Bệnh thận và thai kỳ

1

BỆNH THẬN VÀ THAI NGHÉN

ThS. BS. Triệu Lê Phong

2

THAY ĐỔI THẬN-TN TRONG THAI KỲ

Giải phẫu:
- Kích thước thận tăng
- Giãn đài bể thận và NQ
+ Prostaglandines, Estrogènes,Prolactine
+ TC lớn chèn NQ

 Thuận lợi cho nhiễm trùng

• Có thể gây cơn đau quặn thận (hiếm).
• Tồn tại đến 12w sau sinh

3

THAY ĐỔI THẬN-TN TRONG THAI KỲ

Chức năng
- Lọc CT và lưu lượng máu thận , tăng trên 30-50%
Bình thường
 giảm Cre máu (max 35-44%)
Cre máu>80mol/l  chức năng thận
- Proteine niệu: tăng gấp đôi.

- Chức năng ống thận:

Độ thanh thải Urat tăng lên  Urat máu 
Máu kiềm nhẹ, pH = 7,42 - 7,44.

4

THAY ĐỔI THẬN-TN TRONG THAI KỲ

Thể tích tuần hồn
- Phù
- Nước tồn bộ 6-9 lít
(4-7 lít ở khoang kẽ và huyết tương)
- Ngưỡng thẩm thấu  (khát, tiết ADH)

 Na máu , >140mmol/l: Na máu.
- Bánh nhau tiết Vasopressinase  tăng giáng hoá
Vasopressin (gấp 4 lần)

5

TƯƠNG TÁC THAI- HỆ TIẾT NIỆU

Thai nghén

Bệnh thận TN Có thai

Bệnh thận mạn

6

BỆNH THẬN-TN TRONG THAI KỲ

1. Tiền sản giật- Sản giật
2. Nhiễm trùng đường tiết niệu
3. Suy thận cấp
4. Suy thận mạn

7

NHIỄM TRÙNG
ĐƯỜNG TIỂU TRÊN
THAI KỲ

- NTĐT không t/chứng
viêm BQ  Viêm thận bể
thận
- Tử cung lớn có thể kích
thích BQ

8

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐỐN

• Nhiễm trùng tiết niệu ở phụ
nữ mang thai có nhiều hình
thái lâm sàng, kèm theo đó là
sự đa dạng trên biểu hiện
lâm sàng.

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐỐN

• NTTNKC thường gặp nhất • Phát hiện sớm và

• NTTNKTC do vi khuẩn mà khơng có bất điều trị tích cực
kỳ triệu chứng điển hình nào liên quan
đến nhiễm trùng tiết niệu nhiễm trùng

• Do những thay đổi xảy ra trong cơ thể, đường tiết niệu ở
phụ nữ mang thai có nhiều khả năng bị
viêm thận-bể thận nếu họ bị nhiễm trùng phụ nữ có thai rất
tiết niệu. [24]
quan trọng
24. Smaill F M, Vazquez J C, (2019)

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐỐN

• EAU Guidelines về NTTN(2023) và Đồng thuận lâm sàng về NTTN trong thai kỳ của
ACOG (2023) Chẩn đoán Nhiễm khuẩn niệu không triệu chứng dựa vào cấy nước
tiểu [26],[27]

• Tiêu chuẩn CHẨN ĐỐN Nhiễm • Cấy nước tiểu DƯƠNG
khuẩn niệu không triệu chứng TÍNH
theo EAU Guidelines về nhiễm
khuẩn niệu 2023 [27]

+ Khơng có triệu - mẫu nước tiểu giữa dòng
> 10^5 CFU/mL
chứng đường
tiết niệu Hoặc

- mẫu lấy bằng ống sonde
>100CFU/mL

26 “Urinary Tract Infections in Pregnant Individuals", Obstetrics & Gynecology

27. G. Bonkat (Chair) R B, F. Bruyère, T. Cai,, S.E. Geerlings B K, J. Kranz, S. Schubert,, A. Pilatz R V,
F. Wagenlehner, Guidelines Associates: K. Bausch W D, et al, (2023),

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐOÁN

CHẨN ĐOÁN VIÊM BÀNG QUANG theo EAU Guidelines về NTTN(2023) và Đồng thuận
lâm sàng về NTTN trong thai kỳ của ACOG (2023) : nên đánh giá bệnh nhân có triệu chứng
viêm bàng quang cấp tính bằng cấy nước tiểu

• Chẩn đốn viêm bàng quang • Phân tích nước chỉ giúp tăng tối thiểu độ chính
xác chẩn đoán
dựa trên tiền sử xuất hiện các Cấy nước tiểu được khuyến cáo ở những bệnh
triệu chứng đường tiết niệu • nhân có triệu chứng khơng điển hình, cũng như
những người không đáp ứng với liệu pháp
dưới [2] kháng sinh thích hợp [27]

2. Nguyễn Vũ Quốc Huy, Cao Ngọc Thành, Lê Minh Tâm, và cộng sự, (2022)
26 “Urinary Tract Infections in Pregnant Individuals", Obstetrics & Gynecology
27. G. Bonkat (Chair) R B, F. Bruyère, T. Cai,, S.E. Geerlings B K, J. Kranz, S. Schubert,, A. Pilatz R V,
F. Wagenlehner, Guidelines Associates: K. Bausch W D, et al, (2023),

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐOÁN

CHẨN ĐOÁN VIÊM THẬN BỂ THẬN: EAU Guidelines 2023 và ACOG 2023 đều

khuyến cáo Nên nghi ngờ viêm bể thận khi có sốt từ 38,0° C trở lên và xét nghiệm
nước tiểu gợi ý, cùng với các triệu chứng khác của nhiễm trùng đường sinh dục trên

• Xét nghiệm nước tiểu bao gồm đánh giá bạch cầu, hồng cầu và nitrit.

• Nên thực hiện cấy nước tiểu và xét nghiệm độ nhạy cảm với kháng sinh
đồ trong

• Siêu âm khảo sát hệ tiết niệu và MRI khi cần thiết [27]

26 “Urinary Tract Infections in Pregnant Individuals", Obstetrics & Gynecology

27. G. Bonkat (Chair) R B, F. Bruyère, T. Cai,, S.E. Geerlings B K, J. Kranz, S. Schubert,, A. Pilatz R V,
F. Wagenlehner, Guidelines Associates: K. Bausch W D, et al, (2023),

Độ nhạy ĐỘ Đặc Giá trị Giá trị

SÀNG LỌC hiệu tiên đoán tiên
VÀ CHẨN ĐOÁN
Dương đoán

âm

• Xét nghiệm nước tiểu là công cụ Que thử Bạch Cầu 72-97 41-86 43-56 82-91
cận lâm sàng chính

Nitrit 19-48 92-100 50-83 70-88

Nên cấy nước tiểu để xác nhận Bạch cầu 46-100 42-98 52-68 79-98
chẩn đoán và cho phép điều hoặc Nitrit

chỉnh liệu pháp kháng Protein 3+ 96 87
sinh [26] Protein 1+ 91-100 65-99
Soi dưới
kinh hiển vi

>5 90-96 47-50 56-59 83-95

BC/HPF
Bảng 1:Bảng độ chính xác của các kết quả phân tích nước tiểu để chẩn đốn NTTN [26]
>5HC/ 18-44 88-89 27 82
26"Urinary Tract Infections in Pregnant Individuals", Obstetrics &
Gynecology

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐỐN

• Tiêu chuẩn vàng cho nước tiểu bị
nhiễm khuẩn là vi khuẩn phát
triển > 10^5 CFU/ml)[8],[26],

• Mẫu lấy bằng sonde, vi khuẩn
phát triể 100 CFU/mL có thể coi
là Dương tính[26]

8. Bono M J, Leslie S W, Reygaert W C.(2023) Urinary Tract Infection
26. G. Bonkat (Chair) R B, F. Bruyère, T. Cai,, S.E. Geerlings B K, J. Kranz, S. Schubert,, A. Pilatz R V,
F. Wagenlehner, Guidelines Associates: K. Bausch W D, et al, (2023),

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐOÁN

Lưu ý khi sàng lọc và • Chỉ nên chẩn đốn hoặc điều trị NTNKTC

chẩn đoán Nhiễm trùng ở bệnh nhân mang thai và bệnh nhân có
niêm mạc bàng quang không liên tục.
niệu
• Cấy nước tiểu chỉ được khuyến nghị khi
chẩn đoán viêm bể thận cấp tính, điều trị
cho bệnh nhân mang thai và phụ nữ có
biểu hiện triệu chứng bất thường hoặc
triệu chứng không thuyên giảm trong
vòng bốn tuần sau khi kết thúc điều trị.

• Sử dụng các que thử để chẩn đốn ít
bằng chứng tin cậy [7]

7. Bonkat G B R, Bruyère F, et al.. (2020), "EAU guidelines on urological infections European as sociation
of Urology 2020

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐOÁN

• Lưu ý khi sàng lọc và chẩn đốn Nhiễm trùng niệu
• Trước khi bắt đầu điều trị, bác sĩ nên xem lại
kết quả phân tích nước tiểu và cấy nước tiểu.
• Trong trường hợp các triệu chứng rất nghiêm
trọng, có thể bắt đầu điều trị bằng kháng sinh
trong khi chờ kết quả xét nghiệm
• Nếu các triệu chứng kéo dài, cấy nước tiểu
lặp lại nên được thực hiện để hướng dẫn điều
trị tiếp theo. [4]

4. Anger J, Lee U, Ackerman A L, Chou R, et al, (2019)

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐỐN

• Nên sàng lọc ASB bằng cấy nước • Cấy nước tiểu trong
tiểu một lần trong lần khám sớm khoảng thời gian từ 12 đến
trong q trình chăm sóc trước khi 16 tuần tuổi thai (khuyến
sinh. Khơng có đủ bằng chứng để nghị “B”)
khuyến cáo ủng hộ hoặc phản đối
việc sàng lọc lại trong thai kỳ sau khi /> kết quả nuôi cấy ban đầu âm tính asymptomatic-bacteriuria-in-adults-screening

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐỐN

• Cơ quan chăm sóc Sức khỏe Dự phịng Canada (2018) khuyến nghị sàng lọc phụ nữ mang thai
một lần trong ba tháng đầu bằng cấy nước tiểu để tìm vi khuẩn niệu khơng triệu chứng[20]

• Mạng hướng dẫn liên trường đại học Scotland, Scotland (SIGN): Cấy nước tiểu định lượng tiêu
chuẩn nên được thực hiện thường quy ở lần khám thai đầu tiên. Xác nhận sự hiện diện của vi
khuẩn niệu bằng cấy nước tiểu lần thứ hai. Không sử dụng que thử để sàng lọc nhiễm trùng
đường tiết niệu[20]

20. Moore A, Doull M, Grad R, Groulx S, et al, (2018)

SÀNG LỌC VÀ CHẨN ĐOÁN

• NICE năm 2017: Phụ nữ nên được sàng lọc định kỳ vi khuẩn niệu không triệu chứng
bằng cấy nước tiểu giữa dòng sớm trong thai kỳ.

• Học viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ: Phụ nữ mang thai nên được sàng lọc vi khuẩn niệu
không triệu chứng trong ba tháng đầu của thai kỳ [20]

20. Moore A, Doull M, Grad R, Groulx S, et al, (2018)