Tl Gdh.docx

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và biết ơn sâu sắc đến cô giáo
Nguyễn Thị Thành Vân, Giảng viên bộ môn Giáo dục học mầm non. Người đã tận tình
chỉ bảo, hướng dẫn giúp đỡ em trong suốt thời gian em tiến hành nghiên cứu đề tài.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến tồn thể các thầy, cơ, cùng tất cả các bạn sinh
viên Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An đã giảng dạy và tạo điều kiện cho em trong
suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Mặc dù đã cố gắng hết mình để hồn thành đề tài trong phạm vi khả năng của
bản thân. Tuy nhiên, do kiến thức và khả năng lý luận còn giới hạn nên trong bài tiểu
luận của em không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự nhận xét, ý
kiến đóng góp, phê bình từ phía thầy, cơ để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên

Lê Thị Hải Yến


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu.................................................................................................2
3. Mục đích nghiên cứu.................................................................................................2
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu...........................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................................3
7. Đóng góp của đề tài...................................................................................................3
8. Cấu trúc của đề tài.....................................................................................................3
NỘI DUNG...................................................................................................................4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI TRỜI
CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THEO HƯỚNG TIẾP CẬN GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM
TRUNG TÂM................................................................................................................ 4

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề......................................................................4
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài..........................................................................4
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam............................................................................6
1.2. Một số khái niện cơ bản..........................................................................................8
1.3. Đặc điểm tâm lý của trẻ 5 – 6 tuổi........................................................................11
1.4. Tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm..........................................................................................................12
Chương 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI TRỜI CHO TRẺ 5 – 6
TUỔI THEO HƯỚNG TIẾP CẬN GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM Ở
TRƯỜNG MẦM NON KIDS SMILE - THÀNH PHỐ VINH...................................16
2.1. Mục đích của nghiên cứu thực trạng.....................................................................16
2.2. Địa bàn và khách thể nghiên cứu thực trạng.........................................................16
2.3. Nội dung và phương pháp nghiên cứu..................................................................17
2.4. Kết quả nghiên cứu...............................................................................................17
Chương 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI
TRỜI CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THEO HƯỚNG TIẾP CẬN GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM Ở TRƯỜNG MẦM NON KIDS SMILE...................................26
3.1. Một số yêu cầu khi đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ
5 – 6 tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.....................................26

3.2. Biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng tiếp
cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm......................................................................27
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................34


DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
GD

Giáo dục

GV

Giáo viên

GVMN

Giáo viên mầm non

MN

Mầm non

MG

Mẫu giáo

MT

Môi trường


DANH MỤC BẢNG
Bảng
Bảng 2.1. Ý kiến của GV về cần thiết của hoạt động ngoài trời đối với trẻ
Bảng 2.2. Biểu hiện của trẻ khi tham gia hoạt động ngoài trời
Bảng 2.3. Mức độ sử dụng các biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời
cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Bảng 2.4. Ý kiến của giáo viên về khó khăn thường gặp khi tổ chức hoạt
động ngoài trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm

Bảng 2.5. Thực trạng kết quả tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 – 6
tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

Trang
16
18
18
20

23


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết đã viết: “Vui chơi là hoạt động chủ đạo khơng chỉ vì
trẻ mẫu giáo dành nhiều thời gian cho nó, mà chính là trị chơi đã gây ra những biến
đổi về chất trong tâm lý của trẻ. Nó chi phối các dạng hoạt động khác làm cho chúng
mang màu sắc độc đáo của tuổi mẫu giáo”. Qua chơi trẻ thoả mãn nhu cầu được chơi
với nhau, được chơi cùng nhau, được thoả mãn nhu cầu tìm tịi, khám phá thế giới
xung quanh. Thơng qua chơi trẻ có điều kiện phát triển toàn diện về thể chất, nhận
thức - trí tuệ, ngơn ngữ, tình cảm - xã hội, thẩm mỹ, khơng chơi trẻ khơng thể phát
triển tồn diện. Chính vì thế, vui chơi trở thành hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo.
Giờ chơi ngồi trời hay cịn gọi là hoạt động ngoài trời trong thời gian biểu của
trường mầm non là khoảng thời gian vô cùng quý giá đối với sự phát triển mọi mặt của
trẻ mà ít thời điểm sinh hoạt nào khác có thể so sánh được. Chơi ngoài trời là khoảng
thời gian trẻ được thỏa mãn thực hiện các vận động giải phóng năng lượng, tăng cường
mối quan hệ giao lưu với bạn bè và mọi người xung quanh, học cách hợp tác, chia sẻ,
giúp đỡ và nhường nhịn nhau, giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn, dễ dàng thích nghi, hịa

nhập trong mơi trường xã hội hiện đại. Bên cạnh đó, hoạt động ngồi trời trẻ không chỉ
được quan sát thế giới xung quanh, khám phá những điều mới lạ từ thiên nhiên, phát
triển nhận thức, vốn hiểu biết mà còn giúp trẻ phát triển cảm xúc, từ đó trẻ được phát
triển chức năng tâm lý và hình thành nhân cách.
Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo là giai đoạn phát triển quan trọng của cuộc đời trẻ, ở giai
đoạn này trẻ hình thành và phát triển kỹ năng thể chất, tư duy, trí tuệ, giao tiếp xã hội,
và nhiều những kỹ năng khác. Nếu khơng được tham gia các hoạt động ngồi trời sẽ
ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển những kỹ năng đó, dẫn đến trẻ thiếu sự linh
hoạt, mất tự tin, khó hịa đồng, trẻ thường trở nên cau có và dễ bị nhàm chán, tách
mình khỏi mơi trường xung quanh khiến thế giới kỳ diệu xung quanh của trẻ bị thu
hẹp lại. Vì vậy ngồi hoạt động dạy và học hàng ngày của trẻ mầm non, không thể
thiếu hoạt động ngồi trời.
Tổ chức hoạt động ngồi trời nói riêng, tổ chức các hoạt động nói chung cho trẻ
trong trường mầm non cần đảm bảo phát triển tối đa khả năng của từng trẻ, không tiến
hành rập khuôn “đồng loạt” với mọi trẻ. Phải đảm bảo mỗi đứa trẻ đều có cơ hội tốt
nhất có thể để thành cơng, có các cơ hội để học bằng nhiều cách khác nhau kể cả thơng
qua vui chơi, đó là hướng tới: Giáo dục lấy người học làm trung tâm.


2

Giáo dục lấy người học làm trung tâm được áp dụng từ lâu ở nhiều nước tiên tiến
có nền giáo dục hiện đại, phát triển. Vấn đề này cũng được các nhà giáo dục Việt Nam
đề cập đến ở cuối thế kỷ XX. Những năm gần đây, quan điểm giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm đã được ngành giáo dục quan tâm. Tuy nhiên hiện nay, nhiều nhà giáo dục
và quản lý giáo dục trong các trường mầm non chưa hiểu đúng và chưa hiểu sâu sắc
việc tổ chức hoạt động ngoài trời theo tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thực tế
là giáo viên có thể trình bày một cách chuẩn xác, chi tiết những định nghĩa hay khái
niệm về giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Nhưng khi tổ chức các hoạt động mà cụ thể là
hoạt động ngồi trời vẫn rơi vào tình trạng giáo viên làm trung tâm.

Bên cạnh đó, các nhà trường chưa tạo ra được mơi trường bên ngồi theo hướng
lấy trẻ làm trung tâm để trẻ tích cực hoạt động, chủ động sáng tạo theo khả năng nhu
cầu của bản thân, mơi trường chưa kích thích sự tị mị để trẻ có cơ hội tìm tịi, khám
phá, sân trường bê tơng hóa nhiều, phương tiện hoạt động (như đồ chơi ngồi trời, đồ
dùng dụng cụ thí nghiệm, trải nghiệm, khu hoạt động…) của trẻ cịn sơ sài, nghèo nàn,
khn viên chật chội, mơi trường hoạt động ngồi trời bị thu hẹp, khơng đủ khơng
gian thời gian để trẻ hoạt động tìm tòi, tự trải nghiệm học tập trong thực tiễn thỏa mãn
nhu cầu của bản thân trẻ. Số lượng học sinh q đơng, giáo viên cịn thiếu và yếu,
chưa biết tận dụng các nguyên liệu sẵn có từ thiên nhiên để cho trẻ hoạt động.
Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, đã có nhiều đề xuất giá trị, có thể vận dụng
hiệu quả vào thực tiễn tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi. Để bổ sung thêm
vào những đề xuất này, chúng tôi nghiên cúu đề tài “Tìm hiểu thực trạng và đề xuất
một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi theo hướng tiếp
cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại Trường Mầm Non Kids Smile - Thành phố
Vinh” để làm tiểu luận.
2. Tình hình nghiên cứu
- Tìm hiểu thực trạng và đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời
cho trẻ 5 - 6 tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại Trường Mầm
Non Kids Smile - Thành phố Vinh.
3. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu
quả tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi, từ đó góp phần nâng cao chất lượng
của hoạt động này ở trường mầm non theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm.


3

4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Thực trạng và đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời theo
hướng lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5 - 6 tuổi, tại Trường Mầm non Kids Smile Thành phố Vinh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: Thực trạng và biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho
trẻ 5 - 6 tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tại Trường Mầm non
Kids Smile - Thành phố Vinh.
- Phạm vi điều tra: Khảo sát cán bộ quản lý, giáo viên dạy các lớp trong Trường
mầm non Kids Smile - Thành phố Vinh.
- Phạm vi thời gian: Từ tháng 9 năm 2023 đến tháng 12 năm 2023.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận.
- Tìm hiểu thực trạng tổ chức hoạt động ngồi trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
- Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời theo hướng tiếp cận giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan đến tổ
chức hoạt động ngồi trời nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn


4

- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Khảo sát ý kiến của giáo viên mầm non
dạy trẻ trong hoạt động tổ chức tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ theo hướng tiếp
cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
- Phương pháp quan sát: Quan sát và phân tích các giờ tổ chức hoạt động ngoài
trời cho trẻ 5 - 6 tuổi.

- Phương pháp xử lý số liệu: Để xử lý những số liệu, tư liệu đã khảo sát và thu thập
được.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nhằm trao đổi kinh nghiệm với các cô
giáo và các bạn về vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Nhằm kiểm chứng giả thuyết khoa học và
kiểm tra tính khả thi, hiệu quả của biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm như đã đề xuất.
7. Đóng góp của đề tài
- Hệ thống các vấn đề lý luận về việc tổ chức hoạt động ngoài trời theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
- Làm rõ thực trạng của việc tổ chức hoạt động ngoài trời theo hướng tiếp cận
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
- Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời theo hướng tiếp cận giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm.
8. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi
theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Chương 2: Thực trạng tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non Kids Smile - thành phố
Vinh.


5

Chương 3: Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6
tuổi theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non Kids Smile
– thành phố Vinh.

NỘI DUNG

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOÀI
TRỜI CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THEO HƯỚNG TIẾP CẬN GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngồi
Tổ chức hoạt động GD nói chung và tổ chức hoạt động ngồi trời nói riêng theo
huớng tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là vấn đề được các nhà nghiên cứu rất
quan tâm. Bởi với trẻ, vạn vật đang diễn ra trong thế giới này đều mới mẻ, sống động,
cuốn hút và ln ln kích thích trí tị mị. Khi trẻ đùa nghịch, chơi đùa ngồi thiên
nhiên, lựa chọn các nhóm chơi theo ý thích của mình một cách thoải mái, khơng gị bó.
Qua đó trẻ có thể khám phá, học hỏi và có điều kiện phát triển tốt nhất về thể chất và
những cảm xúc tích cực của mình. Nhiều nghiên cứu khoa học cũng đã chứng minh:
Khơng gì khiến trẻ thấy thoải mái, tự tin và vui vẻ hơn khi trẻ được chạm tay vào mọi
thứ xung quanh và tự khám phá sự việc bằng các giác quan, cảm xúc của mình. Và khi
tham gia hoạt động ngoài trời, nếu trẻ được tạo cơ hội học tập, vui chơi, thỏa mãn trí tị
mị ham hiểu biết, được tin tưởng và được tôn trọng trẻ sẽ được phát triển toàn diện.
Albert Einstein cho rằng: chơi là hình thức cao nhất của nhà nghiên cứu, có nghĩa
là trong khi chơi trẻ có thể trở thành “nhà nghiên cứu”, tích cực tìm tịi, khám phá. Và
hoạt động ngồi trời là hình thức học tự nhiên, hiệu quả, đặc trưng của trẻ MN, trong
hoạt động ngoài trời trẻ thiết lập mối quan hệ giữa trẻ với mọi người xung quanh cũng
như khả năng tự điều chỉnh của trẻ hình thành và phát triển, trong đó khả năng tự điều
chỉnh là nền tảng sinh học cho việc sẵn sàng đi học và học tập thành công .
Các nhà nghiên cứu giáo dục trên thế giới ở thế kỷ thứ XVIII đã thực sự coi GD
tự nhiên gắn với MT ngồi lớp học có tầm quan trọng đặc biệt khơng gì có thể thay
thế. J.Rut-xơ cho rằng trẻ em thời kì từ 3 -12 tuổi là thời kì phát triển mạnh mẽ các


6

giác quan nên HĐ thực tiễn là khơng gì có thể thay thế được. Ông đã kêu gọi phải tiến

hành GD tự nhiên và tự do vì “Thiên nhiên mong muốn rằng trẻ em phải là trẻ em
trước khi trở thành người lớn”. Người lớn không được áp đặt ý muốn chủ quan lên trẻ,
chỉ nên tạo điều kiện để trẻ HĐ tìm hiểu theo ý muốn bản thân trẻ. Trẻ nhỏ cần phải
được chơi đùa, sinh hoạt ngoài trời với phần lớn thời gian trong ngày.
Bước sang thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX nhà sư phạm Mỹ nổi tiếng Jonh Deway
(1859 - 1952) đã đề cao tính tự do học hỏi tìm tịi của trẻ trong các HĐ thực tiễn, ông
viết “Học sinh là mặt trời, xung quanh chúng quy tụ mọi phương tiện giáo dục. Nói
khơng phải là dạy, nói ít hơn chú ý nhiều đến việc tổ chức hoạt động của học sinh”.
Ngoài ra các nhà tâm lí học giáo dục học như A.P.Uxova, A.U.Zaporojet,
N.N.Potdiacop, A.A.Liublinxkaia đã nhấn mạnh quan điểm GD mọi lúc mọi nơi, coi
trọng các HĐ được tổ chức ở phạm vi ngoài lớp học như sân trường, các giờ hoạt động
ngoài trời.
Bên cạnh đó cịn có rất nhiều các nhà khoa học, tổ chức trên thế giới cùng tham
gia nghiên cứu HĐ như: Đ.B Enconin; A.N leonchiep; A.Vpetrovsky; V.X.Mukhina;
A.B.Zaporojets... Những nghiên cứu tuy khác nhau về phương pháp nhưng ln tìm
hiểu chung một vấn đề đó là tâm lý và HĐ vui chơi ngồi trời của trẻ. Ví dụ: A.N
Leonchiep với Hoạt động - ý thức - nhân cách; D.B Enconin với Tâm lý học trị chơi;
A.VPetrovsky với tâm lí học lứa tuổi và tâm lí học sư phạm; V.X.Mukhina với tâm lí
học mẫu giáo; A.B.Zaporojets với cơ sở tâm lí học của trẻ mẫu giáo… Các nhà nghiên
cứu quan tâm đặc biệt đến con đường nhận thức, cách mà trẻ nhận thức thế giới xung
quanh đó là “Học bằng chơi, chơi mà học”, qua HĐ vui chơi như hoạt động ngoài trời.
Giáo sư Howland cho rằng: Tác dụng của hoạt động ngoài trời sẽ hỗ trợ giúp hạn chế
tối đa các bệnh về mắt. Griffin Longley đã liệt kê một loạt lý do vì sao các hoạt động
ngồi trời gắn với thiên nhiên lại vô cùng quan trọng với sự phát triển của trẻ. Với
Alicia F.Lieberman thì: Chơi cho phép trẻ chuyển từ thế bị động sang chủ động và trẻ
phải đối mặt với tất cả những điều có thể xảy ra xung quanh trẻ, chơi cịn là con đường
chính để trẻ học cách tự chủ cảm xúc, nó cho trẻ khơng gian an tồn trải nghiệm theo ý
muốn.
Các chun gia giáo dục Nhật Bản cho rằng vui chơi ngoài trời cần được ưu tiên
vì nó sẽ thúc đẩy trí tị mị, trẻ có thể học được cách làm thế nào để tập trung và chú ý.

Các HĐ phát triển coi trọng nhu cầu và hứng thú của trẻ. Vì thế quan điểm lấy HĐ vui
chơi là HĐ chủ đạo của trẻ MG, GDMN ở Nhật Bản đặc biệt chú ý tổ chức các HĐ
trải nghiệm cho trẻ. Tổ chức HĐ vui chơi ngoài trời dựa trên quan điểm “giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm”.
Tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ có nhiều ưu thế mà HĐ trên lớp học khơng
thể có được. hoạt động ngồi trời trẻ có cơ hội tương tác cao với MT, đặc biệt là thiên


7

nhiên; khơng gian mở, khơng khí thống đãng; cơ hội vận động cao đặc biệt có lợi cho
sự phát triển của trẻ. Theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì việc tổ chức
hoạt động ngồi trời cịn tạo ra MT để trẻ tích cực HĐ, chủ động sáng tạo theo khả
năng nhu cầu của bản thân, kích thích sự tị mị để trẻ có cơ hội tìm tịi, khám phá.
Ngồi ra, với mơi trường hoạt động ngồi trời trẻ có đủ khơng gian thời gian để hoạt
động tìm tịi thỏa mãn nhu cầu của bản thân cũng chính là trẻ tự trải nghiệm HĐ học
tập trong thực tiễn. Do đó tổ chức hoạt động ngồi trời thành xu hướng giáo dục hiện
nay. Tại các nước có nền giáo dục phát triển như Thụy Điển, đề cao tinh thần “Thử
thách, Khám phá và Phiêu lưu”, hay tại Úc, Mỹ, Anh. Newzealand… tương tự với mơ
hình trường học trong rừng, tạo cơ hội tốt nhất cho trẻ được hòa mình với thiên nhiên
hoang dã, khám phá và trải nghiệm, thốt khỏi khơng gian bó hẹp của máy lạnh và 4
bức tường.
Hiện nay, hầu hết các nước trên thế giới đều theo hướng tiếp cận giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm trong tổ chức các HĐ giáo dục trẻ. Các nhà GD luôn quan tâm xây dựng
môi trường GD lành mạnh, đa dạng, hấp dẫn với trẻ tạo điều kiện, cơ hội cho trẻ chủ
động giao tiếp, chia sẻ và hợp tác cùng nhau. Giúp trẻ phát triển năng lực có khả năng
thích ứng và giải quyết tốt các vấn đề thực tiễn của cuộc sống.
Học thuyết của L.X.Vygotsky bổ xung khía cạnh xã hội vào cách nhìn về trẻ em
của Piaget. L.X.Vygotsky cho rằng, trẻ học qua tương tác với MT vật chất xung quanh
chưa đủ. Tương tác xã hội là điều kiện thiết yếu để học hỏi, để phát triển. Quan điểm

dạy học hướng tới vùng phát triển gần của Vygotsky được vận dụng phổ biến trên thế
giới và làm thay đổi cách nhìn nhận về vai trị của GV. lấy trẻ làm trung tâm có nghĩa
là GD hướng đến trẻ, vì trẻ và do trẻ, vấn đề “Dạy trẻ cái gì?” khơng quan trọng bằng
“Dạy trẻ như thế nào?”. Mơ hình lấy trẻ làm trung tâm khuyến khích trẻ được lựa
chọn, được tham gia lập kế hoạch học cái gì và học như thế nào, kế hoạch xuất phát từ
hứng thú nhu cầu của trẻ, linh hoạt và mở với cách tiếp cận tích hợp, trú trọng mơi
trường trẻ hoạt động và tương tác nhóm, nhóm nhỏ hoặc cá nhân. Cách tiếp cận giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm trong HĐ vui chơi, các trò chơi mang tính chất tự nhiên,
thích hợp với đặc điểm lứa tuổi và bản chất tích cực của trẻ.
Ngày nay, trẻ tiếp cận với cơng nghệ từ rất sớm, thậm chí dành hết thời gian dán
mặt vào màn hình vi tính, ipad, điện thoại với những trò chơi trên mạng. Điều này ảnh
hưởng rất nhiều đến sự phát triển thể chất của trẻ. Các bậc cha mẹ cần định hướng cho
con những lối sống tích cực và tham gia cùng con trẻ trong những HĐ thể chất vui
chơi ngoài trời vừa “vui” vừa có ích.
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam


8

Ở Việt Nam, vấn đề tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ cũng đã được rất nhiều
các nhà GD quan tâm nghiên cứu và khẳng định tầm quan trọng của hoạt động ngoài
trời đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. PGS.TS Nguyễn Ánh Tuyết cho rằng, thiên
nhiên có một sức hấp dẫn, lơi cuốn kỳ diệu đối với trẻ em, thiên nhiên làm cho trẻ
hứng thú ở bất cứ thời điểm nào mà trẻ được đến với thiên nhiên. Bà viết: “Có thể nói
rằng, nơi nào có đất, cát, sỏi, đá, nước non, ánh sang, cỏ cây, hoa, lá thì nơi đó có sức
quyến rũ mãnh liệt đối với trẻ nhỏ. Mặc dù có những lúc bị cấm đoán, ngăn cản chúng
vẫn cứ sấn đến một cách công khai hoặc lén lút để chơi nghịch. Trẻ đến với thiên
nhiên một cách thích thú như thế đó chẳng khác nào như xà vào lòng mẹ vậy. Chúng ta
cần tạo mọi điều kiện để cho trẻ sớm được tiếp xúc với thiên nhiên ngay từ tấm bé.
Một số tác giả cũng đề cao tầm quan trọng tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ

như: Tiến sĩ Phan Thị Thu Hiền, chuyên gia về giáo dục đầu đời; Tiến sĩ Trịnh Thị
Xim; tác giả Nguyễn Thanh Hà. Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo
xây dựng nhiều nội dung chuyên đề, dự án như: chuyên đề Phát triển vận động, nhiều
đồ dung đồ chơi ngoài trời được tăng cường bổ xung nhằm nâng cao chất lượng tổ
chức hoạt động ngoài trời cho trẻ trong trường MN; Dự án tăng cường khả năng sẵn
sàng đi học cho trẻ MN; trong đó có modun “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm
trung tâm” triển khai năm 2013. Đầu năm 2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành
2 văn bản chỉ đạo việc triển khai chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm
trung tâm” giai đoạn 2016 - 2020. Cùng với đó là Tài liệu hướng dẫn thực hành áp
dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non (2017) đã thiết
kế 6 tiêu chí, 18 chỉ số giúp GV có cơ sở cụ thể để thực hiện quan điểm lấy trẻ làm
trung tâm khi tổ chức các HĐ nói chung và hoạt động ngồi trời nói riêng. Bàn về lấy
trẻ làm trung tâm trong tổ chức các HĐ giáo dục trong trường MN, cũng đã có khá
nhiều các tài liệu, bài viết, hội thảo nói đến:
Tác giả Hồ Lam Hồng (2013) cũng đã vạch ra một số thực tế về vận dụng quan
điểm này trong trường MN, đồng thời tác giả cũng định hướng về nội dung, phương
pháp và hình thức tổ chức các HĐ giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm.
Tiến sỹ Trịnh Thị Xim (2017) đã nêu tổng quan về các quan điểm tiếp cận GD
tiên tiến trên thế giới và các phương pháp GD tiên tiến trên thế giới và hầu hết các
“Quan điểm tiếp cận trên thế giới đều theo triết lý giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” .
Bên cạnh đó thấy rõ được các nước phát triển ngày càng trú trọng vai trò của giáo viên
MN trình độ chun mơn của GV được xem là một trong những yếu tố quyết định trực
tiếp chất lượng nhà trường.
Tác giả Phạm Thị Tuyết cũng bàn đến bản chất của giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm, tổ chức HĐ giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và phương pháp tổ chức HĐ giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm.


9

Bên cạnh đó, cũng có khá đa dạng các tài liệu, bài viết, luận văn nghiên cứu liên
quan đến tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ MN. Đào Thanh Âm đã nêu những cơ sở lí
luận về việc tổ chức các HĐ giáo dục ở trường MN, nhấn mạnh vai trị quan trọng của
hoạt động ngồi trời, nêu rõ: cần phải có kế hoạch và các phương pháp, biện pháp có hiệu
quả để tổ chức hoạt động ngồi trời cho trẻ.
Tác giả Phạm Thị Loan nói về lợi ích của hoạt động ngồi trời giúp trẻ dễ hịa
nhập, thích nghi, mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh. Biện pháp tổ chức hoạt
động ngoài trời cũng là một nội dung được chú ý nhiều. Tác giả Nguyễn Thị Tuyết
Ánh khi nghiên cứu và đưa ra các phương pháp nhằm tăng cường kỹ năng vận động
cho trẻ. Ở luận văn thạc sĩ của tác giả Đỗ Hồng Hải đề ra một số biện pháp nhằm phát
huy tính sáng tạo cho trẻ. Lê Thị Bích Vân nêu lên “Thực trạng tổ chức hoạt động vui
chơi ngoài trời cho trẻ mẫu giáo ở một số trường mầm non tại thành phố Cao Lãnh,
Đồng Tháp” và đề ra bộ biện pháp khắc phục những tồn tại của HĐ vui chơi ngồi
trời.
Có thể thấy, trong lĩnh vực tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ có khá nhiều bài
viết và tài liệu đã được giới thiệu. Tuy nhiên, qua nghiên cứu các tài liệu, chúng ta
nhận thấy, hầu như đều ở một khía cạnh riêng lẻ, chưa đề xuất một vấn đề chung theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm một cách rõ nét. Đặc biệt với xu hướng tồn
cầu hóa hiện nay thì việc nắm bắt, vận dụng các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt
động ngồi trời theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một đòi hỏi khơng thể
thiếu. Do đó với đề tài “Tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” chúng tôi cố gắng tổng hợp các tài liệu, hệ
thống dữ liệu, phân tích với mong muốn làm phong phú thêm cơ sở lý luận và nâng
cao hiệu quả GD theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ trong tổ chức hoạt động
ngoài trời ở trường MN hiện nay. Tôi cũng xin nhấn mạnh những thành tựu nghiên
cứu đã điểm dẫn ở trên trực tiếp góp phần làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu đề tài
này
1.2. Một số khái niện cơ bản
1.2.1. Tổ chức hoạt dộng ngoài trời
1.2.1.1. Khái niệm về tổ chức

Tổ chức HĐ GD là sự sắp xếp, bố trí hoạt động GD nhằm đạt mục đích GD.
1.2.1.2. Khái niệm về hoạt dộng ngồi trời


10

Trong đời sống hàng ngày, môi trường tự nhiên bên ngoài lớp học rất tốt đối với
sức khỏe và việc học tập, vui chơi của trẻ. Hoạt động ngoài trời ở trường MN là một
HĐ được tổ chức trong MT tự nhiên và nằm trong chế độ sinh hoạt hằng ngày của trẻ.
Để làm rõ khái niệm “Hoạt động ngoài trời”, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm “Hoạt
động” và “hoạt động ngoài trời”. “Hoạt động” - theo cách hiểu thông thường là sự tiêu
hao năng lượng thần kinh, cơ bắp của con người tác động vào hiện thực khách quan để
thỏa mãn nhu cầu của mình.
Theo Từ điển của Nguyễn Lân, hoạt động là tích cực dùng sức lực, khả năng
của mình vào những việc thuộc nhiệm vụ của mình hoặc có lợi ích chung. Ở góc độ
tâm lý học người ta coi hoạt động là phương thức tồn tại của con người bằng cách tác
động vào đối tượng để tạo ra một sản phẩm tương ứng, nhằm thõa mãn (trực tiếp hay
gián tiếp) nhu cầu bản thân, nhóm và xã hội.
Như vậy, hoạt động ngoài trời là hoạt động được chủ thể tiến hành một cách có
mục đích trong môi trường không gian tự nhiên để thỏa mãn nhu cầu của mình.
1.2.1.3. Khái niệm về tổ chức hoạt động ngoài trời
Đối với hoạt động ngoài trời ở trường MN, cũng là hoạt động ngồi trời nhưng
nó mang tính đặc trưng riêng trong trường MN. Đây là một HĐ nằm trong chế độ sinh
hoạt hàng ngày của trẻ ở trường MN và được tổ chức có kế hoạch nhằm đạt mục tiêu
GD mà ngành giáo dục MN đã đề ra. Đặt mục tiêu phát triển toàn diện cho trẻ MN,
chú trọng yêu cầu, mục tiêu lấy trẻ làm trung tâm thông qua các chuyên đề tập huấn
đào tạo đổi mới nội dung phương pháp phù hợp. Có thể nêu ra ở đây một cách khái
quát về nội dung và cấu trúc của một buổi hoạt động ngoài trời như sau:
- Hoạt động có chủ đích:
+ Trẻ được làm quen với các sự vật hiện tượng của thế giới xung quanh.

+ Ôn luyện củng cố kiến thức đã học ở trên lớp.
- Trò chơi vận động: Trẻ được chơi 1- 2 trị chơi vận động trong một buổi hoạt
động ngồi trời.
- Chơi tự chọn: Trẻ được chơi theo ý thích với các đồ chơi ngoài trời hoặc các
phương tiện do GV tự tạo hoặc tự tìm kiếm dưới sự điều khiển hướng dẫn của GV.
Thời gian cho một buổi hoạt động ngoài trời thường từ 30 - 40 phút tùy theo độ
tuổi và tình hình thời tiết. Thời điểm là vào buổi sáng mỗi ngày sau giờ HĐ học trên
lớp của trẻ.


11

Như vậy, qua đó chúng tơi có thể đưa ra khái niệm về tổ chức hoạt động ngoài
trời ở trường mầm non như sau: tổ chức hoạt động ngoài trời là sự sắp xếp, bố trí hoạt
động giáo dục tiến hành một cách có mục đích trong MT khơng gian tự nhiên theo kế
hoạch của chủ thể dựa trên hứng thú, nhu cầu của trẻ và điều kiện phù hợp với yêu
cầu khách quan, chủ quan của đối tượng muốn hướng đến nhằm đạt được mục tiêu
GD về tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ ở trường MN.
1.2.2. Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
1.2.2.1. Khái niệm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Mỗi một con người sinh ra có sự khác biệt: hồn cảnh, ước mơ, điều kiện kinh
tế, vật chất và sở thích, học vấn riêng… Vậy thì trẻ em cũng vậy! Mỗi đứa bé trong xã
hội này đều sẽ có những hồn cảnh, những cuộc đời, những ước mơ riêng… Do vậy về
cơ bản chúng là một cá thể đặc biệt và riêng biệt, không phải là bản sao của ai cả.
Chúng khác nhau về thể chất, tâm lý, trí tuệ, tình cảm, mối quan hệ xã hội. Vì thế nên
từng trẻ sẽ có hứng thú, cách học và tốc độ học tập riêng.
Nên hiểu rằng, những gì xảy ra trong thời thơ ấu của trẻ sẽ có ảnh hưởng vơ
cùng sâu sắc và lâu dài đến cuộc đời sau này của trẻ. Những bài học đầu đời chính là
hành trang quyết định đến mức độ và sự phát triển của trẻ. Chính bởi thế quan niệm
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã trở thành một quan niệm tiến bộ và hiện đại.

Theo quan niệm này thì trẻ em được xem như một chủ thể tham gia tích cực vào
q trình HĐ để nhận thức và phát triển. Chú trọng vào việc dạy hơn là chỉ hoàn toàn
chú trọng truyền thụ nội dung kiến thức một chiều, chú trọng đến nhu cầu, sở thích,
khả năng của trẻ mà khơng mang tính áp đặt từ phía người lớn để đưa ra chương trình
đáp ứng tối đa mọi nhu cầu của trẻ. Với quan niệm này, vai trò của GV là gợi mở,
hướng dẫn trẻ học cách học, tìm kiếm và thu thập thơng tin, gợi mở giải quyết vấn đề.
GV luôn là người tạo cơ hội, tạo điều kiện để trẻ thực hành, trải nghiệm những kiến
thức và kỹ năng thu nhận được vào cuộc sống.
Vậy, khái niệm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là: GD dựa trên nhu cầu, hứng
thú, khả năng và thế mạnh của từng trẻ - tin tưởng rằng mỗi trẻ đều có thể thành cơng
và tiến bộ.
Đồng thời tạo nhiều cơ hội cho trẻ học bằng nhiều cách khác nhau gồm cả HĐ
vui chơi. (Vui chơi cung cấp cho trẻ nhiều cơ hội để học tập như khám phá, sáng tạo,


12

giả vờ, tưởng tượng và tương tác với bạn bè). Từ đó phản ánh được mức độ phát triển
của từng cá nhân trẻ và xây dựng dựa trên những gì trẻ đã biết và có thể làm.
1.2.2.2. Bản chất của giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
- Về mục tiêu GD
GV hướng vào việc chuẩn bị cho trẻ sớm thích ứng với đời sống xã hội, hòa
nhập và phát triển cộng đồng, tơn trọng nhu cầu, lợi ích, tiềm năng của trẻ.
Lợi ích và nhu cầu cơ bản nhất của trẻ là sự phát triển toàn diện nhân cách. Mọi
nỗ lực GD của nhà trường đều phải hướng tới tạo điều kiện thuận lợi để mỗi trẻ.
Bằng HĐ của chính mình - sáng tạo ra nhân cách của mình, hình thành và phát
triển bản thân. Tuy nhiên, không nên từ đó đi đến cực đoan sai lầm rằng tồn bộ mục
tiêu, nội dung GD phải xuất phát và chỉ xuất phát từ lợi ích của trẻ, hoặc quan niệm
máy móc rằng GV dạy những gì trẻ hứng thú chứ khơng phải là dạy những gì GV biết.
GD khơng thể khơng tính đến lợi ích nhu cầu của xã hội.

- Về nội dung GD
Cần chú trọng các kĩ năng như: Kỹ năng quan sát, kỹ năng sử dụng ngơn ngữ
đúng hồn cảnh… Đặc biệt cần trú trọng hệ thống các kỹ năng cần thiết trong cuộc
sống của trẻ: kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phối hợp HĐ với người
khác… Từ đó các nhà GD cần hướng tới hình thành cho trẻ thái độ đúng đắn, tích cực
đối với cuộc sống, thực hành vận dụng những gì đã biết phát hiện và giải quyết những
vấn đề, sử lý các tình huống trong thực tiễn.
Nội dung giáo dục cần được xây dựng phù hợp với đặc điểm cá nhân của từng
trẻ. Vì thế GV cần nhanh nhạy nắm bắt được những “cái riêng” trong sự phát triển của
từng trẻ lớp mình phụ trách để có sự lựa chọn và sắp xếp nội dung một cách hợp lý.
GD không chỉ đơn giản là cung cấp cho trẻ tri thức mà còn phải hướng dẫn
hành động. Hỗ trợ để trẻ tham gia HĐ, khuyến khích tạo ra sự lựa chọn. Đặc biệt
khuyến khích và hỗ trợ để trẻ hợp tác và làm việc cùng nhau.
- Về phương pháp GD
Coi trọng việc tổ chức cho trẻ HĐ độc lập hoặc theo nhóm (thảo luận, làm thí
nghiệm, quan sát vật mẫu, phân tích bảng số liệu…) thơng qua đó trẻ vừa tự lực nắm


13

các tri thức, kỹ năng mới, đồng thời được rèn luyện về phương pháp tự học, được tập
duyệt phương pháp nghiên cứu. GV quan tâm vận dụng vốn hiểu biết và kinh nghiệm
của từng cá nhân và của tập thể HS để xây dựng kế hoạch. Kế hoạch được thiết kế theo
kiểu phân nhánh. Những dự kiến của GV phải được tập trung chủ yếu vào các HĐ của
trẻ và cách tổ chức các HĐ đó, cùng với khả năng diễn biến các HĐ của trẻ để khi tổ
chức các HĐ có thể linh hoạt điều chỉnh theo diễn tiến của HĐ, thực hiện giờ HĐ phân
hóa theo trình độ và năng lực của HS, tạo điều kiện thuận lợi cho sự bộc lộ và phát
triển tiềm năng của mỗi trẻ.
- Về hình thức tổ chức
Đặc điểm chính của giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở mục tiêu, nội dung,

phương pháp địi hỏi phải có hình thức tổ chức thích hợp.
Hình thức tổ chức linh hoạt, phối hợp các hình thức dạy tập thể, dạy theo nhóm
và hình thức với cá nhân từng trẻ. Tùy theo lứa tuổi và đặc điểm riêng của trẻ ở lớp
mình phụ trách, GV vận dụng các hình thức sao cho phù hợp.
Như vậy, hình thức tổ chức HĐ giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là thông qua HĐ
tự nhiên của trẻ, nội dung được tích hợp theo các chủ đề khác nhau. Tác động phù hợp
với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ là một trong những cách thức cơ bản để phát huy
được nhu cầu, nội lực bên trong của trẻ: Trẻ học vì chính nhu cầu của mình chứ khơng
phải vì bị ép buộc.
Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, vai trị chủ động tích cực của trẻ được
phát huy nhưng vai trị của GV khơng hề bị xem nhẹ, bị hạ thấp. Trái lại, GV phải có
trình độ chun mơn sâu, có trình độ sư phạm lành nghề, có đầu óc sáng tạo và nhạy
cảm cái mới có thể đóng vai trị là người gợi mở, xúc tác, trợ giúp, hướng dẫn, động
viên, cố vấn, trọng tài trong các hoạt động độc lập của trẻ, đánh thức năng lực tiềm
năng trong mỗi trẻ, chuẩn bị tốt cho trẻ con đường học vấn sau này.
Cần nhấn mạnh rằng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm có nội hàm rộng hơn
phương pháp dạy học tích cực. Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cần được
quán triệt trong tất cả các khâu của quá trình tổ chức các HĐ giáo dục: mục tiêu, nội
dung, phương pháp, hình thức tổ chức và đánh giá. Cũng cần lưu ý rằng khi vận dụng
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm chớ nên máy móc và hình thức. GV phải biết
lựa chọn mức độ thích hợp với các lĩnh vực, mức độ nhận thức của từng trẻ, phù hợp
với phương tiện thiết bị cho các HĐ và điều kiện của từng nhà trường, từng địa
phương.


14

1.3. Đặc điểm tâm lý của trẻ 5 – 6 tuổi
1.3.1. Đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ
Đến cuối tuổi MG thì hầu hết trẻ em đều biết sử dụng một cách thành thục tiếng

mẹ đẻ trong sinh hoạt hằng ngày:
Nắm vững ngữ âm và ngữ điệu khi sử dụng tiếng mẹ đẻ:
Trẻ thường dùng ngữ điệu êm ái để biểu thị tình cảm yêu thương trìu mến.
Ngược lại khi giận dữ trẻ lại dùng ngữ điệu thô và mạnh.
Phát triển vốn từ và cơ cấu ngữ pháp:
Vốn từ của trẻ mẫu giáo lớn tích lũy được khá phong phú không những chỉ về
danh từ mà cả về động từ, tính từ, liên từ... trẻ nắm được phong phú vốn từ trong tiếng
mẹ đẻ đủ để diễn đạt các mặt trong cuộc sống hằng ngày. Những trẻ em mà tích cực
giao tiếp, ham tìm hiểu các hiện tượng ngơn ngữ (tức là ngôn ngữ đã trở thành đối
tượng của ý thức) thì khơng những hiểu được từ ngữ và nắm vững ngữ pháp một cách
vững vàng, đồng thời còn “sáng tạo” ra những từ ngữ, những cách nói mà chưa hề có
trong ngơn ngữ của người lớn.
Sự phát triển ngơn ngữ mạch lạc:
Trong những phong cách ngơn ngữ thì trẻ mẫu giáo lớn chủ yếu là nắm vững
phong cách sinh hoạt và ở một mức độ nào đó là phong cách nghệ thuật. Điều này
đáng để cho các nhà GD phải suy nghĩ. Cần phải có một cách dạy dỗ đúng đắn để khi
“Tốt nghiệp” trường MG, trẻ đã nắm vững được tiếng mẹ đẻ, nếu không chúng sẽ gặp
rất nhiều khó khăn trong những năm tháng học tập ở trường phổ thông và trong bước
đường trưởng thành sau này.
1.3.2. Xuất hiện kiểu tư duy trực quan hình tượng mới - tư duy trực quan sơ
đồ và những yếu tố của kiểu tư duy lôgic
Ở tuổi MG nhỡ tư duy trực quan - hình tượng phát triển mạnh đã giúp trẻ giải
quyết một số bài toán thực tiễn. Kiểu tư duy này không đáp ứng được nhu cầu nhận
thức đang phát triển mạnh ở trẻ MG lớn, cho nên bên cạnh việc phát huy kiểu tư duy
trực quan - hình tượng vẫn mạnh mẽ như trước đây, cịn cần phải phát triển thêm một
số kiểu tư duy trực quan - hình tượng mới để đáp ứng với khả năng và nhu cầu phát
triển của trẻ ở cuối tuổi MG. Đó là kiểu tư duy trực quan - sơ đồ.


15

Trẻ em cuối tuổi MG nhỡ và MG lớn có khả năng hiểu một cách rõ ràng và
nhanh chóng về cách biểu diễn sơ đồ và sử dụng có kết quả những sơ đồ đó để tìm
hiểu sự vật. Tư duy trực quan - sơ đồ giúp trẻ một cách có hiệu lực để lĩnh hội những
tri thức có trình độ khái quát cao, từ đó mà hiểu được bản chất. Tư duy trực quan sơ đồ
phát triển cao sẽ dẫn đứa trẻ đến ngưỡng cửa của tư duy trừu tượng, sẽ cho trẻ em hiểu
những biểu diễn sơ đồ khái quát mà sau này sự hình thành khái niệm sẽ được tiến hành
chủ yếu dựa trên đó.
Cả tư duy trực quan - hành động lẫn tư duy trực quan - hình tượng đều liên hệ
mật thiết với ngơn ngữ. Vai trị của ngơn ngữ ở đây rất lớn, nó giúp trẻ nhận ra bài
toán cần phải giải quyết, giúp trẻ đặt kế hoạch để tìm ra cách giải quyết và nghe những
lời giải thích, hướng dẫn của người lớn... Nhưng thực ra trong cả hai kiểu tư duy đó,
hành động tư duy vẫn chủ yếu là dựa trực tiếp vào hành động và biểu tượng, cịn ngơn
ngữ chỉ đóng vai trị hỗ trợ mà thơi.
Chúng ta đều biết là mỗi từ đều mang ý nghĩa khái quát, nhưng đối với trẻ em
thì mỗi từ vẫn chỉ là đại diện cho một sự vật cụ thể, riêng lẻ mà thôi. Quả thực là từ ở
trẻ em chỉ chứa đựng biểu tượng, còn từ của người lớn chứa đựng khái niệm. Do đó ý
nghĩa của từ với trẻ em khác xa với ý nghĩa của từ đó đối với người lớn. Các biểu
tượng phản ánh hiện thực một cách sinh động hơn, rõ ràng hơn các khái niệm, nhưng
lại khơng có tính khái quát, tính chính xác và tính hệ thống đặc trưng của khái niệm.
Những cứ liệu thu thập được ở các cơng trình nghiên cứu đã chứng minh rằng:
trẻ em ở cuối tuổi MG có thể lĩnh hội được những khái niệm khoa học đơn giản.
1.4. Tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng tiếp cận
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
1.4.1. Nguyên tắc tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài trời cần đáp ứng các nguyên tắc chung, đảm
bảo mục đích GD và hiệu quả của quá trình GD.
Tổ chức hoạt động ngoài trời cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm: Trẻ được lựa chọn nội dung HĐ, tự do lựa

chọn trò chơi, tự do chọn bạn chơi, triển khai nội dung theo cách của mình. Tự giải
quyết các vấn đề nảy sinh trong q trình HĐ. GV hỗ trợ trẻ đúng lúc, khơng vội vàng


16

can thiệp vào các tình huống xảy ra trong quá trình tổ chức hoạt động, bình tĩnh lắng
nghe và đưa ra những gợi ý, những lời khuyên nhủ phù hợp.
- Nguyên tắc giáo dục thông qua MT: MT giáo dục có ảnh hưởng đến sự thành
cơng trong học tập của trẻ và ảnh hưởng đến nội dung và kết quả mong đợi có đạt
được hay khơng. MT vật chất phải phong phú, có nhiều học liệu cho trẻ lựa chọn và sử
dụng theo nhiều cách sáng tạo khác nhau, tận dụng ngun liệu sẵn có; cịn MT xã hội
được tạo nên bởi mối quan hệ và tương tác giữa GV với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ
với những người xung quanh. Bởi thế, GV và những người xung quanh là những hình
mẫu với các mối quan hệ lành mạnh, thân thiện, gần gũi để trẻ tiếp nhận giá trị giáo
dục của mỗi nội dung HĐ.
- Nguyên tắc GD theo hướng tích hợp: Tích hợp ln tơn trọng cách học của trẻ
(lấy trẻ làm trung tâm) và cho trẻ HĐ, học qua trải nghiệm của chính mình, trẻ phải
chủ động giải quyết vấn đề, đắm mình vào cuộc sống. Chính vì thế, tích hợp ln đi
kèm với dạy học tích cực và lấy trẻ làm trung tâm. Nội dung GD trẻ hướng theo các
chủ đề, các vấn đề gần gũi của cuộc sống thực của trẻ và được lồng ghép, đan cài trong
các HĐ giáo dục đa dạng, phong phú trên cơ sở lấy HĐ chủ đạo (HĐ vui chơi của trẻ
MG) là hoạt động cơng cụ để tích hợp các HĐ khác ở trường MN. Như vậy, thông qua
hoạt động ngồi trời, GV có thể tích hợp các mục tiêu GD. GD theo hướng tích hợp để
giúp trẻ thấy được mối liên hệ giữa các sự vật hiện tượng, đối tượng trong một chỉnh
thể thống nhất.
1.4.2. Nội dung tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 – 6 tuổi theo hướng
tiếp cận giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
hoạt động ngồi trời cho trẻ mầm non nói chung và cho trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng
đều bao gồm 3 nội dung:

- Hoạt động có mục đích
- Trò chơi vận động
- Chơi tự do
Cụ thể của 3 nội dung như sau:
Hoạt động có mục đích: