Bài Giảng Thuế Và Kế Toán Thuế Thu Nhập Cá Nhân

THUẾ VÀ KẾ TOÁN THUẾ TNCN
1. Những vấn đề cơ bản và hướng dẫn kê khai
về thuế TNCN
2. Kế toán thuế TNCN

1


Khái niệm
• Thuế TNCN là loại thuế trực thu, đánh vào phần thu nhập nhận được
của cá nhân trong một kỳ tính thuế nhất định khơng phân biệt nguồn
gốc phát sinh thu nhập.
• Thuế thu nhập cá nhân thường được tính theo biểu thuế lũy tiến từng
phần do xuất phát từ vai trò chủ yếu của thuế TNCN là điều tiết thu
nhập của người có thu nhập cao, động viên sự đóng góp của những
người có thu nhập thấp, thu nhập trung bình trong xã hội, thuế thu
nhập được đánh trên ngun tắc lợi ích, cơng bằng và khả năng nộp
thuế.
• Thuế thu nhập cá nhân khơng bóp méo giá cả hàng hóa, dịch vụ. Thuế
thu nhập cá nhân khơng cấu thành trong giá bán (giá thanh tốn) hàng
hóa, dịch vụ nên nó khơng tạo ra sự sai lệch giá cả hàng hóa, dịch vụ.

2


I/ Người chịu thuế
- Cá nhân cư trú: Thu nhập chịu thuế là thu nhập
phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam,
không phân biệt nơi trả thu nhập
- Cá nhân không cư trú: Thu nhập chịu thuế là
thu nhập phát sinh tại Việt Nam, không phân biệt

nơi trả thu nhập

3


I/ Người chịu thuế
• Cá nhân cư trú: đáp ứng một trong các điều kiện
sau:
- Có mặt tại VN từ 183 ngày trở lên
- Có nơi ở thường xuyên tại VN:
+ Có nơi ở đăng ký thường trú theo quy định của
pháp luật.
+ Có nhà thuê để ở tại VN theo quy định của pháp
luật về nhà ở, với thời hạn của các hợp đồng thuê từ
183 ngày trở lên trong năm tính thuế
4


I/ Người chịu thuế
Trường hợp cá nhân có nơi ở thường xuyên
tại Việt Nam theo quy định nhưng thực tế có mặt
tại Việt Nam dưới 183 ngày trong năm tính thuế
mà cá nhân không chứng minh được là cá
nhân cư trú của nước nào thì cá nhân đó là cá
nhân cư trú tại Việt Nam.

5


I/ Người chịu thuế

• Cá nhân khơng cư trú: Khơng đáp ứng điều
kiện trên

6


I/ Người chịu thuế
Ví dụ: Ơng Y, quốc tịch Singapore là chuyên gia tư vấn cho Dự
án X tại Việt Nam, năm 2013 ra – vào Việt Nam 4 lần, tổng số
ngày có mặt tại Việt Nam là 190 ngày. Theo quy định của
Luật thuế TNCN của Việt nam Ông Y được là đối tượng cư
trú của Việt Nam. Do đó, Ơng Y có nghĩa vụ kê khai, nộp
thuế đối với thu nhập toàn cầu (tổng số thu nhập phát sinh
tại Việt Nam và tại nước ngoài) tại Việt Nam trong năm 2013.

7


II/ THU NHẬP CHỊU THUẾ
Thu nhập chịu thuế có 10 loại
- Thu nhập từ hoạt động kinh doanh
- Thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công
- Thu nhập chịu thuế từ đầu tư vốn
- Thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng vốn
- Thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng bất động sản
- Thu nhập trúng thưởng
- Thu nhập từ bản quyền
- Thu nhập từ chuyển quyền thương mại
- Thu nhập từ nhận thừa kế
- Thu nhập từ nhận quà tặng

8

8


III/ KỲ TÍNH THUẾ
1) Đối với cá nhân cư trú
a) Kỳ tính thuế theo năm: Áp dụng đối với thu nhập từ tiền
lương, tiền công, từ kinh doanh
Trường hợp trong năm dương lịch, cá nhân có mặt tại VN từ
183 ngày trở lên thì kỳ tính thuế được tính theo năm dương
lịch
Trường hợp trong năm dương lịch, cá nhân có mặt tại VN
dưới 183 ngày nhưng tính trong 12 tháng liên tục kể từ ngày
đầu tiên có mặt tại VN là từ 183 ngày trở lên thì kỳ tính thuế
đầu tiên được xác định là 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu
tiên có mặt tại VN. Từ năm thứ hai, kỳ tính thuế căn cứ theo
9
năm dương lịch
9


III/ KỲ TÍNH THUẾ
1) Đối với cá nhân cư trú
b) Kỳ tính thuế theo từng lần phát sinh thu nhập
Áp dụng đối với thu nhập từ đầu tư vốn, thu nhập từ chuyển
nhượng vốn, thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán, thu
nhập từ chuyển nhượng bất động sản, thu nhập từ trúng
thưởng, thu nhập từ bản quyền, thu nhập từ nhượng quyền
thương mại, thu nhập từ thừa kế, thu nhập từ quà tặng.

10

10


IV/ THU NHẬP ĐƯỢC MIỄN THUẾ
1- Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản (bao gồm cả
nhà ở hình thành trong tương lai, cơng trình xây dựng hình
thành trong tương lai theo quy định pháp luật về kinh doanh
bất động sản) giữa: vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ;
cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với
con dâu; bố vợ, mẹ vợ với con rể; ông bà nội với cháu nội;
ông bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau.
2- Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, quyền sử dụng đất ở
và tài sản gắn liền với đất ở của cá nhân trong trường hợp
người chuyển nhượng chỉ có duy nhất một nhà ở, quyền sử
dụng đất ở tại Việt Nam và có Giấy chứng nhận quyền sở
hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở tính đến thời điểm chuyển
11
11
nhượng tối thiểu là 183 ngày


IV/ THU NHẬP ĐƯỢC MIỄN THUẾ
3- Thu nhập từ giá trị quyền sử dụng đất của cá nhân được
Nhà nước giao đất không phải trả tiền hoặc được giảm tiền
sử dụng đất theo quy định của pháp luật.
4- Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản (bao
gồm cả nhà ở, cơng trình xây dựng hình thành trong tương

lai theo quy định của pháp luật về kinh doanh bất động sản)
giữa: vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ
nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha
vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội, ông
ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau
12

12


IV/ THU NHẬP ĐƯỢC MIỄN THUẾ
5- Thu nhập từ chuyển đổi đất nơng nghiệp để hợp lý hố
sản xuất nơng nghiệp nhưng khơng làm thay đổi mục đích
sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông
nghiệp, được Nhà nước giao để sản xuất
6- Thu nhập của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp tham gia vào
hoạt động sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi
trồng, đánh bắt thuỷ sản chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ
chế thông thường chưa chế biến thành sản phẩm khác.
7- Thu nhập từ lãi tiền gửi tại tổ chức tín dụng, chi nhánh
ngân hàng nước ngồi, lãi từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ;
thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ
13

13


IV/ THU NHẬP ĐƯỢC MIỄN THUẾ
8- Thu nhập từ kiều hối được miễn thuế là khoản tiền cá
nhân nhận được từ nước ngoài do thân nhân là người Việt

Nam định cư ở nước ngồi, người Việt Nam đi lao động,
cơng tác, học tập tại nước ngoài gửi tiền về cho thân nhân ở
trong nước
9- Thu nhập từ phần tiền lương, tiền công làm việc ban đêm,
làm thêm giờ được trả cao hơn so với tiền lương, tiền công
làm việc ban ngày, làm việc trong giờ theo quy định của Bộ
luật Lao động
10- Tiền lương hưu do Quỹ bảo hiểm xã hội trả theo quy
định của Luật Bảo hiểm xã hội; tiền lương hưu nhận được
14
hàng tháng từ Quỹ hưu trí tự nguyện.
14


IV/ THU NHẬP ĐƯỢC MIỄN THUẾ
11- Thu nhập từ học bổng, bao gồm:
- Học bổng nhận được từ ngân sách Nhà nước
- Học bổng nhận được từ tổ chức trong nước và ngoài nước
12- Thu nhập từ bồi thường hợp đồng bảo hiểm nhân thọ,
phi nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe; tiền bồi thường tai nạn lao
động; tiền bồi thường, hỗ trợ theo quy định của pháp luật về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; các khoản bồi thường Nhà
nước và các khoản bồi thường khác theo quy định của pháp
luật về bồi thường Nhà nước
13 Thu nhập nhận được từ các quỹ từ thiện được cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền cho phép thành lập hoặc công
nhận, hoạt động vì mục đích từ thiện, nhân đạo, khuyến15 học
15
khơng nhằm mục đích thu lợi nhuận

IV/ THU NHẬP ĐƯỢC MIỄN THUẾ
14- Thu nhập nhận được từ các nguồn viện trợ của nước
ngồi vì mục đích từ thiện, nhân đạo dưới hình thức Chính
phủ và phi Chính phủ được cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền phê duyệt
15- Thu nhập từ tiền lương, tiền công của thuyền viên là
người Việt Nam nhận được do làm việc cho các hãng tàu
nước ngoài hoặc các hãng tàu Việt Nam vận tải quốc tế
16- Thu nhập của cá nhân là chủ tàu, cá nhân có quyền sử
dụng tàu và cá nhân làm việc trên tàu có được từ hoạt động
cung cấp hàng hóa, dịch vụ trực tiếp phục vụ hoạt động khai
thác thủy sản xa bờ
16

16


V/ GIẢM THUẾ
Người nộp thuế gặp khó khăn do thiên tai, hoả hoạn, tai nạn,
bệnh hiểm nghèo ảnh hưởng đến khả năng nộp thuế thì được
xét giảm thuế tương ứng với mức độ thiệt hại nhưng không
vượt quá số thuế phải nộp
Xác định số thuế được giảm
a) Việc xét giảm thuế được thực hiện theo năm tính thuế.
Người nộp thuế gặp khó khăn do thiên tai, hoả hoạn, tai nạn,
bệnh hiểm nghèo trong năm tính thuế nào thì được xét giảm
số thuế phải nộp của năm tính thuế đó.

17

17


V/ GIẢM THUẾ
Xác định số thuế được giảm
b) Số thuế phải nộp làm căn cứ xét giảm thuế là tổng số thuế
thu nhập cá nhân mà người nộp thuế phải nộp trong năm tính
thuế, bao gồm:
b.1) Thuế thu nhập cá nhân đã nộp hoặc đã khấu trừ đối với
thu nhập từ đầu tư vốn, thu nhập từ chuyển nhượng vốn, thu
nhập từ chuyển nhượng bất động sản, thu nhập từ trúng
thưởng, thu nhập từ bản quyền, thu nhập từ nhượng quyền
thương mại, thu nhập từ thừa kế; thu nhập từ quà tặng.
b.2) Thuế thu nhập cá nhân phải nộp đối với thu nhập từ kinh
doanh và thu nhập từ tiền lương, tiền công.
18

18


V/ GIẢM THUẾ
Xác định số thuế được giảm
c) Căn cứ để xác định mức độ thiệt hại được giảm thuế là
tổng chi phí thực tế để khắc phục thiệt hại trừ (-) đi các khoản
bồi thường nhận được từ tổ chức bảo hiểm (nếu có) hoặc từ
tổ chức, cá nhân gây ra tai nạn (nếu có).
d) Số thuế giảm được xác định như sau:
d.1) Trường hợp số thuế phải nộp trong năm tính thuế lớn
hơn mức độ thiệt hại thì số thuế giảm bằng mức độ thiệt hại.

d.2) Trường hợp số thuế phải nộp trong năm tính thuế nhỏ
hơn mức độ thiệt hại thì số thuế giảm bằng số thuế phải nộp.
19

19


VI/ THU NHẬP TỪ TIỀN LƯƠNG, TIỀN CÔNG
1) Thu nhập chịu thuế
Thu nhập từ tiền lương, tiền công là thu nhập người lao động
nhận được từ người sử dụng lao động, bao gồm:
a) Tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương,
tiền cơng dưới các hình thức bằng tiền hoặc không bằng tiền
b) Các khoản phụ cấp, trợ cấp, trừ các khoản phụ cấp, trợ cấp
sau:
Danh mục các khoản khoản trợ cấp, phụ cấp thực hiện theo
Công văn số 1381/TCT-TNCN ngày 24/04/2014.

20

20