HỢP TÁC CAMPUCHIA - MỶ TRONG PHÁT TRIỂN XẢ HỘI TỪ NĂM 2010 ĐẾN NAY - Full 10 điểm

HỢP TÀC CAMPUCHIA - MỶ
TRONG PHÁT TRIỂN XẢ HỘI

TỪ NĂM 2010 ĐẾN NAY

CAO THỊ MAI H* OA

Tóm tắt: Thơng qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), từ năm 2010 đến nay,
Campuchia hợp tác và nhận sự hỗ trợ quan trọng từ Mỹ trong phát triển xã hội. USAID
đã tài trợ các quỹ, chương trĩnh nâng cao chất lượng giảo dục, hệ thống y tế, bảo tồn
văn hóa và bảo vệ tài nguyên thièn nhiên của Campuchia. Giai đoạn 2010 - 2019, y tế,
giáo dục là những lĩnh vực phát triển xã hội liu tiên hàng đầu ở Campuchìa và nhận
được nhiều viện trợ nhất từ Mỹ. Năm 2020, Campuchia và Mỹ chính thức trao đổi cơng
hàm 66,2 triệu USD tài trợ các dự án phát triển trong lĩnh vực xã hội. Chính phủ
Campuchia thực hiện các chính sách giáo dục, khoa học công nghệ, bảo vệ môi trường
và tài nguyên thièn nhiên, đồng thời nhận sự ủng hộ mạnh mẽ từ các tổ chức, đối tác
của Mỹ. Bài viết phân tích quá trỉnh hợp tác của Campuchia và Mỹ trong cáo vấn đề xã
hội và đảnh giả kết quả hợp tác, những thành tựu quan trọng Campuchia đã đạt được
với sự hỗ trợ của Mỹ trong phát triển xã hội từ năm 2010 đến nay.

Tù khóa: Hợp tác, phát triển xã hội, Campuchia, Mỹ.

Mở đầu: các lĩnh vực y tế, giáo dục, bảo tồn văn hóa,
môi trường(1). Năm 2007, Campuchia trở
Từ khi tái thiết lập quan hệ ngoại giao thành nước nhận viện trợ nước ngoài lớn
năm 1991, quan hệ hợp tác giữa hai nước thứ 3 từ Mỹ ở Đông Á, sau Indonesia và
Campuchia và Mỹ đã trải qua nhiều giai Philippines®. Trong đó, các chương trình
đoạn với những thăng trầm khác nhau. hợp tác trao đổi giáo dục quốc tế và bảo tồn
Quan hệ Campuchia - Mỹ đã góp phần vào văn hóa đã góp phần quan trọng thúc đẩy
việc phát triển đất nước Campuchia. Trong mối quan hệ về văn hóa, xã hội giữa
thời gian qua, Mỹ đã tài trợ Campuchia Campuchia và Mỹ. USAID có vai trị đặc

khoảng 1,5 tỷ USD, đạt 6,10% tổng giải biệt trong tăng cường hệ thống y tế quốc
ngân viện trợ phát triển (ODA) của các đối gia và bảo trợ xã hội của Campuchia. Bảo
tác phát triển ở Campuchia, tập trung vào vệ môi trường và quản lý tài nguyên thiên

* ThS. Cao Thị Mai Hoa, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á

Cao Thị Mai Hoa - Hợp tác Campuchia - Mỹ trong phát triển xã hội từ năm 2010 đến nay 41

nhiên có ý nghĩa xã hội, chính trị và kinh dạy quốc gia, đào tạo giáo viên. Campuchia
tế. Campuchia hợp tác cùng các cơ quan gần đạt được phổ cập giáo dục tiểu học với
Chính phủ Mỹ trong bảo tồn rừng, đa dạng 97% tỷ lệ nhập học năm 2020 và tỷ lệ
sinh học, tài nguyên thiên nhiên. hoàn thành đạt 80%.(6) Chính phủ
Campuchia hợp tác cơ quan USAID của Mỹ
1. HỢp tác Campuchia - Mỹ trong cùng hướng đến mục tiêu nâng cao chất
giáo dục, y tế, phát triển khoa học lượng, khả năng tiếp cận và mức độ phù
công nghệ hợp của giáo dục cơ bản.

1.1. Giảo dục Theo MoEYs, khoảng 6% học sinh Tiểu
học bỏ học và khoảng 30 - 40% học sinh
Campuchia thực hiện cải cách giáo dục Campuchia lớp 7 có kết quả học tập yếu
và tiến hành Kế hoạch Chiến lược Giáo dẫn đến tỷ lệ bỏ học cao ở các trường học
dục 2014 - 2018 phù hợp với mục tiêu phát Trung học cơ sở.(7) Năm 2022, USAID tài
triển nguồn nhân lực, tăng trưởng việc trợ 25 triệu USD chương trình giáo dục
làm, công bằng và hiệu quả đã đề ra trong “Komar Rien Komar Cheh” (Trẻ em học,
Chiến lược Phát triển Tứ giác. Theo đó, các Trẻ em có thể làm) của MoEYS. Chương
chính sách nhằm đảm bảo chất lượng giáo trình “Komar Rien Komar Cheh” cung cấp
dục hịa nhập và bình đẳng, đồng thời tăng tài liệu giảng dạy các môn học tiếng
cường sự lãnh đạo và quản lý hiệu quả của Khmer và Toán đầu cấp Tiểu học. Các dự
các cấp giáo dục.(3) Đồng thời, Bộ Giáo dục, án All Children Learning, All Children
Thanh niên, Thể thao Campuchia Reading do USAID thực hiện nhằm hỗ trợ

(MoEYS) hợp tác với các đối tác phát triển MoEYs trong việc nâng cao chất lượng giáo
để nâng cao chất lượng giáo dục. Năm dục đầu cấp và giảm tỷ lệ bỏ học. USAID
2003, Campuchia nối lại hợp tác với Mỹ đã chọn Campuchia là quốc gia ưư tiên
trong lĩnh vực giáo dục thông qua Hiệp trong kế hoạch hành động vì trẻ em, đặt
định tài trợ song phương với Cơ quan Phát trọng tâm tăng cường phát triển, giáo dục
triển Quốc tê Mỹ (USAID). Từ năm 2003 trẻ em.(8) Theo đó, USAID hợp tác với Bộ
đến nay, USAID hỗ trợ phát triển giáo dục Xã hội, Cựu chiến binh và Phục hồi chức
Campuchia tổng trị giá 31 triệu USD.(4) năng thanh niên để tăng cường hệ thống
Giai đoạn 2017 - 2022, Chính phủ bảo vệ trẻ em ở Campuchia, hỗ trợ sáng
Campuchia đã thu hút các chương trình hỗ kiến Family Care First, chương trình Đối
trợ phát triển giáo dục của USAID bao tác bảo vệ trẻ em trị giá 11 triệu USD giai
gồm: phối hợp nguồn tài trợ từ đối tác đa đoạn 2009 - 2018. Bên cạnh đó, USAID đã
phương Tổ chức Giáo dục tồn cầu (GPE) hỗ trợ các Diễn đàn Quốc gia về Giáo dục
nhằm phát triển các mục tiêu giáo dục phù hòa nhập, xây dựng năng lực của giáo viên.
hợp với Kế hoạch Chiến lược Giáo dục của
Campuchia; nâng cao năng lực của lãnh Trong giáo dục đại học, MoEYS tăng
đạo ngành giáo dục; đào tạo 6.000 giáo cường hợp tác với Mỹ, thu hút các chương
viên ở 2.500 trường tiểu học(5); cung cấp trình giáo dục từ các quỹ, dự án nghiên cứu
sách, tài liệu cho học sinh đầu cấp Tiểu và các chương trình trao đổi giáo dục:
học. Đến năm 2021, Chính phủ Campuchia Chương trình Trao đổi đại học tồn cầu
phân bổ 18% ngân sách quốc gia cho giáo (Global UGRAD), Chương trình học bổng
dục, thực hiện cải cách chương trình giảng

42 Nghiên cứu Đông Nam Á, sô' 10/2022

Hubert Humphrey của Cục Văn hóa và Các chương trình trao đổi giáo dục có
Giáo dục, Bộ Ngoại giao Mỹ; Chương trình vai trò thiết lập cơ sở mối quan hệ lâu dài
Fulbright... Các chương trình trao đổi giáo và hiệu quả giữa các trường đại học
dục và giáo dục quốc tế đã góp phần quan Campuchia và Mỹ. Chương trình Nhà
trọng thúc đẩy mối quan hệ về văn hóa, xã khoa học trẻ trong khuôn khổ Sáng kiến

hội giữa Campuchia và Mỹ. Bộ Ngoại giao Hạ lưu sông Mekong (LMI) tạo cơ hội cho
Mỹ cung cấp khoảng 200 học bổng hàng sinh viên và các chuyên gia trẻ Campuchia
năm cho sinh viên, giáo viên và các chuyên phát triển kiến thức chuyên môn về môi
gia giáo dục Campuchia. EducationUSA là trường, sức khỏe cộng đồng, kinh doanh và
mạng lưới của Bộ Ngoại giao Mỹ cung cấp khoa học. Campuchia cũng là quốc gia
thông tin về các tổ chức giáo dục của Mỹ ở thuộc dự án USAID Kết nối Mekong thông
Phnom Penh, số sinh viên Campuchia du qua Giáo dục và Đào tạo (USAID COMET)
học tại Mỹ tăng 14%, từ 432 sinh viên năm của LMI nhằm hỗ trợ các trường đại học
2013 lên 492 sinh viên trong năm 2015. và trung tâm dạy nghề tăng số lượng lao
Đến năm 2020, 742 sinh viên Campuchia động kỹ thuật, công nghệ trong các ngành
theo học đại học ở Mỹ, tăng 8,3% so với tăng trưởng cao của khu vực.
năm 2O18.(9) Các chuyên ngành sinh viên
Campuchia đăng ký bao gồm kinh doanh, Bên cạnh đó, Campuchia nhận hỗ trợ từ
khoa học xã hội, kỹ thuật, khoa học máy các chương trình giáo dục và đào tạo nguồn
tính, thiết kế... nhân lực của Mỹ. Mỹ cung cấp nhiều nguồn
tài nguyên giáo dục ở Campuchia bao gồm:
Chương trình học bổng Hubert tài trợ cho các giáo sư Mỹ giảng dạy tại các
H.Humphrey cung cấp nghiên cứu học đại học Campuchia thơng qua Chương trình
thuật, đồng thời tăng cường trao đổi kiến Chuyên gia và Học giả Fulbright; cung cấp
thức chuyên môn về các lĩnh vực nghiên cứư quyền truy cập vào các nguồn tài ngun
ở Campuchia và Mỹ. Theo đó, Chương trình American Comers; hỗ trợ chương trình
Hubert H.Humphrey cung cấp 1 năm học giảng dạy thông qua các nghiên cứư sinh,
tập và làm việc chuyên nghiệp, hợp tác chun gia; chương trình CamTESOL.
chun mơn với các đối tác Mỹ để phát Trong liên kết giáo dục, trường đại học Mỹ
triển khả năng lãnh đạo và gắn kết khoa PhnomPenh ở Campuchia đáp ứng các tiêu
học với người Mỹ và từ nhiều quốc gia cho chuẩn giáo dục của Mỹ. Các chương trình
các nghiên cứu sinh, các chuyên gia học của trường do các giáo sư có kinh
Campuchia trẻ có tiềm năng lãnh đạo và nghiệm giảng dạy tại các quốc gia như Mỹ,
thành tích xuất sắc.(10) 15 trường đại học Anh và Canada cung cấp. Thơng qua quan
lớn của Mỹ nhận chương trình học bổng hệ đối tác với các trường đại học của Mỹ,

Hubert H. Humphrey. Chương trình mang các trường đại học Campuchia liên kết đại
lại cơ hội cho các nhà lãnh đạo Campuchía học Arizona (Mỹ) cung cấp chương trình
tương lai và các nhà hoạch định chính sách giáo dục chất lượng cao của Mỹ cho sinh
kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển kinh viên Campuchia. Sinh viên Campuchia
tế, chính sách và quản lý cơng nghệ, truyền được phép nhận bằng kép từ hai trường ở
thông và báo chí, tự do tơn giáo quốc tế, trình độ đại học và thạc sĩ trong bối cảnh
luật và quyền con người, chính sách và thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh
quản lý, y tế cơng cộng, xã hội, văn hóa. cao ở Campuchia.

Cao Thị Mai Hoa - Hợp tác Campuchia - Mỹ trong phát triển xã hội từ năm 2010 đến nay 43

Trong đào tạo nguồn nhân lực, USD hỗ trợ y tế ở Campuchia để giảm tỷ
Campuchia thu hút Dự án phát triển, đào lệ tử vong ở trẻ sơ sinh, bà mẹ, điều trị các
tạo lực lượng lao động kỹ thuật số của bệnh sốt rét, bệnh lao, HIV/AIDS và cải
USAID trị giá 15 triệu USD cung cấp cho thiện hệ thống y tế của Campuchia.(14)
thanh niên Campuchia kỹ năng trong nền USAID có vai trị quan trọng trong việc hỗ
kinh tế kỹ thuật số.(U) Dự án là cầu nối trợ Campuchia đạt được các mục tiêu Phát
giữa khu vực tư nhân và các trường đại triển thiên niên kỷ 2015 về y tế. Đồng
học, tạo học bổng và cơ hội việc làm cho thời, USAID tăng cường khả năng tiếp cận
sinh viên Campuchia. Bên cạnh đó, về các dịch vụ y tế miễn phí cho hơn 3 triệu
phía Campuchia, Chính phủ cơng bố người nghèo Campuchia thông qua Quỹ
Chính sách Giáo dục khoa học, cơng nghệ, Bình đẳng Y tế.
kỹ thuật và tốn học (STEM) năm 2016
nhằm thực hiện mục tiêu phát triển giáo Từ năm 2002, Mỹ thành lập Trung tâm
dục phổ thông và giáo dục đại học cho học kiểm soát và Phịng ngừa Dịch Bệnh ở
sinh có năng lực về STEM trong bối cảnh Campuchia (CDC Cambodia), hợp tác với
Campuchia thiếu hụt lực lượng lao động Chính phủ Campuchia, Bộ Y tế, Viện Y tế
STEM. Chỉ có 20 % học sinh, sinh viên lựa Công cộng Quốc gia Campuchia trong việc
chọn các lĩnh vực STEM và chưa đến 30% tăng cường năng lực hệ thống y tế quốc gia
lực lượng lao động STEM cần thiết được nhằm đáp ứng các nhu cầu sức khỏe cộng

đào tạo.(12) Do vậy, tăng cường giáo dục đồng; hỗ trự kỹ thuật; xây dựng hệ thống
STEM cho các trường đại học thông qua phịng thí nghiệm... CDC trở thành đối tác
Quỹ Khoa học Quốc gia trở thành mục tiêu của Bộ Y tế Campuchia trên con đường loại
quan trọng để nâng cao chất lượng và hiệu trừ bệnh HIV/AIDS ở Campuchia. CDC
quả của đào tạo nguồn nhân lực. MoEYS cung cấp, hỗ trợ chuyên môn, kỹ thuật cho
tăng cường khả năng tiếp cận của học sinh các trung tâm y tế của Campuchia mở rộng
với giáo dục STEM trong giáo dục đại học phạm vi xét nghiệm, điều trị trên 81%
thơng qua chương trình đào tạo và cơ sở người nhiễm HIV năm 2016, tỷ lệ nhiễm
giáo dục đại học STEM mới. Theo đó, số HIV/AIDS giảm còn 0,5% vào năm 2019.
lượng sinh viên theo học chương trình cử Từ năm 2014 đến năm 2019, thông qua
nhân STEM tăng từ 19,6% lên 27,1%.(13) Chương trình Nghị sự An ninh Y tế tồn
Các cơ sở công lập và tư nhân đào tạo cầu, USAID hỗ trợ Campuchia đạt được các
STEM: Học viện Công nghệ Kampong mục tiêu của Quy định Y tế Quốc tế (IHR),
Chheu Teal, Học viện Công nghệ ngăn chặn và kiểm soát sự lây lan của các
Kampong Speu, Đại học Khoa học, Viện bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng đến sức
Công nghệ Kiriom, Viện Quốc tế Bateay... khỏe cộng đồng, phát triển lực lượng y tế
Campuchia. Năm 2017, Campuchia không
1.2. Y tế có ca tử vong do sốt rét.(15) Bộ Y tế
Campuchia đã đạt được những kết quả
Chính phủ Campuchia đã tăng nguồn quan trọng trong phòng chống bệnh lao,
ngân sách quốc gia và hợp tác với các đối tuy nhiên Campuchia vẫn là một trong 22
tác phát triển nhằm thu hút các khoản tài quốc gia có số lượng bênh lao cao. CDC đã
trự thực hiện phát triển hệ thống y tế. Từ hỗ trợ hơn 17 cơ sở y tế của Campuchia
năm 1992, Mỹ đã đầu tư hơn 377 triệu thực hiện kiểm soát nhiễm khuẩn lao. Tỷ

44 Nghiên cứu Đông Nam Á, số 10/2022

lệ mắc bệnh lao hàng năm ở Campuchia xây dựng năng lực công nghệ trong nước
giảm trung bình hàng năm 2,5%. Bên cạnh nhằm thúc đẩy một hệ sinh thái thuận lợi
đó, CDC hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho đổi mới sáng tạo và các lĩnh vực công

chương trình Tiêm chủng quốc gia, phịng nghệ chun sâu. Các khu khoa học, cơng
thí nghiêm Y tế Công cộng Quốc gia, hệ nghệ và đổi mới sáng tạo (STI Park) thu
thống giám sát bệnh truyền nhiễm ở hút các công ty công nghệ cao cấp đầu tư
Campuchia, các chương trình đào tạo dịch nhằm tranh thủ sự chuyển giao công nghệ,
tễ học ứng dụng nhằm tăng cường năng lực đóng góp tăng trưởng kinh tế quốc gia.
giám sát và ứng phó của Bộ Y tế. Theo đó, Chính phủ Campuchia đặt ra mục
tiêu xây dựng nguồn nhân lực trong STI
Giai đoạn 2017 - 2020, Chính phủ đến năm 2030 có 50% sinh viên đại học
Campuchia và chính phủ Mỹ đã thơng qua tham gia STEM; tăng cường năng lực và
thỏa thuận hợp tác Health Policy Plus chất lượng nghiên cứu, dành 1% GDP cho
(HP+) do USAID tài trợ nhằm cải thiện nghiên cứu và phát triển; hợp tác và kết
bảo trợ xã hội ở Campuchia. Theo đó, nốì giữa các ngành liên quan STI; vào năm
USAID hỗ trợ Chính phủ Campuchia trong 2025, 3 khu và cụm công nghệ, đổi mới sẽ
lộ trình tăng cường mở rộng bảo hiểm y tế, hoạt động và văn phòng liên kết giữa các
đảm bảo nguồn tài chính cho các chương trường đại học và cơng nghiệp thiết lập tại
trình y tế trọng điểm, hỗ trợ Hội đồng Bảo 5 trường đại học từ năm 2O23.(18)
trợ xã hội Quốc gia thực hiện và giám sát
Khung chính sách Bảo trợ Xã hội Quốc gia Dự án Đổi mới phát triển do USAID tài
2016 - 2025. Campuchia đã đạt được những trợ Campuchia năm 2013 đã giúp các công
thành công lớn trong việc mở rộng và cải ty công nghệ Campuchia ứng dụng công
thiện hệ thống y tế, tăng tỷ lệ bao phủ của nghệ trong các lĩnh vực xã hội. Dự án Đổi
các chương trình bảo vệ sức khỏe xã hội, mới Phát triển của USAID đã thiết kế và
trong đó USAID là đối tác chính của Chính phát triển 91 giải pháp công nghệ trong
phủ Campuchia. Nàm 2021, Mỹ đã hỗ trợ giáo dục, biến đổi khí hậu, chàm sóc sức
4 triệu USD và 1 triệu liều vắc xin cho khỏe, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Đồng
Campuchia đối phó cuộc chiến chống đại thời, dự án sử dụng các giải pháp công
dịch COVID - 19.(16) nghệ thông tin và truyền thông, đào tạo
công nghệ, cải thiện khả năng tiếp cận
1.3. Phát triển khoa học công nghệ công nghệ di động, Internet và phương
tiện truyền thông xã hội, phát triển an

Chính sách Khoa học, công nghệ, đổi ninh thơng tin. Bên cạnh đó, dự án thực
mới (STI) của Campuchia tập trung thúc hiện hỗ trợ công nghệ cho các công ty khởi
đẩy khoa học, công nghệ trở thành động nghiệp, cung cấp các khóa đào tạo về quản
lực phát triển kinh tế, xã hội bền vững. lý mạng xã hội, các chương trình giáo dục
Chính sách STI được đưa vào Chính sách khởi nghiệp công nghệ Technovation hỗ
phát triển công nghiệp 2015 - 2025, trong trợ phát triển kỹ năng kinh doanh cơng
đó các lĩnh vực ưu tiên của nền kinh tế là nghệ, các dự án ứng dụng dành cho thiết
nông nghiệp, công nghiệp (sản xuất), y tế, bị di động. Trong đó, chương trình hỗ trợ
y sinh, khoa học vật liệu và kỹ thuật, dịch cho các doanh nghiệp khởi nghiệp các kỹ
vụ và nền kinh tế kỹ thuật số.(17) Chính năng quản lý kinh doanh, kiến thức kỹ
phủ khuyến khích đầu tư nước ngoài vào

Cao Thị Mai Hoa - Hợp tác Campuchia - Mỹ trong phát triển xã hội từ năm 2010 đến nay 45

thuật số. Cơ quan Quốc gia Apsara của Chính
phủ Campuchia có nhiệm vụ quản lý, trùng
Từ năm 2018, Campuchia nhận các tu, nghiên cứu nâng cao các giá trị văn hóa
chương trình học bổng Khoa học và Công của khu vực Angkor. Đại sứ quán Mỹ tại
nghệ ASEAN do ASEAN hợp tác chính Phnom Penh thực hiện Dự án bảo tồn ngôi
phủ Mỹ thông qua USAID. Các nhà khoa đền Phnom Bakheng từ năm 2008, hỗ trợ
học trong các lĩnh vực như kinh tế kỹ thuật các chuyên gia Campuchia trong các hoạt
số, khởi nghiệp sáng tạo, khoa học, công động bảo tồn, trùng tu ngôi đền. Năm
nghệ và đổi mới sẽ được nhận cố vấn từ 2015, Trung tâm Di sản Văn hóa, Cục Giáo
chính phủ và có cơ hội phát triển chuyên dục và Văn hóa, Bộ Ngoại giao Mỹ hợp tác
môn thông qua đào tạo lãnh đạo và truyền với Cơ quan Quốc gia Apsara, đã tài trợ
thông, trao đổi chuyên môn các nhà khoa 450.000 USD bảo tồn ngôi đền Phnom
học trong khu vực. Năm 2020, Campuchia Bakheng giai đoạn 4. Đến năm 2021,
và Mỹ đã đạt thỏa thuận hợp tác bằng Campuchia nhận hỗ trợ từ Mỹ bảo tồn các
sáng chế. đền Phnom Bakheng (3,5 triệu USD), đền
Preah Vihear (406.664 USD) và dự án Cơ

2. Hợp tác Campuchỉa - Mỹ trong bảo sở dữ liệu Bảo tàng Quốc gia Campuchia
tồn văn hóa, bảo vệ mơi trường và tài nhằm lưu trữ trực tuyến cho mục đích giáo
nguyên thiên nhiên dục và khoa học. (19)

2.1. Bảo tồn văn hóa 2.2. Bảo vệ môi trường và tài
nguyên thỉèn nhiên
USAID hợp tác với Bộ Văn hóa và Mỹ
thuật Campuchia trong việc bảo tồn các di Campuchia có nguồn tài nguyên thiên
sản văn hóa quan trọng của Campuchia. nhiên phong phú bao gồm đất, nước, hệ
Quỹ Bảo tồn Văn hóa của Đại sứ Mỹ ở sinh thái rừng, động vật hoang dã, cá, thủy
Campuchia góp phần quan trọng tăng sản... Đặc biệt, rừng, các hệ sinh thái có vai
cường các mục tiêu ngoại giao của Mỹ và trò quan trọng trong sinh kế của cộng đồng
thể hiện sự tôn trọng, bảo tồn, nâng cao khu vực nông thơn. Bên cạnh đó,
các giá trị, di sản văn hóa của Campuchia. Campuchia là một trong 10 quốc gia trên
Campuchia nhận hỗ trợ của Chính phủ Mỹ thế giới có diện tích đất rừng lớn nhất cần
trong Bảo tồn di sản văn hóa từ năm 2001 bảo tồn và quản lý các nguồn tài nguyên
với tổng hỗ trợ hơn 5 triệu USD. Quỹ Bảo thiên nhiên. “Biến đổi khí hậu đang là
tồn Văn hóa tài trợ nghiên cứu khảo cổ học thách thức đối với Campuchia do những
các đền, chùa Angkor của Campuchia; các tác động tiêu cực đến mơi trường, kinh tế,
chương trình giáo dục về tầm quan trọng phúc lợi xã hội, ảnh hưởng đến nhiều di
của việc bảo vệ di sản văn hóa; bảo tồn các sản văn hóa... Campuchia là một trong
đồ vật nghệ thuật; bảo tồn và xuất bản 30 những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề
câu chuyện dân gian truyền miệng của của biến đổi khí hậu tồn cầu, đặc biệt là
Campuchia bằng tiếng Khmer và tiếng hạn hán và lũ lụt.”(20) Theo Bộ Mơi trường,
Anh; duy trì và bảo tồn múa nghi lễ cổ Campuchia có 7,3 triệu ha diện tích rừng
điển; hỗ trợ khai quật, nghiên cứu nhân cần được bảo vệ, chiếm khoảng 41% diện
chủng học và đào tạo các nhà khảo cổ học tích đất nước. Campuchia có 76 khu bảo
trẻ Campuchia.

46 Nghiên cứu Đông Nam Á, số 10/2022

tồn và hành lang đa dạng sinh học, học (SFB). USAID SFB đã hướng dẫn sửa
khoảng 100 địa điểm du lịch sinh thái.(21) đổi Luật Lâm nghiêp và Bộ luật Môi
Quản lý tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn trường Campuchia, thông tư sô 5 và nghị
đa dạng sinh học ở Campuchia đã góp định 156 về quản lý tài nguyên thiên
phần đưa lĩnh vực môi trường trở thành nhiên. USAID hỗ trợ kỹ thuật cho các cơ
“vành đai xanh”. quan Campuchia thực hiện quy trình quản
lý và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Các
Chính phủ Campuchia thực hiện Luật khu bảo tồn bao gồm khu bảo tồn động vật
Bảo vệ Môi trường và Tài nguyên thiên hoang dã, công viên di sản thiên nhiên,
nhiên năm 1996 và đề ra Kế hoạch hành khu Ramsar (22), rừng, lưu vực kết nối thủy
động và Chiến lược Môi trường quốc gia vàn của các khu vực trên với hệ sinh thái
2016 - 2023, tập trung vào các lĩnh vực đất Tonle Sap trong bối cảnh Campuchia đang
đai, nước, khoáng sản, lâm nghiệp... Theo bị đe dọa nghiêm trọng từ nạn phá rừng,
xếp hạng chỉ số Sáng kiến thích ứng tồn buôn bán động vật hoang dã,...
cầu ND - GAIN năm 2020 của Ngân hàng
thế giới, đo lường mức độ bị tác động bởi Theo đó, dự án Hoạt động tương lai
biến đổi khí hậu của các quốc gia, xanh 5 năm (2019 - 2024) trị giá 5 triệu
Campuchia xếp thứ 140/181. Tình trạng USD do USAID tài trợ nhằm nâng cao
môi trường của Campuchia đặc biệt đáng nhận thức của người Campuchia về các mối
chú ý do 76% dân số sống ở khu vực nông đe dọa đối với đa dạng sinh học và sinh kế,
thôn. Biến đổi khí hậu tác động trực tiếp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên quốc gia. Dự
đến cộng đồng, đồng thời ảnh hưởng đến án bao gồm hai mục tiêu nâng cao kiến
sinh kế truyền thống. Thông qua trung thức của công dân về lợi ích của đa dạng
tâm hỗ trợ kỹ thuật tài chính sử dụng đất sinh học độc đáo ở Campuchia trước những
bền vững ở Đông Nam Á (USAID Green nguy cơ đe dọa các hệ sinh thái rừng và
Invest Asia), USAID hợp tác với Bộ Môi tăng cường bảo vệ rừng thông qua các
trường và các tổ chức tài trợ ứng phó với phương tiện truyền thơng; hỗ trợ kỹ thuật
biến đổi khí hậu, giảm thiểu, thích ứng, cải trong bảo tồn tài ngun thiên nhiên.
thiện mơi trường. Bên cạnh đó, USAID hỗ

trự Campuchia thực hiện các cam kết quốc Dự án Morodok Baitang (Di sản xanh)
tế đối với Công ước khung của Liên hợp năm 2022 trị giá 24 triệu USD thực hiện ở
quốc về Biến đổi khí hậu và các chương các khu bảo tồn Keo Seima, Lumphat,
trình Giảm phát thải do mất rừng và suy Siem Pang, Cardamom nhằm giảm biến
thoái rừng (REDD+). đổi khí hậu. USAID hỗ trợ sinh kế của
cộng đồng sống gần các khu bảo tồn trong
USAID hợp tác cùng các tổ chức của hơn 10 năm. USAID thực hiện hợp tác với
Campuchia bảo tồn đa dạng sinh học, quản các đối tác tạo việc làm và mơ hình kinh
lý tài nguyên thiên nhiên. Từ năm 2012 doanh thông minh kết hợp bảo tồn đa
đến năm 2018, USAID phối hợp Tổng cục dạng sinh học và phát triển kinh tế bền
Bảo tồn và bảo vệ Thiên nhiên, Bộ Môi vững cho cộng đồng. Dự án mở rộng bán
trường và Cục Lâm nghiệp thuộc Bộ Nông tín chỉ carbon ở Khu bảo tồn Động vật
nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản thực hoang dã Keo Seima, rừng Cardamom
hiện dự án Hỗ trợ Rừng và Đa dạng sinh nhằm tăng doanh thu cho cộng đồng, góp

Cao Thị Mai Hoa - Hợp tác Campuchia - Mỹ trong phát triển xã hội từ năm 2010 đến nay 47

phần bảo vệ rừng của Campuchia. Từ năm Bên cạnh sự hỗ trợ của USAID, những
2016 - 2020, Campuchia đã bán các khoản nỗ lực của chính phủ Campuchia trong bảo
tín dụng carbon cho các công ty quốc tế đạt vệ tài nguyên thiên nhiên bằng các biện
giá trị 11,6 triệu USD, giảm phát thải car­ pháp thiết lập nhiều khu bảo tồn thiên
bon theo Hiệp định khí hậu Paris, tăng lợi nhiên, các hành lang đa dạng sinh học,
ích sinh kế của cộng đồng. Lợi nhuận từ tăng cường quản trị môi trường để ngăn
tín chỉ carbon sẽ được sử dụng để bảo vệ chặn mất đa dạng sinh học và duy trì các
tài ngun thiên nhiên, đóng góp vào sự chức năng của hệ sinh thái. Bộ Môi trường
phát triển của cộng đồng địa phương. Hiện đã kết hợp bảo tồn đa dạng sinh học và các
nay, Campuchia có 2 dự án tín chỉ carbon dự án phát triển du lịch. Chính phủ đầu tư
bao gồm Khu bảo tồn Động vật hoang dã nhiều dự án du lịch tự nhiên thúc đẩy kinh
Keo Seima tỉnh Mondulkiri và Vườn Quốc tế địa phương đồng thời bảo vệ tài nguyên
gia Nam Cardamom, tỉnh Koh Kong. Đồng thiên nhiên phong phú. Theo Bộ Môi

thời, các sáng kiến sinh kế du lịch sinh trường, du lịch tự nhiên thu hút 643.000 du
thái đã mang lại lợi ích trực tiếp cho cộng khách trong và ngoài nước và mang lại 30
đồng địa phương. triệu USD năm 2020.(24)

Rừng Prey Lang là khu rừng lớn nhất Campuchia cũng nhận được sự hỗ trợ
Campuchia và có khoảng 700.000 người của Mỹ trong việc bảo vệ nguồn nước
sinh sống ở khu vực xung quanh rừng. Từ thơng qua USAID và LMI. Theo đó, quan
năm 2016, Khu bảo tồn động vật hoang dã hệ đối tác Mekong - Mỹ là diễn đàn hợp
Prey Lang đã mất khoảng 38.000 ha rừng, tác có vai trị quan trọng trong quản lý tài
gần 9% diện tích rừng che phủ do nạn phá nguyên nước. Sáng kiến Dữ liệu Nước
rừng và có nhiều trường hợp cung cấp, Mekong có hơn 60 đối tác chính phủ và
trung chuyển bn bán trái phép động vật phi chính phủ góp phần cải thiện việc
hoang dã.(23) USAID và các cơ quan của quản lý xun biên giới sơng Mekong
Chính phủ Mỹ đã hỗ trợ Campuchia trong thông qua chia sẻ dữ liệu. Bên cạnh đó, Dự
việc chống bn bán động vật hoang dã. báo khu vực sơng Mekong (chương trình
Năm 2018, USAID tiến hành Dự án của LMI) là chương trình tăng cường quan
Greening Prey Lang 5 năm, tăng cường hệ giữa Campuchia, các nước LMI và Mỹ
duy trì các hệ sinh thái rừng và nước ngọt trong bảo vệ và phát triển môi trường.
xung quanh Khu bảo tồn động vật hoang Cục Điều tra Địa chất Mỹ thực hiện các
dã Prey Lang; giảm phát thải nhà kính; nghiên cứu, dự đốn mơ hình thỷ văn của
bảo tồn và quản lý đất nông nghiệp, lâm Úy hội sông Mekong (MRC), các điều kiện
nghiệp, tái đầu tư vốn tự nhiên... Bên cạnh về lưu lượng sơng, chất lượng nước sơng
đó, dự án tập trung các hoạt động sinh kế Mekong. Các chuyên gia về thủy địa chất
cộng đồng bao gồm nông nghiệp thân nước ngầm ở văn phòng MRC Campuchia
thiện với bảo tồn, thích ứng với khí hậu. từ tháng 4 năm 2011 cung cấp các tư vấn
Các loài chim được bảo vệ theo chương về nước ngầm và sự chuyển động của nước
trình bảo vệ do Green Prey Lang hỗ trợ ngầm lưu vực hạ lưu sông Mekong.(25)
như Ibis khổng lồ, Ibis vai trắng, sếu đầu
đỏ, cò cổ long, Kền kền đầu đỏ... Thơng qua USAID, Chính phủ Mỹ và
Campuchia hợp tác phát triển năng lượng

48 Nghiên cứu Đơng Nam Á, sơ' 10/2022

sạch, góp phần giải quyết các thách thức nguyên thiên nhiên góp phần quan trọng
về nàng lượng và phát triển năng lượng tái trong việc tăng cường các mục tiêu ngoại
tạo. Đặc biệt, Mỹ hỗ trự Campuchia trong giao của Mỹ và Campuchia, đồng thời
công nghệ và giải pháp năng lượng mới để nâng cao giá trị, di sản văn hóa của
bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên Campuchia, đóng góp vào sự phát triển xã
nhiên, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, hội bền vững. Campuchia đã đạt được
xã hội bền vững ở Campuchia. Mỹ là quốc những thành tựu lớn trong phát triển xã
gia có thế mạnh trong các ngành năng hội và thực hiện thành công một số mục
lượng, cơng nghệ mơi trường, hỗ trợ Chính tiêu Phát triển thiên niên kỷ. về chỉ số
phủ Campuchia thực hiện mục tiêu đặt ra phát triển con người (HDI), qua 9 năm,
vào năm 2035 nhằm giảm 20% nhu cầu Campuchia xếp thứ 124/169 quốc gia năm
điện năng, giảm lượng khí thải carbon 2010, đến năm 2019, xếp thứ 144 trên
dioxide và đưa điện đến tất cả các vùng tồn cầu.(26) Bên cạnh đó, quản lý hiệu quả
nông thôn. Các doanh nghiệp Mỹ hợp tác môi trường và tài nguyên thiên nhiên sẽ
cùng các tổ chức tài chính đầu tư vào lĩnh đóp góp vào sự thành cơng phát triển kinh
vực năng lượng sạch của Campuchia, trong tế, xã hội, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi
đó nổi bật là năng lượng mặt trời. Năm khí hậu hiện nay. Các ngành quan trọng
2018, chỉ 1% năng lượng tái tạo được sử thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và sinh kế ở
dụng ở Campuchia, giá điện ở Campuchia Campuchia như nông nghiệp, công
đắt nhất trong khu vực. Lượng điện nhập nghiệp, năng lượng, du lịch vẫn phụ thuộc
khẩu ở Campuchia giảm từ 22% năm 2016 nhiều vào tài nguyên thiên nhiên nước,
còn 14,5 % năm 2018, tuy nhiên đất đai, rừng và khoáng sản. Quản lý bền
Campuchia vẫn phải nhập khẩu điện vững, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi
năng. Điện mặt trời trở thành một nguồn trường có vai trị quan trọng và tạo điều
năng lượng sạch có tiềm nàng ở kiện thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế
Campuchia. Đến năm 2020, trang trại hiện tại và tương lai, đảm bảo an ninh
năng lượng mặt trời 60 MW ở tỉnh lương thực, từ đó góp phần phát triển xã

Kampong Chhnang bắt đầu hoạt động, hội Campuchia./.
nâng công suất nôi lưới điện của
Campuchia lên 150 MW. Hiện nay, Chính CHÚ THÍCH
phủ Campuchia và chính phủ Mỹ đã thảo
luận hợp tác phát triển song phương và 1. U.S to provide additional $66.2 million to aid
Dự thảo Thỏa thuận tài trự cho mục tiêu Cambodia’s development, er-
phát triển mới 2021 - 2025. Theo đó, timeskh.com/50793668/u-s-to-provide-addition-
Chính phủ Mỹ có kế hoạch cung cấp 300 al-66-2-million-to-aid-cambodias-development/,
triệu USD để hỗ trợ Campuchia trong truy cập ngày 20/6/2022.
lĩnh vực y tế, giáo dục, nông nghiệp và
môi trường giai đoạn 5 năm. 2. From carpet - bombing to friendship - building,
https ://www. phnompenhpost. com/national/car­
Kết luận pet-bombing-friendship-building, truy cập ngày
20/6/2022
Hợp tác Campuchia và Mỹ trong giáo
dục, y tế, bảo tồn văn hóa, bảo vệ tài 3. Education Strategic Plan 2019 - 2023,

Cao Thị Mai Hoa - Hợp tác Campuchia - Mỹ trong phát triển xã hội từ năm 2010 đến nay 49

15. USAID Cambodia, Country Development coop­
and-strategies, truy cập ngày 20/6/2022. eration strategy, /> ault/files/documents/Cambodia_CDCS_Extemal
4. U.S Government Asisstance to Education, _2025.pdf, truy cập ngày 2/8/2022.
/> government-assistance-education-cambodia/, 16. US pledges $4 million to fight Covid - 19,
truy cập ngày 28/6/2022. protect Cambodian, er-
timeskh.com/50935253/us-pledges-4-million-to-
5. Education and Child Protection, fĩght-covid-19-protect-cambodians/, truy cập
usaid.gov/Cambodia/education, truy cập ngày ngày 2/8/2022.
28/6/2022.
17. Cambodia’s Science, Technology and
6. Education Strategic Plan 2019 - 2023, Innovation Roadmap 2030, Bộ Công nghiệp,

Khoa học, Công nghệ và Đổi mới,
and-strategies/3206.html#.Yu3q5XZBy5c, truy https ://www.misti.gov.kh/public/file/2021082616
cập ngày 28/6/2022 29990117.pdf, truy cập ngày 2/8/2022.

7. Education Strategic Plan 2019 - 2023, 18. Cambodia’s Science, Technology and
http 7/www. moeys .gov. kh/index. php/en/policies- Innovation Roadmap 2030, Bộ Công nghiệp,
and-strategies/3206.html#.Yu3q5XZBy5c, truy Khoa học, Công nghệ và Đổi mới,
cập ngày 28/6/2022 /> 29990117.pdf, truy cập ngày 2/8/2022.
8. USAID / Cambodia - All Children Learning,
Annual Progress Report 2020 - 2021, 19. Theo số liệu của Đại sứ quán Mỹ ở Campuchia,
, truy cập ngày
truy cập ngày 28/6/2022 2/8/2022.

9. Number of Cambodian students studying in the 20. Tek Meng, ưch Leang (2013), Biến đổi khí hậu
U.S reaches all - time high, m- và tác động của nó đối với người dân ở khu vực
bassy.gov/number-of-cambodian-students-study- hạ lưu sông Mê Công, Kỷ yếu Hội thảo Quốc tế
ing-in-the-u-s-reaches-all-time-high/, truy cập “Bảo tàng và di sản văn hóa trong bối cảnh biến
ngay 28/6/2022. đổi khí hậu”, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội,
tr.175 -176.
10. 2023 - 2024 Hubert H. Humphrey Fellowship
Program, 21. Cambodia’s Forests Cover 8.5 Million Hectares,
humphrey-fellowship/, truy cập ngày 28/6/2022. /> truy cập ngày 12/8/2022
11. USAID and the university of California at
22. Công ước Ramsar là công ước quốc tế về bảo tồn
Berkeley launch USAID’s digital workforce và sử dụng hợp lý các vùng đất ngập nước.

development project, 23. U.S Embassy Phnom Penh Statement on the
USAID Greening Prey Lang Funding Redirect,
/> penh-statement-on-the-usaid-greening-prey-
releases/feb-23-2022-usaid-and-university-cali- lang-funding-redirect/, truy cập ngày 18/8/2022

fornia-berkeley-launch-usaid-digital-workforce, 24. Ministry urges further protections of nature
resource, httpsy/www.khmertimeskh.com/5086
truy cập ngày 2/8/2022. 9404/ministry-urges-further-protection-of-natur-
al-resources/, truy cập ngày 18/8/2022.
12. Do - Yong Park, Illinois State University,
25. Eric Frater, U.S. Embassy (2012), Vai trò của
Fulbright Project - STEM Education in Hoa Kỳ trong vấn đề bảo vệ môi trường tại Tiểu
vùng sông Mekong, Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ
Cambodia: A Systematic Approach, Annual sau 20 năm bình thường hóa: Hiện thực và triển
vọng, Kỷ yếu hội thảo quốc tế, Viện Nghiên cứu
Meeting of North Central - Association for Châu Mỹ, tr.209.

Science Teacher Education, 26. Cambodia moves up in human development
index ranking, /> lish/2020-12/16/c_139594527.htm, truy cập
ngày 18/8/2022
1097_Fulbright_Project_-

_STEM_Education_in_Cambodia_A_Systematic

-Approach, truy cập ngày 2/8/2022.

13. Education Strategic Plan 2019 - 2023,
/> and-strategies/3206.html#.Yu3q5XZBy5c, truy
cập ngày 2/8/2022.

14. The United States - Cambodia Relationship,
/> dia-relationship, truy cập ngày 2/8/2022.