Tiết 48 :BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH - Phạm Tiến Duật ppt

Tiết 48 : BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
- Phạm Tiến Duật -
A. Mục tiêu cần đạt
- Hs cảm nhận được nét độc đáo của hình tượng những chiếc xe không kính cùng
h/ảnh những lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, sôi nổi
- Thấy được những nét riêng của giọng điệu ngôn ngữ bài thơ.
- Rèn kỹ năng phân tích h/ảnh, ngôn ngữ thơ.
B. Chuẩn bị
- Sgv, sgk, soạn bài.
- Tư liệu liên quan đến Phạm Tiến Duật và bài thơ.
C. Tiến trình hoạt động
1. Kiểm tra : Đọc TL một đoạn thơ trong bài “đồng chí”?
Em thích câu thơ nào, đoạn thơ nào nhất ? vì sao ?
2. Giới thiệu bài : Cuối những năm thế kỷ 20, ở VN xuất hiện một lớp nhà thơ trẻ
đầy tài năng mỗi người một vẻ : Lưu Quang Vũ và Bằng Việt; Vũ Quần Phương và Phạm
Tiến Duật, Xuân Quỳnh và Phan Thị Thanh Nhàn, Lê Anh Xuân và Nguyễn Khoa
Điềm đề tài hướng tới thế hệ trẻ Việt Nam chống Mỹ cứu nước “xẻ dọc Trường Sơn ”
những cống hiến – hy sinh và vẻ đẹp chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
Hoạt động GV - học sinh Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 I. Tìm hiểu chung
? Hs giới thiệu đôi nét về tác
giả ?
- PTD là csĩ lái xe lăn lộn trên
tuyến đường TSơn nên có
nhiều bài thơ mang hơi thở
trực tiếp của cuộc chiến tranh.

? Trình bày ~ hiểu biết về bài
thơ.

? Bài thơ ra đời trong h/cảnh

nào ?
- Gv đọc bài thơ - hướng dẫn
hs đọc
.Hai hs đọc.




? Tìm hiểu đại ý.
1. Tác giả : Phạm Tiến Duật
- là nhà thơ quân đội. Tiều biểu cho thế hệ nhà thơ thời chống
Mỹ.
- Viết nhiều về ~ anh bộ đội lái xe, chị thanh niên xung phong
Trường Sơn
- Giọng thơ tự nhiên sôi nổi, tinh nghịch mà tươi trẻ, đưa vào
thơ ~ chi tiết thực .
2. Tác phẩm
+ Nằm trong chùm thơ được giải Nhất cuộc thi thơ báo văn
nghệ 1969, đưa vào tập “Vầng trăng quầng lửa”
+ Hoàn cảnh sáng tác : 1969. cuộc kc chống Mỹ gay go ác
liệt. Máy bay Mỹ điên cuồng bắn phá dọc tuyến đường TS, trút
hàng ngàn vạn tấn bom đạn và chất độc da cam nhằm chặn đứt
mạch máu giao thông chính vận chuyển vũ khí lương thực từ
miền Bắc → Nam (nhiều nơi đã trở thành túi bom)
- Nhưng suốt ngày đêm ~ đoàn xe vận tải quân sự nối đuôi
nhau vẫn tiến ra phía trước.
- Giọng điệu : ngang tàng, sôi nổi tự nhiên.
- Ngôn ngữ gần với lời nói thường, đối thoại
+ Đại ý : Bài thơ thành công trong việc khắc hoạ hiện thực

? Nhan đề bài thơ có gì khác
lạ ?

.



Hoạt động 2
? Vì sao có thể nói h/ảnh ~
chiếc xe không kính là h/ảnh
độc đáo ?
Hs thảo luận nhóm 4
người : 2
/
? Việc tác giả miêu tả những
chiếc xe không kính như vậy
là có mục đích gì?

chiến tranh. Làm nổi bật hình ảnh những người chiến sĩ lái xe
hiên ngang, dũng cảm, lạc quan yêu đời, trái tim luôn đập vì
miền nam phía trước.
+ Nhan đề bài thơ: - 2 chữ “Bài thơ” thừa, không cần thiết về
mặt logic, nhưng lại chứng tỏ được ý đồ của nhà thơ: Đi tìm
chất thơ ngay trong hiện thực trần trụi của đời sống chiến tranh
– một hiện thực tưởng chừng không hề có chất thơ nhưng lại
rất thơ, rất bay bổng.
=> Nhan đề đã thể hiện khuynh hướng chủ đạo của thơ ca thời
kháng chiến: Đi tìm chất thơ trong cái bình dị, đời thường.

II. Phân tích
1. H/ảnh những chiếc xe không kính
- Rất độc đáo
- Được tả thực đến trần trụi, không thi vị hoá
- khắc hoạ k
2
ác liệt của ctranh với nhiều hy sinh gian khổ
=>Miêu tả những chiếc xe như thế để tô đậm hiện thực chiến
tranh và thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ.
2. H/ảnh ~ chiến sĩ lái xe
+ Người lính xuất hiện trong không khí vô cùng gian khổ, khốc
liệt của chiến tranh: “ Bom giật, bom rung, bụi phun tóc trắng,
? Hình ảnh những chiến sĩ lái
xe xuất hiện trong hoàn cảnh
nào?
Hs đọc 6 câu thơ tiếp
? Nội dung của 6 câu thơ ?
Nghệ thuật diễn đạt ở 6 câu
thơ có gì đặc sắc ? Tác dụng ?
Hs bàn luận nhóm 4 người
trong 2
/

(- Nội dung : miêu tả cảm
giác của người csĩ trên xe
không kính)
- Nthuật : nhịp 2/2/2, đảo ngữ
“ung dung” điệp ngữ “nhìn”
→ thái độ tự tin vững vàng
“nhìn thẳng” vào gian khổ hy

sinh không run sợ né tránh.
Điệp ngữ “nhìn thấy” → diễn
tả cụ thể sự tập trung cao độ
của người lái và chính xác cái
mưa tuôn, từ trong bom rơi” và cả trong thời tiết khắc nghiệt
của núi rừng trường sơn.
+ Thế nhưng nhà thơ không chú trọng miêu tả cuộc sống chiến
đấu gian khổ, mà chủ yếu đi sâu miêu tả những ấn tượng và
cảm giác của người chiến sĩ khi ngồi trên những chiếc xe
không kính => để làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của họ.
* Mở đầu: Người lính lý sự rất ngang tàng, nghịch ngợm về lý
do tại sao xe không có kính: “ Bom giật, bom rung kính vỡ đi
rồi”. Giọng điệu thản nhiên như không có chuyện gì to tát.
* Trên những chiếc xe không kính ấy, người lính vẫn ung dung
ngồi trong buồng lái, vẫn kiên định, yêu đời. Và còn tìm thấy
bao điều tiện lợi khi xe không có kính: - Gió, sao trời và
những cánh chim tự do ùa vào buồng lái.
- Nhìn rõ hơn con đường phía trước.
=> Rất thoải mái khi được giao cảm với thiên nhiên.
* Tuy nhiên, người lính không hề lạc quan tếu mà vẫn thừa
nhận những bất lợi khi xe không có kính:
- Có bụi “ Phun tóc trắng”
- Có mưa “ Tuôn, xối như ngoài trời”
=> Nhưng tất cả những bất lợi đó vẫn không thể nào ảnh
cảm giác về tốc độ trên chiếc
xe đang lao nhanh, cảm giác
khi trực tiếp tiếp xúc với thế
giới bên ngoài khi không có
kính.
? cảm nhận của em khi nghe

tiếng cười đó?

? Đọc hai khổ thơ tiếp “K
0
có
kính ừ thì”
?nhận xét giọng điệu, cấu trúc
2 khổ thơ có gì đặc biệt? Hiệu
quả NT ? Thảo luận nhóm 4 .
Giọng thơ ngang tăng tếu táo
chất lính lái xe, cấu trúc lặp
đi lặp lại “ừ thì” “chưa cần”
- Những chi tiết rất thực “phì
phèo” “cười ha ha” “lái trăm
cây số nửa” → vẻ đẹp lạc
quan
hưởng đến tinh thần của người chiến sĩ. Họ vẫn “ Cười ha ha”(
cười thoải mái, cười hết cỡ) => bao nhiêu mệt nhọc, khó chịu
đều tan theo tiếng cười.
=> Có thể nói, những gian khổ đến với họ trên suốt tuyến
đường Trường sơn thì nhiều vô kể. Những khó khăn đó không
hề ảnh hưởng đến họ mà ngược lại còn đem đến cho họ những
phút giây thư giãn thú vị. => Tiểu đội xe không kính là một
tiểu đội rất đặc biệt: Nó không chỉ là một tổ chức được biên
chế thông thường của quân đội, mà nó còn là một đơn vị của
những con người đã vào sinh ra tử. Họ đã hiểu được cái giá
của sự sống và cái chết, của gian khổ và mất mát, hy sinh. Thế
nhưng, suốt chiều dài của con đường chiến dịch không lúc nào
vắng tiếng nói cười, vắng những cái bắt tay ấm nồng tình đồng
đội, và chiếc xe không kính lại trở nên vô cùng tiện lợi để cho

người chiến sĩ thể hiện tình đồng đội của mình.
=> Tiểu đội xe không kính chính là một gia đình.
+ Khổ thơ nhắc lại đời sống gian khổ của người chiến sĩ: Cuộc
sống của họ gắn liền với những chiếc xe và con đường phía
trước :
- Nấu cơm bằng bếp hoàng cầm
- Ngôn ngữ thơ tự nhiên gần
với lời nói thường.
? Hai khổ thơ tiếp theo giúp
em cảm nhận ntn về h/ảnh
người chiến sĩ lái xe?

Gv nêu VĐề thảo luận sau
khi đọc khổ cuối. ? Tại sao
nhà thơ lại tiếp tục tả hình
dáng ~ chiếc xe không kính ?
? Câu kết “chỉ cần trái tim”
? Nhận xét về những biện
pháp nghệ thuật được sử dụng
trong khổ thơ cuối?
? Hình ảnh trái tim có ý
nghĩa ntn?




- giấc ngủ chông chênh theo nhịp xe
Nhưng những người chiến sĩ vẫn rất lạc quan tin tưởng ở tương
lai.
+ hình ảnh trời xanh vừa mang ý thực vừa mang nghĩa biểu

trưng: bầu trời đó là tương lai. Và họ hiểu rằng đi hết con
đường gian khổ đó sẽ tới ngày thắng lợi.
* Khổ cuối.
+ Biện pháp điệp từ “ Không”( Kính, đèn, mui, thùng)
+ Biện pháp đối lập, tương phản:
+ “ Vẫn”: Diễn tả hình ảnh chiếc xe chưa bao giờ ngừng lăn
bánh.
+ Biện pháp hoán dụ: hình ảnh trái tim: Biểu trưng cho tình
cảm và ý chí của con người( Lấy cái cụ thể biểu trưng cho cái
trừu tượng)
+ Giọng thơ ngang tàng, hồn nhiên, trẻ trung
=> Càng đi sâu vào chiến trường, chiến tranh càng ác liệt.
Chiếc xe cũng mỗi lúc một hư hỏng nhiều hơn. Những chiếc xe
dường như không còn nguyên vẹn hình thù…, nhưng bất chấp
tất cả, những chiếc xe vẫn không ngừng lăn bánh ra chiến
trường, hướng tới miền nam. Và như vậy, những chiếc xe đã



Hoạt động 3
Hs nhận xét những nét đặc sắc
NT?


? Nội dung bài thơ ?

HS suy nghĩ, thảo luận

chạy bằng tinh thần anh dũng, kiên cường của những người
chiến sĩ. Ca ngợi xe tức là ca ngợi con người. Và sức mạnh của
những con người cũng chính là sức mạnh của những chiếc xe.
Bom đạn quân thù không thể làm gì nổi những chiếc xe không
kính.
II. Tổng kết
1. NT
- H/ảnh thơ độc đáo
- Giọng điệu tự nhiên, sôi nổi, khoẻ khoắn
- Ngôn ngữ giản dị mộc mạc gần với lời nói thường.
2. ND : Thông qua việc miêu tả những chiếc xe không kính,
bài thơ đã khắc hoạ rõ nét chân dung những người lính lái xe
thời chống mỹ trên tuyến đường Trường Sơn với tinh thần hiên
ngang, dũng cảm, lạc quan và bất chấp mọi khó khăn gian khổ,
đồng thời là ý chí chiến đấu giải phóng miền nam. Đó cũng là
phẩm chất của cả một thế hệ những người lính thời chống mỹ.
Luyện tập
? Cảm nhận của em về h/ảnh thế hệ trẻ thời chống Mỹ qua
h/ảnh người lính trong bài thơ. So sánh với h/ảnh người lính ở
bài “Đồng chí”.


* Giống :
- Lý tưởng, trách nhiệm, lòng yêu nước.

- Tinh thần vượt k
2
gian khổ hy sinh
- Niềm lạc quan sức sống thanh xuân
- Tình cảm gắn bó chia ngọt sẻ bùi
* Khác :
- Người lính chống Pháp xuất thân từ nô lệ nghèo khổ, nông
dân – CM là sự giải thoát số fận đau khổ tăm tối, trang bị thô
sơ thiếu thốn hơn, t/chất tươi vui ít lộ rõ, trầm.
- Người lính chống Mỹ : ý thức giác ngộ về lý tưởng độc lập tự
do, ý thức về trách nhiệm của thế hệ mình. Sôi nổi trẻ trung
hơn.
D.Củng cố – dặn dò : - Học thuộc lòng bài thơ. Học thuộc lòng bài giảng của cô giáo.
- BT Tr 133 sgk.
- Chuẩn bị cho tiết Kiểm tra 1 tiết.