Bài giảng Tiếp cận ca lâm sàng viêm gan do thuốc: Đánh giá và báo cáo ADR

TIẾP CẬN CA LÂM SÀNG VIÊM GAN DO
THUỐC: ĐÁNH GIÁ VÀ BÁO CÁO ADR
Nguyễn Hoàng Anh
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
1. TRUNG TÂM QUỐC GIA VỀ THÔNG TIN THUỐC VÀ
THEO DÕI PHẢN ỨNG CĨ HẠI CỦA THUỐC
2. BỘ MƠN DƯỢC LÝ


Ca lâm sàng viêm gan do thuốc
• Bệnh nhân nam, 72 tuổi, vào viện ngày 8/8/2012 do nôn
ra máu và đi ngồi phân đen.
• Thuốc được sử dụng khi bệnh nhân vào viện:
- Natriclorid 0,9% 1000ml
- Pantoprazol 40mg x 7 lọ
- Gastro Meyer x 3 gói
• Kết quả xét nghiệm enzym gan (ALT, AST) tăng đột biến:
8/8

9/8

L1

L2

L3

AST

20

79

776

1166

ALT

14

65

790

1290

• Xét nghiệm vi sinh: HBsAg âm tính, Anti-HCV âm tính,
Anti HAV IgG dương tính.


Ca lâm sàng viêm gan do thuốc
• Tiền sử bệnh: Nhồi máu não, Gout, ĐTĐ typ II, Suy thận
độ II.
• Bệnh nhân khơng sử dụng rượu.
• Trước đó (ngày 3/8/12), bệnh nhân được kê đơn ngoại
trú gồm 9 thuốc:
 Captopril 25mg
 Dospirin (aspirin) 81mg
 Enpocetin 5mg
 Glimaron (glicalazid) 80mg

 Metformin 500mg
 Nifedipin 20mg
 Vitamin B1
 Vitamin B6
 Zalrinol (allopurinol) 300mg


Ca lâm sàng viêm gan do thuốc
• Xử trí:
 Ngày 9/8: ngừng dùng đơn thuốc ngoại trú
 Từ 9/8 - 13/8: Hepaki 0,5g x 12 ống
 Từ 14/8 – 20/8: thay bằng Heparigen 5g x 2 ống
 Từ ngày 16/8: Tiếp tục dùng Zalrinol (allopurinol) 300 mg
x 1 viên/ngày thì khơng thấy enzym gan tăng trở lại.
• Diễn biến enzym gan:
Ngày

8/8

9/8

L1

L2

L3

AST

20

79

776

ALT

14

65

10/8

11/8

12/8

13/8

14/8

16/8

20/8

7h

14h

11h

7h

16h

7h

11h

11h

9h

1166

1272

1200

702

252

157

76

35

18

17

790 1290

2081

2286

1922

1275

1041

729

496

217

61


 Phát hiện
Biến cố bất lợi xảy ra
trong quá trình điều trị

 Đánh giá
 Xử trí

 Báo cáo
 Dự phịng

 Thông tin thuốc áp
dụng trong CGD
 Giám sát ADR tại
bệnh viện


Tiếp cận ca lâm sàng nghi
ngờ viêm gan do thuốc

Cortes-Garcia M et al. J. Hepatol. 2011; 55: 683-691.


Tiếp cận ca lâm sàng nghi ngờ viêm gan do thuốc

ACG guidelines 2014


Tra cứu tài liệu
• Chuyên luận thuốc
• Được phê duyệt bởi EMA, truy cập miễn phí tại:
/>par_search.jsp&mid=WC0b01ac058001d125
Search medicine/Product information/EPAR-product information
• Được phê duyệt bởi FDA, truy cập miễn phí tại:
/>on=Search.Addlsearch_drug_name

8

TRA CỨU CHUYÊN LUẬN CHUNG VỀ THUỐC VÀ ADR


CHUYÊN LUẬN CHUNG VỀ THUỐC VÀ ADR
NỘI DUNG CỦA 1 CHUYÊN LUẬN
TRONG DƯỢC THƯ
1

Tên chung quốc tế

10

Thời kỳ cho con bú

2

Mã ATC

11

Tác dụng khơng mong muốn

3

Loại thuốc

12

Hướng dẫn xử trí ADR

4

Dạng thuốc và hàm lượng

13

Liều lượng và cách dùng

5

Dược lý và cơ chế tác dụng

14

Tương tác thuốc

6

Chỉ định

15

Độ ổn định và bảo quản

7

Chống chỉ định

16

Tương kỵ

8

Thận trọng

17

Quá liều và xử trí

9

Thời kỳ mang thai

18

Thơng tin quy chế


TÀI LIỆU TRA CỨU CHUYÊN BIỆT VỀ ADR
• Các cơ sở dữ liệu về ADR
• Reactions weekly: CSDL chung. Miễn phí nhận mục lục tại:
/>• Micromedex : bao gồm nhiều CSDL về thông tin thuốc, độc chất, TPCN, và đánh
giá nguy cơ trên sức khỏe sinh sản. Nổi bật trong thơng tin của Micromedex có
Drugdex, PDR, Martindale, Poisindex and Identidex. Cần thuê bao để truy cập
được: />• Pneumotox: các bệnh phổi do thuốc. Truy cập miễn phí tại:
/>• LiverTox: thơng tin về chẩn đốn, ngun nhân, tần suất, mơ hình và xử lý các tổn
thương gan gây ra bởi thuốc kê đơn hoặc không kê đơn, dược liệu và thực phẩm
chức năng. Truy cập miễn phí tại:

/>• Biourtox: tổng hợp danh mục của các tác dụng có hại của thuốc trên gan, tủy
xương, thận, tụy và phổi, các chuyên luận (bằng tiếng Pháp) về các thuốc lưu
hành ở Pháp, tương tác thuốc. Cán bộ y tế sau khi đăng ký được truy cập miễn
phí />• Arizona CERT: danh sách các thuốc kéo dài khoảng QT. Truy cập miễn phí tại:
/>• Orphanet cho các bệnh hiếm gặp và thuốc điều trị các bệnh hiếm gặp. Truy cập
miễn phí tại: />

Tra cứu cơ sở dữ liệu



Tra cứu cơ sở dữ liệu


Tra cứu cơ sở dữ liệu


Tiếp cận ca lâm sàng viêm gan do thuốc:
tra cứu CSDL Quốc gia về ADR

Captopril - 1 phản ứng có hại trên gan/ 28 báo cáo


Tiếp cận ca lâm sàng viêm gan do thuốc:
tra cứu CSDL Quốc gia về ADR

Allopurinol - 3 phản ứng có hại trên gan/149 báo cáo


Tiếp cận ca lâm sàng viêm gan do thuốc:

tra cứu CSDL WHO: VigiLyze




Tiếp cận ca lâm sàng viêm gan do thuốc:
tra cứu CSDL WHO: VigiLyze


Vigilyze


Vigilyze


Phân tích/đánh giá ca
viêm gan do thuốc

Drug induced liver diseases, 3rd edition,
2013


Thang đánh giá thuốc nghi ngờ - ADR:
RUCAM/DILIN/CIOMS ???  học về phương pháp


Phân tích/đánh giá ca viêm gan do thuốc
Thang đánh giá tổn thương tế bào gan

Thang

RUCAM

ALT
R=
ALP

Thang đánh giá tổn thương mật hoặc hỗn hợp
Tổn thương tế bào gan: chỉ có ALT > 2N1 hoặc R ≥ 5
Tổn thương mật:
chỉ có ALP > 2N2 hoặc R ≤ 2
Tổn thương gan hỗn hợp: ALT > 2N1 và ALP tăng,
với 2 < R < 5

Thang RUCAM (cập nhật năm 2015) đánh giá tổn thương gan do thuốc với 7 tiêu chí:
• Thời gian bắt đầu dùng thuốc/ngừng thuốc;
• Diễn biến ALT/ALP sau ngừng thuốc;
• Yếu tố nguy cơ;
• Thuốc dùng đồng thời;
• Nguyên nhân khác có thể gây tổn thương gan;
• Thơng tin về tổn thương gan do thuốc được ghi nhận trong y văn;
• Diễn biến của tổn thương gan khi tái sử dụng thuốc nghi ngờ (nếu có).

Tiêu chí loại trừ thuốc không thỏa mãn để đánh giá mối quan hệ nhân quả:
24
• Những thuốc ngừng trước thời điểm bất thường > 15 ngày (đối với tổn thương tế bào gan) và
> 30 ngày (đối với tổn thương mật hoặc tổn thương hỗn hợp), trừ amoxicilin/clavulanat.
• Những thuốc tiếp tục sử dụng sau khi enzym gan đã giảm.


Phân tích/đánh giá ca viêm gan do thuốc

Kết quả đánh giá được chia thành 5 mức

Điểm

Mức quy kết

≤ 0 điểm

Loại trừ

1 - 2 điểm

Không nghĩ đến DILI

3 - 5 điểm
6 - 8 điểm
≥ 9 điểm

Có thể là DILI
Có khả năng là DILI
Chắc chắn là DILI