BIỆN PHÁP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG VAI THEO CHỦ ĐỀ TẠI TRƯỜNG MẦM NON THÁNH GIÓNG - TAM KỲ - QUẢNG NAM - Full 10 điểm

UBND TỈNH QUẢNG NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM

KHOA TIỂU HỌC MẦM NON

----------

NGUYỄN THỊ MỸ DUYÊN
TÊN ĐỀ TÀI

BIỆN PHÁP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ 5 – 6
TUỔI THƠNG QUA TRỊ CHƠI ĐÓNG VAI THEO
CHỦ ĐỀ

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Quảng Nam, tháng 04 năm 2017

UBND TỈNH QUẢNG NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM

KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

TÊN ĐỀ TÀI
BIỆN PHÁP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI

THƠNG QUA TRỊ CHƠI ĐĨNG VAI THEO CHỦ ĐỀ
TẠI TRƯỜNG MẦM NON THÁNH GIÓNG - TAM KỲ -

QUẢNG NAM

Sinh viên thực hiện
NGUYỄN THỊ MỸ DUYÊN

MSSV: 2113021204
CHUYÊN NGÀNH: Giáo dục Mầm non

KHÓA 2013 – 2017
Cán bộ hướng dẫn
T.S NGUYỄN THỊ KIM LIÊN

Quảng Nam, tháng 4 năm 2017

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến khoa Tiểu học – Mầm
non, trường Đại Học Quảng Nam cùng các thầy cơ giáo đã tận tình giảng dạy và
giúp đỡ chúng em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu trong 4 năm học qua.
Em xin bày tỏ lời biết ơn sâu sắc đến cô Nguyễn Thị Kim Liên đã tận tình
hướng dẫn và giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để em hồn thành khóa luận
này.
Em xin trân trọng cảm ơn Cán bộ quản lí, giáo viên và lớp mẫu giáo lớn
trường mầm non Thánh Gióng - Tam Kỳ - Quảng Nam đã dành thời gian quý báu
để trả lời các phiếu điều tra, tìm kiếm và cung cấp tài liệu, tư vấn, giúp đỡ em
hồn thành khóa luận.
Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn chân tình đến gia đình, người thân và
bạn bè đã động viên, khích lệ em trong quá trình làm đề tài.
Tuy đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn bài khóa luận của em khơng
tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của thầy cô

giáo và các bạn.
Em xin chân thành cảm ơn!

Tam Kỳ, ngày 20 tháng 4 năm 2017
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Mỹ Duyên

DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG
Bảng 2.1. Nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức
cho trẻ
5 - 6 tuổi
Bảng 2.2: Nhận thức của giáo viên về vai trò của việc giáo dục đạo đức cho trẻ
5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề
Bảng 2.3: Thực trạng của giáo viên về việc lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức
cho trẻ
5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề
Bảng 2.4: Nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng
vai theo chủ đề
Bảng 2.5. Mức độ khó khăn mà giáo viên gặp phải khi giáo dục đạo đức cho trẻ
5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề
Bảng 3.1. Thang đánh giá mức độ hành vi đạo đức của trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua
trị chơi đóng vai theo chủ đề
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về mức độ hành vi đạo đức của trẻ thông qua trị
chơi đóng vai theo chủ đề trước thực nghiệm
Bảng 3.3. Kết quả đánh giá mức độ hành vi đạo đức của trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua
trị chơi đóng vai theo chủ đề sau thực nghiệm hình thành

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Kết quả thực nghiệm giữa nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm về

giáo dục hành vi đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ
đề trước thực nghiệm hình thành
Biểu đồ 3.2. Kết quả thực nghiệm giữa nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm về
giáo dục hành vi đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ
đề sau thực nghiệm hình thành

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Đứng trước yêu cầu mới về con người trong thời kỳ công nghiệp hóa -
hiện đại hóa đất nước; xuất phát từ những quan điểm của Đảng, nhà nước về đổi
mới giáo dục và đào tạo nói chung. Trong các nghị quyết của Đảng và chiến lược
phát triển giáo dục đều hướng tới việc: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài”. Nhiệm vụ đổi mới chương trình; nội dung; phương pháp; nâng
cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo là xu thế cFhung của đổi mới giáo
dục. Giáo dục mầm non cũng nằm trong xu thế đó.

Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục mầm non chiếm một vị trí vơ
cùng quan trọng. Đây là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục, là nền tảng của
giáo dục và đào tạo. Bác Hồ đã từng nói: “Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho
một nền giáo dục tốt”. Đúng vậy, trẻ em là những thế hệ tương lai của đất nước.
Cũng vì lẽ đó mà trong những năm gần đây giáo dục mầm non đã và đang được
nhà nước quan tâm rất nhiều, là vấn đề có tầm chiến lược lâu dài trong việc phát
triển nguồn nhân tài cho đất nước.

Đối với sự phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ, giáo dục đạo đức có vai
trị đặc biệt quan trọng, là nhiệm vụ hàng đầu của giáo viên mầm non. Tâm lý
học đã khẳng định: khi hết tuổi mầm non ở đứa trẻ đã đặt xong nền móng đầu
tiên của nhân cách, sự phát triển về mặt đạo đức sau này sẽ mang rõ dấu ấn của
thời thơ ấu.

Từ thời xa xưa ông bà ta cũng đã có câu:

“ Uốn cây từ thưở còn non
Dạy con từ thưở con còn ngây thơ”
Vì thế, chúng ta phải có những biện pháp kịp thời uốn nắn trẻ ngay t̀ư bậc
học mầm non, trên cơ sở đó từng bước giáo dục những hành vi ứng xử cho trẻ
theo phương hướng, yêu cầu, chuẩn mực mà xã hội đặt ra.
Hoạt động vui chơi nói chung, trị chơi đóng vai theo chủ đề nói riêng là
phương tiện giáo dục đạo đức cho trẻ. Thông qua việc tham gia vào hoạt động
vui chơi mà trẻ tích cực, sáng tạo và nắm lấy quy tắc hành vi đạo đức cũng như

1

một số chuẩn mực đạo đức xã hội; thông qua hoạt động vui chơi mà hình thành
được ở trẻ hành vi xã hội, phẩm chất đạo đức quý giá và đúng đắn của con người
chân chính. Dựa vào việc vui chơi của trẻ, cô giáo cần dạy cho trẻ những quy tắc,
hành vi xã hội, thơng qua đó mà hình thành cho trẻ một số phẩm chất như lòng
dũng cảm, tính thật thà, sự kiên nhẫn . . .

Để giúp trẻ mẫu giáo hình thành được các hành vi ứng xử đúng đắn trong
các hoạt động và cuộc sống, góp phần cho sự hình thành nền tảng ban đầu cho sự
phát triển nhân cách, tơi chọn đề tài cho khóa luận của mình là: “Biện pháp giáo
dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề”.
2. Mục đích nghiên cứu

Qua nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng của việc tổ chức trị chơi đóng
vai theo chủ đề ở trường Mầm non, đề tài có mục đích đề xuất một số biện pháp
giáo dục đạo đức cho trẻ thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề nhằm góp phần
hình thành những phẩm chất đạo đức cho trẻ trong từng cử chỉ, hành vi, giúp trẻ
phát triển toàn diện về nhân cách, tạo tiền đề cho sự phát triển sau này của trẻ.

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi
đóng vai theo chủ đề.
3.2. Khách thể nghiên cứu

Quá trình giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai
theo chủ đề.
4. Giả thuyết khoa học

Hiện nay, có một số trường mầm non nhận thức chưa đầy đủ về ý nghĩa và
vai trò của việc giáo dục đạo đức cho trẻ thông qua việc tổ chức trị chơi đóng vai
theo chủ đề nên việc hình thành các phẩm chất đạo đức cho trẻ chưa thực sự đạt
kết quả như mong muốn. Nếu xây dựng và thực hiện đồng bộ hệ thống các biện
pháp giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trị chơi đóng vai theo chủ đề
thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho trẻ, giúp trẻ phát triển
một cách tồn diện, hài hịa về tất cả các mặt giáo dục.

2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về giáo dục đạo đức cho trẻ thông qua hoạt

động vui chơi nói chung và trị chơi đóng vai theo chủ đề nói riêng đối với trẻ
mẫu giáo ở trường mầm non.

- Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng của việc giáo dục đạo đức cho
cho trẻ mẫu giáo thông qua việc tổ chức trị chơi đóng vai theo chủ đề ở trường
mầm non.

- Đề xuất các biện pháp giáo dục đạo đức cho trẻ thơng qua việc tổ chức
trị chơi đóng vai theo chủ đề ở trường Mầm non.

Nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu là đề xuất các biện pháp dục đạo đức cho
trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua việc tổ chức trị chơi đóng vai theo chủ đề ở
trường mầm non.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích - tổng hợp lý thuyết, phân loại
và hệ thống hoá lý thuyết, phương pháp giả thuyết để xây dựng khung lý thuyết
giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu.
6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1. Phương pháp quan sát

Quan sát các giờ học trên lớp, các giờ tổ chức hoạt động vui chơi mà đặc
biệt là trị chơi đóng vai theo chủ đề.
6.2.2. Phương pháp điều tra

Sử dụng bảng hỏi nhằm thu thập thông tin về thực trạng giáo dục đạo đức
cho trẻ thông qua việc tổ chức trị chơi đóng vai theo chủ đề ở trường mầm non.
6.2.3.Phương pháp tổng kết kinh nghiệm

Tổng kết kinh nghiệm tổ chức hoạt động trị chơi đóng vai theo chủ đề cho
trẻ ở trường mầm non.
6.2.4. Phương pháp thực nghiệm

Thực nghiệm hình thành các hành vi đạo đức cho trẻ thơng qua việc tổ
chức trị chơi đóng vai theo chủ đề theo các biện pháp đã đề xuất.

3

7. Lịch sử nghiên cứu
7.1. Nghiên cứu ở nước ngoài

Trong các nghiên cứu về giáo dục đạo đức cho học sinh được thể hiện qua
các tài liệu, giáo trình, T.A. Ilina, N.S. Savin đã chỉ ra việc giáo dục hành vi đạo
đức cho học sinh thông qua giáo dục lao động, thẩm mỹ, thể dục...

Các nghiên cứu trên đây cho thấy, giáo dục hành vi đạo đức cho trẻ đã có
những cơ sở lí luận cơ bản và rất cần thiết cho việc vận dụng vào trong thực tiễn
giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh ở nước ta hiện nay. Đó là, cần phải đưa trẻ
trải nghiệm trong thực tiễn cuộc sống , vào trong các mối quan hệ của trẻ.
7.2. Nghiên cứu trong nước

Ở Việt Nam, giáo dục đạo đức được quan tâm và có nhiều cơng trình
nghiên cứu, ngồi ra cịn thể hiện trong những quan điểm của các nhà tư tưởng.

Trong tư tưởng giáo dục hiện đại, giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh
được thể hiện rất rõ trong tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh. Nghiên cứu về cấu
trúc tư tưởng đạo đức của Người. Hành vi đạo đức được Người đề cập đến 5
nguyên tắc cơ bản là những chuẩn mực, những nguyên tắc trong quan hệ, cách
ứng xử...đối với mình (bản thân), đối với người khác, đối với công việc, đối với
Tổ quốc và nhân dân, và đối với tự nhiên – môi trường.

Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết là người đã nghiên cứu nhiều về các hoạt động
tổ chức giáo dục trẻ và có thể kể đến một số tác phẩm như Tổ chức hướng dẫn
trẻ mẫu giáo chơi, Giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ mầm non, Giáo dục mầm
non những vấn đề lý luận và thực tiễn.

Ngoài ra cũng có thể kể đến những nghiên cứu của một số tác giả khác
như Đào Thanh Âm, Phạm Khắc Chương, Nguyễn Thị Hòa, Trần Đăng Sinh, các
tác giả đều thống nhất ở quan điểm là giáo dục đạo đức cho trẻ ngay từ lứa tuổi
mầm non là một việc làm hết sức quan trọng, nó góp phần hồn thiện nhân cách
cho trẻ. Việc giáo dục đạo đức cho trẻ có thể diễn ra với rất nhiều hình thức,
phương pháp khác nhau nhưng thông qua chế độ sinh hoạt là điều không thể
thiếu. Từ những phân tích của các tác giả đã giúp bản thân rất nhiều trong quá
trình nghiên cứu để đưa ra những biện pháp giáo dục phù hợp với trẻ mầm non.

4

8. Đóng góp của đề tài
Góp phần hệ thống hố các vấn đề lý thuyết về đạo đức và giáo dục đạo

đức thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề ở trẻ mẫu giáo.
Khảo sát, đánh giá thực trạng và đề xuất các nhóm biện pháp giáo dục đạo

đức thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề góp phần nâng cao hiệu quả giáo
dục trẻ.

Thực nghiệm một số biện pháp giáo dục đạo đức thơng qua trị chơi đóng
vai theo chủ đề ở trẻ mẫu giáo.

Nhiệm vụ quan trọng nhất là khảo sát, đánh giá thực trạng và đề xuất các
nhóm biện pháp giáo dục đạo đức thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề góp
phần nâng cao hiệu quả giáo dục trẻ.
9. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Đề tài được triển khai nghiên cứu về biểu hiện hành vi đạo đức cho trẻ 5 -

6 tuổi thơng qua một hoạt động vui chơi điển hình là trị chơi đóng vai theo chủ
đề, tại trường mầm non Thánh Gióng - Thành phố Tam Kỳ.

- Số lượng người được điều tra, khảo sát:
+ Giáo viên: 14
+ Trẻ: 62
10. Cấu trúc tổng quan của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phần phụ lục, danh mục các biểu bảng, mục lục; nội dung của đề tài gồm
có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi
thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề.
Chương 2: Thực trạng và biện pháp giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi
thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề tại trường mầm non Thánh Gióng.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm về việc giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6
tuổi thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề tại trường mầm non Thánh Gióng.

5

NỘI DUNG
Chương 1.
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ 5 - 6
TUỔI THƠNG QUA TRỊ CHƠI ĐĨNG VAI THEO CHỦ ĐỀ.
1.1. Lý luận chung về biện pháp giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi
1.1.1. Những khái niệm công cụ
1.1.1.1. Biện pháp:
Là những phương pháp có chọn lọc, được đưa ra để áp dụng hay giải
quyết một vấn đề nào đó. [10, tr.23]
1.1.1.2. Đạo đức:
Là những nguyên tắc, quy tắc, tiêu chuẩn sinh hoạt chung trong xã hội

nhằm điều chỉnh sự ứng xử của con người trong mọi lĩnh vực của đời sống, đảm
bảo cho xã hội tồn tại và phát triển. [10, tr.58]
1.1.1.3. Giáo dục đạo đức:
Là q trình tác động có mục đích, có kế hoạch nhằm trang bị cho trẻ
những hiểu biết về quy tắc, nguyên tắc, chuẩn mực, rèn luyện cho trẻ tình cảm,
hành vi đạo đức phù hợp với yêu cầu xã hội trẻ đang sống. [10, tr 47]
1.1.2. Ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức cho trẻ
Trẻ 5 - 6 tuổi còn non nớt, mới chập chững bước đầu tiên vào đời, đang từng
ngày từng giờ học làm người. Đây là thời kỳ nhân cách bắt đầu hình thành tuy
chưa được hồn tồn định hình nhưng có cơ sở tương đối ổn định cho việc tiếp
tục phát triển và ổn định. Trẻ̉ ơ độ tuổi này có đặc điểm là vâng lời cô hơn bố mẹ.
Vì vậy, những cơ giáo mầm non có vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục đạo
đ́ưc cho trẻ, kịp th̀ơi uốn nắn những l̀ơi nói, c̉ư chı̉, hành vi của trẻ từng bước
giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách.
Nhà giáo dục Usinxki đã nói: “Tính cách của con người hình thành từ
những năm thơ ấu, cái gì đã khắc sâu cá tính thời đó thì nó sẽ ăn sâu một cách
chặt chẽ như thiên tính thứ hai”. Chı́nh vı̀ vậy, việc giáo dục đạo đ́ưc cho trẻ
ngay t̀ư bậc học mầm non là việc làm rất quan trọng và cần thiết đối v́ơi sự phát
triển của trẻ. Đây là lứa tuổi có sự nhạy cảm với mọi tác động từ bên ngoài, do

6

đó nếu giáo viên mầm non có những biện pháp giáo dục đúng đắn sẽ giúp trẻ
phát triển theo hướng tı́ch cực và ngược lại, nếu mắc phải những sai lầm trong
việc giáo dục đạo đức cho trẻ thı̀ tı́nh cách của trẻ sau này sẽ khó thay đởi được.

Giáo dục mầm non góp phần chuẩn bị cho trẻ vào trường tiểu học. Trẻ
được chuẩn bị về mọi mặt, thể lực, đạo đức, trí tuệ, … đặc biệt chuẩn bị các thói
quen cần thiết cho hoạt động học tập sau này vì vậy giáo dục đạo đức là một
phần không thể thiếu trong giáo dục nhân cách con người, bộ phận nền tảng của

giáo dục Việt Nam. Hằng ngày dưới sự tác động của người lớn bằng những kinh
nghiệm trực tiếp trẻ có thể nắm bắt được các khái niệm, biểu tượng đạo đức sơ
đẳng thế nào là tốt, xấu, ngoan, hư, … Từ đó có những hành vi phù hợp với khái
niệm đó dần dần trẻ học được cái gì nên và không nên. Nhờ những biểu tượng,
khái niệm đạo đức mà hành vi đạo đức ở trẻ được hình thành.
1.1.2.1. Hình thành những tình cảm đạo đức ban đầu cho trẻ [16, tr 104]

Trẻ 5 - 6 t̉i rất giàu tình cảm, trẻ đã có khả năng điều khiển hành vi phù
hợp với những cảm xúc, tình cảm của mình.

Thực tế mọi hành động của trẻ đều chịu sự chi phối của tình cảm. Hành vi
tốt của trẻ thường do cảm xúc nên cần khích lệ, khen ngợi hoặc do tình u có
được trong trẻ thơi thúc. Ví dụ: trẻ u q cơ sẽ ln nghe lời cơ, tích cực làm
những việc giúp đỡ cơ, trẻ thích chơi với bạn nào sẽ nhường đồ chơi cho bạn đó.

Những giáo dục tình cảm cho trẻ đó là tình yêu thương con người, yêu quê
hương đất nước của mình, u lao động, khơng được nói dối, làm dối, ghét cái
ác, … Để giáo dục trẻ những tình cảm trên, cần tiến hành những nội dung sau:

- Giáo dục cho trẻ tình yêu thương con người:
+ Biết hiếu thảo với ông bà, cha me,̣ yêu quý những người thân trong gia
đı̀nh. Cần làm cho trẻ mẫu giáo hiểu mọi người trong gia đình đều u thương,
gắn bó với nhau tình ruột thịt, cần quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau…
+ Quan tâm đến mọi người xung quanh, giúp đỡ những người già yếu,
nhường nhịn, thương yêu em nhỏ…
+ Hình thành cho trẻ các kỹ năng như: kı̃ năng giao tiếp, kı̃ nănǵ ưng x̉ư
với ngừơi ĺơn, với bạn bè như: luôn hòa đồng với bạn, biết phối hợp v́ơi bạn để

7

cùng hoạt động, mở rộng nhóm chơi, ngăn chặn các hành vi không tốt như gây
gỗ, đánh nhau, dành đồ chơi của bạn… để hình thành tình cảm ở bạn bè ngày
càng thân thiết, gắn kết hơn. Giáo viên cần quan tâm, mở rộng cho trẻ những
hiểu biết thế nào là tình bạn tốt, những cách ứng xử cụ thể như đoàn kết, quan
tâm đến nhau...

- Giáo dục tình yêu quê hương đất nước như u gia đình, làng xóm, cảnh
vật, cây cối, hoa cỏ, làm đẹp đất nước. Giáo dục cho trẻ có hiểu biết sơ đẳng về
quốc kì, quốc ca, về thủ đơ, di tích lịch sử đất nước, những sự kiện trong năm…
Từ đó trẻ có được tı̀nh yêu đối với quê hương đất nước ngay bây giờ và cả sau
này khi trẻ lớn khôn.
1.1.2.2. Rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo, thói quen hành vi đạo đức cho trẻ
[16, tr. 105]

- Thói quen vệ sinh trong sinh hoạt cá nhân như vệ sinh thân thể, vệ sinh
ăn uống , .vv..

- Biết bảo vệ, giữ gìn đồ chơi cẩn thận.
- Hình thành hành vi văn minh trong quan hệ với mọi người xung quanh
(biết chảo hỏi, cảm ơn, xin lỗi, đoàn kết, nhường nhịn em nhỏ, giúp đỡ người già,
không cười cợt người khác hoặc bạn bè của mình.
- Thói quen nơi cơng cộng:
+ Tính tự lập: biết tự giác làm các cơng việc mà trẻ có thể tự làm được,
không ỷ lại người khác.
+ Tính ngăn nắp: biết ăn mặc gọn gàng, sắp xếp đồ dùng, đồ chơi gọn
gàng, đúng nơi quy định, không bày bừa, vứt bỏ lung tung…
+ Tính kỷ luật: biết tôn trọng các quy tắc sinh hoạt chung, biết nghe lời và
tự kiềm chế.
+ Tính mạnh dạn, can đảm: biết nhận lỗi khi mình sai…
1.1.2.3. Hình thành những biểu tượng đạo đức sơ đẳng ở trẻ [16,tr. 106]

- Biết thế nào bạn tốt (nhường nhịn đồ chơi cho bạn, biết quan tâm giúp
đỡ bạn,…); biết thế nào là ngoan thế nào là hư.

8

- Giúp trẻ học được cách́ ưng x̉ư đúng đắn: tôn trọng, lễ phép v́ơi ngừơi
ĺơn; nhừơng nhịn, thương yêu em nhỏ…

- Người lớn cần chú ý mở rộng những biểu tượng đạo đức sơ đẳng cho trẻ,
điều này giúp trẻ mở rộng khả năng đánh giá thái độ, hành vi đạo đức của người
khác và của bản thân. Từ đó, hình thành tình cảm đạo đức cho trẻ.
1.2. Trị chơi đóng vai theo chủ đề đối với sự phát triển của trẻ
1.2.1. Khái niệm trị chơi đóng vai theo chủ đề

Trị chơi đóng vai theo chủ đề là loại hình trị chơi trong đó trẻ đóng một
vai chơi cụ thể, tái tạo lại những ấn tượng, cảm xúc mà trẻ thu nhận được từ môi
trường xã hội của người lớn, nhờ sự tham gia tích cực của trí tưởng tượng.
[ 18, tr. 105]
1.2.2. B̉an chất của trò chơi đóng vai theo chủ đề

Trò chơi đóng vai theo chủ đề mang bản chất xã hội, bản chất đó được thể
hiện trong nội dung của trò chơi, trẻ đóng vai một nhân vật, để mô phỏng lại đ̀ơi
sống thực của ngừơi ĺơn, trong đó các nhân vật của trò chơi là những con người
cụ thể, có tư tửơng, tı̀nh cảm…phản ánh lối sống, nghề nghiệp của một xã hội
nhất định. [ 18, tr. 107]
1.2.3. Ý nghı̃a của trò chơi đóng vai theo chủ đề đối với sự phát triển của trẻ

Ở trẻ 5 - 6 tuổi, tı́nh độc lập đang phát triển mạnh nhưng khả năng của trẻ
còn quá non yếu. Khi trẻ đã bắt đầu hoạt động với đồ vật và học cách làm ngừơi
ĺơn, muốn tự làm lấy tất cả còn ngừơi ĺơn thı̀ luôn ngăn cấm, hay la trẻ vı̀ sợ trẻ

làm không được đã dẫn đến mâu thuẫn giữa trẻ với ngừơi ĺơn. Để giải quyết mâu
thuẫn này ngừơi ĺơn mà nhất là giáo viên mầm non phải giúp trẻ tı̀m đến một
hoạt động mới, đó là trò chơi đóng vai theo chủ đề nhằm giúp trẻ thỏa mãn nhu
cầu vui chơi, nhu cầu nhận th́ưc. Thông qua trò chơi, trẻ có thể hòa mı̀nh vào vai
chơi để mô phỏng lại cuộc sống của ngừơi ĺơn, giúp trẻ tự khẳng định khả năng
của mı̀nh mà không bị ngừơi ĺơn ngăn cấm.

Trị chơi đóng vai theo chủ để là trị chơi đặc trưng, tiêu biểu cho trẻ 5 - 6
tuổi, giúp trẻ lĩnh hội được những kiến thức về cuộc sống, giúp trẻ có kĩ năng
giao tiếp, ứng xử tốt. Hình thành tính tự lập, sáng tạo, xác định được vai trị, vị trí

9

của mình trong quá trình chơi cũng như trong cuộc sống hiện thực. Thơng qua
q trình chơi giúp trẻ biết yêu thương, giúp đỡ bạn bè, chia sẻ với những người
xung quanh… Vì vậy, giáo viên cần có những biện pháp giáo dục đúng đắn
thơng qua trị chơi để giúp trẻ hình thành những chuẩn mực đạo đức.
1.2.4. Đặc điểm của trị chơi đóng vai theo chủ đề
1.2.4.1. Trị chơi mang tính chất “giả vờ”[18, tr. 121]

Trị chơi đóng vai theo chủ đề là loại trò chơi đặc trưng nhất của trẻ 5 - 6
tuổi. Khi tham gia vào trò chơi, trẻ được thỏa mãn nguyện vọng là sống và hoạt
động như người lớn, trẻ được hịa mình trong những trị chơi, vai chơi. Trị chơi
này mơ phỏng lại hoạt động lao động của người lớn và những mối quan hệ qua
lại trong xã hội.

Chẳng hạn trị chơi “Bé tập làm bác sĩ” mơ phỏng mối quan hệ qua lại
giữa bác sĩ và bệnh nhân. Bác sĩ phải u thương, tận tình chăm sóc bệnh nhân,
bệnh nhân thì phải nghe theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Trong trò chơi, lần đầu
tiên những mối quan hệ qua lại giữa người với người được thể hiện ra một cách

khách quan trước đứa trẻ. Qua trò chơi trẻ hiểu được mỗi người trong xã hội đều
có nghĩa vụ và quyền lợi của mình. Ví như trong trị chơi “bán hàng” trẻ hiểu
người mua có nghĩa vụ phải trả tiền cho người bán và được quyền chọn món
hàng mà mình thích, cịn người bán khi nhận được tiền của người mua thì phải
trao hàng cho họ. Cả người bán hàng và người mua hàng đều phải giao tiếp với
nhau một cách lịch sự.

Rõ ràng trị chơi đóng vai theo chủ đề là một hình thức độc đáo của sự tiếp
xúc giữa trẻ với cuộc sống người lớn. Trong khi chơi, trẻ tái tạo lại đời sống xung
quanh và qua đó trẻ học làm người.
1.2.4.2. Trị chơi khơng mang tính bắt buộc [18, tr.124]

Khác với học tập và lao động, vui chơi trước hết là hoạt động khơng mang
tính bắt buộc. Bởi vì vui chơi khơng phải là hoạt động tạo ra sản phẩm và hành
động chơi không bắt buộc phải tuân theo một nguyên tắc chặt chẽ. Nguyên cớ
thúc đẩy trẻ tham gia vào trị chơi chính là sự tị mị, muốn khám phá thế giới

10

xung quanh cùng với sự hấp dẫn của trò chơi mà không hề bị ràng buộc bởi
những cái khác, ngay cả kết quả của sự vui chơi đó.

Trong học tập và lao động, cái làm cho người hoạt động quan tâm là kết
quả đạt được: học được những tri thức, kĩ năng gì, làm ra được những gì…
Nhưng khi trẻ tham gia vào trị chơi thì chẳng hề quan tâm đến những kết quả đó.
Như trong trị chơi “ Bé tập làm bác sĩ”, cái hấp dẫn trẻ chính là việc bác sĩ đeo
ống nghe khám cho bệnh nhân, được phát thuốc cho bệnh nhân còn việc khám
đúng bệnh và chữa được hay khơng trẻ khơng hề quan tâm. Chính vì vậy trẻ chơi
với tinh thần tự nguyện rất cao, trẻ thích trị chơi nào thì chơi một cách say mê.
1.2.4.3. Trị chơi mang tính tự lập của trẻ [18, tr.126]

Trẻ 5 - 6 tuổi đã bắt đầu hoạt động với đồ vật và tích lũy được những kiến
thức về mơi trường xung quanh, đồng thời trẻ cũng có ý thức về khả năng của
mình nên muốn tách mình ra khỏi người lớn, khơng muốn bị người lớn áp đặt
hay luôn giám sát trẻ. Lúc này nhu cầu tập làm người lớn và muốn được như
người lớn ở trẻ phát triển mạnh, nhờ vậy mà trẻ có tính tự lập cao.

Trên cơ sở đó, giáo viên nên sử dụng trị chơi đóng vai theo chủ đề như
một phương tiện để giáo dục đạo đức cho trẻ, có thể biến những yêu cầu giáo dục
thành nội dung của trò chơi, và hướng dẫn tổ chức cho trẻ chơi sao cho vừa thỏa
mãn những nhu cầu, hứng thú của trẻ, vừa đạt được những yêu cầu giáo dục đạo
đức cho trẻ. Vui chơi càng mang tính chất tự nguyện bao nhiêu thì càng phát huy
tính tích cực, chủ động, tự lập và khả năng sáng tạo của trẻ bấy nhiêu.
1.2.4.4. Nội dung chơi của trị chơi đóng vai theo chủ đề phản ánh cuộc sống
xung quanh trẻ. [18, tr.127]

Trò chơi đối với trẻ mẫu giáo lớn bao giờ cũng phản ánh một mặt nào đó
của cuộc sống người lớn trong xã hội thơng qua việc đóng một vai nhân vật nào
đó để thực hiện chức năng xã hội của họ bằng những hành động mang tính chất
tượng trưng, giúp trẻ lĩnh hội và tích lũy kiến thức về cuộc sống xung quanh như:
chủ đề thiên nhiên, chủ đề gia đình, trường lớp mầm non, … Thơng qua đó giáo

11

dục cho trẻ những hành vi tích cực đối với cuộc sống và cá nhân, giúp trẻ tạo
dựng được mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè và mọi người xung quanh.

12

1.3. Đặc điểm phát triển tâm lí của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi

1.3.1. Sự phát triển nhận thức

Sự phát triển về hoạt động nhận cảm: Do các cơ quan phân tích phát triển
và trở nên nhạy bén làm cho các chuẩn cảm giác (về màu sắc, hình dạng, kích
thước, trọng lượng, âm thanh,...) ngày càng trở nên chính xác, giúp trẻ định
hướng không gian, thời gian tốt hơn; vốn biểu tượng về thế giới xung quanh càng
phong phú.

Sự phát triển tư duy, tưởng tượng: Nếu cuối tuổi nhà trẻ tư duy trực quan
hành động chiếm ưu thế thì sang tuổi mẫu giáo, đặc biệt là mẫu giáo lớn tư duy
trực quan hình tượng chiếm ưu thế. Đến cuối tuổi mẫu giáo, tư duy logic ngày
càng phát triển, trí tưởng tượng của trẻ ngày càng phong phú, trẻ tích cực sử
dụng các kí hiệu tượng trưng (vật thay thế) để giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn.
1.3.2. Sự phát triển đời sống tình cảm

Đời sống tình cảm của trẻ mẫu giáo lớn có những bước phát triển mạnh mẽ,
sâu sắc và phong phú hơn lứa tuổi trước đó. Trẻ thèm khát sự trìu mến, yêu
thương và cũng rất sợ thái độ lạnh nhạt, thờ ơ của những người xung quanh đối
với mình. Đồng thời trẻ bộc lộ tình cảm của mình đối với những người xung
quanh cũng rất mạnh mẽ như: yêu quý, nhường nhịn, quan tâm đến em bé; gắn
bó, thân thiện với bạn bè;... Tình cảm của trẻ cịn được thể hiện qua thái độ của
trẻ đối với cây cối, vật nuôi, đồ dùng, đồ chơi. Trẻ coi chúng như những người
bạn và gắn chúng với những sắc thái tình cảm của con người.

Khi mới bước vào tuổi mẫu giáo, đứa trẻ chưa hiểu biết gì mấy về bản thân
mình và những phẩm chất của mình. Nhưng đến cuối tuổi mẫu giáo, trẻ mới hiểu
được mình là người như thế nào, có những phẩm chất gì, những người xung
quanh đối xử với mình ra sao và tại sao mình lại có hành động như vậy.Ý thức
bản ngã hay sự tự ý thức được thể hiện rõ nhất trong sự tự đánh giá về thành
cơng hay thất bại của mình, về những ưu điểm hay khuyết điểm của bản thân;

những khả năng và cả sự bất lực nữa. Ý thức bản ngã được xác định rõ ràng giúp
trẻ điều khiển và điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với những chuẩn

13

mực, những quy tắc xã hội, từ đó mà hành vi của trẻ mang tính xã hội, tính nhân
cách đậm nét hơn trước.

Do sự xác định ý thức bản ngã được rõ ràng hơn và các q trình tâm lý
khơng chủ định chuyển dần sang q trình tâm lý mang tính chủ định, làm cho
các hành động, ý chí của trẻ ngày càng được bộc lộ rõ nét trong hoạt động vui
chơi và trong cuộc sống.
1.3.3. Sự phát triển ngôn ngữ

Ngơn ngữ của trẻ mẫu giáo lớn có những bước phát triển vượt bậc về vốn
từ, trẻ đã có khả năng nắm vững ngữ pháp và phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Vốn
từ của trẻ ngày càng nhiều, phong phú về thể loại (danh từ, động từ, tính từ,...).
Trẻ sử dụng khá thành thạo tiếng mẹ đẻ. Trong q trình giao tiếp với người
khác, trẻ khơng chỉ hiểu được lời nói của người khác mà cịn diễn đạt (trình bày)
suy nghĩ, mong muốn của mình một cách mạch lạc, giúp người nghe hiểu được
trẻ nghĩ gì, muốn gì...
1.4. Nội dung và ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng
qua trị chơi đóng vai theo chủ đề.
1.4.1. Nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ 5 - 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai
theo chủ đề.
1.4.1.1. Giáo dục lịng nhân ái (tình thương) và những nhân tố sơ đẳng của lịng
u quê hương, đất nước. [16, tr. 94]

Sống trong tình thương (được mọi người yêu mến và yêu mến mọi người)
là hạnh phúc của trẻ thơ. Giáo dục tình thương cũng đồng thời đáp ứng một nhu

cầu sống của trẻ. Tình thương suy cho cùng cũng là gốc đạo đức của con người.
Vì vậy, giáo dục lòng nhân ái cần được coi là nhiệm vụ trung tâm của công tác
giáo dục đạo đức cho trẻ.

Giáo dục lòng nhân ái cho trẻ bao gồm một số nội dung cơ bản như:
Giáo dục tình yêu gia đình: Trẻ cần hiểu mọi người trong gia đình đều gắn
bó với nhau trên tình ruột thịt, phải sống hịa thuận; u thương, chăm sóc và tơn
trọng lẫn nhau.

14

Giáo dục tình yêu và thái độ quan tâm đến mọi người. Yêu mến và sẵn
sàng giúp đỡ cô giáo và các bạn trong lớp; kính trọng và quan tâm, giúp đỡ người
lớn; yêu mến, nhường nhịn, chăm sóc em nhỏ...

Giáo dục tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, có ý thức bảo vệ thiên
nhiên. Tạo nền tảng ban đầu cho việc giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước cho
trẻ.

Đối với trẻ mẫu giáo, cần giáo dục tình yêu đối với Bác Hồ, biết lá cờ Tổ
Quốc, quan tâm đến những ngày lễ lớn, những sự kiện quan trọng trong nước
hoặc ở địa phương, những truyền thuyết lịch sử...
1.4.1.2. Giáo dục mối quan hệ với bạn bè

Đến tuổi mẫu giáo, nhu cầu cùng chơi với nhau trở nên bức thiết. Một
quan hệ mới giữa các trẻ bắt đầu hình thành và phát triển, đồng thời có ảnh
hưởng đến việc hình thành nhân cách, đạo đức của từng trẻ: đó là mối quan hệ
với bạn bè.

Đối với trẻ mẫu giáo lớn, biết tự tụ tập nhau lại và tự đề xuất trò chơi

chung. Trẻ nhận ra và biết những quy tắc ứng xử cần thiết với bạn. Trẻ ham chơi
với bạn hơn là quấn quýt quanh người lớn, giữa trẻ đã có ảnh hưởng lẫn nhau về
tính cách và hành vi đạo đức. Giáo dục quan hệ bạn bè cho trẻ lúc này cần đặc
biệt quan tâm mở rộng vốn kinh nghiệm và hiểu biết của trẻ về tình bạn tốt,
người bạn tốt, về những cách cư xử cụ thể (đoàn kết, thân ái, quan tâm đến nhau,
giúp đỡ và học tập lẫn nhau...)
1.4.1.3. Hình thành cho trẻ những thói quen đạo đức đúng đắn

Những thói quen đạo đức cần hình thành ở trẻ mẫu giáo lớn:
- Thói quen văn minh trong giao tiếp với những người xung quanh như:
chào hỏi lễ phép khi gặp người lớn; biết cảm ơn khi được người khác giúp đỡ,
biết xin lỗi khi làm phiền người khác; đoàn kết với bạn bè; nhường nhịn, giúp đỡ
em nhỏ; biết chia sẽ tình cảm với mọi người xung quanh.
- Thói quen vệ sinh trong sinh hoạt (vệ sinh thân thể, vệ sinh ăn uống...)
- Thói quen bảo vệ, giữ gìn đồ dùng, đồ chơi; gọn gàng, ngăn nắp...

15