BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC BẾN NINH KIỀU, CẦN THƠ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NAM CẦN THƠ
KHOA KIẾN TRÚC – XÂY DỰNG – MÔI TRƯỜNG

TIỂU LUẬN
BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU

DI SẢN KIẾN TRÚC

• GVHD: NGUYỄN HOÀNG NAM
• SVTH: TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC
• MSSV: 199934
• LỚP: DH19KTR01

Cần Thơ, ngày 29 tháng 09 năm 2023

MỤC LỤC

I. 2 NHẬN ĐỊNH:...............................................................................................1
II. GIẢI PHÁP BẢO TỒN BẾN NINH KIỀU .................................................. 4

I. BƯỚC 1: Chuẩn bị dự án, khảo sát tổng quát, các định các cơ sở..........4
1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của Bến Ninh Kiều:
4
2. Các cơ sở khoa học để xác định giá trị: ............................................... 5
3. Xác định giá trị kiến trúc – cảnh quan đô thị tại khu vực bến
Ninh Kiều: ....................................................................................................... 5

II. BƯỚC 2: Lập dự án, khảo sát toàn diện, đề xuất phương án bảo
tồn. 7

1. Những ảnh hưởng tới bảo tồn đối tượng:............................................7
2. Tầm nhìn mang tính tổng thể khi hồn thành:...................................8
3. Đề xuất định hướng cơ bản cho các phương án bảo tồn cụ thể: ....... 8
4. Thu thập ý kiến chuyên gia và cộng đồng: .......................................... 8
5. Khảo sát hiện trạng một số di sản trong khu vực:..............................9
III. BƯỚC 3: Thực thi triển khai dự án và khảo sát bổ sung quá trình
triển khai tu bổ ( sau khi phương án tu bổ đã được duyệt) .......................... 11
IV. BƯỚC 4: Tổng kết công tác tu bổ, khảo sát so sánh và đề xuất giải
pháp bảo tồn trong tương lai. .......................................................................... 12
1. Tổng kết quá trình tu bổ và bài học kinh nghiệm: ........................... 12
2. Đề xuất giải pháp tu bổ và hướng phát triển trong tương lai: ........ 13
3. Tổ chức hội thảo trong giới chuyên môn. .......................................... 13
4. Biên tập để trở thành ấn phẩm và phát hành rộng rãi trong cả
nước. ............................................................................................................... 13
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 14

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

Phần 1: Cho biết quan điểm của bản thân về 2 nhận định sau:
- Bản chất của bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội không phải là
sự xung đột mà là do nhận thức và thiếu sự phối hợp để giải quyết hài hòa.
- Đóng góp của cộng đồng trong việc bảo tồn di sản đô thị là điều vơ cùng cần
thiết, khơng chỉ góp phần cho dự án được triển khai nhanh chóng, hiệu quả mà cịn
giúp tìm ra được những giá trị phi vật thể gắn liền với không gian di sản đó.
Qua việc phân tích 1 hoặc 2 ví dụ bảo tồn điển hình trong và ngồi nước để làm
rõ quan điểm bản thân về các nhận định trên.
________________________________________________________________
I. 2 NHẬN ĐỊNH:
Trước hết, em hoàn toàn đồng ý với 2 quan điểm trên.
- Với nhận định thứ nhất, theo quan điểm bản thân em, bảo tồn di sản văn hóa

và phát triển kinh tế - xã hội không nên được coi là hai khía cạnh đối lập, mà thực tế
chúng có thể hoạt động cùng nhau để tạo ra sự phát triển bền vững:
• Về nhận thức, bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội yêu cầu một
nhận thức sâu sắc về giá trị của di sản và vai trò quan trọng của nó trong việc duy trì
danh tính, lịch sử và mang lại lợi ích cho cộng đồng.
• Để đạt được mục tiêu bảo tồn di sản văn hóa trong khi phát triển kinh tế - xã
hội, cần có sự phối hợp giữa các bên liên quan, bao gồm chính quyền, các tổ chức phi
chính phủ, người dân và doanh nghiệp.
• Mục tiêu cuối cùng của bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội là
tạo ra sự hài hòa giữa việc bảo tồn di sản và thúc đẩy sự phát triển. Điều này yêu cầu
các biện pháp quản lý thông minh để đảm bảo rằng việc bảo tồn không chỉ là việc
"đóng kín" di sản, mà cịn mang lại lợi ích kinh tế - xã hội cho cộng đồng.
Nhưng để đạt được sự cân bằng này, chúng ta cần nhận thức chính xác về giá trị
của di sản và sự phối hợp hiệu quả để đạt được sự hài hòa giữa các yếu tố này.
Cho ví dụ điển hình là cơng viên quốc gia Yellowstone ở Hoa Kỳ. Công viên
này được coi là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên đầu tiên trên thế giới và đã
được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới từ năm 1978. Tuy công viên Yellowstone
có giá trị văn hố và thiên nhiên lớn, nhưng việc duy trì cân bằng giữa việc bảo tồn di
sản và phát triển kinh tế-xã hội đã gặp khó khăn trước đây. Trước khi công viên
Yellowstone được thành lập, các hoạt động khai thác tài nguyên như săn bắt động vật
hoang dã và khai thác gỗ đã gây ra sự suy thối mơi trường.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

1

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

Tuy nhiên, sau khi công viên được thành lập, việc áp dụng các biện pháp bảo tồn
đã giúp phục hồi môi trường và duy trì sự đa dạng sinh học. Tuy nhiên, việc bảo tồn di

sản không chỉ đơn thuần là việc bảo vệ mơi trường và các lồi động - thực vật. Nó cũng
liên quan đến việc tạo ra lợi ích kinh tế - xã hội cho cộng đồng. Công viên Yellowstone
đã thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm, mang lại nguồn thu từ du lịch và tạo ra
việc làm cho người dân trong khu vực. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan
như chính quyền địa phương, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng. Các biện pháp
như quản lý thông minh của du khách, giáo dục về bảo tồn môi trường và thúc đẩy các
hoạt động kinh doanh có tính bền vững có thể được áp dụng để tạo ra sự cân bằng. Vì
vậy, điểm quan trọng là nhận thức và sự phối hợp giữa các bên liên quan để đạt được
sự hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hoá và phát triển kinh tế - xã hội.

Ảnh 1: Công tác bảo tồn công viên
Yellowstone ở Khoa Kỳ đã mang lại
hiệu quả cao.

- Với nhận định thứ hai, cộng đồng đóng vai trị quan trọng trong việc bảo tồn
di sản đơ thị vì họ là những người định cư và sinh hoạt trong khu vực bảo tồn. Các
đóng góp của cộng đồng trong việc bảo tồn di sản có thể mang lại nhiều lợi ích quan
trọng:

• Thứ nhất, sự tham gia của cộng đồng giúp xác định và bảo vệ những giá
trị phi vật thể của di sản bao gồm: các phong tục, tập quán, câu chuyện, truyền
thống, và mối quan hệ xã hội. Cộng đồng có thể cung cấp thơng tin về những giá
trị này và đóng góp vào việc tạo ra các biện pháp bảo tồn phù hợp.

• Thứ hai, cộng đồng giúp xây dựng sự nhận thức và sự chấp nhận của người
dân đối với di sản đô thị. qua việc tương tác, giáo dục và tham gia vào các hoạt
động bảo tồn, cộng đồng có thể tạo ra một tầng lớp nhân viên chính trị mạnh mẽ
để bảo vệ và phát triển di sản đơ thị.

• Cuối cùng, cộng đóng góp phần tạo ra một mơi trường tích cực và hỗ trợ

cho dự án bảo tồn. Sự hiểu biết và ủng hộ từ phía cộng đồng có thể giúp giải
quyết các vấn đề phức tạp, vượt qua khó khăn và tìm kiếm các giải pháp sáng tạo
cho việc bảo tồn di sản đô thị.

Một ví dụ minh họa cho điều này là việc bảo tồn Phố cổ Hội An ở Việt
Nam. Đây là một trong những khu phố cổ được bảo tồn tốt nhất ở Đông Nam Á

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

2

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

và đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Cơng ty TNHH
MTV Di sản Hội An đã thành lập các câu lạc bộ doanh nghiệp để thu thập ý kiến
và ý kiến của cộng đồng địa phương.

Ảnh 2: Phố cổ Hội An được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới năm 1999.
Cộng đồng người dân Hội An đã có sự đóng góp to lớn vào việc bảo tồn và

phát triển Phố cổ. Họ đã tham gia tích cực vào các hoạt động xây dựng, tu sửa,
và duy trì kiến trúc truyền thống của khu vực này. Bằng việc chăm sóc và bảo vệ
các cơng trình kiến trúc lịch sử, người dân Hội An không chỉ giữ gìn nét đẹp của
thành phố mà cịn duy trì được những giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng.

Ngoài ra, cộng đồng còn tham gia vào việc quản lý du lịch và giáo dục về di sản.
Họ tổ chức các hoạt động như hướng dẫn du lịch, trình diễn nghệ thuật truyền thống
và các sự kiện văn hóa để tăng cường nhận thức của người dân và khách du lịch về giá
trị của Phố cổ Hội An.

Nhờ có sự đóng góp tích cực từ phía cộng đồng, việc bảo tồn Phố cổ Hội An đã
thành công. Không chỉ là một điểm đến du lịch nổi tiếng, khu phố này đã trở thành một
biểu tượng văn hóa quan trọng của Việt Nam. Điều này chứng tỏ rằng sự tham gia của
cộng đồng không chỉ mang lại hiệu quả cho dự án bảo tồn mà còn tạo ra những giá trị
phi vật thể không thể thiếu trong không gian di sản.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

3

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

Phần 2: Thực hiện giải pháp bảo tồn 4 bước cho trường hợp sau đây:
Khu vực bến Ninh Kiều lịch sử thuộc thành phố Cần Thơ, đoạn từ nhà lồng chợ cổ
cho đến cầu đi bộ Cần Thơ.
_________________________________________________________________
II.GIẢI PHÁP BẢO TỒN BẾN NINH KIỀU
I. BƯỚC 1: Chuẩn bị dự án, khảo sát tổng quát, các định các cơ sở.
1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của Bến Ninh Kiều:
- Năm 1876, Pháp đánh chiếm Trấn Giang (tức Cần Thơ xưa) , tại đây được chọn
làm cứ điểm quân sự với tên gọi Sở giám binh và pháo đài, theo tài liệu của chính quyền
Pháp (1899) có mơ tả như sau:
“…Pháo đài này được xây dựng mới bằng gạch, có lổ châu mai; cửa sổ bịt bằng
lưới sắt. Tòa nhà có một tầng dưới, một tầng trên. Trên có mái ngói bằng, chỉ che phân
nữa của tịa nhà. Sân thượng ở xung quanh, với vị trí cao của nó cho phép nhìn xa
trêncánh đồng và các sông lớn…”
- Ngoài là một căn cứ quân sự, bến Ninh Kiều còn là khu vực giao thương sầm uất,
tấp nập thuyền bè qua lại, hàng cây dương chắn gió ven bờ đã trở thành tên gọi của bến
sông ( bến Hàng Dương). Nơi đây được người Pháp chỉnh trang,xây dựng và mở rộng.
Bến nước này được người Pháp đặt tên là Quai de Commerce (tiếng Việt là: bến thương

mại). Ngồi ra, cịn được gọi là bến Lê Lợi vì con đường dọc bờ sơng trước đây gọi là
đường Lê Lợi (nay là đường Hai Bà Trưng).
- Năm 1957, dưới thời Việt Nam Cộng Hòa (thời Đệ Nhất Cộng Hịa), ơng Đỗ
Văn Chước – Tỉnh trưởng Phong Dinh (tên gọi khác của Cần Thơ). Ơng trình lên Ngơ
Đình Diệm đặt tên công viên và bến là Ninh Kiều dựa vào một sự kiện trong lịch sử Việt
Nam và lấy tên một địa danh lịch sử chiến thắng quân Minh của nghĩa quân Lam
Sơn do Lê Lợi chỉ huy.
- Ngày 04/08/1958, Bộ trưởng Nội vụ thời Đệ Nhất Cộng Hồ là ơng Lâm
Lễ Trinh từ Sài Gòn xuống Cần Thơ dự lễ cắt băng khánh thành, đọc Nghị định
đặt tên công viên và bến Ninh Kiều.

Ảnh 3,4: Ảnh chụp Bến Ninh Kiều năm 1967 và hiện nay có sự thay đổi rõ rệt.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

4

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

- Ngày 02/09/1997, việc nâng cấp cơng viên nối ra mặt sơng được hồn thành (với
bờ kè dài 260m, nâng diện tích cơng viên lên tới 7665m2).

- Ngày 30/04/2009, UBND khởi công trùng tu và nâng cấp tượng Bác (tượng cũ
đã được dựng năm 1976 trước đây) tại bến Ninh Kiều. Tượng bằng đồng cao 7,2m, phần
chân đế cao 3,6m, nặng khoảng 12 tấn (tác giả là Đinh Quang An).

Ngày nay, bến Ninh kiều trở thành địa điểm du lịch, văn hóa nổi tiếng tại thành phố
Cần Thơ. Con đường Hai Bà Trưng được quy hoạch trở thành phố đi bộ và chợ đêm đầu
tiên của Thành phố Cần Thơ.
2. Các cơ sở khoa học để xác định giá trị:

a. Cơ sở về hiện trạng:

Việc nghiên cứu các yếu tố tự nhiên như : vị trí địa lý, địa hình, thủy văn, khí hậu
và mối quan hệ văn hóa – xã hội – tín ngưỡng góp phần hình thành không gian kiến trúc
đô thị của khu vực thành phố Cần Thơ nói chung và bến Ninh Kiều nói riêng.
b. Cơ sở lý thuyết và thực tiễn về bảo tồn phát huy di sản kiến trúc:

Hiến chương Venice (năm 1964), Hiến chương Burra (Australia, năm 1079), Văn
kiện Nara (năm 1994), Hiến chương Washington (năm 1987).
c. Cơ sở pháp lí:

Luật di sản văn hóa Việt Nam, Luật kiến trúc Việt Nam, Cơ sở về quy hoạch khu
vực thành phố Cần Thơ.
3. Xác định giá trị kiến trúc – cảnh quan đô thị tại khu vực bến Ninh Kiều:
a. Giá trị về chức năng:

Trải dài theo bến Ninh Kiều, ta thấy sự đa dạng về các loại hình kiến trúc như : nhà
ở ( khu nhà phố đường Hai Bà Trưng…), hành chính ( Ngân hàng nhà nước Việt Nam,
Ủy ban phường,…),thương mại (Chợ cổ Cần Thơ) và tôn giáo (Quảng Triệu hội quán
hay còn gọi là chùa Ơng). Các loại hình kiến trúc trên tại khu vực đã thể hiện sự thay đổi

Ảnh 5: Quảng Triệu Hội qn (chùa Ơng) được cơng nhận là Di tích cấp Quốc gia năm 1993.
Ảnh 6: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – chi nhánh Cần Thơ mang đậm dấu ấn kiến trúc
phương Tây.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

5

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

nhiều mặt về chính trị - xã hội. Ngồi ra, các cơng trình phục vụ cho qn sự nay đã trở
thành các cơng trình thương mại, dịch vụ - du lịch.

Ảnh 7: dãy nhà phố đường Hai Bà Trưng mang đặc trưng kiến trúc người Hoa tại Việt Nam.
Ảnh 8: Nhà lồng Chợ cổ Cần Thơ hàng trăm năm tuổi.
b. Giá trị về niên đại và giá trị văn hóa – lịch sử:

Giá trị được phản ánh thơng qua sự hình thành và phát triển đơ thị tại khu vực bến
Ninh Kiều và Thành phố Cần Thơ. Từ các cơng trình mang đậm dấu ấn Pháp từ cuối thế
kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX, các công đặc trưng của người Hoa như Chùa Ông gần 130
năm tuổi ( được cơng nhận là di tích cấp Quốc gia từ năm 1993). Sau năm 1954, sự xuất
hiện của các cơng trình hiện đại dần đánh dấu sự chuyển biến qua các thời kì lịch sử khác
nhau (nổi bậc là tượng Bác năm 1976).
c. Giá trị về nghệ thuật:

Tiêu biểu với các phong cách đặc trưng: kiến trúc dân gian đô thị, kiến trúc phương
Tây, kiến trúc người Hoa …
d. Giá trị về kỹ thuật xây dựng:

Giá trị này phản ánh về sự tiếp thu, thay đổi về mặt công nghệ, vật liệu và kỹ thuật
trong quá trình hình thành và phát triển . Đầu tiên là sử dụng các cấu trúc gạch và gỗ có
quy mơ một tầng hoặc gác, đến thời Pháp thuộc thì chuyển đổi thành các cơng trình hai
tầng có tường gạch chịu lực, sàn bê tơng. Hiện nay, các cơng trình đã có sự chuyển biến
mạnh mẽ bằng việc xây dựng các cơng trình thương mại dịch vụ cao tầng.
e. Giá trị sử dụng:

Nhiều cơng trình trong khu vực vẫn còn giữ nguyên giá trị sử dụng vốn có như:
Chùa Ơng, chợ cổ Cần Thơ,…Với sự phát triển của kinh tế - xã hội, các cơng trình vẫn
tồn tại song song bằng sự thích nghi và linh hoạt, một số có sự chuyển đổi chức năng

mới để phụ hợp và đa dạng hơn.
f. Giá trị cảnh quan:

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

6

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

- Sự kết hợp giữa các không gian cảnh quan tự nhiên và nhân tạo như: không gian
sông nước, bến tàu, quảng trường, công viên tạo nên một tổ hợp không gian hoàn chỉnh
với đa dạng chức năng.

- Sự đa dạng về hình ảnh đơ thị được thể hiện qua không gian đường phố, nơi đây
phản anh sự năng động và sức sống của khu vực. Qua nhiều quá trình sửa đổi, nâng cấp
đã trở thành một không gian hội tụ, gặp gỡ và giao lưu của các tầng lớp, vừa là không
gian xanh, vừa là văn không gian văn hóa nhằm phát huy giá trị tinh thần của người dân
nơi đây.
g. Giá trị phi vật thể:

- Sự đa dạng về khung cảnh sinh hoạt, tập quán thể hiện qua hình ảnh “dịng sơng
– bến nước – con đò” đã in sâu vào tâm thức người dân nơi đây. Các hoạt động kinh tế
lớn nhỏ trên đường phố, sông nước đan xen với khách tham quan, du lịch, những người
buôn bán tự phát đã tạo nên khung cảnh sinh động, nhộn nhịp.

- Sự đa dạng về các lễ hội đã đóng góp một phần quan trọng nhằm hình thành sắc
thái đặc trưng về văn hóa như: lễ hội hoa đăng, hội hoa ngày Tết, các đêm diễn văn nghệ
truyền thống, lễ vía Quan Thánh Đế,…
II.BƯỚC 2: Lập dự án, khảo sát toàn diện, đề xuất phương án bảo tồn.
1. Những ảnh hưởng tới bảo tồn đối tượng:

- Về thiên nhiên: Vào mùa mưa hằng năm, đặc biệt là các tháng cao điểm của triều
cường ở Cần Thơ, bến Ninh Kiều đều chịu khơng ít các tác động do lũ lụt, mưa lớn kéo
dài dẫn đến ngập lụt ở nhiều nơi trong khu vực do vị trí gần bở sơng Hậu. Điều này gây
ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế - du lịch đồng thời tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Ngồi
ra, những cơng trình cổ có tuổi thọ lâu đời chịu nhiều ảnh hưởng: kết cấu bị hư hỏng,
rong rêu, ẩm móc và sụt lún ở một số nơi. Đến mùa khơ thì nhiệt độ tăng cao, các cơng
trình bằng gạch, gỗ và bê tơng dễ bị nứt, phân hủy và phai màu.

Ảnh 9: Mực triều cường dâng cao
hàng năm gây ảnh hưởng đến lưu
thông và hoạt động mua bán tại khu
vực bến Ninh Kiều.

- Về con người: Việc chuyển đổi chức năng di tích đã làm giảm các giá trị vốn có
của khu vực. Nguyên nhân là do nhận thức và trình độ dân trí của con người dẫn đến
việc bảo tồn thiếu hiệu quả.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

7

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

- Vì là một trong những trọng điểm phát triển du lịch nên lượng du khách khá đông,
điều này gây ra khó kiểm sốt an ninh, rác thải ra mơi trường, phần nào làm xấu đi mỹ
quan xung quanh di sản.

- Các gian hàng phát triển rầm rộ, chèo kéo khách gây bức xúc, khó chịu đã làm
góp phần làm xấu hình tượng vốn có của bến Ninh Kiều.

- Ngoài ra, việc vận hành các bãi xe và nhà vệ sinh cơng cộng khơng hợp lí (chỉ
hoạt động ngày thứ bảy trong khi các ngày cịn lại khơng mở) gây tình trạng lãng phí, bỏ
trống khu vực.
2. Tầm nhìn mang tính tổng thể khi hoàn thành:

- Tính tới thời điểm hiện tại, bến Ninh Kiều đã đã và đang được định hướng phát
triển tốt về nhiều mặt, vì thế, trong tương lai nên tiếp tục phát huy những giá trị truyền
thống tốt đẹp, đồng thời phát triển các mặt hiện đại tích cực góp phần tăng cao giá trị
của di sản: tổ chúc các hoạt đơng lễ hội, bố trí thêm các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại
để bến Ninh Kiều ngày càng nâng tầm các giá trị phi vật thể.

- Người dân cần đóng góp sức lực trong cơng tác bảo tồn như: giữ lại các khu phố
cũ ở đường Hai Bà Trưng và các di sản khác. Mặc khác, có thể chuyển đổi một cách
phù hợp chức năng di sản phục vụ cho nhu cầu kinh tế.

- Ngồi ra, cần duy trì và phát triển các hoạt động buôn bán trên bến dưới thuyền
để các hoạt động kinh tế diễn ra sơi nổi, nhờ đó cơng tác bảo tồn cũng trở nên thuận lợi
hơn.

- Nên xử lí rác thải trong khu vực, vệ sinh mơi trường hợp lí tránh ô nhiễm, tăng
cường an ninh giám sát tư trang du khách. Đặc biệt, khi phát hiện các di tích bị hư hại
cần thơng báo cho các cơ quan chuyên môn ngay lập tức để tiến hành khắc phục, sửa
chữa kịp thời.
3. Đề xuất định hướng cơ bản cho các phương án bảo tồn cụ thể:

- Định đướng bảo tồn, trùng tu di sản cần đảm bảo giữ gìn giá trị di sản, tu bổ các
cơng trình sao cho phục hồi nguyên trạng trước đó.

- Cải thiện, nâng cấp cơ sở hạ tầng hợp lí để đảm bảo cân bằng giữa bảo tồn di sản

và phát triển kinh tế.

- Quản lí, phát triển du lịch một cách bền vững nhằm nâng cao chất lượng phục vụ.
- Tăng cường ý thức cộng đồng trong việc bảo tồn giá trị di sản và bảo vệ môi
trường xung quanh khu vực.
4. Thu thập ý kiến chuyên gia và cộng đồng:
- Quá trình trùng tu, sửa chữa hoặc chuyển đổi chức năng giá trị của các di sản như:
Chợ cổ Cần Thơ, Chùa Ông, dãy nhà phố người Hoa,… bắt buộc phải có chuyên gia tư
vấn một cách hợp lí để phát huy giá trị di sản.
- Các đề án, văn bản cần công bố minh bạch, lấy ý kiến và tiếp thu đóng góp người
dân một cách hiệu quả.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

8

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

5. Khảo sát hiện trạng một số di sản trong khu vực:
✓ Chợ cổ Cần Thơ:

- Phần mái nhà và chân tường có hiện tượng bám rong rêu, ẩm mốc, nứt rảnh hư
hại kết kết cấu tường.

Ảnh 10, 11: Do điều kiện thời tiết thất thường nên phần mái và tường Chợ cổ Cần Thơ bị xuống
cấp nghiêm trọng.

- Các cấu kiện bằng gỗ bị mối mọt ăn mòn, màu sơn bị phai và bong tróc.
- Các chi tiết hoa văn bị hư hại.
✓ Công viên và đường đi bộ Ninh Kiều:

- Khu vực lối đi bộ ở bờ sơng có dấu hiệu sụt lún, gây mất mĩ quan, gạch lát vỉa hè
bị hư hại.

Ảnh 12, 13: Khu vực đi bộ ở bến Ninh Kiều bị sụt lún, đây là nguy cơ tiềm ẩn đối với du khách
cũng như công đồng dân cư khi đi lại.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

9

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

Phần tường bao quanh bám rong rêu và phai màu.

Ảnh 14, 15: Các chân tường, bồn hoa đứt gãy, ảnh hưởng tới kết cấu bên trong.
- Hệ thống đường ống dẫn bị đứt gãy, hư hại nghiêm trọng.

Ảnh 16, 17: Đường ống bị vỡ, gây rò rỉ, ảnh hướng tới môi trường xung quanh.
✓ Quảng Triệu Hội Quán (Chùa Ông):

Ảnh 18, 19: Phần mái nhà xuống cấp nghiêm trọng gây tình trạng dột nước, ẩm thấp, rỉ sét.
TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

10

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

Ảnh 20, 21: Trần và tường bị phai màu và bong tróc do tác động bên ngồi.
✓ Ngân hàng nhà nước Việt Nam

Ảnh 22, 23: Phần tường gạch bị ẩm móc lâu ngày làm xuất hiện rong rêu, cây dại mọc len lỏi
khiến kết câu cơng trình bị tổn hại.
III. BƯỚC 3: Thực thi triển khai dự án và khảo sát bổ sung quá trình triển khai tu bổ
( sau khi phương án tu bổ đã được duyệt)
1. Công tác bảo tồn và tu bổ di sản:
✓ Nhà lồng chợ cổ Cần Thơ : thực hiện tiểu tu.

- Lau chùi và nhổ những cây bám trên tường, nền gạch.
- Vệ sinh đường ống thoát nước trên mái nhà và sơn sửa lại mái, thay thế các viên
ngói bị hư hại nặng.
- Xử lí, gia cố các vết nứt trên bề mặt bằng cách dùng keo, quét vôi và xịt chống
thấm.
✓ Công viên và khu vực đi bộ: thực hiện trung tu và bảo quản cấp thiết.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

11

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

- Để đề phòng sạc lở và lũ ngập vào mùa mưa cần có các biện pháp gia cố và nâng
cao nền khu vực bờ sông, cải tạo hệ thống thoát nước, lưu ý tiến hành thăm dò khoan địa
chất trước khi tu bổ.

- Xử lí rễ cây bám vào tường và nền một cách kịp thời, trong trường hợp rễ ăn sâu
có thể dùng hóa chất để xử lí. Phần tường đá hoặc tường không trát nên sử xử dựng kim
loại để neo véo và chống đỡ, tránh làm hư hại đến các bộ phận khác.

- Phần gạch lát bị vỡ và hư hại cần được thay thế tương tự
- Bố trí thùng rác phân loại rác thải, dựng các biển báo nhắc nhở người dân bỏ rác

đúng nơi quy định và tuyên truyền, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.
- Quản lí các điểm bn bán một cách hợp lí, khơng chèo kéo khách gây ảnh hưởng
đến hình tượng du lịch.
- Hạn chế xe lưu thông tại các khu vực đi dạo, mặt khác bố trí hợp lí các bãi đỗ xe
vừa thuận tiện, vừa thẩm mĩ cho các hoạt động du lịch, vui chơi giải trí.
✓ Quảng Triệu hội quán (Chùa Ông): tiến hành trung tu.
- Tiến hành vệ sinh, nạo vét cống rãnh trên mái. Thay thế các phần mái bị hỏng,
sơn sửa và xịt chống thấm cho ngói.
- Các cấu kiện bằng gỗ cần được gia cố bằng keo lấp kín vết nứt gãy, các phần hư
hại trên cấu kiện do nước mưa, ẩm thấp cần được thay thế và gia công bằng phương pháp
truyền thống. Sau đó xịt chống ẩm, chống mối mọt.
- Phần tường bị bong tróc và nứt nẻ cần được vệ sinh bề mặt và phủ sơn mới đồng
thời, xử lí thực vật bám trên tường.
✓ Ngân hàng nhà nước Việt Nam : tiến hành tiểu tu.
Xử lí bề mặt tường bị bám rơng rêu, xịt chống thấm và khử ẩm.
Ngoài ra, sau khi thực công tác sửa chữa, tu bổ các di sản trong khu vực cần
thực hiện công tác bảo quản thường xuyên và định kỳ. Khi phát hiện hư hỏng cần tổ
chức sửa chữa một cách kịp thời nhằm duy trì trạng thái ổn định của di sản trong
trong tương lai.
IV. BƯỚC 4: Tổng kết công tác tu bổ, khảo sát so sánh và đề xuất giải pháp bảo tồn
trong tương lai.
1. Tổng kết quá trình tu bổ và bài học kinh nghiệm:
Sự quan tâm đến di sản văn hóa: Để thành cơng trong việc trùng tu di sản, việc
hiểu và định hình giá trị văn hóa của khu vực là rất quan trọng. Điều này có thể bao gồm
sự nắm bắt rõ về lịch sử, kiến trúc và các yếu tố văn hóa đặc trưng. Bài học này nhấn
mạnh sự cần thiết của việc đối xử tôn trọng và bảo vệ giá trị văn hóa khi trùng tu.

Đội ngũ chuyên gia đa ngành: Sự đa ngành trong đội ngũ chun gia đóng vai trị
quan trọng trong quá trình trùng tu di sản. Các chuyên gia kiến trúc sư, nhà khảo cổ học,

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

12

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

kỹ sư xây dựng và các chuyên gia môi trường phải làm việc cùng nhau để đảm bảo tính
toàn vẹn cấu trúc, sự bền vững và bảo tồn môi trường xung quanh.

Tương tác với cộng đồng: Sự tương tác tích cực với cộng đồng địa phương là một
yếu tố quan trọng để thành công trong quá trình trùng tu di sản. Điều này bao gồm việc
nghe và tham gia vào mong muốn và ý kiến của người dân địa phương, tạo niềm tin và
ủng hộ đối với quá trình trùng tu, và tạo cơ hội cho người dân tham gia vào việc bảo tồn
và quản lý di sản.

Sự bền vững và tái sử dụng: Bài học quan trọng khác là tận dụng các vật liệu sẵn
có và áp dụng các biện pháp tái sử dụng trong quá trình trùng tu. Việc sử dụng lại vật
liệu và áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng giúp giảm lượng rác thải, tiết kiệm
tài nguyên và tạo ra môi trường bền vững.

2. Đề xuất giải pháp tu bổ và hướng phát triển trong tương lai:
- Bảo tồn và phục hồi cấu trúc: Để duy trì tính nhất qn văn hóa và kiến trúc của
Bến Ninh Kiều, quá trình bảo tồn và phục hồi cấu trúc là rất quan trọng. Điều này bao
gồm sửa chữa và bảo trì cơng trình, tái thiết theo các kỹ thuật truyền thống và sử dụng
vật liệu cổ truyền.
- Kiểm tra và cải tạo hệ thống cây xanh, hệ thống đèn chiếu sáng, công viên cảnh
quan, làm tăng mĩ quan khu vực.
- Tăng cường bảo vệ môi trường bền vững, quản lý nguồn nước ô nhiễm và phát
triển tái tạo năng lượng.
- Không ngừng tiếp tục nâng cao ý thức cho cộng đồng dân cư khu vực và khách

tham quan trong quá trình bảo tồn và phát triển di sản, thúc đẩy tương tác xã hội.
- Sắp xếp hoạt động buôn bán, kinh doanh ki-ốt khu vực chợ cổ Cần thơ mang tính
văn hóa lịch sử: q lưu niệm, đặc sản địa phương, thư pháp,… hướng tới phát triển du
lịch bền vững.
- Cải tạo lại nhà vệ sinh công cộng, nâng cấp trang thiết bị.
- Bố trí bãi đỗ xem đảm bảo phục vụ bán kính và số lượng xe lưu thông của khách
tham quan. Nên bố trí bãi đỗ xe tại phà Xóm Chài vì từ đây có thể đi bộ tham quan hết
khu vực công viên Ninh Kiều.
- Duy trì việc tổ chức các hoạt động vui chơi – văn hóa, văn nghệ để phát huy giá
trị truyền thống của di sản: lễ hội hoa đăng, hội hoa ngày Tết, các đêm diễn văn nghệ
truyền thống, lễ vía Quan Thánh Đế,…
3. Tổ chức hội thảo trong giới chuyên môn.
4. Biên tập để trở thành ấn phẩm và phát hành rộng rãi trong cả nước.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

13

TIỂU LUẬN BẢO TỒN VÀ TRÙNG TU DI SẢN KIẾN TRÚC

TÀI LIỆU THAM KHẢO

✓ TS.KTS Vũ Thị Hồng Hạnh, Báo cáo nghiên cứu khoa học: Xây dựng danh mục
cơng trình kiến trúc tiêu biêu tại thành phố Cần Thơ, Đại học Kiến trúc TP. Hồ
Chí Minh, 2021.

✓ Nguyễn Minh Tuấn, Nghiên cứu trao đổi: Phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn
hóa cấp quốc gia ở Cần Thơ để phục vụ phát triển du lịch bền vững.

✓ Đỗ Duy Khang, Nghiên cứu trao đổi: Kiến trúc Chợ cổ Cần Thơ, NXB Đại học

Xây dựng Miền Tây, 2019.

✓ Nguyễn Khởi, Bảo tồn và trùng tu các di tích kiến trúc, NXB Xây Dựng, 2014.
✓ Tài liệu Bảo tồn và trùng tu Di sản Kiến trúc, trường Đại học Nam Cần Thơ.
✓ />
tay/ , Chợ Hàng Dương - Ngôi chợ cổ Cần Thơ nổi tiếng miền Tây.
✓ ,

Nhà lồng Chợ cổ Cần Thơ – Biểu tượng kiến trúc xứ Tây Đô.
✓ />
192578556.htm.
✓ />
tho-a21035.html, chùa Ơng – Di tích lịch sử văn hóa độc đáo của Cần Thơ.
✓ />
ve-lich-su-dia-chat-dong-vat-hoang-da-va-bao-ton-cua-no/, Công viên quốc gia
Yellowstone.
✓ /> doi/cong-tac-bao-ton-di-san-van-hoa-khu-pho-co-hoi-an-trong-thoi-gian-qua-
889.html, Công tác bảo tồn di sản văn hóa khu Phố cổ Hội An trong thời gian
qua.
✓ Bến Ninh Kiều.
✓ /> su.aspx, Bến Ninh Kiều lịch sử.

TRƯƠNG KHA BẢO NGỌC – DH19KTR01 -MSSV: 199934

14