Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của hiệu trưởng các trường THCS Huyện Sông Lô, Tỉnh Vĩnh Phúc

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Ngày nay bất cứ quốc gia nào trên thế giới cũng đều coi giáo dục là
quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển bền vững.
Đối với nước ta là một nước đang trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại
hóa, Đảng ta đã xác định giáo dục là con đường cơ bản để thực hiện những
mục tiêu trên, xây dựng một xã hội công bằng dân chủ văn minh theo định
hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN).
Bối cảnh đất nước và thời đại hôm nay đòi hỏi giáo dục nước nhà phải
đổi mới mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu của xã hội trong tiến trình hội nhập
quốc tế, xây dựng xã hội học tập, chuyển đổi cơ chế kinh tế theo hướng thị
trường của đất nước. Giáo dục ngày nay không chỉ còn đơn thuần là việc cung
cấp những tri thức, rèn luyện kĩ năng cho các môn học, Thậm chí ngay việc
học tri thức, kĩ năng cũng không chỉ bó hẹp trong các môn học. UNESCO đã
chỉ ra đúng bản chất của việc học tập hiện vđại đó là : “Học để biết, học để
làm việc và học để chung sống và học để làm người”. Theo quan niệm này kĩ
năng sống và năng lực xã hội nói chung là tiêu chí hạt nhân của chất lượng
giáo dục. Thành tích học tập của các môn học tuy có ý nghiã nhất định, nhưng
chưa phải là những gì quan trọng nhất của chất lượng giáo dục.
Giáo dục được thực hiện bằng nhiều con đường, nhiều phương thức và
qua nhiều dạng hoạt động. Về cơ bản, có 2 hệ thống hoạt động giáo dục cơ
bản trong nhà trường: Các hoạt động giáo dục trong hệ thống môn học và các
hoạt động giáo dục ngoài hệ thống môn học. Hệ thống 2 được gọi bằng thuật
ngữ Hoạt động ngoài giờ lên lớp, mặc dù cách gọi này còn chưa chính xác bởi
trong dạy học hiện đại, các môn học cũng được thực hiện ở ngoài lớp, ngược
lại có những hoạt động ngoài môn học vẫn được thực hiện trên lớp. Tuy
nhiên, trong đề tài này chúng tôi sử dụng thuật ngữ “Hoạt động giáo dục
1
ngoài giờ lên lớp” để chỉ những hoạt động giáo dục ngoài kế hoạch dạy học
các môn chính khóa.
Trong chương trình giáo dục phổ thông, HĐGD NGLL giữ một vị trí

quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục, bổ sung cho hoạt động dạy
học đạt kết quả thực tế và hiệu quả xã hội. Thông qua các HĐGD NGLL giúp
học sinh nâng cao hiểu biết xã hội, gắn kiến thức xã hội với thực tế cuộc sống,
phát triển học sinh 1 cách toàn diện góp phần thực hiên phương châm “Mỗi
ngày đến lớp là một ngày vui” (Nguyễn Kế Hào). Hay cũng chính là thực hiện
phong trào trường học thân thiện, học sinh tích cực mà Bộ Giáo dục và Đào
tạo (GD&ĐT) đề ra.
Thực tế, việc quản lý HĐGD NGLL ở các trường phổ thông nói chung
và các trường THCS trong huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng vẫn còn
rất nhiều những bất cập. Điều này cũng là hệ quả của nhận thức của những
nhà làm giáo dục, nhận thức của các bậc phụ huynh học sinh, nhận thức của
các em học sinh về vai trò và vị trí của hoạt động giáo dục này. Đa số những
nỗ lực và công sức quản lí quá trình giáo dục trong nhà trường chủ yếu nhằm
dạy học cho đúng yêu cầu của việc dạy học chính khóa, nhằm vào kết quả dạy
và học: Như tỉ lệ học sinh tốt nghiệp, số học sinh giỏi hay tỉ lệ học sinh đỗ
vào THPT,… Đây là những tiêu chí dánh giá kết quả xếp loại của một trường
chứ không phải là các phong trào hoạt động hay về môi trường nhà trường,…
Mặt khác, HĐGD NGLL chưa được quan tâm đầu tư thích đáng: Hình thức
còn đơn điệu, đội ngũ giáo viên chuyên trách còn vừa yếu vừa thiếu,… gây
thiệt thòi cho sự phát triển toàn diện của các em học sinh khi đến trường.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Biện pháp quản
lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của hiệu trưởng các trường THCS
Huyện Sông Lô, Tỉnh Vĩnh Phúc” đề tài nghiên cứu.
2
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐGD NGLL của Hiệu trưởng các
trường THCS trên địa bàn Huyện Sông Lô.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý HĐGD NGLL ở trường phổ thông.

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý HĐGD NGLL của Hiệu trưởng các trường Trung
học cơ sở ở huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
4. Giả thuyết khoa học
HĐGD NGLL và công tác quản lý HĐGD NGLL ở các trường THCS
của huyện Sông Lô trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định
song còn có nhiều bất cập, chưa phù hợp so với yêu cầu đặt ra. Nếu nghiên
cứu tìm ra các biện pháp quản lý của hiệu trưởng phù hợp với đặc thù của nhà
trường trong bối cảnh mới bao quát các vấn đề như:
- Nâng cao nhận thức cho các lực lượng nhà trường và lực lượng liên
quan về tầm quan trọng của HĐGD NGLL đối với việc giáo dục toàn diện
học sinh.
- Kế hoạch hoá HĐGD NGLLtuân thủ định hướng của Bộ Giáo dục và
Đào tạo và phù hợp với hoàn cảnh của trường.
- Phối hợp và huy động các lực lượng giáo dục trong cộng đồng tham
gia vào quá trình tổ chức HĐGD NGLL,
sẽ góp phần làm cho công tác quản lý HĐGD NGLL của Hiệu trưởng
các trường THCS đạt hiệu quả hơn nhiều.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý HĐGD NGLL ở trường THCS.
5.2 Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý HĐGD NGLL ở
trường THCS của Huyện Sông Lô.
3
5.3 Đề xuất các biện pháp quản lý HĐGD NGLL của Hiệu trưởng các
trường THCS Huyện Sông Lô và tiến hành khảo nghiệm để khẳng định tính
khoa học, tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Do phạm vị nghiên cứu của đề tài, chúng tôi chỉ tập trung nghiên cứu
đề xuất các biện pháp quản lý HĐGD NGLL của Hiệu trưởng các trường

Trung học cơ sở ở huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu và khảo sát thực trạng của 11 trường THCS
của Huyện Sông Lô: Trường THCS Hoàng Hoa Thám, THCS Tân Lập,
THCS Lãng Công, THCS Đồng Thịnh, THCS Đồng Thịnh,…
6.3. Giới hạn về khách thể điều tra
- Cán bộ quản lý nhà trường THCS: 32.
- Giáo viên chủ nhiệm: 75.
- Cán bộ Đoàn – Đội: 17
- Học sinh THCS: 165.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Hồi cứu tư liệu có liên quan, phân tích và tổng hợp tư liệu về các khái
niệm, vấn đề có liên quan đến HĐGD NGLL làm cơ sở lý luận cho đề tài
nghiên cứu.
7.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Bằng hệ thống câu hỏi Ankét.
- Phương pháp quan sát: Quan sát các HĐGD NGLL ở các trường
thuộc địa bàn nghiên cứu.
- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các chuyên gia thuộc lĩnh
vực về nội dung, biện pháp quản lý HĐGD NGLL đã đề xuất.
4
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Kinh nghiệm các trường, kinh
nghiệm của ngành giáo dục huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc về tổ chức các
HĐGD NGLL ở cấp THCS.
7.3. Phương pháp toán thống kê
Sử dụng phương pháp toán để thống kê các số liệu thu được nhằm đánh
giá, nhận định các vấn đề nghiên cứu.
5
Chương 1.

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ HĐGD NGLL TRONG
TRƯỜNG PHỔ THÔNG
1.1.Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Trên thế giới
Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, HĐGD NGLL là một phần quan
trọng trong chương trình giáo dục. Nó được chú trọng và được nghiên cứu để
trở thành một công cụ hữu ích giúp học sinh học tập đạt kết quả cao hơn và
phát triển toàn diện hơn về nhân cách.
Theo các nhà giáo dục nước Anh, HĐGD NGLL giúp học sinh gắn
kiến thức trên ghế nhà trường vào cuộc sống. Ba Ruth Kelly - Bộ trưởng giáo
dục Anh nhận xét: “Các hoạt động giáo dục ngoài giờ, nhất là các hoạt động
ngoại khóa đã làm giàu chương trình học, tạo dựng niềm tin và củng cố kỹ
năng cho học sinh” {15}.
Các nhà giáo dục Nhật Bản {16} nhấn mạnh tầm quan trọng của các
hoạt động ngoài giờ lên lớp. Ở Nhật Bản, hầu hết các trường học sinh đều học
bán trú, do vậy thời gian dành cho hoạt động ngoài giờ lên lớp khá nhiều. Tuy
nhiên, họ sử dụng các hoạt động này chỉ nhằm giáo dục truyền thống và giáo
dục đạo đức cho học sinh.
Ở Mỹ, theo nghiên cứu so sánh của các nhà giáo dục về chất lượng giáo
dục của Mỹ {40} và các nước trong khối G8 thì HĐGD NGLLlà một trong
những điều kiện mang lại chất lượng giáo dục cao. Công trình nghiên cứu gần
đây của các nhà giáo dục Mỹ cho thấy tác dụng to lớn của HĐGD NGLL đối
với đời sống của học sinh:
+ Có tham gia vào HĐGD NGLL: 8/10 học sinh có kết quả học tập cao;
Có hành vi đạo đức tốt hơn; Có mối quan hệ và xúc cảm tốt hơn; Không sử
dụng ma tuý.
6
+ Không tham gia vào HĐGD NGLL: 49% có sử dụng ma tuý; 37%
trong độ tuổi 13 đến 19 làm bố (hoặc mẹ) sớm; Có hiện tượng sử dụng bạo
lực trong nhà trường,

J.A.Cô-men-xki, ông tổ của nền sư phạm cận đại, cũng cho rằng việc
mở rộng hình thức học tập ngoài lớp nhằm khơi dậy và phát huy những khả
năng tiềm ẩn, rèn luyện cá tính cho học sinh.
Cai-rốp, nhà giáo dục người Nga, đã viết: “Trong kế hoạch công tác
của nhà trường cần dành một mục riêng cho hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Mục đó gồm các yếu tố sau: Điều kiện và cơ sở vất chất cho hoạt động ngoài
giờ năm học tới, các hoạt động ngoại khoá của nhà trường, của lớp; phân
phối lực lượng và định kỳ hạn cho từng kế hoạch, ”.
Qua một số các nhà giáo dục kể trên, chúng ta thấy tầm quan trọng của
HĐGD NGLL trong giáo dục ở các nước trên thế giới. Bên cạnh đó cũng cho
ta thấy cách thức mà người hiệu trưởng cần có trong quá trình chỉ đạo hoạt
động trong nhà trường.
1.1.2. Ở trong nước
HĐGD NGLL là vấn đề mới ít được nghiên cứu. Tuy nhiên, từ những
năm 60, khi xây dựng chương trình giáo dục, Bộ GD&ĐT đã xác định rõ:
“Muốn thực hiện giáo dục và giáo dưỡng trong các môn học cần tổ chức
ngoại khoá”{28}.
Tác giả Nguyễn Thị Tiến với công trình nghiên cứu: “Những biện
pháp quản lý HĐGD NGLL của HS ở trường THPT Nam Sách – Hải
Dương” {36} đã đưa ra một số biện pháp quản lý như nâng cao nhận thức cho
đội ngũ cán sự lớp, tăng cường CSVC, thi đua, khen thưởng kịp thời,
“Các biện pháp quản lý HĐGD NGLL của Hiệu trưởng trường phổ
thông dân tộc nội trú tỉnh Lai Châu” của tác giả Đinh Xuân Huy {14}, đã khẳng
định vai trò quan trọng của việc tổ chức HĐGD NGLL đối với việc nâng cao
chất lượng của trường phổ thông dân tộc nội trú với các biện pháp quản lý
7
HĐGD NGLL của người Hiệu trưởng trường dân tộc nội trú như: Nâng cao
nhận thức, bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ GV, cải tiến công tác quản lý, phối
hợp các lực lượng tham gia, hướng dẫn HĐGD NGLL nhằm xây dựng và
hình thành ở học sinh những năng lực và phẩm chất tốt.

Các tác giả Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt trong cuốn Giáo dục học {22}
đã nhấn mạnh vai trò và tác dụng của hình thức hoạt động ngoại khoá, coi
hoạt động ngoại khoá là một hình thức dạy học có khả năng tạo hứng thú cho
học sinh, giúp các em mở rộng, nâng cao, khắc sâu kiến thức.
Đỗ Văn Lợi với nghiên cứu: “Một số biện pháp quản lý HĐGD NGLL
ở trường phổ thông Hermann Gmeiner” {20}, đã khẳng định HĐGD NGLL
có vị trí và ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc hình thành và phát triển
phẩm chất, năng lực cho HS đồng thời đã chỉ ra được các biện pháp quản lý
như: Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về đặc điểm của trường phổ
thông Hermann Gmeiner; xây dựng đội ngũ quản lý và tổ chức HĐGD NGLL
giỏi về chuyên môn, có tinh thần trách nhiệm cao; nâng cao ý thức trách
nhiệm của đội ngũ cán sự lớp, toàn thể HS về việc tham gia các HĐGD
NGLL.
Nguyễn Thị Thành với nghiên cứu: "Các biện pháp tổ chức HĐGD
NGLL cho học sinh THPT" [29], đã khẳng định tổ chức HĐGD NGLL có
hiệu quả sẽ phát huy vai trò chủ thể trong quá trình hình thành nhân cách của
mỗi học sinh, đáp ứng nhu cầu của xã hội trong xu thế hội nhập, góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục của mỗi trường. Một số biện pháp đã được xây
dựng như: Xây dựng năng lực đội ngũ tổ chức HĐGD NGLL, phát huy tối đa
vai trò chủ thể của HS, thi đua, XHH giáo dục, đa dạng hoá các loại hình,
Cuốn sách: “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” của tác giả Hà
Nhật Thăng và Sách giáo viên 6, 7, 8, 9, {29} đã nêu lên mục tiêu giáo dục,
nội dung chương trình, phương thức tổ chức, trang thiết bị cho việc tổ chức,
8
đánh giá kết quả hoạt động của học sinh và hướng dẫn thực hiện các chủ điểm
giáo dục.
Cuốn sách: “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” của tác giả Nguyễn
Dục Quang (Chủ biên) - Sách dành cho Cao đẳng Sư phạm {26} đã đề cập đến
những nội dung cơ bản xung quanh những vấn đề của HĐGD NGLL cung cấp
cho giáo sinh làm cơ sở cho công tác thực tập sư phạm và công tác chủ nhiệm

lớp sau này.
Nhìn chung, các tác giả đã đề cao vai trò và tác dụng của HĐGD NGLL
trong quá trình giáo dục đối với học sinh. Bên cạnh việc khẳng định tính cần
thiết của việc tổ chức các hoạt động này ở trường phổ thông nói chung và khối
trung học cơ sở nói riêng, còn cần có một hệ thống cơ bản các khái niệm công
cụ, cách thức tổ chức cụ thể và quản lý, chỉ đạo từ Hiệu trưởng các trường.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
Có rất nhiều những quan niệm khác nhau của các nhà khoa học về khái
niệm quản lý. Có thể hiểu một cách khái quát là: Quản lý một đơn vị (cơ sở
sản xuất, cơ quan, trường học, địa phương, ) với tư cách là một hệ thống xã
hội là khoa học và nghệ thuật tác động vào hệ thống, vào từng thành tố của hệ
thống bằng phương pháp thích hợp nhằm đạt được các mục tiêu đề ra.
Quản lý là sự phân công, điều hành, phối hợp hài hoà giữa các thành
viên với công việc và nguồn lực trong cơ quan, trong cộng đồng để hoàn
thành một cách có hiệu quả các nhiệm vụ, các mục tiêu, kế hoạch đã được đưa
ra.
Xét trên phương diện hoạt động của một tổ chức thì: “Quản lý là sự tác
động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý để chỉ huy, điều khiển,
hướng dẫn tập thể những người lao động nói chung, là khách thể quản lý,
nhằm đạt đến được mục tiêu đã dự kiến phù hợp với ý chí của nhà quản lý và
với quy luật khách quan”.
9
Theo cách tiếp cận hệ thống, quản lý là tác động của chủ thể quản lý
đến khách thể quản lý (hay là đối tượng quản lý) nhằm tổ chức, phối hợp hoạt
động của con người trong các quá trình sản xuất xã hội để đạt mục đích đã
định. Quản lý trở thành một hoạt động phổ biến, diễn ra trong mọi lĩnh vực, ở
mọi cấp độ và liên quan đến mọi người. C.Mác coi quản lý là một đặc điểm
vốn có, bất biến về mặt lịch sử của đời sống xã hội. Ông viết: "Bất cứ lao
động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô

khá lớn đều yêu cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá
nhân. Sự chỉ đạo đó phải là những chức năng chung, tức là những chức năng
phát sinh từ sự khác nhau giữa sự vận động chung của cơ thể sản xuất với
những vận động cá nhân của những khí quan độc lập hợp thành cơ thể sản
xuất đó. Một nhạc sĩ độc tấu tự điều khiển lấy mình, nhưng một dàn nhạc thì
cần phải có nhạc trưởng". Theo C.Mác: Quản lý là loại lao động sẽ điều
khiển mọi quá trình lao động phát triển xã hội.
1.2.2. Quản lý giáo dục
QLGD là hoạt động có ý thức của con người nhằm theo đuổi những
mục đích của mình. Giống như khái niệm “quản lý” đã trình bày ở trên, khái
niệm “quản lý giáo dục” cũng có nhiều quan niệm khác nhau.
Theo M.I. Kônđacốp: QLGD là tập hợp những biện pháp kế hoạch hoá
nhằm đảm bảo vận hành bình thường của cơ quan trong hệ thống giáo dục để
tiếp tục phát triển, mở rộng hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng.
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng:“QLGD là hệ thống tác động có
mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý, nhằm cho hệ vận
hành theo đường lối, nguyên lý của Đảng, thực hiện được các tính chất của
nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà tiểu điểm hội tụ là quá trình dạy
học, giáo dục thế hệ trẻ, đưa giáo dục đến mục tiêu, tiến lên trạng thái mới về
chất".
10
Tác giả Phạm Viết Vượng cho rằng: Mục đích cuối cùng của quản lý
giáo dục là tổ chức quá trình giáo dục có hiệu quả để đào tạo lớp thanh niên
thông minh sáng tạo, năng động, tự chủ, biết sống và phấn đấu vì hạnh phúc
của bản thân và xã hội.
Qua các khái niệm ở trên ta có thể hiểu quản lý giáo dục là tác động có
hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng đích của chủ thể quản lý ở các cấp
khác nhau đến tất cả các mắt xích của toàn bộ hệ thống giáo dục nhắm đảm
bảo mục đích đảm bảo việc hình thành nhân các cho thế hệ trẻ, phát triển thể
lực và tâm lý trẻ em trên cơ sở nhận thức và vận dụng những qui luật chung

của xã hội.
Có thể hiểu, QLGD là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể
quản lý trong lĩnh vực giáo dục. Nói một cách rõ ràng hơn, đầy đủ hơn,
quản lý là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật
của chủ thể quản lý trong hệ thống giáo dục, là sự điều hành hệ thống giáo
dục quốc dân, các cơ sở giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí,
đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. QLGD là hoạt động điều hành, phối
hợp các lực lượng giáo dục nhằm đẩy mạnh công tác giáo dục theo yêu cầu
phát triển xã hội.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Bản chất của viêc quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy, quản
lý hoạt động học và các hoạt động giáo dục, trong đó có HĐGD NGLL. Các
hoạt động trong nhà trường bản thân nó đã có tính giáo dục song cần có sự
quản lý, tổ chức chặt chẽ mới phát huy được hiệu quả của bộ máy. Tác giả
Phạm Minh Hạc cho rằng: “Quản lý nhà trường ở Việt Nam là thực hiện
đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm, đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
với thế hệ trẻ và với từng học sinh.”
11
Quản lý trường học là hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp
và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục
khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất
lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường.
Sơ đồ 1.1. Các cấp quản lý trường học
Mục đích của quản lý nhà trường là đưa nhà trường từ trạng thái đang có,
tiến lên một trạng thái phát triển mới bằng phương thức xây dựng và phát triển
mạnh mẽ các nguồn lực đó vào phục vụ cho việc tăng cường chất lượng giáo
dục.
Công tác quản lý nhà trường bao gồm các nội dung:
- Tổ chức đội ngũ các thầy giáo, cô giáo, cán bộ công nhân viên và tập thể

học sinh thực hiện tốt các nhiệm vụ trong chương trình công tác của nhà trường.
Giáo dục học sinh phấn đấu, học tập tu dưỡng trở thành những công dân ưu tú.
- Chỉ đạo tốt các hoạt động chuyên môn theo chương trình của Bộ
GD&ĐT làm sao để chương trình được thực hiện nghiêm túc và các phương
pháp giáo dục luôn được cải tiến, chất lượng dạy và học ngày một nâng cao.
Biện pháp quản lý là theo dõi sát sao mọi công việc, kiểm tra kịp thời, thanh tra
để uốn nắn,
12
Lãnh đạo Bộ GD&ĐT
Nơi quản lý nhà trường bằng các biện pháp vĩ mô. - Cấp cao
Lãnh đạo Sở và Phòng GD&ĐT
Cấp địa phương
Hiệu trưởng
Cấp cơ sở
- Quản lý tốt việc học tập của học sinh theo quy chế của Bộ GD& ĐT.
Quản lý học sinh bao hàm cả quản lý thời gian và chất lượng học tập, quản lý
tinh thần thái độ và phương pháp học tập.
- Quản lý toàn bộ CSVC và thiết bị nhà trường nhằm phục vụ tốt nhất
cho việc giảng dạy, học tập vào giáo dục học sinh. Quản lý tốt CSVC nhà
trường không đơn thuần chỉ là bảo quản tốt, mà phải phát huy tốt khả năng
cho dạy học và giáo dục, đồng thời phải làm sao để có thể thường xuyên bổ
sung thêm những thiết bị mới và có giá trị.
- Quản lý nguồn tài chính hiện có của nhà trường theo đúng nguyên tắc
quản lý tài chính của Nhà nước và của ngành giáo dục. Đồng thời biết động
viên, thu hút các nguồn tài chính khác nằm xây dựng CSVC, mua sắm thiết bị
phục vụ các hoạt động giáo dục và dạy học.
- Quản lý nhà trường cũng có nghĩa là chăm lo đến đời sống vật chất và
tinh thần của tập thể giáo viên, nhân viên. Cần tạo một phong trào thi đua
phấn đấu liên tục trong nhà trường.
QLGD trên cơ sở quản lý nhà trường là một phương hướng cải tiến

quản lý giáo dục theo nguyên tắc tăng cường phân cấp quản lý nhà trường
nhằm phát huy tối đa năng lực, trách nhiệm và quyền hạn của các chủ thể
quản lý trực tiếp thực hiện mục tiêu giáo dục, đào tạo mà xã hội đang yêu cầu.
Như vậy, QLGD chính là quá trình tác động có định hướng của nhà QLGD
trong việc vận hành nguyên lý, phương pháp chung nhất của kế hoạch nhằm
đạt được những mục tiêu đề ra. Những tác động đó thực chất là những tác
động khoa học đến nhà trường, làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa
học, có kế hoạch quá trình dạy và học theo mục tiêu đào tạo.
1.2.4. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.2.4.1. Hoạt động ngoại khóa
Khái niệm ngoại khoá cũng chưa được lý giải cặn kẽ, thấu đáo và nhất
quán. Theo Phan Trọng Luận, Trương Dĩnh, Nguyễn Thanh Hùng, Trần Thế
13
Duật (Phương pháp dạy học văn- NXB Đại học Quốc gia –Hà Nội 1998,
tr378-389): “Ngoại khoá không nên hiểu là công việc ngoài giờ học, ngoài
chương trình, thực hiện tuỳ tiện được sao hay vậy. Ngoại khoá chỉ có nghĩa là
không đặt sự giảng dạy của giáo viên bộ môn lên hàng đầu mà xem trọng hoạt
động tự giác vận dụng sáng tạo của học sinh. Đó cũng là việc học đích thực,
do học sinh tự nguyện, tự chọn, tự làm ra mà học’’.
Vì vậy, có thể hiểu, ngoại khoá bộ môn là một hình thức tổ chức học
tập ngoài giờ lên lớp có kế hoạch có phương hướng xác định được học sinh
tiến hành theo nguyên tắc tự nguyện ở ngoài giờ lên lớp chính khoá, dưới sự
điều khiển, hướng dẫn của giáo viên, nhằm bổ sung, củng cố, mở rộng và
nâng cao kiến thức, kỹ năng bộ môn đã được học trong chương trình chính
khoá, đồng thời góp phần giáo dục học sinh một cách toàn diện.
1.2.4.2. Hoạt động ngoài giờ lên lớp
Đây là một bộ phận quan trọng trong hoạt động giáo dục chung của nhà
trường, là những hoạt động được tổ chức ngoài giờ học các bộ môn theo thời
khoá biểu. Hoạt động này có mục tiêu giúp học sinh mở rộng, củng cố, nâng
cao kiến thức, hình thành và phát triển ở các em các kỹ năng, thái độ, hành vi,

phát triển năng lực sở trường, có thái độ và hành động đúng trước cuộc sống.
Hoạt động ngoài giờ lên lớp được thực hiện có mục đích, có kế hoạch, có tổ
chức nhằm góp phần vào việc đào tạo những phẩm chất nhân cách tốt đẹp cho
học sinh, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của đời sống xã hội. Theo T.A. Ilina
"Công tác giáo dục học sinh ngoài giờ học thường được coi là công tác giáo
dục ngoại khoá. Công tác này bổ sung và làm sâu thêm công tác giáo dục nội
khoá, trước tiên là phương tiện để phát hiện đầy đủ tài năng và năng lực của
trẻ em, làm thức tỉnh thiên hướng và hứng thú của học sinh đối với một hoạt
động nào đó; đó là một hình thức giải trí của học sinh và là cơ sở để tổ chức
việc thực tập về hành vi đạo đức, để xây dựng kinh nghiệm của hành vi này"
(T.A.Ilina - Giáo dục học tập 3 - NXBGD - 1978).
14
1.2.4.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
HĐGD NGLL là bộ phận hữu cơ trong quá trình giáo dục ở nhà trường
phổ thông, là bộ phận không thể thiếu được trong kế hoạch giáo dục - đào tạo
của nhà trường; tạo sự thống nhất giữa giáo dục trong nhà trường và giáo dục
ngoài nhà trường ; giữa thời gian trong năm học và thời gian hè.
HĐGD NGLL có quan hệ chặt chẽ với các hoạt động dạy học và tạo
điều kiện gắn lý thuyết với thực hành, thống nhất giữa nhận thức với hành
động góp phần quan trọng vào sự hình thành và phát triển các kỹ năng, tình
cảm, niềm tin, tạo cơ sở cho sự phát triển nhân cách toàn diện học sinh trong
giai đoạn hiện nay.
Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt: “HĐGD NGLL là việc tổ chức giáo dục thông
qua hoạt động thực tiễn của HS về khoa học kỹ thuật, lao động công ích, hoạt
động xã hội, hoạt động nhân văn, văn hoá văn nghệ, thẩm mỹ, thể dục thể thao,
vui chơi giải trí để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách.”
1.2.5. Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp
Đây là hoạt động của nhà quản lý tác động đến tập thể giáo viên và học
sinh ngoài giờ lên lớp nhằm tổ chức, điều hành để đưa hoạt động này thành nề
nếp, phục vụ cho việc thực hiện mục tiêu đào tạo nhân cách người học sinh

trong nhà trường phổ thông. Hoạt động này được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp
chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường hoặc trong đời sống xã hội do
nhà trường quản lý. Nó diễn ra trong suốt năm học. Nhà quản lý vừa phải kiểm
soát được mục tiêu, vừa có các biện pháp quản lý kế hoạch tổ chức các hoạt
động, vừa nắm chắc các điều kiện cần thiết trong quá trình tổ chức, lại vừa
hướng dẫn cán bộ, giáo viên thực hiện sao cho có hiệu quả các hoạt động này.
1.2.6. Trường Trung học cơ sở
Nhà trường là một thiết chế xã hội chuyên biệt nhằm thực hiện chức
năng cơ bản là tái tạo, phát triển nhân cách con người của thế hệ sau hơn thế
hệ trước theo hướng duy trì phát triển xã hội.Trung học cơ sở là một bậc trong
15
hệ thống giáo dục quốc dân nước ta hiện nay, nó sau tiểu học và trước trung
học phổ thông. Trung học cơ sở được thực hiện trong 4 năm.( Từ lớp 6 đến
lớp 9). Học sinh vào học lớp 6 phải hoàn thành chương trình tiểu học, có độ
tuổi là mười một (Luật Giáo dục, Chương II. Mục 2, điều 26b).
1.3. Những vấn đề cơ bản của HĐGD NGLL
1.3.1. Vị trí, vai trò của HĐGD NGLL đối với việc thực hiện mục tiêu
giáo dục toàn diện
1.3.1.1. Vị trí
Quá trình dạy học và quá trình giáo dục là những bộ phận của quá trình
sư phạm tổng thể. Trong quá trình dạy học, ngoài việc truyền thụ cho học sinh
những tri thức khoa học cơ bản và có hệ thống còn phải luôn mang lại hiệu
quả giáo dục nhân cách cho các em. Ngược lại, trong quá trình giáo dục,
ngoài việc hình thành cho học sinh về ý thức và niềm tin, về thái độ ứng xử
đúng đắn trong các quan hệ giao tiếp hàng ngày, về hành vi và kỹ năng hoạt
động còn phải tạo cơ sở để HS bổ sung và hoàn thiện những tri thức đã học ở
trên lớp. Quá trình dạy học giáo dục diễn ở hai hoạt động chủ yếu: Hoạt động
dạy học trên lớp và HĐGD NGLL.
Sơ đồ 1.2.Sơ đồ mối quan hệ hoạt động dạy học và HĐGD NGLL trong quá
trình dạy học/giáo dục

16
Quá trình dạy
học/giáo dục trong
nhà trường
Hoạt động dạy và học
trên lớp
H§GD NGLL
Nhân cách HS phát
triển toàn diện
1.3.1.2. Vai trò
Kết quả giáo dục cuối cùng được đánh giá qua hành vi, kỹ năng của học
sinh và cụ thể là sự phát triển toàn diện trong nhân cách trẻ. Nếu chỉ qua việc
học tập các môn học ở trên lớp thì việc hình thành hành vi, rèn luyện các kỹ
năng sẽ gặp nhiều khó khăn. Bởi vì với thời gian quy định của một tiết học, học
sinh khó có khả năng thể nghiệm những tri thức thu nhận được qua các bài học.
Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động giáo dục khác nhau vào thời gian ngoài giờ
lên lớp là điều kiện quan trọng để rèn luyện hành vi, kỹ năng cho học sinh.
HĐGD NGLL thu hút và phát huy được tiềm năng của các lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để nâng cao hiệu quả giáo dục
học sinh. Đồng thời cũng giúp các nhà giáo dục phát hiện được năng
khiếu của học sinh, giúp các em phát triển năng khiếu, sở thích của bản
thân trong học tập và cuộc sống.
Như vậy, tổ chức HĐGD NGLL thực sự là cần thiết, là một đòi hỏi tất
yếu của quá trình giáo dục và không có gì có thể thay thế được. Có thể nói,
HĐGD NGLL đối với lứa tuổi THCS chiếm một vị trí quan trọng trong quá
trình giáo dục.
Từ vị trí quan trọng nêu trên, có thể thấy rõ vai trò của HĐGD NGLL
trong trường THCS thể hiện ở những điểm sau:
- HĐGD NGLL là sự tiếp nối hoạt động dạy học, do đó tạo lên sự hài
hoà, cân đối trong quá trình sư phạm tổng thể nhằm thực hiện mục tiêu giáo

dục của cấp học.
- Đây là dịp để học sinh củng cố kết quả hoạt động dạy - học ở trên lớp,
biến tri thức thành niềm tin. Thông qua các hình thức hoạt động cụ thể, học
sinh có dịp để đối chiếu, để kiểm nghiệm tri thức đã học, bổ sung, cập nhật
thông tin làm cho tri thức đó trở thành của chính các em. HĐGD NGLL với
nhiều nội dung hấp dẫn, kiến thức tích hợp nhiều lĩnh vực khoa học và cuộc
sống có tác dụng bổ trợ cho hoạt động dạy học ở trên lớp, nâng cao hiểu biết
17
về các giá trị truyền thống của dân tộc, từ đó khơi dậy niềm tự hào dân tộc và
mong muốn được cống hiến.
- HĐGD NGLL vừa củng cố, vừa phát triển quan hệ giao tiếp giữa các
lớp trong trường và với cộng đồng xã hội, góp phần giáo dục tinh thần hợp tác
vì mục tiêu chung . Để thực hiện tốt các HĐGD NGLL đòi hỏi tập thể học
sinh phải có sự hợp tác, đoàn kết giúp đỡ nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ,
phải có sự tương tác giữa các thành viên. Chẳng hạn như, qua việc tổ chức
cắm trại, theo sự phân công của GVCN, các thành viên trong nhóm phải phối
hợp chặt chẽ với nhau và với các nhóm khác .
- HĐGD NGLL thu hút và phát huy được tiềm năng của các lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để nâng cao hiệu quả giáo dục
HS. Đồng thời cũng giúp các nhà giáo dục phát hiện được năng khiếu của
HS, giúp các em phát triển năng khiếu, sở thích của bản thân trong học
tập và cuộc sống.
- HĐGD NGLL phát huy cao độ tính chủ thể, tính chủ động, tích cực
của học sinh, giảm thiểu tình trạng yếu kém đạo đức của học sinh. Dưới sự cố
vấn, giúp đỡ của giáo viên, học sinh cùng nhau tổ chức các hoạt động tập thể
khác nhau trong đời sống hàng ngày ở nhà trường, ngoài xã hội. HĐGD
NGLL với nhiều hình thức phong phú nên khi học sinh đầu tư thời gian vào
các hoạt động bổ ích sẽ giảm bớt thời gian tham gia vào các hoạt động không
lành mạnh, hạn chế nhóm tự phát, tránh ảnh hưởng xấu. Tham gia vào các
hoạt động, các em học sinh yếu kém về đạo đức có nhiều cơ hội điều chỉnh

nhận thức, hành vi sai lệch của mình. Từ đó hình thành những kinh nghiệm
giao tiếp ứng xử có văn hóa, giúp cho việc hình thành và phát triển nhân cách
ở các em.
Như vậy, với vị trí và vai trò quan trọng của mình, HĐGD NGLL thực
sự là một bộ phận cấu thành trong hệ thống các hoạt động giáo dục ở nhà
trường THCS hiện nay. Thực hiện các HĐGD NGLL tích cực và hiệu quả sẽ
18
góp phần vào việc gắn liền nhà trường với cuộc sống xã hội, thiết thực phục
vụ sát những mục tiêu kinh tế - xã hội và quốc phòng trong giai đoạn CNH -
HĐH đất nước.
1.3.2. Mục tiêu HĐGD NGLL
Học sinh ngày nay có những bước nhảy vọt về chất trong quá trình học
tập và rèn luyện. Các em mạnh dạn hơn, suy nghĩ tạo bạo hơn, có những nhu
cầu mới hơn đặc biệt là nhu cầu về hoạt động. Mặc dù học tập vẫn là hoạt
động chủ đạo, song nội dung và tính chất hoạt động học tập ở lứa tuổi này
khác rất nhiều so với lữa tuổi trước. Nó đòi hỏi ở các em tính năng động, độc
lập cao hơn, tư duy lô-gíc nhiều hơn. Với lứa tuổi học sinh THCS, các em
đang phát triển và có nhiều biến động cả về mặt thể chất lẫn đời sống tâm lý
lứa tuổi. Đây là thời kỳ các em muốn tự khẳng định mình, bước đầu gia nhập
vào các mối quan hệ xã hội, hình thành phẩm chất, năng lực người công dân
tương lai. Do vậy, mục tiêu của HĐGD NGLL phải góp phần thực hiện mục
tiêu giáo dục phổ thông và giáo dục toàn diện cho học sinh.
- Mục tiêu về giáo dục thái độ
HĐGD NGLL phải tạo cho HS hứng thú và ham muốn được hoạt động.
Muốn vậy, nội dung và hình thức cũng như quy mô hoạt động phải phù hợp
với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi và nhu cầu của học sinh. Thực tế, hoạt động
phải mang lại lợi ích để thu hút, lôi cuốn các em tự giác tham gia thì mới đạt
được hiệu quả giáo dục.
- HĐGD NGLL từng bước hình thành cho HS niềm tin vào những giá
trị mà các em phải vươn tới, đó là niềm tin vào sự nghiệp công nghiệp hóa,

hiện đại hóa đất nước. Từ đó hình thành cho học sinh lòng tự hào dân tộc,
mong muốn làm đẹp thêm truyền thống của trường, của lớp, của quê hương
mình; vươn lên thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tích cực để trở thành
những công dân có ích cho đất nước sau này.
19
- HĐGD NGLL bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm đạo đức trong
sáng với bạn bè, với thầy cô, với những người lớn khác, với quê hương đất
nước, Từ đó giúp các em biết kính yêu và trân trọng cái tốt, cái đẹp, biết
ghét những cái xấu, cái lạc hậu không phù hợp với thời đại.
- HĐGD NGLL bồi dưỡng cho học sinh lòng tôn trọng con người dù ở
bất cứ lứa tuổi nào, tôn trọng những chuẩn mực đạo đức và những truyền
thống tốt đẹp của dân tộc, tôn trọng pháp luật.
- HĐGD NGLL bồi dưỡng tính tích cực, tính năng động, sẵn sàng tham
gia những hoạt động xã hội, hoạt động tập thể của trường, của lớp vì lợi ích
chung, vì sự trưởng thành và tiến bộ của bản thân.
- HĐGD NGLL góp phần giáo dục cho học sinh tình đoàn kết hữu nghị
với các bạn thiếu nhi quốc tế, với các dân tộc khác trên thế giới.
- Mục tiêu về rèn luyện kỹ năng
Kỹ năng được hình thành và phát triển trong hoạt động và bằng hoạt
động. Kỹ năng bao gồm kỹ năng tham gia hoạt động, kỹ năng tổ chức hoạt
động, kỹ năng đánh giá kết quả hoạt động. Mục tiêu quan trọng của HĐGD
NGLL là rèn luyện kỹ năng cơ bản, cần thiết cho học sinh THCS.
- HĐGD NGLL rèn cho học sinh những kỹ năng giao tiếp, ứng xử có
văn hoá. Giao tiếp là hình thức đặc trưng cho mối quan hệ giữa con người với
con người mà qua đó nảy sinh sự tiếp xúc tâm lý và được biểu hiện ở các quá
trình thông tin, hiểu biết, rung cảm, ảnh hưởng và tác động qua lại lẫn nhau.
Giao tiếp là nhu cầu của con người muốn tiếp xúc với con người. Nhu cầu tiếp
xúc với những người khác trở thành tâm thế của mỗi người để cùng hợp tác với
nhau hướng tới mục đích trong học tập, lao động, vui chơi và các hoạt động tập
thể khác. Vì vậy rèn kỹ năng giao tiếp cho học sinh thông qua HĐGD NGLL

là rất cần thiết.
- HĐGD NGLL rèn cho học sinh các kỹ năng tự quản các hoạt động tập
thể. Đó là những kỹ năng lập kế hoạch hoạt động, kỹ năng thiết kế chương
20
trình hoạt động, kỹ năng tự kiểm tra và đánh giá kết quả hoạt động. Đây là
những kỹ năng rất cần cho việc tổ chức các hoạt động của HS theo những
mức độ khác nhau, có tính đến đặc điểm cá biệt.
- HĐGD NGLL rèn luyện cho học sinh biết cách tự điều chỉnh hành vi
phù hợp với các yêu cầu xã hội, kỹ năng sống hoà nhập và nhiều kỹ năng
khác nữa.
1.3.3. Nội dung và hình thức tổ chức HĐGD NGLL
1.3.3.1. Nguyên tắc xác định nội dung của HĐGD NGLL
- Nội dung của HĐGD NGLL phải phản ánh được những đổi thay của
quê hương đất nước trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay,
phù hợp với thực tiễn phát triển đất nước. Đây là những chất liệu sống động
giúp HS nâng cao thêm hiểu biết về sự phát triển kinh tế, xã hội và văn hoá
của địa phương mình, của đất nước, đồng thời giúp các em có thêm thông tin
về bạn bè quốc tế. Vì vậy, khi xây dựng và sắp xếp nội dung hoạt động của
từng chủ điểm giáo dục cần cập nhật thông tin mới để đưa vào hoạt động cụ
thể.
- Nguyên tắc đảm bảo phát triển tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS.
Tính tích cực, độc lập, sáng tạo được coi là những tiêu chí đánh giá khả năng
tham gia hoạt động của học sinh, trình độ tự quản các hoạt động tập thể của
các em. Đối với học sinh THCS, nguyên tắc này phải được quán triệt trong
quá trình tổ chức hoạt động cho học sinh, phải được thể hiện từ bước chuẩn bị
hoạt động, đến bước tiến hành hoạt động và sau cùng là bước đánh giá kết
quả của hoạt động. Trong mỗi bước, học sinh phải được thực sự phát huy khả
năng của mình, được bày tỏ quan điểm cũng như những sáng kiến nhằm giúp
cho chính hoạt động của tập thể đạt hiệu quả.
- Nguyên tắc tính đến đặc điểm lứa tuổi và tính cá biệt của học sinh. Nội

dung của HĐGD NGLL phải được thay đổi tuỳ thuộc vào sự chuyển từ giai
đoạn lứa tuổi này sang lứa tuổi khác. Giáo viên phải lựa chọn được các nội dung
21
HĐGD NGLL khác nhau sao cho phù hợp với nhu cầu và khả năng của học sinh
THCS cũng như phù hợp với hứng thú của cá nhân. Chính vì vậy, giáo viên cần
thường xuyên nghiên cứu đặc điểm của học sinh, ghi nhận những cái mới được
hình thành ở các em để có thể kịp thời đề xuất và điều chỉnh nội dung hoạt động
cho phù hợp.
1.3.3.2. Nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
HĐGD NGLL của từng khối lớp được bố trí theo vòng xoắn ốc, mỗi
chủ đề được gắn với hoạt động kỷ niệm của từng tháng trong năm cụ thể như
sau:
Chương trình bắt buộc (các chủ đề hoạt động từ lớp từ 6 đến lớp 9):
STT Tháng Chủ điểm giáo dục
1 9 Truyền thống nhà trường
2 10 Chăm ngoan học giỏi
3 11 Tôn sư trọng đạo
4 12 Uống nước nhớ nguồn
5 1+2 Mừng Đảng, mừng xuân
6 3 Tiến bước lên đoàn
7 4 Hoà bình và hữu nghị
8 5 Bác Hồ kính yêu
9 6 + 7 + 8 Hè vui khoẻ và bổ ích
HĐGD NGLL bao gồm nhiều nội dung hoạt động đa dạng và phong
phú. Những loại hình hoạt động được lựa chọn để đưa vào trong chương trình
HĐGD NGLL có liên quan đến các mặt giáo dục như: giáo dục đạo đức, giáo
dục trí tuệ, giáo dục thẩm mỹ, giáo dục thể chất, giáo dục lao động, giáo dục
pháp luật, giáo dục môi trường, giáo dục hoà bình, , thể hiện ở các loại hình
hoạt động sau đây:
- Hoạt động chính trị - xã hội: HĐGD NGLL mang tính định hướng xã

hội cao nên các nội dung giáo dục trong hoạt động chứa đựng ý nghĩa xã hội
rất lớn. Đó là những hoạt động có liên quan đến những dịp kỷ niệm các ngày lễ
22
lớn của dân tộc; các hoạt động nhân đạo, đền ơn đáp nghĩa, các hoạt động từ
thiện; các hoạt động tuyên truyển cổ động về nội quy nhà trường, những quy
định về pháp luật (như luật giao thông, trật tự công cộng ), những chính sách
lớn của nhà nước (như dân số, bảo vệ môi sinh, môi trường, phòng chống các
tệ nạn xã hội ) các hoạt động trao đổi, thảo luận hoặc thi tìm hiểu về các sự
kiện xã hội, chính trị, kinh tế, trong và ngoài nước (như thi tìm hiểu về AIDS,
về những thành tựu kinh tế, văn hoá của địa phương) các hoạt động giao lưu,
kết nghĩa
- Hoạt động văn hoá, nghệ thuật: là những hoạt động như ca hát, vui
chơi, xem biểu diễn nghệ thuật, đều mang lại cho học sinh hơi thở của cuộc
sống, giúp các em sảng khoái về tinh thần, bớt được những căng thẳng vốn có
trong học tập của các em. Hoạt động văn hoá nghệ thuật giáo dục học sinh
biết cách cảm xúc với nghệ thuật, với cái hay, cái đẹp của con người, của
cuộc sống, của tự nhiên, tạo nên ở các em những tình cảm thẩm mỹ; giúp học
sinh có những hiểu biết, những tình cảm chân thành đối với con người, với tổ
quốc, với thiên nhiên và với chính mình. Có nhiều hình thức hoạt động văn
hoá văn nghệ như thơ ca, múa hát, kịch ngắn, kể chuyện, được thể hiện dưới
các hình thức khác nhau; cuộc thi vẻ đẹp học sinh tuổi thiếu niên từng khối
lớp hoặc trường; thi khéo tay như thi thêu, cắm hoa, nấu ăn, may vá hoặc
trưng bày những bài văn hay, những cách giải độc đáo, những dụng cụ học
tập tự làm; xem phim, xem biểu diễn nghệ thuật, tham quan du lịch, bình văn
thơ
- Hoạt động thể dục, thể thao: hoạt động thể dục thể thao chiếm một vị
trí đáng kể trong nhà trường, là một bộ phận quan trọng của giáo dục nói
chung. Tham gia các hoạt động thể dục thể thao các em sẽ có điều kiện để rèn
luyện thể lực, tăng cường sức khoẻ, hình thành nhiều phẩm chất tốt như: ý
thức tổ chức kỷ luật, ý chí vượt khó, tinh thần đồng đội, tính kiên trì, lòng

dũng cảm, tình đoàn kết, lòng tự trọng, Hoạt động thể dục thể thao diễn ra
23
dưới nhiều hình thứ : thể dục nhịp điệu, đá cầu, nhảy dây, các trò chơi tập
thể , các đội đá bóng mini, cờ vua, điền kinh, Hội khoẻ Phù đổng, ngày hội
thể thao toàn trường.
- Hoạt động lao động, khoa học, kỹ thuật, hướng nghiệp: Đây là một
loại hình hoạt động có trong chương trình HĐGD NGLL. Nội dung của loại
hình hoạt động này nhằm đáp ứng những hứng thú và niềm say mê tìm tòi cái
mới trong học tập, ứng dụng kiến thức của học sinh vào trong thực tế. Hoạt
động của câu lạc bộ tìm hiểu về xã hội, khoa học theo các chuyên đề ( toán,
lý, hoá, sinh, ); sưu tầm, tìm hiểu về các danh nhân, nhà bác học, những
tấm gương ham học, phát minh sáng chế; nghe nói chuyện về các ngành nghề
trong xã hội, các thành tựu khoa học kỹ thuật; thi làm đồ dùng học tập, dụng
cụ trực quan; tham quan các cơ sở sản xuất - các công trình khoa học, xem
triển lãm về thành tựu kinh tế, kỹ thuật.
- Hoạt động vui chơi giải trí: Vui chơi giải trí góp phần tăng cường sức
khoẻ, giúp học sinh cân bằng trạng thái tâm lý và phát triển trí tuệ, thúc đẩy
khả năng học tập của các em. Tổ chức hoạt động vui chơi có mục đích giáo
dục rõ ràng là một "sân chơi" rất tốt để rèn luyện cho học sinh các kĩ năng rất
cơ bản như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tổ chức, kĩ năng điều khiển, kĩ năng
cùng tham gia, Nội dung của hoạt động vui chơi giải trí phải cụ thể, dễ thực
hiện và có tác dụng kích thích sự hưng phấn của học sinh, làm giảm đi sự
căng thẳng, mệt mỏi ở các em. Vui chơi giải trí có nhiều hình thức như: trò
vận động, trò chơi thể thao, trò chơi trí tuệ , thi ứng xử
- Hoạt động lao động công ích: Là hoạt động trong đó học sinh tham
gia giữ gìn và bảo vệ môi trường cảnh quan của nhà trường, địa phương bằng
những việc làm hữu ích, thiết thực, phù hợp với khả năng và hứng thú của các
em. Có nhiều hình thức lao động công ích như: trực nhật, vệ sinh lớp học, sân
trường và các khu vực của nhà trường, sửa bàn ghế, trang trí lớp học, trồng cây,
làm bồn hoa, cây cảnh cho đẹp trường, đẹp lớp; tham gia lao động trong các

24
công trình công cộng của nhà trường, trong các cơ sở sản xuất của nhà trường
như vườn trường, xưởng trường, sân chơi ; lao động giúp đỡ địa phương, giúp
đỡ các cơ sở sản xuất kết nghĩa, các công việc của thời vụ và vừa sức.
Các loại hình HĐGD NGLL nêu trên là những hoạt động phù hợp với lứa
tuổi HS THCS.
1.3.3.3. Hình thức tổ chức cơ bản của HĐGD NGLL
HĐGD NGLL ở trường THCS được thực hiện với quỹ thời gian là 3 tiết/
tuần như trong kế hoạch giáo dục của trường THCS mà Bộ GD&ĐT đã ban
hành theo Quyết định số 03/2002/ QĐ-BGD&ĐT ngày 24 - 01 - 2002 của Bộ
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Quỹ thời gian này bao gồm tiết sinh hoạt dưới
cờ đầu tuần, tiết sinh hoạt lớp cuối tuần và một tiết do nhà trường sắp xếp sao
cho phù hợp với đặc điểm và điều kiện của trường mình.
Tiết chào cờ đầu tuần: Là mở đầu của một tuần học mới, được tổ chức theo
quy mô toàn trường với sự tham gia điều khiển của Tổng phụ trách Đội và học sinh.
Nó có tính chất định hướng hoạt động cho một tuần, một tháng trên cơ sở khắc
phục những mặt tồn tại của tuần qua, tiếp tục phát huy những ưu điểm đã có.
- Tiết chào cờ đầu tuần là dịp để các tập thể lớp hiểu biết nhau về thành
tích phấn đấu và rèn luyện sau một tuần, một tháng. Mặt khác cũng là dịp giúp
các em hiểu biết về những ngày kỉ niệm chính có liên quan đến chủ điểm giáo
dục của tháng. Giáo viên chủ nhiệm quán xuyến lớp mình để quản lý và động
viên học sinh tham gia vào hoạt động chung của trường.
- Nội dung của tiết chào cờ đầu tuần chủ yếu phản ánh kết quả thi đua sau
một tuần hay sau một đợt thi đua của trường, của lớp cũng như của một số cá
nhân có nhiều tiến bộ. Nội dung này có tác dụng động viên, kích thích, gây khí
thế mới trong hoạt động hàng ngày. Bên cạnh đó là những sự kiện chính trị - xã
hội, những vấn đề có tính toàn cầu như bảo vệ môi trường, phòng chống
HIV/AIDS và các tệ nạn xã hội, quyền bình đẳng giữa các dân tộc, hoà bình và
hoà hợp, hội nhập quốc tế; các hoạt động vui chơi, văn hoá nghệ thuật,
25