Ứng dụng CNTT trong giảng dạy phân môn Âm nhạc thường thức ở trường THCS

Chuyên đề: Ứng dụng CNTT trong giảng dạy phân môn Âm
nhạc thường thức ở trường THCS
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh, gồm giọng hát và âm thanh của các loại nhạc
cụ. Giáo dục và giảng dạy âm nhạc cho HS phổ thông không nhằm đào tạo các em trở
thành những người làm nghề Âm nhạc mà thông qua môn học này để tác động vào đời
sống tinh thần của các em, nhắm góp phần cùng các môn học khác thực hiện mục tiêu của
nhà trường, mục tiêu cấp học.
Đổi mới phương pháp giáo dục nhằm tích cực hố q trình học tập của học sinh;
để thực hiện được điều này, ngoài sự nghiên cứu về phương pháp truyền giảng, phương
pháp tổ chức lớp học thì giáo viên còn phải nghiên cứu sử dụng các thiết bị công nghệ,
các phần mềm hỗ trợ dạy học để ứng dụng. Công nghệ thông tin (CNTT) trong trường
học được đẩy mạnh ứng dụng trong nhiều năm qua đã từng bước nâng cao chất lượng dạy
học, tích cực thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục.
II. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Năm học 2008 – 2009 được chọn là “Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT, đổi
mới quản lý tài chính và xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
Trên tinh thần nội dung đó Sở GD-ĐT ……………. đã chỉ đạo và tổ chức hướng
dẫn cho giáo viên các mơn học triển khai việc tích hợp, lồng ghép việc sử dụng các cơng
cụ CNTT vào q trình dạy các mơn học của mình. Cụ thể là: Giáo viên bộ môn dạy nhạc
cần tự khai thác, trực tiếp sử dụng các phần mềm dạy nhạc phù hợp với nội dung và
phương pháp của môn nhạc, tránh sử dụng giáo viên tin học soạn chương trình dạy nhạc
theo hướng lập trình. Giáo viên mơn văn có thể tích hợp dạy phương pháp trình bày văn
bản. Tương tự như vậy với các mơn hoạ, ngoại ngữ, tốn, lịch sử,… Giáo viên cần tích
cực tham gia giới thiệu và tham khảo các phần mềm ứng dụng tích hợp vào các mơn học
trên website Bộ và trên Diễn đàn mạng giáo dục để cùng chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi
học tập.


Là giáo viên giảng dạy bộ môn Âm nhạc, cùng với sự hỗ trợ của thiết bị, việc tạo
điều kiện thuận lợi từ BGH nhà trường đang công tác, tôi đã tích cực tìm hiểu nghiên cứu

sử dụng các phần mềm và đưa vào thực nghiệm trong dạy học, bước đầu đã có những kết
qủa khả quan. Trong bìa viết này tơi khơng đi sâu vào trình bày các phần mềm mà chỉ
giới thiệu khả năng ứng dụng cụ thể của CNTT trong một số bài dạy điển hình của phân
mơn Âm nhạc thường thức. Đó là lí do tơi chọn báo cáo chuyên đề: Ứng dụng CNTT
trong giảng dạy phân môn Âm nhạc thường thức ở trường THCS.
III. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Mục tiêu của mơn âm nhạc:
- Chương trình THCS mơn âm nhạc được Bộ GD và ĐT ban hành quy trình mục
tiêu như sau:
+ Hình thành và phát triển năng lực và cảm thụ Âm nhạc của HS tạo cho các em có
trình độ văn hố âm nhạc nhất định, góp phần giáo dục tồn diện hài hồ nhân cách.
+ Khích lệ HS hăng hái tham gia hoạt động âm nhạc làm cho đời sống tinh thần
phong phú, lành mạnh tạo điều kiện cho các em bộc lộ và phát triển năng khiếu.
+ Mở rộng hiểu biết về truyền thống âm nhạc Việt Nam và tinh hoa âm nhạc thế
giới góp phần bồi dưỡng đạo đức, trí tuệ, tạo khơng khí vui tươi lành mạnh.
2. Nội dung của bộ mơn âm nhạc:
a. Mơn Âm nhạc gồm có ba phân môn:
-Học hát.
-Tập đọc nhạc- nhạc lý.
-Âm nhạc thường thức.
b, Nội dung cơ bản của phân môn Âm nhạc thường thức:.
Phân môn Âm nhạc thường thức là một trong ba phân môn của môn học Âm nhạc ở
trường THCS, có 4 dạng bài là:
-

Giới thiệu nhạc cụ.

-

Giới thiệu các hình thức biểu diễn.

-

Giới thiệu tác giả, tác phẩm.


-

Một số vấn đề của đời sống âm nhạc.

Những dạng bài trên có đặc điểm và tính chất khác nhau, do đó mỗi dạng bài nên theo
một qui trình dạy học riêng. Mỗi nội dung Âm nhạc thường thức đã chứa đựng tính văn
hố âm nhạc(thưởng thức, đánh giá,nghe-xem ca nhạc,thị hiếu âm nhạc,tham gia và
hưởng ứng các hoạt động âm nhạc, những kiến thức sơ giản về âm nhạc ….) Dạy tốt mỗi
nọi dung của phân môn Âm nhạc thường thức chính là góp phần vào việc hình thành
trình độ văn hoá âm nhạc nhất định cho HS theo như mục tiêu môn học đề ra.
3.Ý nghĩa và nhiệm vụ của phân môn Âm nhạc thường thức:
a.

Ý nghĩa:

- Giúp cho HS có thêm những hiểu biết về nghệ thuật âm nhạc, tác dụng của
âm nhạc đối với đời sống…
- HS được bồi dưỡng về thị hiếu, thẩm mỹ và nâng cao năng lực, cảm thụ âm
nhạc, xác định trách nhiệm trong việc xây dựng một nền văn hoá tiên tiến đậm đag bản
sắc dân tộc.
b. Nhiệm vụ:
- Dạy học ÂNTT phải đem tới cho HS những kiến thức âm nhạc dễ hiểu, phổ
thông, nhưng không đơn thuần bằng sự thuyết giảng mà HS phải được nghe và nhìn cụ
thể.

- Dạy học ÂNTT phải chuyển tải được tất cả những nội dung được quy định
trong chương trình dạy học.
4. Phương pháp dạy học âm nhạc thường thức:
sau :

Từ những dạng bài trên yêu cầu GV vận dụng những phương pháp dạy học

1. Đọc và kể chuyện âm nhạc: Giới thiệu tên truyện, tên tác giả- kể
hay đọc truyện- đặt câu hỏi xung quanh nội dung truyện- Gv tóm tắt nội dung nhấn mạnh
các ý tưởng giáo dục- cung cấp thêm những thông tin của truyện…
2. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Giới thiệu về thân thế và sự nghiệp
nhạc sĩ, xem hình ảnh, nghe trích đoạn, nghe tác phẩm tiêu biểu…
3.

Bài viết trong phân môn ÂNTT: giúp các em sử dụng đúng thuật
ngữ âm nhạc, thuyết trình ln minh hoạ bằng âm nhạc. Ví dụ nói về
bài hát dân ca: phải cho nghe minh hoạ một bài hát nào đó…

5. Phương tiện và đồ dùng dạy học cho phân môn ÂNTT:
Để dạy hoạ tốt nội dung ÂNTT cần có những phương tiện và đồ dùng dạy học như:
-

Tranh ảnh.

-

Băng, đĩa nhạc.

-

Nhạc cụ.

-

Các tư liệu tham khảo…


Dạy ÂNTT không thể chỉ dạy bằng lời giảng của mình, muốn đạt hiệu qủa cao, GV phải
cố gắng minh hoạ bằng âm thanh, hình ảnh… Để thực hiện tất cả nội dung nêu trên cần
phải thay đổi mới phương pháp giảng dạy, việc GV chuẩn bị phương tiện cho tiết dạy
ÂNTT, trong điều kiện các trường THCS hiện nay, thiết bị dạy học tuy cũng có nhưng
chưa đầy đủ, và chưa thể đáp ứng yêu cầu như mong muốn. Trong những thời gian gần
đây, được sự đầu tư của dự án ODB( cung cấp phịng đa chức năng), tơi đã mạnh dạn đổi
mới phương pháp giảng dạy với sự trợ giúp của PM Power Point, và đã thấy được hiệu
qủa
một
cách
đáng
kể.
IV. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
1.Kết quả học tập khi chưa áp dụng CNTT:
Thời gian trước đây mặc dù đó sử dụng nhiều phương pháp và phương tiện trong
dạy ÂNTT nhưng kết quả cho thấy đa số HS muốn học phần giới thiệu về nhạc sĩ khơng
nhiều, khơng thích nghe những tác phẩm của họ. Khơng thích bàn luận về tác phẩm.
Không thấy được cái hay của những tác phẩm.
- 50% học sinh thích nghe nhạc.
- 35% học sinh thích tìm hiểu về nhạc sĩ .
- 25% học sinh không chú ý trong bài dạy.
2. Sự cần thiết của ứng dụng CNTT trong dạy học, thực hiện đổi mới phương pháp giáo
dục:

a.

Dạy và học theo quan điểm CNTT:

Học là một quá trình thu nhận thơng tin; dạy là phát thơng tin và giúp người học
thực hiện quá trình trên một cách có hiệu qủa, nếu nội dung bài chỉ truyền tới người học
bằng văn bảng thì người học có thể sẽ kém hứng thú. Nhờ sự phát triển của KHKT, quá
trình dạy học có thể sử dung các phương tiện dạy học sau:
-Đèn chiếu Overhead.
-Video-projector.
-Phần mềm dạy học. Công nghệ kiểm tra trên vi tính.
-Sử dụng Internet.
Ở đây tơi đã ứng dụng Video-projector trong bài giảng, dạy học với phương tiện
tôi thấy có các ưu thế sau:
-GV chuẩn bị một lần mà được giảng dạy nhiều lần.
-Các PM dạy học thay thế GV thực hành, tăng tính năng động cho người học.


-GV trình bày bài giảng sinh động, dễ dàng cập nhật thích nghi với sự thay đổi
nhanh chóng của KH hiện đại.
-Phương tiện hỗ trợ làm tăng thêm hiệu qủa đối với những bài giảng khó, phức
tạp.
-HS khơng bị thụ động khi các hoạt động của GV đã chuẩn bị ở bài giảng.
b. CNTT với vai trò phương tiện, thiết bị dạy học :
Trong những năm trở lại đây, ứng dụng CNTT trong dạy học được đẩy mạnh và
đạt hiệu qủa tích cực. Một trong những yếu tố dễ nhận thấy là một giờ học có ứng dụng
CNTT thì việc truyền đạt kiến thức- luyện tập kĩ năng của GV được cải thiện, HS dễ tiếp
thu bài học và giờ học sinh động, lôi cuốn các em vào bài học và chất lượng giờ học được
nâng cao.. Tất cả các mơn học đều có đặc thù khác nhau, vì vậy việc vận dụng các thiết bị
công nghệ và phần mềm tin học cũng khác nhau nhưng nhìn chung ứng dụng CNTT

trong dạy học là một việc làm hết sức cần thiết nhằm nâng cao chất lượng dạy học và
từng bước đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại hố, khơng những đáp ứng
nhu cầu bộ mơn mà cịn dần dần tạo cho HS làm quen với phương pháp học tập hiện đại,
GV cũng từng bước nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ của mình để đáp ứng với yêu cầu công
tác
trong
thời
đại
mới.
V. CÁC GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG CNTT VÀO GIẢNG DẠY PHÂN MƠN ÂNTT
1. Tính hiệu qủa của việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy phân môn ÂNTT:
Trong những năm chưa có điều kiện ứng dụng CNTT trong dạy học, thiết bị dạy
học chỉ có đàn Organ và máy cassette, một số học sinh có năng khiếu thì việc học rất đơn
giản nhưng đa số học sinh khác việc tiếp thu và thực hành âm nhạc gặp rất nhiều khó
khăn; vì vậy việc giáo dục văn hố âm nhạc cho các em cịn nhiều hạn chế. Thơng qua
các tác phẩm âm nhạc, thông qua thực hành ca hát giúp các em tiếp cận và lĩnh hội nghệ
thuật nhưng thực tế do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu thốn nên việc dạy
học âm nhạc chưa đạt hiệu quả. Từ khi nhà trường đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong dạy
học với tất cả các môn học, dần dần chất lượng giờ dạy được nâng cao, học sinh hứng thú
hơn với môn học và bước dầu đã đạt được những kết quả nhất định.
- 70% học sinh thích nghe nhạc.
- 25% học sinh thích tìm hiểu về nhạc sĩ.
- 05% học sinh không chú ý trong bài dạy.
Với môn âm nhạc, khi được học và thực hành âm nhạc bằng những thiết bị công
nghệ và các phần mềm được ứng dụng, đa số các em đều rất thích thú và chất lượng thực


hành cũng cao hơn hẳn. Giờ học nhạc được tiến hành nhẹ nhàng hơn, lơi cuốn hơn. Các
em có năng khiếu thì việc tiếp thu và thực hành bài học trở nên đơn giản và chất lượng,
các em chưa phát triển được năng khiếu cũng tích cực hơn trong học tập. Đa số học sinh

dần dần u thích mơn học hơn, như trước đây số học sinh chưa phát triển năng khiếu âm
nhạc thì giờ học nhạc đối với các em rất khó khăn, thường hay né tránh khi giáo viên yêu
cầu thực hành. Trong những năm gần đây, thái độ của học sinh với mơn học trở nên tích
cực hơn, một tiết học âm nhạc có ứng dụng CNTT sẽ lôi cuốn các em, phương pháp dạy
học hiện đại đã được chứng minh qua kết quả cụ thể.
Học sinh ngày càng mạnh dạn hơn trong thực hành âm nhạc, u thích ca hát
và có thái độ đúng đắn với loại hình nghệ thuật này. Số học sinh khá, giỏi bộ môn âm
nhạc ngày càng tăng, số học sinh yếu giảm; có thể năng khiếu chưa phát triển tốt nhưng
học sinh tích cực hơn trong học tập và chất lượng bộ môn được nâng cao rõ rệt.

2. Thực nghiệm:
Bài dạy Tiết 14 lớp 8:
Âm nhạc thường thức: Một số nhạc cụ dân tộc.

I.MỤC TIÊU:


Kiến thức: Tìm hiểu về một số nhạc cụ dân tộc.



Kỹ năng: Học sinh nhận biết tên các loại nhạc cụ dân tộc qua âm thanh và
hình ảnh.



Thái độ: Qua bài âm nhạc thường thức HS nắm được kiến thức sơ lược về
một số nhạc cụ dân tộc ở Việt Nam. Càng thêm yêu quý và tự hào về nền văn
hố đã có từ lâu đời của dân tộc.

II. CHUẨN BỊ:


Chuẩn bị của Giáo viên: Nhạc cụ – băng nhạc – tranh ảnh các loại nhạc cụ.



Chuẩn bị của Học sinh: SGK + vở ghi chép.

III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:


Giới thiệu bài: ( 1 phút ) Âm nhạc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống
mỗi con người chúng ta. Nền âm nhạc của Việt Nam mang đậm tính dân tộc, nó được
phát triển và truyền từ đời này sang đời khác. Từ các điệu quan họ Bắc Ninh cho tới
những bài ca cổ Nam bộ, đâu đâu cũng phát triển một nền âm nhạc riêng của từng vùng
miền. Và trong nền âm nhạc nước nhà, tuy phong phú đa dạng nhưng cũng không thể nào
thiếu được sự góp mặt của các loại nhạc cụ.
Có bao giờ các em đã từng thắc mắc xem, có bao nhiêu loại nhạc cụ đang tồn tại trong
kho tàng âm nhạc Việt Nam?


Tiến trình bài dạy:

Tg Hoạt động của GV
-GV thuyết trình: Nhạc cụ là
phương tiện để diễn tả âm
nhạc. Những nhạc cụ đầu tiên
xt hiện và có nguồn gốc từ
những cơng cụ lao động. Mỗi

dân tộc trên TG đều có
những loại nhạc cụ của riêng
mình. Đó là di sản văn hóa
q giá của mỗi dn tộc.
-Treo tranh các loại nhạc cu.
--Hỏi: em hãy kể tên các loại
nhạc cụ trên hình ảnh?

Hoạt động của HS

Nội dung
Âm nhạc thường thức:

Một số nhạc cụ dân tộc
1.Cồng , chiêng:
Làm bằng đồng thau, hình
trịn, có hai loại có núm và
khơng núm. Kích thước
càng to âm thanh càng
trầm và ngược lại. Dùng
trong các buổi tế lễ thần
linh, các lễ hội dân gian
2.Đàn T’rưng:
- Nhạc cụ nào là nhạc cụ dân
Làm bằng các ống nứa dài
tộc?
ngắn khác nhau, một đầu
-Treo tranh cồng chiêng:
bịt kín, một đầu vót nhọn.
-Cồng,chiêng;

đànAm thanh đục cảm giác
Accodeon; chuông; đànnhư tiếng suối chảy, thác
-Hỏi: Hãy mô tả về cồng,ghi-ta điện.
đổ…
chiêng ?
Cồng,chiêng;chuông.
3.Đàn đá:
Là một loại nhạc cụ cổ
-Mở băng đĩa có âm thanh-HS quan sát và mơ tảnhất. Kích thước càng dài,
cồng chiêng.
cồng, chiêng
to, dày thì tiếng trầm và
-Hỏi: cồng, chiêng thường sử
ngược lại. Là một phương
dụng ở đâu?
tiện để nối liền cõi âm với
-GV: T’rưng là một loại nhạc
cõi dương.
cụ đặc biệt của đồng bào Tây
Nguyên
-Treo tranh đàn T’rưng:
- Làm bằng đồng thau,
- Nói tới âm nhạc Tâyhình trịn, có hai loại có
Ngun khơng thể khơngnúm và khơng núm. Kích
nhắc tới kho
thước càng to âm thanh
tàng nhạc khí hết sứccàng trầm và ngược lại.


phong phú với nhiều loại,

nhóm và chất liệu khác
nhau. Hầu hết các nhạc khí
cổ thường dùng chất liệu
sẵn có trong thiên nhiên
như sáo, tiêu, goong rel, tù
và, k'lôngpút và sự có mặt
của đàn T'rưng.
-Hỏi: Hãy mơ tả về đàn
T’rưng ?
-Mở băng đĩa
- HS lắng nghe
-Hỏi: Âm thanh của đàn
T’rưng như thế nào?
- Dùng trong các buổi tế
-GV: đàn đá càng mỏng tiếnglễ thần linh, các lễ hội
càng thanh và ngược lại
dân gian
-Treo tranh đàn đá:
-Hỏi: Mô tả về đàn đá ?
-Mở băng đĩa
-Hỏi: Cả ba loại nhạc cụ trên
giống nhau ở điểm gì?
-Cho HS chơi trị chơi nghe
âm thanh đốn tên nhạc cụ?

-HS quan sát và mô tả đàn
T’rưng

-GV hướng dẫn HS thảo luận
nhóm theo câu hỏi: Tại sao

chúng ta cần phải tìm hiểu về
các loại nhạc cụ dân tộc?

- Làm bằng các ống nứa
dài ngắn khác nhau, một
đầu bịt kín, một đầu vót
nhọn.
- HS lắng nghe
Am thanh đục cảm giác
như tiếng suối chảy, thác
đổ…
-HS lắng nghe


-HS quan sát và mô tả

-Là một loại nhạc cụ cổ
nhất. Kích thước càng
dài, to, dày thì tiếng trầm
và ngược lại. Là một
phương tiện để nối liền
cõi âm với cõi dương.
-HS lắng nghe
-Đều dùng dụng cụ để gõ.
-HS thực hiện theo hướng
dẫn của GV đđể nhận ra
tên các loại nhạc cụ vừa
học.
-Đại diện từng nhĩm trả
lời cu hỏi.

Bài dạy Tiết 21 lớp 6:
Âm nhạc thường thức:
Nhạc sĩ Phong Nhã và bài hát Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng
I.MỤC TIÊU:


Kiến thức: HS nắm sơ lược nhạc sĩ Phong Nhã và một số tác phẩm của ông.



Kỹ năng:HS biết vi nt về nhạc sĩ Phong Nhã. HS có thể nhận biết và cảm
nhận bài hát của nhạc sĩ Phong Nhã và hiểu được vì sao ơng được ghi nhận là
nhạc sĩ của tuổi thơ.



Thái độ: Có thái độ trân trọng và vô cùng biết ơn đối với những người nhạc sĩ
có cơng đóng góp lớn vào nền Âm nhạc Việt nam.


II. CHUẨN BỊ:


Chuẩn bị của Giáo viên: Nhạc cụ – băng nhạc – máy xem và nghe các minh
hoạ.



Chuẩn bị của Học sinh: SGK + vở ghi chép.