo vệ và phát triển lực lượng sản xuất, tăng năng xuất lao
động.
2/Ý nghĩa của công tác BHLĐ.
Bảo hộ lao động là phạm trù sản xuất, nhằm bảo vệ yếu tố năng động nhất của lực
lượng sản xuất là người lao động. Mặt khác việc chăm lo sức khỏe cho người lao động,
mang lại hạnh phúc và bản thân cho gia đình họ cịn có ý nghĩa nhân đạo.
3/Tính chất của cơng tác BHLĐ
3.1 Tính chất khoa học kỹ thuật :
Vì mọi hoạt động của nó đều xuất phá từ những cơ sở khoa học và các biện pháp
khoa học kỹ thuật.
3.2 Tính chất pháp lý :
Được thể hiện trong luật lao động, qui định rõ trách nhiệm và quyền lợi của
người lao động.
3.3 Tính chất quần chúng :
Người lao động là số đơng trong xã hội, ngồi những biện pháp KHKT , biện
pháp hành chính, việc giác ngộ nhận thức cho nười lao động hiểu rõ và thực hiện tốt
công tác bảo hộ lao động là cần thiết.
4/ Trách nhiệm của các cấp các ngành đối với công tác BHLĐ .
4.1 Nghĩa vụ và quyền của Nhà nước :
Trong cơng tác BHLĐ, Nhà nước có những nghĩa vụ và quyền hạn sau đây:

+ Xây dựng và ban hành luật pháp, chế độ chính sách BHLĐ, hệ thống tiêu chuẩn,
qui trình, qui phạm về an tồn lao động, vệ sinh lao động .
+ Quản lý Nhà nước về công tác BHLĐ hướng dẫn, chỉ đạo các ngành, các cấp
thực hiện luật pháp, chế độ, chính sách, tiêu chuẩn, qui trình, qui phạm về an tồn vệ
sinh lao động, kiểm tra, đôn đốc, thanh tra việc thực hiện. Khen thưởng những đơn vị
cá nhân có thành tích và xử lý các vi phạm về an toàn vệ sinh lao động.
+ Lập chương trình Quốc gia về BHLĐ và kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội và
ngân sách Nhà nước, đầu tư nghiên cứu khoa học kỹ thuật về BHLĐ, đào tạo cán bộ về
công taic BHLĐ.
4.2 Nghĩa vụ và quyền của người lao động.
- Nghĩa vụ :
+ Hăng năm khi xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
phải lập kế hoạch, biện pháp ATLĐ, VSLĐ và cải thiện điều kiện lao động.
+ Trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân và thực hiện các chế độ khác
về ATLĐ, VSLĐ đối với người lao động theo qui định của Nhà nước .
+ Cử người giám sát việc thực hiện các qui định, nội dung, biện pháp ATLĐ
, VSLĐ trong doanh nghiệp : phối hợp với Cơng đồn cơ sở xây dựng và duy trì sự hoạt
động của mạng lưới an toàn vệ sinh.
8


+ Xây dựng nội qui, qui trình ATLĐ, VSLĐ phù hợp với từng loại máy , thiết
bị, vật tư và nơi làm việc theo tiêu chuẩn qui định của Nhà nước.
+ Tổ chức huấn luyện, hướng dẫn các tiêu chuẩn, qui định, biện pháp ATLĐ,
VSLĐ đối với người lao động.
+ Tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động theo tiêu chuẩn , chế
độ qui định.
+ Chấp hành nghiêm chỉnh qui định khai báo, điều tra TNLĐ, BNN và định
kỳ 6 tháng, hang năm báo cáo kết qủa tình hình thực hiện ATLĐ, VSLĐ, cải thiện điều
kiện lao động với sở LĐTB&XH nơi doanh nghiệp hoạt động.

- Quyền hạn :
+ Buộc người LĐ phải tuân thủ các qui định , nôi qui , biện pháp ATLĐ ,
VSLĐ .
+ Khen thưởng người chấp hành tốt và kỷ luật người vi phạm trong việc thực
hiện ATLĐ, VSLĐ.
+ Khiếu nại với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về quyết định của thanh tra
về ATLĐ, VSLĐ nhưng vẫn phải nghiêm chỉnh cấp hành quyết định đó.
4.3 Đối với người lao động :
- Nghĩa vụ : Người lao động có 3 nghĩa vụ sau :
+ Chấp hành các qui định , nôi qui về ATLĐ , VSLĐ có liên quan đến cơng
việc nhiệm vụ được giao.
+ Phải sử dụng và bảo quản các phưo7ng tiện bảo vệ cá nhân đã được cấp ,
trang bị nếu làm mất hoặc hư hỏng phải bồi thường.
+ Phải báo cáo kịp thời với người có trách nhiệm khi phát hiện nguy cơ gây
TNLĐ, BNN, gây độc hại hoặc sự cố nguy hiểm, tham gia cấp cứu và khắc phục hậu
quả tai nạn lao động khi có lệnh của người sử dụng lao động.
- Quyền hạn : Người lao động có 3 quyền sau :
+ Yêu cầu sử dụng lao động bảo đảm điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh, cải
thiện điều kiện lao động; trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân, huấn luyện, thực
hiện biện pháp ATLĐ, VSLĐ .
+ Từ chối làm công việc hoặc rời bỏ nơi làm việc khi thấy rõ nguy cơ xảy ra
TNLĐ, đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe của mình và phải báo ngay với
người phụ trách trực tiếp; từ chối trở lại làm việc nơi nói trên nếu những nguy cơ đó
chưa được khắc phục.
+ Khiếu nại hoặc tố cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền khi người sử
dụng lao động vi phạm qui định của Nhà nước hoặc không thực hiện đúng các giao kết
về ATLĐ, VSLĐ trong hợp đồng lao động.
CÂU HỎI ƠN TẬP
Câu 1 : Nêu mục đích, ý nghĩa của công tác BHLĐ ?
Câu 2 : Cho biết tính chất của cơng tác BHLĐ ?

Câu 3 : Trình bày trách nhiệm của các cấp các ngành đối với công tác BHLĐ?

9


Chương 2
KỸ THUẬT VỆ SINH AN TOÀN LAO ĐỘNG
Bài 1
ĐỐI TƯỢNG CỦA VỆ SINH AN TOÀN LAO ĐỘNG
Lao động tạo ra mọi của cải vật chất nhăm thỏa mãn nhu cầu về đời sống của con
người. hông những thế, bản thân lao động còn là điều kiện cần thiết để làm cho con
người khỏe mạnh. Tuy nhiên lao động phải trên cơ sở khoa học, ý nghĩa là trong quá
trình lao động có thể phải thích ứng tốt nhất với môi trường cũng như điều kiện lao
động.
1/ Khái niệm về tác hại nghề nghiệp.
Phát hiện các yếu tố tác hại nghề nghiệp và đánh giá mức độ ảnh hưởng của nó
đối với cơ thể người lao động là một nơi dung công tác quan trọng của vệ sinh lao động.
Khi điều tra nghiên cứu một nghề nghiệp, người làm công tác vệ sinh lao đông phải trả
lời được các câu hỏi:
+ Yếu tố tác hại đối với sức khỏe công nhân trong nghề nghiệp này là những yếu
tố gì ?
+ Mức độ tác hại của chúng đến đâu ?
+ Phạm vi tác hại là cá biệt hay phổ biến nhiều người ?
+ hương hướng và các biện pháp ngăn chặn và đề phịng tác hại ra sao ?
Cơng việc trên đói hỏi phải được tiến hành một cách có hệ thống, tỷ mỷ, khoa học,
chính xác.
Thơng thường một nghề nghiệp có thể có nhiều tác hại nghề nghiệp khác nhau nhưng
mỗi ngành nghề đều có một hoặc vài tác hại nghề nghiệp phổ biến nhất, đặc trưng nhất
của nghề đó. Tính chất sản xuất càng lạc hậu, thủ cơng thì tác hại nghề nghiệp càng
nhiều và càng trầm trọng.

2/ Đối tượng .
Vệ sinh lao động là môn khoa học nghiên cứu ảnh hưởng của những yếu tố có hại
trong sản xuất đối với sức khỏe người lao động, nghiên cứu các biện pháp nhằm cải
thiện điều kiện lao động, phòng ngừa các bệnh nghề nghiệp cho công nhân trong điều
kiện sản xuất và tăng năng xuất lao động.
Để đạt được mục đích trên vệ sinh lao động có những nhiệm vụ cụ thể sau :
+ Nghiên cứu đặc điểm vệ sinh của quá trình sản xuất.
+ Nghiên cứu các biến đổi về sinh lý, sinh hóa của cơ thể trong những điều kiện
lao động khác nhau.
+ Nghiên cứu về việc tổ chức lao động và nghỉ ngơi hợp lý.
+ Nghiên cứu các biện pháp đề phịng tình trạng mệt mỏi trong lao động, hạn chế
ảnh hưởng của các yếu tố tác hại nghề nghiệp trong sản xuất, đánh giá hiệu quả các biện
pháp đó.
+ Quy định các tiêu chuẩn vệ sinh, chế độ vệ sinh xí nghiệp và cá nhân, chế độ
BHLĐ.
+ Tổ chức kiểm tra tuyển và sắp xếp hợp lý công nhân vào làm việc ở các bộ phận
khác nhau trong xí nghiệp.
10


+ Quản lý theo dõi tình hình sức khỏe cơng nhân, tổ chức khám định kỳ, phát hiện
sớm bệnh nghề nghiệp.
+ Giám định khả năng lao động cho công nhân bị TNLĐ, mắc bệnh nghề nghiệp
và các bệnh mãn tính khác.
+ Tiến hành kiểm tyra đôn đốc việc thực hiện các biện pháp vệ sinh và ATLĐ
trong sản xuất.
3/ Ý nghĩa.
Vệ sinh lao động đóng vai trị rất quan trọng vào việc bảo vệ người lao động và
nâng cao khả năng làm việc của họ. Sự hiểu biết về vệ sinh lao động không những cần
thiết đối với cán bộ y tế xí nghiệp mà cịn cần thiết đối với mọi cán bộ, công nhân sản

xuất.

11


Bài 2
CÁC YẾU TỐ TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP
1/ Tác hại liên quan đến quá trình SX.
1.1 Yếu tố về vật lý và hóa lý :
+ Điều kiện vi khí hậu trong sản xuất không phù hợp như : nhiệt độ, độ ẩm cao
hoặc thấp, thống khí kém, cường độ bức xạ nhiệt qúa mạnh.
+ Bức xạ điện từ, bức xạ cao tần và siêu cao tần trong khoảng sóng vơ tuyến, tia
hồng ngoại, tia tử ngoại …
+ Các chất phóng xạ và tia phóng xạ như , , ...
+ Tiếng ồn và chấn động.
+ Ap suất cao hoặc áp suất thấp.
+ Bụi trong sản xuất.
+ Các chất độc trong sản xuất.
1.2 Yếu tố sing vật:
+ Vi khuẩn và siêu vi khuẩn gây bệnh.
+ Ký sinh trùng và nấm mốc gây bệnh.
2/ Tác hại liên quan đến tổ chúc LĐ
+ Thời gian làm việc liên tục qúa lâu, làm việc liên tục không nghỉ ngơi, làm thông
ca.
+ Cường độ lao động quá nặng nhọc , không phù hợp với sức khỏe của người lao
động .
+ Chế độ làm việc và nghỉ ngơi bố trí khơng hợp lý.
+ Làm việc với tư thế gị bó khơng thoải mái như : khom lưng, xoay người, đứng hoặc
ngồi qúa lâu.
+ Sự hoạt động khẩn trương, căng thẳng quá độ của các hệ thống giác quan như hệ

vận động, hệ thần kinh, thị giác, thính giác … trong thời gian làm việc.
3/Tác hai liên quan đến vệ sinh và an toàn :
+ Thiếu ánh sáng hoặc sắp xếp bố trí hệ thống chiếu sáng khơng hợp lý.
+ Làm việc ở ngồi trời có thời tiết xấu như quá nóng về mùa hè và quá lạnh về mùa
đông.
+ Phân xưởng chật chội và sắp xếp nơi làm việc không ngăn nắp gọn gàng.
+ Thiếu thiết bị thơng gió, chống bụi, chống nóng, chống khí độc.
+ Thiếu trang bị phịng hộ lao động hoặc có nhưng sử dụng và bảo quản không tốt.
+ Việc thực hiện qui tắc vệ sinh và an tồn lao động cịn chưa triệt để và chưa nghiêm
chỉnh.
+ Làm các công việc nguy hiểm và có hại nhưng chưa được cơ giớ hóa, phải thao tác
hồn tồn bằng phương pháp thủ cơng.
Ở những vùng khác nhau và ở các xí nghiệp sản xuất khác nhau, ảnh hưởng của
các tác hại nghề nghiệp kể trên cũng có thể khác nhau. Dực theo tính chất nghiêm trọng
của các tác hại nghề nghiệp và phạm vi tồn tại của nó rộng hay hẹp, người ta cịn phân
các yếu tố tác hại nghề nghiệp ra làm 4 loại :
* Loại có tính chất tác hại tương đối lớn, phạm vi ảnh hưởng tương đối rộng bao
gồm các chất độc sản xuất gây nên những nhiễm độc nghề nghiệp thường gặp như chì,
12


benzen, thủy ngân mangan, các bon ni, bụi axi1t, nhiệt độ cao, bức xạ mạnh gây ra say
nóng, độ quị …
* Loại các tác hại tương đối nghiêm trọng nhưng phạm vi ảnh hưởng chưa phổ biến
như các chất phóng xạ và tia phóng xạ, các hóa hợp cao phân tử và các yếu tố nguy
hiểm, các hợp chất hữu cơ của kim loại và á kim … các loại này tương lai dùng nhiều
và có thể gây ra nhiều độc cấp tính hoặc bệnh nghề nghiệp nặng cần phải hết sức chú ý.
* Loại có phạm vi ảnh hưởng rộng nhưng tính chất tác hịa khơng rõ lắm, bao gồm
ánh sáng mạnh và tia tử ngoại gây bệnh, tia điện tử gây viêm mắt; chiếu sáng khơng tốt
có thể gây rối loạn thị giác và ảnh hưởng đến năng suất lao động; các thiếu sót trong

việc thiết kế, xây dựng phân xưởng sản xuất, vấn đề tổ chức lao động không tốt ảnh
hưởng đến việc nâng cao năng suất lao động …
Các vấn đề trên tuy ảnh hưởng đến điều kiện sức khỏe không lớn lắm nhưng phạm
vi ảnh hưởng rộng và có liên quan mật thiết đến việc nâng cao năng suất lao động nên
trong công tác BHLĐ cần có sự chú ý nhất định.
* Những vấn đề có tính chất đặc biệt mới: làm việc trong điều kiện áp quá suất cao
hoặc quá thấp, làm việc với máy phát sóng cao tần, làm việc trong điều kiện có gia tốc,
khai thác chế biến dầ mỏ …

13


Bài 3
CÁC BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC TÁC HẠI NGHỀ NGHIỆP
Tất cả các yếu tố tác hại nghề nghiệp đều có thể dẫn đến hậu quả gây giảm sút
khả năng lao động, làm tăng tỷ lệ bệnh tật, tai nạn lao động. Việc đấu tranh để hạn chế,
loại trừ các yếu tố tác hại nghề nghiệp là một vấn đề phức tạp, địi hỏi phải có sự phối
hợp chặt chẽ giữa nhiều bộ phận, đồng thời phải có sự quan tâm chỉ đạo tích cực của
Giám đốc, cấp Uy xí nghiệp. Tùy theo tình hình cụ thể ta có thể áp dụng các biện pháp
đề phòng sau :
1/ Biện pháp kỹ thuật công nghệ:
Tiến hàng cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật làm cho quá trình sản xuất dần dần
được cơ giới hóa, tự động hóa; dùng những chất ít độc hoặc khơng độc hại thay thế cho
những chất có độc tính cao; cải tiến q trình cơng nghệ…
Những biện pháp trên giúp cơng nhân khơng cịn tiếp xúc với các tác hại nghề
nghiệp, loại trừ thao tác lao động thể lực nặng, vừa bào đảm an toàn sản xuất và sức
khỏe công nhân lại vừa nâng cao năng suất lao động lê rất nhiều.
2/ Biện pháp kỹ thuật vệ sinh .
Các biện pháp kỹ thuật vi sinh nhu cải tiến thơng gió, chiếu sáng … nơi sản xuất
cũng là những biện pháp góp phần cải thiện điều kiện làm việc. Nếu chúng ta áp dụng

thích đáng biện pháp này có thể khống chế được tác hại nghề nghiệp, hạn chế được tác
hại của nó đối với sức khỏe người lao động.
3/ Biện pháp phòng hộ cá nhân,
Đây là một biện pháp bổ trợ nhưng trong nhiều trường hợp, khi biện pháp cải tiến
q trình cơng nghệ, biện pháp kỹ thuật vi sinh chưa thực hiện được thì biện pháp này
đóng vai trị chủ yếu trong việc đảm bảo an tồn cho cơng nhân trong sản xuất và
phịng bệnh nghề nghiệp.
Dực theo tính chất độc hại trong sản xuất, tùy theo mỗi nghề nghiệp công nhân
được trang bị các dụng cụ phịng hộ thích hợp.
4/ Biệp pháp tổ chức lao động khoa học.
Thực hiện việc phân công lao động hợp lý theo đặc điểm sinh lý của cơng nhân, tìm
ra những biện pháp cải tiến cho lao động bớt nặng nhọc, tiêu hao năng lượng ít hơn hoặc
làm cho cơng cụ lao động thích nghi được với con người và con người thích nghi được
với cơng cụ sản xuất mới vừa cho năng suất lao động cao hơn mà lại vừa an toàn hơn.
5/ Biện pháp y tế bảo vệ sức khỏe.
Bao gồm việc kiểm tra sức khỏe công nhân, khám sức khỏe tuyển chọn, không nhận
người đã mắc một số bệnh nào đó vào làm với những yếu tố bất lợi có trong sản xuất vì
sẽ làm cho bệnh nặng thêm hoặc dễ đưa đến mắc bệnh nghề nghiệp. Thường xuyên
khám bệnh định kỳ cho công nhân tiếp xúc với các yếu tố độc hại nhằm phát hiệc sớm
bệnh nghề nghiệp và những bệnh mãn tính khác để kịp thời có biện pháp giải quyết, theo
dõi sức khỏe cơng nhân một cách liên tục như vậy mới quản lý, bảo vệ được sức khỏe
lao động, kéo dài tuổi đời, đặc biệt là tuổi nghề cho cơng nhân.
Ngồi ra cịn phải giám định khả năng lao động và hướng dẫn tập luyện phục hồi lại
khả năng lao động cho những người bị TNLĐ, BNN và các bệnh mãn tính khác đã được
điều trị. Thường xuyên kiểm tra vệ sinh, ATLĐ và cung cấp đầy đủ thức ăn dự phịng
cho cơng nhân làm việc với các chất độc hại.

14

Chương 3
AN TỒN TRONG THI CƠNG XÂY DỰNG
Bài 1
TỔ CHỨC MẶT BẰNG – AN TOÀN TRONG BỐC XẾP VẬT TƯ
1/ Tổ chức mặt bằng thi công :
1.1 Xung quanh khu vực cơng trình phải rào ngăn và bố trí trạm gác khơng cho người
khơng có nhiệm vụ ra vào cơng trường. Trong trường hợp có đường giao thơng
cơng cộng chạy qua cơng trường thì có thể mở đường khác ( sau khi được cơ quan
hữu quan địc phương đồng ý ). Nếu khơng mở được đường khác phải có biển báo
ở 2 đầu đoạn đường chạy qua công trường , để các phương tiện giao thông qua lại
chú ý giảm tốc độ .
1.2 Ở mỗi cơng trường phải có bản vẽ tổng mặt bằng , trong đó phải thể hiện : Vị trí
cơng trình chính, vị trí các xưởng gia công, kho tàng, nơi tập kết các cấu kiện,
máy, thiết bị phục vụ thi công; khu vực xếp nguyên vật liệu, phế liệu, kết cấu
bêtông đúc sẵn; khu nhà ở, nhà làm việc, nhà ăn, nhà wc của cán bộ công nhân; hệ
thống cấp điện, cấp nước phục vụ thi công và sinh hoạt; các tuyến đường đi lại,
vận chuyển vật liệu, xe máy thiết bị …
1.3 Trên mặt bằng thi cơng cơng trình phải có hệ thống thốt nước, bảo đảm mặt bằng
thi công kho ráo, sạch sẽ. Những cơng trình gần sơng, gần biển phải có biện pháp
phịng chống gió bão, lũ lụt .
1.4 Mặt bằng thi cơng phải được bố trí gọn gàng ngăn nắp và vệ sinh.
1.5 Những vùng nguy hiểm do vật liệu có thể rơi tự do từ trên cao xuống phải được
rào chắn, đặt biển báo hoặc làm mái che bảo vệ.
Bảng 1. Giới hạn vùng nguy hiểm theo bảng sau đây :
T
T
1
2
3
4

5
6

GIỚI HẠN VÙNG NGUY HIỂM ( m )
ĐỘ CAO RƠI CỦA VẬT Đối với nhà hay công Đối vơi khu vực di
LIỆU ( m )
trình đang XD (tính
chuyển
theo chu vi ngồi)
(tính theo mặt bằng )
Từ 0 đến 20
5
7
Trên 20 đến 70
7
10
Trên 70 đến 120
10
15
Trên 120 đến 200
15
20
Trên 200 đến 300
20
25
Trên 300 đến 400
25
30

2/ An toàn trong bốc xết vật tư

2.1 Khi vận chuyển hàng hóa phục vụ cho xây dựng, cơng nhân bốc xếp phải có đầy
đủ sức khỏe theo qui định đối với từng loại công việc.
2.2 Trước khi bốc xếp phải : Kiểm tra các phương tiện dụng cụ vận chuyển như quang
treo, đòn gánh, và các bộ phận của xe ( càng, bánh, thùng xe, ván chắn, dây kéo …) đảm
bảo theo yêu cầu của quá trình vận chuyển. Kiểm tra tuyến đường vận chuyển và nơi
bốc dỡ hàng đảm bảo an tồn cho cơng nhân trong q trình làm việc.
15


2.3 Trước khi xếp hàng lên xe cải tiến , xe ba gác phải : chèn bánh và chống đỡ xe
thật chắc chắn . xác định đúng sức chịu tải của xe và không được xếp quá trọng tải của
xe .
2.4 Khi xếp hàng lên xe phải :
a. Đối với loại hàng rời: gạch, cát, đá dăm, sỏi … phải chất thấp hơn thành thùng
của xe là 2 cm và có ván chắn ở 2 đầu .
b. Đối với các loại hàng chứa trong bao như xi măng vôi bột … được xếp cao hơn
thành của xe nhưng không quá 2 bao và phải có dây chằng buộc chắc chắn.
c. Đối với các loại hàng cồng kềnh không được xếp cao quá 1,5 m tính từ mặt
đường xe đi ( đối với xe người kéo hoặc đẩy ) và phải có dây chằng buộc chắc chắn .
d. Đối với các loại thép tấm, thép góc, cấu kiện bê tơng có chiều dài lớn hơn thùng
xe phải chằng buộc bằng dây thép.
2.5 Công nhân đẩy các loại xe ba gác, xe cải tiến phải đi ỡ 2 bên thành xe và khơng
được tỳ tay lên hàng hóa để đẩy. Khi đỗ xe trên dốc phải chèn bánh chắc chắn, khi xuống
dốc lớn hơn 15 độ thì phải quay càng xe về phía sau và người kéo xe phải dữ cho xe
xuống dốc từ từ.

16


Bài 2

AN TỒN TRONG CƠNG TÁC
SỬ DỤNG XE MÁY – DỤNG CỤ THI CƠNG
1. An tồn trong cơng tác sử dụng xe máy .
1.1 Tất cả các xe máy tham gia xây dựng đều phải có đủ hồ sơ kỹ thuật, trong đó phải
có thơng số kỹ thuật cơ bản, hướng dẫn sử dụng, cách lắp đặt, vận hành , bảo quản, bảo
dưỡng, sửa chữa … có sổ giao ca, sổ theo dõi tình trạng kỹ thuật.
1.2 Xe máy xây dựng phải đảm bảo an tồn trong suốt q trình sử dụng và làm việc.
1.3 Xe máy xây dựng phải được bảo dưỡng kỹ thuật và sửa chữa định kỳ theo đúng
qui định trong hồ sơ kỹ thuật. Khi cải tạo máy hoặc sửa chữa thay thế các bộ phân quan
trọng của máy phải có tính tốn thiết kế và phải được cơ quan quản lý chuyên ngành xe
máy phê duyệt theo các thủ tục thiết kế hiện hành.
1.4 Cấm sử dụng xe máy khi :
a. Hết hạn sử dụng ghi trong giấy phép sử dụng .
b. Hư hỏng nặng.
c. Khơng có các thiết bị về an tồn .
d. Hư hỏng các bộ phận quan trọng .
1.5 Khi xe máy đang hoạt động, người vận hành không được phép bỏ đi nơi khác
hoặc giao cho người khác vận hành.
2. An tồn trong cơng tác sử dụng dụng cụ cầm tay.
2.1 Dụng cụ là cán go , cán tre cầm tay phải được làm bẳng các loại tre, gỗ cứng, dẻo,
không bị nứt, nẻ, mục, mọt, phải chắc chắn và nêm chắc chắn.
2.2 Các công cụ cầm tay dùng để đục, đập phải đảm bảo các yêu cầu sau:
a. Đầu mũi không bị nứt nẻ hoặc bất cứ một hư hỏng nao khác.
b. Cán khơng bị nứt, vỡ, khơng có cạnh sắc và phải có chiều dài thích hợp đảm
bảo an tồn khi thao tác.
2.3 Búa tạ dùng để đóng nêm, đục phải có cán tay cầm dài 0,7 m. Cơng nhân đục phá
kim loại, bê tông bằng cá dụng cụ cầm tay phải đeo kính phịng hộ. Nơi làm việc chật
hẹp và đơng người phải có tấm chắn bảo vệ.
2.4 Khi mang, xách hoặc di chuyển các dụng cụ mà có các bộ phận nhọn sắc , phải
cho vào bao, bao bọc lại.

17


Bài 3
AN TỒN TRONG CƠNG TÁC ĐẤT
1/ Cơng tác đào đất .
1.1 Chỉ được đào đất hố móng, đường hào khi có thiết kế kỹ thuật thi cơng đã được
phê duyệt, trên cơ sở tài liệu khảo sát địa hình, địa chất, thủy văn và có các biện
pháp an tồn thi cơng cho q trình thi cơng đào đất.
1.2 Đào đất trong khu vực có các tuyến ngầm ( dây cáp ngầm, đường cấp nước, dẫn
hơi … ) phải có văn bản cho phép của các cơ quan quản lý các tuyến đó và sơ đồ
chỉ dẫn vị trí, độ sâu của cơng trình, văn bản thỏa thuận của cơ quan này về phương
án đào đất, biện pháp bảo vệ bảo đảm an tồn cho cơng trình hiện hữu.
Đơn vị thi cơng phải đặt biển báo, đèn tín hiệu thích hợp tại khu vực có tuyến
ngầm và phải cử cán bộ kỹ thuật giám sát trong suốt quá trình thi công đào đất.
1.3 Cấm đào đất ở gần tuyến ngầm bằng máy và công cụ gây va chạm mạnh như xà
beng, cuốc chim, chịong đục, thiết bị ép khí.
1.4 Khi đang đao đất nếu thấy xuất hiện khí, hơi độc hại phải lập tức ngừng thi công
và công nhân phải ra khỏi nơi nguy hiểm cho đến khi có các biện pháp khử hết
hơi, khí độc hại đó. Cơng nhân làm việc trong khu vực này phải hiểu biết các biện
pháp bảo đảm an toàn lao động và phải được cung cấp đầy đủ mặt nạ phòng độc.
1.5 Ở khu vực đang thi cơng đào đất phải có biện pháp thoát nước đọng ( kể cả khi
trời mưa ) để tránh nước chảy vào hố đào làm sụt lở thành hố đào. Trong khi đào
đất phải bơm hết nước ở các hố móng, đường hào để đề phịng đất bị sạc lở. Đào
đất đến mực nước ngầm thì tạm ngưng và có biện pháp giữ ổn định cho thành
vách mới tiếp tục đào.
1.6 Đào hố móng, đường hào ở vùng đất có độ ẩm tự nhiên và khơng có mực nước
ngầm có thể đào thẳng vách ( khơng cần có chống đỡ vách ) với chiều sâu không
quá 1 m đối với loại đất mềm đào bằng cuốc, leng, xẻng và không quá 2m đối

với loại đất cứng đào bằng xa beng, cuốc chim.
1.7 Khi đang đào đất do điều kiên thiên nhiên hay ngoại cảnh làm thay đổi trạng thái
đất như nền ngấm nước mưa kéo dài, đất quá ẩm hay no nước … phải kiểm tra lại
hố đào, mái dốc. Nếu khơng đảm bảo an tồn thì phải có biện pháp gia cố chống
trượt, cống sụt lở đất. Các biện pháp đề ra phải được ban chỉ huy công trường xét
duyệt.
1.8 Cấm đào theo kiểu “ hàm ếch” hoặc phát hiện có vật thể ngầm phải dừng thi cơng
và cơng nhân phải dời khỏi vị trí đó đến nơi an tồn. Chỉ được thi cơng lại khi đã
phá bỏ hàm ếch hoặc vật thể ngầm đó.
1.9 Hàng ngày phải cử người kiểm tra tình trạng vách hố đào, mái dốc. Nếu phát hiện
vết nứt dọc theo thành hố móng, mái dốc phải ngưng thi cơng ngay. Người và các
phương tiện máy móc thiết bị .
1.10 Đất đào dưới hố móng lên phải đổ vào khu vực qui định trong thiết kế thi cơng
nhưng phải cách miệng hố móng ít nhất là 0,5 m. Đất đổ lên miệng hố đào phải có độ
dốc ít nhất là 45 độ theo mặt phẳng ngang. Khi đào đất bên sườn đồi, sườn núi phải
có biện pháp chống đất, đá lăn bất ngờ theo mái dốc.
1.11 Nghiêm cấm ngồi nghỉ giải lao ở cạnh hố móng đang đào.
18


1.12 Đào đất hố móng có độ sâu hơn 2 m phải bố trí ít nhất 2 người cùng làm việc,
nhưng phải cách xa nhau để có thể cấp cứu kịp thời khi có tai nạn xảy ra bất ngờ.
1.13 Trong khu vực đào đất nếu có nhiều người cùng làm việc phải bố trí khoảng cách
người này và người kia bảo đảm an tồn. Cấm bố trí người làm việc trên miệng hố
đào trong khi có người làm việc ở bên dưới hố đào cùng một nơi mà đất, đá có thể rơi,
lở xuống người ở dưới .
2/ Cơng tác đắp đất.
2.1 Chỉ được phép đắp đất nền, móng khi đã hồn thành việc thi cơng xong móng, đà
kiềng.
2.2 Khơng được dùng đất có lẫn nhiều tạp chất, cỏ rác, rễ cây, đất lẫn nhiều bùn non

… để đắp nền móng.
2.3 Dùng cát đen hoặc đất pha cát để đắp nền, móng.
2.4 Đắp nền móng phải tuân thủ theo đúng yêu cầu của thiết kế và kỹ thuật, mỗi một
lớp đắp < 300mm và phải được tưới nước đầm kỹ.

19


Bài 4
AN TỒN TRONG CƠNG TÁC XÂY
1/ Cơng tác xây móng
1.1 Trước và trong q trình xây móng cán bộ kỹ thuật thi cơng, đội trưởng cơng trình
phải kiểm tra tình trạng của hố móng và thường xun kiểm tra trong suốt q
trình thi cơng, đặc biệt là vào mùa mưa bão, phải chú ý hiện tượng sạc lở của các
mái dốc hoặc sự hư hỏng của các vách chống.
1.2 Cơng nhân xây móng khi lên xuống hố móng phải dùng thang tựa. Khi trời mưa
phải đề phòng trượ ngã.
1.3 Khi vận chuyển vật liệu xuống hố móng phải dùng cơ giới hoặc dụng cụ cải tiến
như: máng trượt, rãnh trượt có mặt phẳng nghiêng. Hoặc dùng thùng, xơ, cần xé
… thì vật liệu chứa trong các dụng cụ đó phải thấp hơn thành 10 cm. Tuyệt đối
không được đứng trên miệng hố móng để đổ vật liệu xuống hố móng.
1.4 Trong q trình xây dựng phần móng, nếu hố móng bị ngập nước phải dùng bơm
hút hết nước lên mới tiếp tục thi cơng.
1.5 Xây móng trong một buổi khơng được xây cao q 1,5 m để đề phịng móng bị
đổ gây tai nạn.
2/ Cơng tác xây tường
2.1 Trước khi xây tường cán bộ kỹ thuật, đội trưởng công trình phải kiểm tra xem xét
lại tình trạng của móng hoặc của phần tường đã xây trước, cũng như tình trạng của giàn
giáo và giá đỡ, đồng thời phải kiểm tra lại việc sắp xếp, bố trí cơng nhân làm việc trên
sàn công tác xem đã hợp lý chưa, để kịp thời phân công điều chỉnh lại cho phù hợp.

2.2 Đối với công nhân phải tập trung vào việc đang làm, không đùa nghịch trong lúc
làm việc và đặc biệt khi trên giàn giáo cao.
2.3 Phải xem xét lại tình trạng sức khỏe của bản thân mình trước khi làm việc trên giàn
giáo cao.
2.4 Khi cần chặt gạch phải quay mặt vào phía tường, tránh cho mảnh gạch bay ra ngồi
rồi rơi vào người phía dưới gây ra tai nạn.
2.5 Không được đi lại, đứng, ngồi trên khối xây vừa mới xây xong.
2.6 Không được gác trực tiếp cây đà ngang làm giàn giáo trên cửa sổ, cửa đi, trên tường
mới xây. Không được tùy tiện chừa lỗ giàn giáo tại các mép cử đi, cửa sổ.
2.7 Khi xây đá không được đặt đá lên mặt khối xây.
2.8 Không được đục lỗ qua các mảng tường xây bằng đá.
20


2.9 Khi xây tường phải tuân theo qui định về chiều cao của mỗi đợt xây , thường không
lớn hơn 1,5 m .
3/ Công tác xây các bộ phận kết cấu khác.
3.1 Khi xây vịm cuốn cần tạo ra khn hình vịm trước, cần phải chống đỡ phần khơn
vịm chắc chắn, để q trình xây vịm khơng bị sập, nứt gãy tai nạn.
3.2 Xây lanh tơ gạch cần phải có ván khuôn đỡ và chống đỡ phần ván khuôn thật chắc
chắn mới tiến hành thi công.
1.3 Khi thi công xây lan can cần chú ý không được xây quá cao để tránh bị đổ gây ra
tai nạn. Không được va chạm mạnh vào khối xây vừa xây xong.

21


Bài 5
AN TỒN TRONG CƠNG TÁC TRÁT – LỢP MÁI
I/ An tồn trong cơng tác trát ( tơ)

Cần phải kiểm tra chỗ làm việc có đạt yêu cầu về an tồn lao động hay khơng?
Nếu thấy ở bộ phận nào không đạt yêu cầu cần phải bổ sung, sửa chữa rồi mới tiến hành
thi cơng.
Trát bên trong, bên ngồi nhà cũng như các bộ phận kết cấu, chi tiết khác, phải
dùng giàn giáo hoặc giá đỡ phù hợp với chiều cao kích thước qui định. Khơng được thi
cơng với vừa không đảm bảo kỹ thuật vừa dễ gây mật an toàn, nhất là khi làm việc trên
giàn giáo cao.
Khi đưa vữa lên sàn công tác cao tù 5 m trở lên, phải dùng các thiết bị cơ giới
hoặc công cụ cải tiến như : tỡi, máy vận thăng … Không được với tay đưa các thùng,
xô đựng vữa lên mặt sàn công tác cao quá 2 m.
Nghiêm cấm người công nhân đứng trên các bệ cửa sổ, ô văng và các mảng
tường để thực hiện công tác trát.
Thùng, xô, các dụng cụ đựng vữa cũng như các dụng cụ đồ nghề khác : bay,
thước tầm, bàn kéo, bàn xoa … phải để ở các vị trí thuận lợi, chắc chắn tránh sự rơi, rớt,
đổ xuống phí dưới gây tai nạn. Cấm vứt dụng cụ đồ nghề từ trên cao xuống làm hư hỏng
và dễ gây ra tai nạn.
II/ An toàn trong công tác lợp mái :
Những tai nạn thường xảy ra khi lợp mái .
a/ Li tô bị gãy do công nhân đứng lên làm ngã gây chế người hoặc thương tật.
b/ Ngói từ trên mái rơi xuống.
c/ Khi xây bờ chảy, bờ nóc trượt chân té ngã …
Nội qui an tồn khi lợp mái .
a/ Khơng được tung ngói khi vận chuyển ngói lên mái cao .
b/ Tránh đứng vào các vị trí li tơ yếu ( mắt, mục, mọt, nứt)
c/ Khi tiến hành xây bờ chảy phải bắc giàn giáo bên ngồi, khơng được ngồi
trực tiếp lên phần mái lợp để xây bờ chảy.
d/ Cơng nhân phải có đủ bảo hộ lao động: Đội mũ cứng có quai, đi dày phải có
dây buộc, quần áo mặc gọn gàng.
e/ Không uống rượu, bia, hút thuốc trong giờ làm việc.
f/ Nghiêm cấm đi lại trên tấm fiBrô xi măng hoặc tấm tơn vì dễ gây tai nạn bất

ngờ như trượt chân , hay tấm tôn vị bể … Trường hợp cần thiết chỉ cho phép đi lại trên
những tấm fiBrô XM ở vị trí có xà gồ đỡ mái. Đối với tấm tơn kẽm do tính chất trơn
nhẵn, dễ trượt khi đã tạo thành độ dốc, do vật trong mọi trường hợp không được đi lại.
h/ Khi vận chuyển tấm fiBro XM hay tấm tôn kẽm lên mái lợp phải có dây buộc cố định
tránh cho tấm lợp rơi xuống làm hư hỏng hoặc gây ra tai nạn.

22


Bài 6
AN TỒN TRONG CƠNG TÁC GIÀN GIÁO VÀ SƠN – VƠI
1/An tồn trong cơng tác giàn giáo.
1.1 Lắp dựng và tháo dỡ giàn giáo phải tuân theo trình tự qui định.
1.2 Khi lắp dựng giàn giáo là cây : tre, luồng, cừ tràm, gỗ …thì vật liệu phải đảm bảo
chất lượng, không bị non, không bị ải mục, các loại dây buộc phải có độ dẻo và
bền, nếu khơ phải nhúng nước cho ẩm, buộc phải chắc chắn. Trước khi sử dụng
cần phải nhún thử.
1.3 Cấm không cho người làm việc hoặc người đi lại phía dưới giàn giáo, khu vực
đang thi công hay đang lắp dựng và tháo dỡ giàn giáo. Tháo dỡ xong thì thu gom
gọn lại, để vào nơi bảo quản, tránh để bừa bãi, lộn xộn, vừa cản trở cho việc đi
lại, thi công vừa dễ gây ra tai nạn.
1.4 Đối với loại giàn giáo treo là một hệ thống giàn giáo phức tạp và kém ổn định,
nên trong quá trình lắp ráp, sử dụng và tháo dỡ phải triệt để tuân theo các qui định
để giữ an toàn lao động, các chỉ đạo của cán bộ kỹ thuật cơng trình.
1.5 Khi thực hiện lắp dựng và tháo dỡ giàn giáo treo phải có dây an toàn cho cả hệ
thống giàn giáo, bất kể ai khi lên giàn giáo treo cũng phải có dây an tồn.
1.6 Trong q trình sử dụng giàn giáo treo u cầu phải thường xuyên kiểm tra lại
chất lượng các bộ phận, nếu thấy khơng đảm bảo thì cần thay thế khắc phục ngay.
Chỉ sử dụng giàn giáo khi xét thấy bảo đảm đủ mọi điều kiện về an toàn.
1.7 Trong quá trình tháo dỡ giàn giáo treo phải cấm người qua lại ở phía dưới, tháo

dỡ từng bộ phận, tháo dỡ xong cần thu gom, đễ gọn sử dụng cho lần sau.
2/ An tồn trong cơng tác vơi sơn.
2.1 Trong khi thực hiện công việc quét, phun, lăn vôi, sơn, người thi cơng phải có đầy
đủ trang bị bảo hộ lao động cá nhân: kính, khẩu trang, găng tay, quần áo, mũ, dày …
2.2 Do đặc điểm của công tác vôi, sơn rất rộng, giàn giáo hoặc thang lên xuống luôn
luôn phải di chuyển nên thường xuyên phải kiểm tra độ an tồn chắc chắn của các
phương tiện đó.
2.3 Khi làm việc trên cao phải đeo dây an toàn.
2.4 Dùng thang để thi cơng phần vơi, sơn thì 2 đầu thang phải buộc dẻ để cho thang
khỏi bị trược và khơng bị trầy sứt phần mặt đã thi cơng. Ngồi ra phần chân thang còn
phải được chèn, nêm chắc chắn để chông trượt.
2.5 Khi ở trên thang để quét vôi, sơn không được vươn, với ra quá xa dễ xảy ra tai nạn.
23


Bài 7
AN TỒN TRONG CƠNG TÁC LẮP GHÉP
1/ An tồn trong công tác lắp ghép bằng thủ công.
Việc lắp ghép thường được tiến hành ở trên cao nên những người thơ làm việc ở
đây phải có sức khỏe tốt và phải được kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Mỗi khi có gió cấp 6 trở lên, cũng như khi thời tiết rét buốt, hoặc có sương mù
dày đặc thì tạm đình chỉ việc thi công lắp ghép ở trên cao lại.
Phải trang bị cho công nhân lắp ghép mọi trang thiết bị an toàn cần thiết đặc biệt
là dây đeo an tồn bảo hiểm ( dây phải có sức chịu đựng được lực tĩnh là 300 kg ).
Cấm đi lại trên các dầm, giằng, hoặc các thanh của vì kèo. Chỉ được phép đi lại
trên thanh quá giang ( thanh cánh hạ ) của dàn vì kèo khi đã có căng dây vịn dọc ở ngang
ngực ( cao chừng 1 m ) để làm lan can bảo vệ.
2/ An toàn trong công tác lắp ghép bằng máy.
2.1 Nghiêm cấm công nhân lắp đặt đứng trên kết cấu đang cẩu lắp hoặc lên xuống
bằng máy vận thăng hay cần trục cẩu lắp.

2.2 Những sàn và cầu công tác phải chắc chắn, liên kết vững vàng, ổn định và phải có
lan can tay vịn để bảo hiểm.
2.3 Đường vận chuyển của cần trục phải đặt xa cơng trình và cách xa mép hố móng
theo những yêu cầu qui định.
2.4 Phải đảm bảo ổn định cho cần trục khi đứng và khi làm việc ( vì cần trục khi mất
thăng bằng rất dễ bị lật, đổ gây tai nạn ).
2.5 Phải có các thiết bị phòng ngừa chống sét hữu hiệu cho cần trục cao.
2.6 Các móc cẩu phải có nắp an tồn để dây cẩu khơng bị trượt ( tuột ) khỏi móc cẩu
trong quá trính lắp ghép.
2.7 Khi lắp dựng, cấu kiện đã được giữ ổn định mới được phép tháo dỡ móc cẩu ra
khỏi các cấu kiện.
2.8 Khơng được phép tiến hành nhiều công việc ở các độ cao khác nhau theo phương
thẳng đứng. Các lỗ hở trên sàn, tầng đều phải được đậy bằng ván cúng hoặc bằng cách
ngăn các rào gỗ xung quanh các lỗ hở đó.
2.9 Xung quanh cơng trình, giữa các hàng cột phải được đặt các hàng rào ngăn cách,
ở các ô cửa và khu cầu thang cũng phải có các hàng rào bảo vệ.
2.10 Phải có hệ thống chố sét cho các tịa nhà cao tầng.
2.11 Trong q trình lắp ghép khơng có đường điện chạy qua, nếu có đường điện chạy
qua thì bắt buộc đường điện ấy phải có cáp bảo vệ và chơn ngầm dưới đất.
2.12 Nghiêm cấm mọi người đi qua lại nơi đang thi công lắp ghép.

24


Bài 8
AN TỒN TRONG CƠNG TÁC
VÁN KHN, CỐT THÉP VÀ BÊ TÔNG
Cốt pha dùng để đỡ các kết cấu bê tông phải được chế tạo và lắp ghép theo đúng
các yêu cầu trong thiết kế kỹ thuật thi công đã được phê duyệt.
Cốt pha ghép sẵn thành khối tấm lớn phải đảm bảo vững chắc khi cẩu lắp phải

tránh va chạm vào các bộ phận kết cấu lắp trước .
Chỉ được phép ghép cốt pha tầng trên sau khi đã hồn thành thi cơng phần dưới .
Lắp ghép cốt pha ở độ cao không lớn hơn 6 m được dùng giá đỡ để đứng thao tác.
Nếu lớn hơn 6 m thì phải dùng sàn cơng tác để tiến hành lắp ghép cốt pha. Lắp ghép cốt
pha treo hoặc cốt pha tự mang lớn hơn 8 m thì phải giao cho những người có kinh nghiệm
lâu năm.
Dựng cốt pha cho các kết cấu vịm và vỏ phải có sàn cơng tác và lan can bảo vệ.
Khoảng cách từ cốt pha đến sàn công tác không lớn hơ 1,5 m. Ở những vị trí cốt pha
nghiêng thì phải làm sàn cơng tác thành từng bậc có chiều rộng ít nhất là 0,4 m.
Ván khôn teo phải liên kết chắc chắn, chỉ được đặt ván khuôn treo vào khung sau
khi các bộ phận của khung đã liên kết ổn định với nhau.
Không được để trên cốt pha các thiết bị, vật liệu không có trong thiết kế. Kể cả
khơng cho người khơng trực tiếp tham gia vào công việc đổ bê tông đúng lên cốt pha.
Trước khi đổ bê tông cán bộ kỹ thuật thi cơng phải kiểm tra cốt pha, nếu có hư
hỏng phải sửa chữa ngay, khu vực sửa chữa phải có rào ngăn và biển báo
Gia cơng và lắp dựng cốt thép phải được tiến hành ở một khu riêng, xung quanh
có rào chắn và biển báo.
Bàn gia cơng cốt thép phải được cố định chắc chắn, nhất là khi gia cơng các loại
cốt thép có đường kính lớn hơn 20 mm. Nếu bàn gia cơng cốt thép có cơng nhân làm
việc ở cả 2 phía thì ở giữa phải có lưới thép bảo vệ cao ít nhất là 1 m. Cốt thép làm xong
phải để ở nơi đúng qui định.
Công nhân tham gia gia công và lắp dựng cốt thép phải được trang bị đầy đủ
phương tiện phòng hộ cá nhân.
Trước khi đổ bê tông CBKT thi công phải kiểm tra phần cốt thép và cốt pha, sàn
công tác, giàn giáo đường vận chuyển. Chỉ được tiến hành đổ bê tơng sau khi đã có biên
bản nghiệm thu cốt pha, cốt thép.
Đổ bê tông ở độ sâu lớn hơn 1,5 m phải dùng máng dẫn hoặc vòi phun bê tông.
Dùng đầm rung để đầm vữa bê tông cần dùng dây bọc cách điện nối từ bảng phân
phối điện đến động cơ điện của đầm. Làm sạch đầm rung, lau khô và cuốn dây dẫn lại
cẩn thận khi làm xong công việc. Chú ý khi đầm rung làm việc từ 30 – 40 phút phải

ngưng từ 5 đến 7 phút tránh làm việc quá tải cho đầm. Công nhân vận hành máy phải
được trang bị thêm ủng cao su cách điện.
Lối qua lại phía dưới khu vực đang đổ bê tơng phải có rao chắn và biển cấm .
Trường hợp bắt buộc phải có người qua lại thì phải làm các tấm che ở phía trên lối qua
lại đó .
Cấm những người khơng có nhiệm vụ ở nơi thi cơng bê tông. Công nhân làm nhiệm
vụ định hướng, điểu chỉnh tháo móc gầu ben phải có găng tay, ủng …
Bảo dưỡng bê tông phải dùng giàn giáo hay giá đỡ. Không được đứng lên các cột
chống hoặc cạng thành cốt pha. Không được dùng thang tựa vào các bộ phận kết cấu bê
tông đang bảo dưỡng.
25