HÌNH THÀNH CÁC KHÁI NIỆM HÌNH HỌC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG TÍCH HỢP - Full 10 điểm

UBND TỈNH QUẢNG NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON & NGHỆ THUẬT

----------

LÊ THỊ THỦY

HÌNH THÀNH CÁC KHÁI NIỆM HÌNH HỌC
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG

TÍCH HỢP

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Quảng Nam, tháng 6 năm 2020

UBND TỈNH QUẢNG NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON & NGHỆ THUẬT

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Tên đề tài:
HÌNH THÀNH CÁC KHÁI NIỆM HÌNH HỌC

CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG
TÍCH HỢP

Sinh viên thực hiện
LÊ THỊ THỦY

MSSV: 2116050226
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC

KHÓA 2016 – 2020
Cán bộ hƣớng dẫn
Th.S TRƢƠNG THỊ KIM NGỌC

MSCB:

Quảng Nam, tháng 6 năm 2020

LỜI CẢM ƠN
Trong q trình nghiên cứu và hồn thành khóa luận của mình, tơi đã nhận
đƣợc rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ và cổ vũ của các thầy, cô giáo, bạn bè và
ngƣời thân.
Lời đầu tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban giám hiệu nhà
trƣờng, các thầy, cô giáo trong khoa Tiểu học – Mầm non & Nghệ thuật trƣờng
Đại học Quảng Nam đã nhiệt tình chỉ bảo, chia sẻ, đóng góp ý kiến, tạo điều kiện
để tơi hồn thành khóa luận đúng thời gian quy định. Và đặc biệt, tôi xin gởi lời
cám ơn đến cô giáo Ths. Trƣơng Thị Kim Ngọc – ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn,
chỉ bảo và giúp đỡ tơi trong q trình học tập và hồn thành khóa luận này.
Trong q trình hồn thành bài khóa luận, tơi cịn nhận đƣợc sự giúp đỡ
chân thành, nhiệt tình của Ban Giám hiệu nhà trƣờng, các thầy cô giáo và các em
học sinh ở trƣờng Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai, Tp Tam Kỳ, tỉnh Quảng
Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi điều tra nghiên cứu thực trạng, khảo sát và
thực nghiệm sƣ phạm đề tài của mình.
Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn đến gia đình của mình, cám ơn sâu

sắc đến tập thể lớp DT16SGT02 cũng nhƣ tình cảm quý báu của những ngƣời
bạn thân thiết – những nguồn động viên to lớn giúp tơi vƣợt qua khó khăn để đạt
đƣợc kết quả ngày hôm nay.
Mặc dù đã cố gắng và nổ lực không ngừng nghỉ nhƣng với kiến thức, khả
năng và thời gian cịn hạn chế nên khơng tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì
vậy, tơi rất mong nhận đƣợc những lời nhận xét, góp ý của thầy, cơ và các bạn
chính là điều kiện để khóa luận đƣợc hồn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Quảng Nam, tháng 6 năm 2020
Sinh viên thực hiện

Lê Thị Thủy

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng
tơi và có sự hƣớng dẫn khoa học của cô giáo – Thạc sĩ Trƣơng Thị Kim Ngọc.
Các số liệu sử dụng phân tích trong khóa luận có nguồn gốc rõ ràng, đã cơng bố
theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong khóa luận do tơi tự tìm hiểu,
phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn của Việt
Nam. Các kết quả này chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác.

Sinh viên thực hiện

Lê Thị Thủy

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT TỪ VIẾT TẮT GIẢI THÍCH
Dạy học

1 DH
Dạy học tích hợp
2 DHTH Đối chứng
Giáo dục
3 ĐC Giáo viên
Học sinh
4 GD
Phƣơng pháp
5 GV Phƣơng pháp dạy học

6 HS Sách giáo khoa
Số lƣợng
7 PP
Thực nghiệm
8 PPDH Tỉ lệ
Trang
9 SGK

10 SL

11 TN

12 TL

13 Tr

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT TÊN NỘI DUNG TRANG

1 Bảng 1 Thống kê nội dung dạy học các yếu tố hình 28

học trong mơn Tốn lớp 1

2 Bảng 2 Thống kê nội dung dạy học các yếu tố hìnch 28

học trong mơn Tốn lớp 2

3 Bảng 3 Thống kê nội dung dạy học các yếu tố hình 28

học trong mơn Tốn lớp 3

4 Bảng 4. Thống kê nội dung dạy học các yếu tố hình 29

học trong mơn Tốn lớp 4

5 Bảng 5 Thống kê nội dung dạy học các yếu tố hình 30

học trong mơn Tốn lớp 5

6 Bảng 1.1 Nhận thức của thầy cơ về vai trị của việc 33

dạy học hình thành khái niệm

7 Bảng 1.2 Đánh giá của GV về mức độ hứng thú của 35

HS khi học hình thành khái niệm Tốn học.

8 Bảng 1.3 Mức độ tiếp cận của GV về dạy học theo 36

định hƣớng tích hợp

9 Bảng 1.4 Hiểu biết của GV về dạy học theo định 37

hƣớng tích hợp

10 Bảng 1.5 Mức độ dạy học hình thành khái niệm hình 39

học theo định hƣớng tích hợp

Đánh giá của GV về mức độ hứng thú của

11 Bảng 1.6 HS khi học hình thành khái niệm theo 40

hƣớng tích hợp

12 Bảng 1.7 Khó khăn mà GV gặp phải khi dạy hình thành 41

khái niệm hình học theo hƣớng tích hợp

13 Bảng 1.8 Hứng thú của HS về các mảng kiến thức 43

trong dạy học mơn Tốn

14 Bảng 1.9 Hứng thú của HS về các nhóm trong dạy 44

học yếu tố hình học

15 Bảng 1.10 Khó khăn của HS khi học kiến thức về các 45

yếu tố hình học

16 Bảng 1.11 Mong muốn của HS khi tham gia một tiết 46

học về yếu tố hình học

17 Bảng 3.1 Kế hoạch thực nghiệm 117

18 Bảng 3.2 Bảng thống kê kết quả kiểm tra đầu vào của 119

hai lớp TN và ĐC

19 Bảng 3.3 Bảng thống kê kết quả kiểm tra đầu ra của 119

hai lớp TN và ĐC

20 Bảng 3.4 Bảng thống kê kết quả kiểm tra đầu ra của 120

hai lớp TN và ĐC

21 Bảng 3.5 Bảng thống kê kết quả kiểm tra đầu ra của 120

hai lớp TN và ĐC

22 Bảng 3.6 Bảng so sánh kết quả kiểm tra đầu vào và 121

đầu ra của hai lớp TN và ĐC.

23 Bảng 3.7 Mức độ hứng thú học tập của HS lớp TN và 123

ĐC

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

STT TÊN NỘI DUNG TRANG

1 Biểu đồ 1.1 Nhận thức của thầy (cơ) về vai trị của việc 34

dạy học hình thành khái niệm cho HS.

Đánh giá của thầy (cô) về mức độ hứng

2 Biểu đồ 1.2 thú của HS khi học các bài hình thành 35

khái niệm Toán học

3 Biểu đồ 1.3 Mức độ tiếp cận của GV về dạy học theo 36

định hƣớng tích hợp

4 Biểu đồ 1.4 Hiểu biết của GV về dạy học theo định 38

hƣớng tích hợp

5 Biểu đồ 1.5 Mức độ dạy học hình thành khái niệm 39

hình học theo định hƣớng tích hợp.

Đánh giá của GV về mức độ hứng thú của

6 Biểu đồ 1.6 HS khi học hình thành khái niệm theo 40

hƣớng tích hợp.

Khó khăn mà GV gặp phải khi dạy hình

7 Biểu đồ 1.7 thành khái niệm hình học theo hƣớng tích 42

hợp.

8 Biểu đồ 1.8 Hứng thú của HS về các mảng kiến thức 43

trong dạy học mơn Tốn

9 Biểu đồ 1.9 Hứng thú của HS về các nhóm trong dạy 44

học yếu tố hình học.

10 Biểu đồ 1.10 Khó khăn của HS khi học kiến thức về 45

các yếu tố hình học.

11 Biểu đồ 1.11 Mong muốn của HS khi tham gia một tiết 47

học về yếu tố hình học.

12 Biểu đồ 3.1 Biểu đồ so sánh kết quả đầu vào của HS 119

hai lớp TN và ĐC

13 Biểu đồ 3.2 Biểu đồ so sánh kết quả đầu ra của hai lớp 121

TN và ĐC

14 Biểu đồ 3.3 Biểu đồ so sánh kết quả học tập của HS 122

hai lớp TN và ĐC

15 Biểu đồ 3.4 Mức độ hứng thú học tập của HS thực 123

nghiệm và đối chứng

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài................................................................................................. 1
2. Mục đích của nghiên cứu ................................................................................... 2
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ................................................................... 2
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu....................................................................................... 2
3.2 Khách thể nghiên cứu....................................................................................... 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 3
5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận ..................................................................... 3
5.1.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu.................................................................. 3
5.1.2. Phƣơng pháp phân tích – tổng hợp .............................................................. 3
5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn.................................................................. 3
5.2.1 Phƣơng pháp quan sát ................................................................................... 3
5.2.2. Phƣơng pháp điều tra ................................................................................... 3
5.2.3. Phƣơng pháp hỏi ý kiến chuyên gia ............................................................. 3
5.2.4. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm............................................................. 4
5.3. Phƣơng pháp thống kê toán học ...................................................................... 4

6. Lịch sử nghiên cứu ............................................................................................. 4
7. Đóng góp của đề tài............................................................................................ 6
7.1. Về lý luận ........................................................................................................ 6
7.2. Về thực tiễn ..................................................................................................... 6
8. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 6
9. Cấu trúc của đề tài.............................................................................................. 7
PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................ 8
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY HỌC
HÌNH THÀNH CÁC KHÁI NIỆM HÌNH HỌC CHO HS TIỂU HỌC THEO
ĐỊNH HƢỚNG TÍCH HỢP................................................................................... 8
1.1. Cơ sở lý luận của việc dạy học hình thành các khái niệm hình học cho HS
tiểu học theo định hƣớng tích hợp.......................................................................... 8

1.1.1. Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học [15,41]..................................... 8
1.1.2. Một số vấn đề về dạy học mơn Tốn theo định hƣớng tích hợp.................. 9
1.1.2.1. Dạy học tích hợp ....................................................................................... 9
1.1.2.2. Mục tiêu và ý nghĩa của dạy học theo định hƣớng tích hợp ................... 11
1.1.2.2.1. Mục tiêu của dạy học theo định hƣớng tích hợp.................................. 11
1.1.2.2.2. Ý nghĩa của dạy học theo định hƣớng tích hợp ................................... 12
1.1.2.3. Nội dung của dạy học theo định hƣớng tích hợp .................................... 13
1.1.2.4. Hình thức dạy học theo định hƣớng tích hợp.......................................... 15
1.1.2.4.1. Tích hợp trong nội bộ mơn học (Intradisciplinary Approach)............. 15
1.1.2.4.2. Tích hợp đa mơn (Multidisciplinary Integration) ................................ 17
1.1.2.4.3. Tích hợp liên mơn (Interdisciplinary Integration) ............................... 18
1.1.2.4.4. Tích hợp xuyên môn (Transdisciplinary Integration) .......................... 19
1.1.2.5. Đặc điểm của dạy học theo định hƣớng tích hợp.................................... 20
1.1.3. Đặc điểm nhận thức của HS tiểu học ......................................................... 22
1.1.3.1. Giai đoạn lớp 1, 2, 3 ................................................................................ 22
1.1.3.1.1 Tri giác .................................................................................................. 22
1.1.3.1.2 Ghi nhớ.................................................................................................. 22

1.1.3.1.3 Tƣởng tƣợng.......................................................................................... 23
1.1.3.1.4 Tƣ duy ................................................................................................... 23
1.1.3.1.5 Chú ý ..................................................................................................... 23
1.1.3.2. Giai đoạn lớp 4, 5 .................................................................................... 23
1.1.3.2.1. Tri giác ................................................................................................. 23
1.1.3.2.2. Ghi nhớ................................................................................................. 23
1.1.3.2.3. Tƣởng tƣợng......................................................................................... 24
1.1.3.2.4. Tƣ duy .................................................................................................. 24
1.1.3.2.5 Chú ý ..................................................................................................... 24
1.2. Cơ sở thực tiễn của việc dạy học hình thành các khái niệm hình học cho HS
tiểu học theo định hƣớng tích hợp........................................................................ 25
1.2.1. Vai trị, vị trí các yếu tố hình học trong mơn Tốn .................................... 25
1.2.1.1. Vai trị các yếu tố hình học trong mơn Tốn........................................... 25

1.2.1.2. Vị trí các yếu tố hình học trong mơn Toán ............................................. 26
1.2.2. Mục tiêu, nội dung dạy học các yếu tố hình học trong mơn Tốn............. 26
1.2.2.1. Mục tiêu các yếu tố hình học trong mơn Tốn ....................................... 26
1.2.2.2. Nội dung dạy học các yếu tố hình học trong mơn Tốn ......................... 28
1.3. Thực trạng của việc dạy học hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu
học theo định hƣớng tích hợp............................................................................... 30
1.3.2. Thời gian điều tra ....................................................................................... 31
1.3.3. Đối tƣợng điều tra ...................................................................................... 31
1.3.4. Nội dung điều tra........................................................................................ 31
1.3.4.1. Đối với GV.............................................................................................. 31
1.3.4.2. Đối với HS .............................................................................................. 31
1.3.5. Phƣơng pháp điều tra ................................................................................. 32
1.3.5.1. Phƣơng pháp Anket (điều tra bằng phiếu) .............................................. 32
1.3.5.2. Phƣơng pháp quan sát ............................................................................. 32
1.3.5.3. Phƣơng pháp đàm thoại........................................................................... 32
1.3.5.4. Phƣơng pháp thống kê toán học ................................................................ 33

1.3.6. Đánh giá kết quả điều tra ........................................................................... 33
1.3.7. Kết luận về kết quả điều tra........................................................................ 47
Tiểu kết chƣơng 1................................................................................................. 51
CHƢƠNG 2. HÌNH THÀNH CÁC KHÁI NIỆM HÌNH HỌC CHO HS TIỂU
HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TÍCH HỢP............................................................ 52
2.1. Một số cơ sở để hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học theo
định hƣớng tích hợp ............................................................................................. 52
2.1.1. Dựa vào nội dung định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học .................. 52
2.1.2. Dựa vào nội dung, hình thức và đặc điểm của dạy học tích hợp ............... 52
2.1.3. Dựa vào đặc điểm nhận thức của HS tiểu học ........................................... 53
2.1.4. Dựa vào mục tiêu, nội dung của dạy học hình học trong mơn Toán ở tiểu
học ........................................................................................................................ 53
2.1.5. Dựa vào thực trạng dạy học hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu
học theo định hƣớng tích hợp............................................................................... 54

2.2. Một số yêu cầu cơ bản của kế hoạch dạy học theo hƣớng tích hợp.............. 54
2.3. Hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích
hợp........................................................................................................................ 56
2.3.1. Xây dựng quy trình thiết kế kế hoạch bài dạy theo hƣớng tích hợp .......... 56
2.3.2. Khai thác một số bài hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học có
thể dạy theo định hƣớng tích hợp......................................................................... 72
2.2.3. Thiết kế kế hoạch bài dạy hình thành khái niệm hình học cho HS tiểu học
theo định hƣớng tích hợp ..................................................................................... 73
2.2.3.1. Thiết kế kế hoạch bài dạy hình thành khái niệm về các hình hình học cho
HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp ................................................................. 73
2.2.3.2. Thiết kế kế hoạch bài dạy hình thành khái niệm về quan hệ giữa các hình
hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.......................................... 102
2.2.3.3. Thiết kế kế hoạch bài dạy hình thành khái niệm về chu vi, diện tích và
thể tích các hình cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp ............................. 108
Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................... 114

CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ...................................................... 115
3.1. Mô tả thực nghiệm ...................................................................................... 115
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 115
3.1.2. Nội dung thực nghiệm.............................................................................. 115
3.1.3. Đối tƣợng thực nghiệm ............................................................................ 116
3.1.4. Thời gian thực nghiệm ............................................................................. 116
3.1.5. Phƣơng pháp thực nghiệm ....................................................................... 116
3.2. Tổ chức thực nghiệm sƣ phạm .................................................................... 117
3.2.1. Xây dựng kế hoạch thực nghiệm ............................................................. 117
3.2.2. Tiến hành thực nghiệm............................................................................. 117
3.3. Kết quả thực nghiệm ................................................................................... 118
3.3.1. Các tiêu chí đánh giá thực nghiệm ........................................................... 118
3.3.2. Kết quả thực nghiệm ................................................................................ 119
3.3.3. Kết luận thực nghiệm ............................................................................... 124
Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................... 125

C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................... 126
1. Kết luận .......................................................................................................... 126
2. Khuyến khích ................................................................................................. 127
2.1. Đối với trƣờng tiểu học ............................................................................... 127
2.2. Đối với GV .................................................................................................. 127
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 128
PHỤ LỤC 1 .......................................................................................................... P1
PHỤ LỤC 2 .......................................................................................................... P5
PHỤ LỤC 3 .......................................................................................................... P7
PHỤ LỤC 4 ........................................................................................................ P13
PHỤ LỤC 5 ........................................................................................................ P20
PHỤ LỤC 6 ........................................................................................................ P22

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Giáo dục tiểu học là cấp học nền tảng, là cơ sở ban đầu và thiết yếu nhằm
đào tạo ra những con ngƣời có tri thức, có nhân cách, năng động và sáng tạo để
phục vụ cho công cuộc xây dựng, đổi mới đất nƣớc trong thời kỳ cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, hội nhập kinh tế thế giới ngày nay. Năm 2013 nghị quyết hội
nghị Trung ƣơng Đảng lần thứ VIII, khóa XI thơng qua nghị quyết “Về đổi mới
căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng u cầu của cơng nghiệp hóa –
hiện đại hóa đất nƣớc trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế”. Do đó, địi hỏi phải có sự đổi mới giáo dục trƣớc hết
phải đổi mới từ cấp học nền tảng. Có thể nói, những kiến thức tiếp nhận ở trƣờng
tiểu học là viên gạch đầu tiên trong lâu đài tri thức của mỗi con ngƣời.

Mơn Tốn ln ln là mơn học quan trọng nhất đối với mọi cấp học. Ở
tiểu học, mơn Tốn có vai trị đặc biệt quan trọng, việc dạy học mơn Tốn ở tiểu
học nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức ban đầu cơ bản nhất về số học,
một số yếu tố hình học và thống kê đơn giản, giải các bài tốn có nhiều ứng dụng
thiết thực trong đời sống, bƣớc đầu phát triển năng lực tƣ duy, khả năng suy luận
hợp lý, trang bị kiến thức cơ bản giúp học sinh học tốt ở cấp học cao hơn.

Trong mơn Tốn ở tiểu học, các mạch kiến thức không đƣợc phân chia
một cách rõ ràng mà nó tích hợp, lồng ghép, hỗ trợ cho nhau. Trong đó, các yếu
tố hình học khơng đƣợc đặt thành một chƣơng trình riêng mà nó đƣợc sắp xếp
xen kẽ với những kiến thức số học, các yếu tố đại lƣợng và đo lƣờng, giải tốn có
lời văn. Sự sắp xếp này làm cho nội dung các bài học phong phú hơn, các hình
thức luyện tập đa dạng, làm cho HS thích học Tốn hơn, đồng thời góp phần
quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Do vậy, việc hình thành các
khái niệm hình học cho HS tiểu học là vấn đề rất quan trọng, bởi lẽ hệ thống các
khái niệm Tốn học là cơ sở của tồn bộ kiến thức tốn học phổ thơng, làm tiền
đề cho việc vận dụng linh hoạt và sáng tạo các kiến thức toán học vào các lĩnh

vực của cuộc sống.

1

Dạy học tích hợp (DHTH) là một quan điểm dạy học nhằm hình thành và
phát triển ở HS những năng lực cần thiết, trong đó có năng lực vận dụng kiến
thức để giải quyết có hiệu quả các tình huống thực tiễn. Việc tích hợp các kiến
thức sẽ làm cho bài học trở nên sinh động, hấp dẫn, có ƣu thế trong việc tạo ra
động cơ, hứng thú cho HS, tránh việc phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc,
HS khơng phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học
khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa khơng có đƣợc sự tổng qt cũng
nhƣ ứng dụng các kiến thức tổng quát vào thực tiễn. Thơng qua tích hợp, HS có
thể vận dụng kiến thức để giải quyết các bài tập hằng ngày, đặt cơ sở nền móng
cho q trình học tập tiếp theo, cao hơn là có thể vận dụng để giải quyết những
tình huống có ý nghĩa trong cuộc sống hằng ngày… Vì vậy, nếu chúng ta tổ chức
tốt việc dạy học hình thành khái niệm theo định hƣớng tích hợp thì sẽ hình thành
và phát triển đƣợc năng lực cho HS, đặc biệt là năng lực tổng hợp để chuẩn bị
tâm thế cho ngƣời học bƣớc vào cuộc sống lao động – năng lực vận dụng kiến
thức vào thực tiễn cuộc sống.

Xuất phát từ những lí do trên, chúng tơi quyết định chọn đề tài: “Hình
thành các khái niệm hình học cho học sinh tiểu học theo định hướng tích
hợp” để tìm hiểu và nghiên cứu.
2. Mục đích của nghiên cứu

Thiết kế kế hoạch bài dạy các bài hình thành khái niệm hình học cho HS tiểu
học theo định hƣớng tích hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học các yếu tố hình học,
huy động kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực môn học vào trong cuộc sống,…
góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học trong nhà trƣờng Tiểu học.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

Thiết kế kế hoạch bài dạy hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu
học theo định hƣớng tích hợp.
3.2 Khách thể nghiên cứu

Quá trình dạy và học các khái niệm hình học cho HS tiểu học.

2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hình thành các khái niệm

hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.
- Tìm hiểu thực trạng việc dạy học hình thành các khái niệm hình học cho

HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.
- Thiết kế kế hoạch bài dạy hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu

học theo định hƣớng tích hợp
- Tiến hành dạy học thực nghiệm về việc dạy học hình thành các khái

niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp tại trƣờng tiểu học để
đánh giá tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
5.1.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu

Đọc, khai thác các tài liệu nhƣ sách giáo khoa (SGK) Toán; sách giáo viên
Toán; các loại sách kham khảo, tạp chí về nội dung dạy học hình thành các khái

niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.
5.1.2. Phương pháp phân tích – tổng hợp

Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài từ đó phân tích và tổng hợp
các tài liệu tìm đƣợc để làm luận cứ cho việc dạy học hình thành các khái niệm
hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1 Phương pháp quan sát

Dự giờ, quan sát các tiết dạy và học của GV và HS tại trƣờng tiểu học.
5.2.2. Phương pháp điều tra

Xây dựng phiếu điều tra gồm hệ thống các câu hỏi để khảo sát thực trạng
và khảo sát thực nghiệm sƣ phạm về việc dạy học hình thành các khái niệm hình
học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.
5.2.3. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia

Tham khảo ý kiến của các thầy cô trong khoa Tiểu học - Mầm non - Nghệ
thuật và các thầy cô tại trƣờng tiểu học.

3

5.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sƣ phạm tại trƣờng tiểu học để nghiên cứu về việc dạy học

hình thành khái niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.
5.3. Phương pháp thống kê tốn học

Trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm, chúng tôi tập trung nghiên cứu
những vấn đề thực hiện liên quan đến đề tài. Từ đó thống kê những số liệu thu

thập đƣợc để hoàn thành đề tài nghiên cứu.
6. Lịch sử nghiên cứu

* Trên thế giới
Trên thế giới, việc tích hợp các mơn học trong nhà trƣờng tiểu học là xu
hƣớng tất yếu, nhiều nƣớc đã chú trọng giáo dục STEM. Chƣơng trình đào tạo
của nhiều nƣớc đƣợc xây dựng theo quan điểm tích hợp đã bắt đầu từ những năm
ở thế kỷ XX. Khi xây dựng chƣơng trình GDPT, xu hƣớng chung của các nƣớc
trên thế giới từ trƣớc đến nay là tăng cƣờng tích hợp, đặc biệt ở cấp tiểu học và
trung học cơ sở. Thống kê của UNESCO cho biết từ 1960 – 1974 có 208/392
chƣơng trình mơn Khoa học (Science) đƣợc các nƣớc xây dựng theo quan điểm
tích hợp ở các mức độ khác nhau. Đầu thế kỷ XXI, nhiều nƣớc khi tiến hành đổi
mới chƣơng trình giáo dục phổ thơng đều hết sức coi trọng yêu cầu tích hợp,
nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các môn học (Hàn Quốc, Singapore,
Malaysia, Úc, Pháp, Anh, Hoa Kì, Canada, Philippin,…). Trong các nƣớc có nền
giáo dục phát triển cao, Phần Lan đang thực hiện đổi mới chƣơng trình giáo dục
và đã triển khai thực hiện vào năm 2016.
Tháng 9-1968, “Hội nghị tích hợp về việc giảng dạy các khoa học” đã
đƣợc Hội đồng Liên quốc gia về giảng dạy khoa học tổ chức tại Varna (Bungari),
với sự bảo trợ của UNESCO. Hội nghị nêu ra hai vấn đề là vì sao phải dạy học
tích hợp và tích hợp các khoa học là gì?. Đặc biệt, tại Australia, các nhà nghiên
cứu đƣa ra các tiêu chí quan trọng của dạy học tích hợp, bao gồm: việc học và
nghiên cứu các mơn học khác nhau, có thời khóa biểu linh động, GV giảng dạy
theo nhóm, q trình học lấy HS làm trung tâm, có sự tƣơng tác về trình độ giữa
HS với HS, giữa HS và GV, và giữa GV với nhau.

4

* Tại Việt Nam
Ở Việt Nam, tích hợp trong dạy học đã xuất hiện từ khá sớm. Qua hồi cứu

tƣ liệu: Ở nƣớc ta từ khoảng cuối những năm 80 của thế kỷ XX, vấn đề tích hợp
đã đƣa vào nghiên cứu và từ năm 2000 bƣớc đầu đã triển khai ở Tiểu học, Trung
học cơ sở và Trung học phổ thông với các mức độ khác nhau. [11,22]
Từ thời Pháp thuộc, quan điểm tích hợp đƣợc thể hiện trong một số môn ở
trƣờng tiểu học nhƣ mơn “Cách trí”, sau đổi thành mơn “Khoa học thƣờng thức”.
Mơn học này cịn đƣợc dạy một số năm ở trƣờng cấp I của miền Bắc nƣớc ta.
Hiện nay, việc tìm ra hƣớng dạy học mới là vấn đề đã đƣợc nhiều nhà
nghiên cứu, nhà cải cách giáo dục quan tâm. Từ xƣa đến nay việc đề cập đến dạy
học tích hợp cho học sinh tiểu học đã đƣợc nhiều nhà khoa học trong và ngoài
nƣớc chú ý với các đề tài nhƣ:
Hà Sĩ Hồ (chủ biên) với “Một số vấn đề cơ bản về phương pháp dạy học
Toán ở cấp I phổ thông” – NXB Giáo dục, Hà Nội 1970 – đề cập đến sự hình
thành khái niệm số, một số nội dung chƣơng trình Tốn cấp I và giải Tốn cấp I.
Ngoài ra nhiều nhóm Trung tâm nghiên cứu Giáo dục phổ thơng đã
nghiên cứu kinh nghiệm xây dựng mơn học tích hợp nhƣ môn “Khoa học”, môn
“Khoa học Xã hội”,.. Và gần đây nhất vào ngày 28/1/2016, NXB Đại học Sƣ
phạm đã cơng bố tài liệu q về dạy học tích hợp, cuốn sách “Hướng dẫn học
tập môn Xã hội” do Nguyễn Quốc Vƣơng dịch và TS. Nguyễn Lƣơng Hải Khơi
hiệu đính – đề cập đến việc đổi mới chƣơng trình giáo dục phổ thơng tập trung
vào việc giúp học sinh hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực.
Tác giả Nguyễn Thị Thanh Thủy (chủ biên) với bộ sách “Dạy học tích
cực phát triển năng lực học sinh” , gồm hai quyển: Quyển 1: Khoa học Tự nhiên;
Quyển 2: Khoa học Xã hội – NXB Đại học Sƣ phạm, trƣờng Đại học sƣ phạm Hà
Nội – đề cập đến sự sáng tạo trong việc lựa chọn cách thức tổ chức dạy học các
chủ đề tích hợp liên, phân mơn; đáp ứng tốt sự phát triển đa dạng các năng lực
của học sinh phổ thơng, góp phần tích cực vào việc đổi mới phƣơng pháp dạy và
học ở các trƣờng phổ thông hiện nay.

5

Tài liệu “Thiết kế và tổ chức dạy học tích hợp mơn Tốn ở trường phổ
thơng” – NXB ĐH Quốc gia Hà Nội – chủ yếu đề cập những vấn đề chung về
tích hợp và dạy học tích hợp, giúp ngƣời đọc hình dung về cách thiết kế chủ đề
dạy học tích hợp, liên môn.

Ngồi ra, trong tài liệu “Tập huấn dạy học tích hợp ở trường Tiểu học” –
NXB Đại học Sƣ phạm - đề cấp đến vấn đề DHTH và xây dựng kế hoạch, tổ
chức DHTH ở tiểu học.

Tuy nhiên, cho đến hiện nay chƣa có cơng trình nghiên cứu nào về việc
hình thành các khái niệm hình học cho học sinh tiểu học theo định hƣớng tích
hợp. Vì vậy ta có thể nói, dạy học theo định hƣớng tích hợp là quan điểm dạy học
hiện đại, giúp HS huy động các kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực môn học
và cuộc sống. Tạo nên một tiết học ý nghĩa, hứng thú hơn để HS phát huy tính
tích cực, sáng tạo,… góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học trong nhà trƣờng.
7. Đóng góp của đề tài
7.1. Về lý luận

Góp phần làm rõ và hệ thống hóa đƣợc một số vấn đề liên quan đến việc
dạy học hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích
hợp.
7.2. Về thực tiễn

- Nghiên cứu thực trạng việc dạy học hình thành các khái niệm hình học
cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp. Từ đó, thiết kế kế hoạch bài dạy hình
thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp.

- Thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá mức độ khả thi, hiệu quả của việc áp
dụng quy trình dạy học hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học theo
định hƣớng tích hợp.

8. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu

Đề tài này, chúng tôi chỉ đi sâu vào việc nghiên cứu thiết kế kế hoạch bài
dạy hình thành các khái niệm hình học cho HS tiểu học theo định hƣớng tích hợp ở
hình thức tích hợp liên mơn với mức độ liên hệ và bộ phận

6