Yếu tố triết lí trong ca từ của rap đen vâu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.44 MB, 90 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

YẾU TỐ TRIẾT LÍ TRONG CA TỪ CỦA RAP ĐEN VÂU

Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội và nhân văn

THANH HÓA, THÁNG 4/2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

YẾU TỐ TRIẾT LÍ TRONG CA TỪ CỦA RAP ĐEN VÂU

Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội và nhân văn

Sinh viên/ đại diện nhóm sinh viên thực hiện: Lê Thị Thanh Trà Nam, Nữ: Nữ

Dân tộc: Kinh

Lớp, khoa: Lớp K23 ĐHSP Ngữ văn CLC, khoa Khoa học xã hội Năm thứ: 3/ Số năm đào tạo: 4

Ngành học: ĐHSP Ngữ văn CLC

Người hướng dẫn: PGS. TS. Hoả Diệu Thuý

THANH HÓA, THÁNG 04/ 2023

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

1 Nguyễn Thùy Linh K23 ĐHSP Ngữ văn CLC Nghiên cứu tổng quan về RAP và Đen Vâu

2 Nguyễn Thị Nhiên K23 ĐHSP Ngữ văn CLC Khái quát về ca từ trong thị trường âm nhạc hiện nay và hiện tượng Đen Vâu

3 Lê Thị Thanh Trà K23 ĐHSP Ngữ văn CLC Nội dùng triết lý trong ca từ của RAP Đen Vâu 4 Lộc Thị Nhi K23 ĐHSP Ngữ văn CLC Những sáng tạo hình thức

để tạo nên yếu tố triết lý trong ca từ của Đen Vâu

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ... 1

1. Lí do nghiên cứu ... 1

2. Lịch sử nghiên cứu ... 2

3. Mục tiêu nghiên cứu... 4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 4

5. Phương pháp nghiên cứu ... 5

6. Bố cục của đề tài ... 6

NỘI DUNG ... 7

Chương 1. CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ... 7

1.1. Khái lược về RAP ... 7

1.1.1. Khái niệm RAP ... 7

1.1.2. RAP ở Việt Nam hiện nay ... 9

1.2. Đen Vâu và RAP Đen Vâu ... 11

1.2.1. Về Rapper Đen Vâu ... 11

1.2.2. Sự nghiệp RAP của Đen Vâu ... 13

1.2.2.1. Các chặng thành công của RAP Đen Vâu ... 13

1.2.2.2. Thống kê khảo sát một số bản RAP có ca từ mang tính triết lí của Đen Vâu ... 16

1.2.2.3. Các giải thưởng và sự đón nhận của khán giả đối với các ca khúc RAP của Đen Vâu ... 17

Tiểu kết Chương 1 ... 19

Chương 2. YẾU TỐ TRIẾT LÝ TRONG NỘI DUNG TƯ TƯỞNG ... 20

CỦA RAP ĐEN VÂU ... 20

2.1. Triết lí về tình u ... 20

2.1.2. Tình yêu là “ngọn đèn nhỏ” ... 20

2.1.3. Tình yêu là sự đồng điệu ... 22

2.1.3. Tình yêu cần đi liền với sự chân thành ... 24

2.1.4. Tình yêu là đồng hành đối diện với thử thách ... 29

2.2. Triết lý về gia đình và hạnh phúc ... 31

2.2.1. Triết lý về gia đình - “nhà” ... 31

2.2.1.1. “Đường về nhà là vào tim ta”- gia đình ở phía trái tim! ... 31

2.2.1.2. Gia đình - "Nhà" là nơi tiếp thêm năng lượng, cũng là nơi an ủi động viên khi ta

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

2.2.2.3. Hạnh phúc là luôn giữ được phẩm giá, nhân cách thiện lương giữa cuộc sống

bon chen ... 41

2.3. Triết lý về giá trị sống, giá trị bản thân ... 43

2.3.1. Được “sống” trên cõi đời là điều may mắn ... 43

2.3.2. Sống không chỉ là tồn tại, sống cần có đam mê và theo đuổi đam mê ... 44

2.3.3. Sống là nhận ra những tích cực và hạn chế của bản thân để sửa mình ... 47

2.3.4. Sống là ln nhìn về phía trước, sẵn sàng vượt qua thách thức ... 49

2.4. Triết lí về lý tưởng gắn với trách nhiệm xã hội ... 51

2.4.1. Lý tưởng cống hiến cho xã hội ... 51

2.4.2. Thực hiện đúng trách nhiệm, nghĩa vụ của mình, khơng làm điều trái pháp luật ... 53

Tiểu kết Chương 2 ... 55

Chương 3. CÁC THỦ PHÁP NGHỆ THUẬT GÓP PHẦN TẠO NÊN ... 56

TRIẾT LÝ TRONG LỜI RAP ĐEN VÂU ... 56

3.1. Sử dụng và phối hợp nhiều thủ pháp tu từ để kiến tạo nhiều lớp nghĩa ... 56

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

1. Tên đề tài: Yếu tố triết lí trong ca từ của RAP Đen Vâu 2. Cấp dự thi: Cấp trường

3. Nhóm sinh viên thực hiện:

- Họ và tên: Nguyễn Thùy Linh; Lê Thị Thanh Trà; Nguyễn Thị Nhiên; Lộc Thị Nhi

- Lớp: K23 ĐHSP Ngữ văn CLC - Khoa: Khoa học Xã hội

4. Giáo viên hướng dẫn: PGS.TS. Hỏa Diệu Thúy

5. Thời gian thực hiện: 07 tháng (từ tháng 10/2022 đến tháng 04/2023). 6. Cơ quan quản lý đề tài: Trường Đại học Hồng Đức.

7. Đơn vị chủ trì đề tài: Khoa học Xã hội

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

MỞ ĐẦU 1. Lí do nghiên cứu

1.1. Kể từ khi đất nước hội nhập thế giới, đã có nhiều loại hình văn hóa du

nhập vào nước ta. Một trong số đó phải kể đến thể loại RAP - một thể loại âm nhạc độc đáo xuất phát từ Âu - Mỹ, thâm nhập vào Việt Nam khoảng đầu những năm 90 của thế kỉ XX. Sau nhiều năm chưa thực sự tìm được chỗ đứng trên bản đồ nhạc Việt, những năm gần đây, RAP đã có những bứt phá ngoạn mục và khẳng định mạnh mẽ trong dòng chảy âm nhạc đương đại Việt Nam. Sự phát triển của RAP đã mang đến hơi thở mới cho đời sống âm nhạc, góp phần hồn thiện hơn diện mạo nhạc Việt trong bối cảnh giao lưu văn hóa quốc tế. Không thể phủ nhận sự ảnh hưởng sâu rộng từ RAP đến giới trẻ hiện nay. Một mặt, họ được tiếp nhận nguồn âm nhạc hiện đại, mới mẻ, phóng khống, mặt khác, ca từ trong các bản RAP cũng rất trẻ trung, gần gũi với đời sống đương đại. Tuy nhiên, đi liền với sự nở rộ, ồ ạt, nhiều ca khúc RAP ra đời vội vàng, ca từ đơn giản, sáo rỗng, thậm chí lai căng, vơ nghĩa, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của người Việt. Có thể nói, tình trạng “loạn chuẩn” trong thị hiếu âm nhạc, đặc biệt là sự xuống cấp của ca từ đã dần làm thẩm mỹ âm nhạc bị hạ thấp và lệch chuẩn.

1.2. Sự phát triển mạnh mẽ của RAP đã tạo tiền đề cho những thế hệ Rapper

(người sáng tác và biểu diễn RAP) được thể hiện tài năng, cá tính sáng tạo. Trong số những Rapper đang nổi lên hiện nay, Đen Vâu hiện diện với tư cách là một Rapper dẫn đầu thị trường nhạc RAP khi liên tục chinh phục khán giả bằng những bản RAP mang đậm cá tính và có sức mê hoặc nhiều đối tượng. RAP của Đen hấp dẫn bởi đó là sự kết hợp tuyệt vời giữa âm nhạc và ca từ. Chất Poetry (thơ) trong ca từ của RAP Đen Vâu mộc mạc, chân thực, chứa đựng triết lý sâu sắc. Những triết lý ấy không xa lạ, sáo rỗng mà gần gũi trong cuộc sống hàng ngày. Những ca từ được rút ra từ chính cuộc sống có nhiều trải nghiệm của anh, với những mối quan hệ với người thân xung quanh, với những thất bại hay thành cơng của chính mình và những khát vọng của người trẻ. Lựa chọn nghiên cứu yếu tố triết lí trong ca từ RAP của Đen Vâu, đề tài muốn lý giải, yếu tố tạo nên thành cơng của bài hát nói chung, bản RAP nói riêng, bên cạnh phần tiết tấu âm nhạc, lớp ca từ hấp dẫn, có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc sẽ là phần không thể thiếu, chắp cánh cho bài hát khả năng lan tỏa và chinh phục mạnh mẽ.

1.3. Đen Vâu đã trở thành “hiện tượng” âm nhạc những năm qua. Tác động

của Rapper Đen Vâu với trào lưu âm nhạc trẻ Việt Nam là rất lớn khi độ phủ sóng của các ca khúc RAP được sáng tác bởi Đen Vâu ngày càng lan tỏa sâu rộng. Không phụ lòng khán - thỉnh giả, tác phẩm của Đen Vâu cũng ngày càng trở nên trau chuốt, độc đáo hơn, đặc biệt, vẻ đẹp trong những lớp ca từ cũng trở nên chọn

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

lọc và sáng tạo hơn. Nghiên cứu yếu tố triết lí trong ca từ nhạc RAP của Đen Vâu, đề tài vừa muốn khẳng định tài năng của một Rapper trong lĩnh vực âm nhạc còn mới mẻ ở Việt Nam, vừa muốn đưa ra gợi ý cho giới nhạc sỹ trong việc tăng cường tính thẩm mỹ trong việc viết ca từ cho các bài hát. Nghiên cứu yếu tố triết lí trong ca từ nhạc RAP của Đen Vâu, đề tài hướng tới đánh giá một hiện tượng thành công trong lĩnh vực âm nhạc trẻ với hi vọng góp tiếng nói định hình xu hướng lựa chọn ca từ trong các sáng tác nhạc RAP nói riêng, nhạc trẻ nói chung.

2. Lịch sử nghiên cứu

Đen Vâu là một cá tính sáng tạo nổi bật, mang nét đặc trưng và tiêu biểu cho phong cách sáng tác thể loại nhạc RAP. Khi tiếp cận các sáng tác của Đen Vâu, người ta đều có chung ấn tượng là sáng tác của anh rất giàu tính triết lí, ln ln có những tầng sâu ý nghĩa ẩn sau lớp ca từ. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có bài viết hay cơng trình nghiên cứu nào tìm hiểu, đánh giá về tính triết lí trong ca từ của RAP Đen Vâu.

2.1. Hướng nghiên cứu về RAP ở Việt Nam

Thể loại nhạc RAP còn khá mới mẻ ở Việt Nam, lại chủ yếu được giới trẻ quan tâm, vì vậy, đến nay hầu như chưa có cơng trình, bài viết của các nhà nghiên cứu về thể loại này. Tuy nhiên, theo cập nhật của chúng tơi, đã có một cơng trình tập dượt nghiên cứu khoa học của Nguyễn Minh Tiến - sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, tác giả

của đề tài “Dịng chảy văn hóa dân gian trong Rap Việt giai đoạn 2010 – 2020”. Đề tài đạt giải Nhì giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần thứ 22 năm

2020. Trong khuôn khổ của đề tài, tác giả đã xác định hai dòng chảy của văn hoá dân gian trong RAP Việt giai đoạn 2010 - 2020 là dòng chảy hiện diện và dòng chảy ngầm. Ở dòng chảy hiện diện, tác giả đề tài đã phân tích những đặc tính văn hố dân gian thơng qua việc sử dụng hình tượng dân gian, từ tượng thanh, từ lóng, đặc biệt là nghệ thuật chơi chữ… trong các bài rap giai đoạn này. Đối với dòng chảy ngầm, tác giả đã trình bày những đặc tính nguyên hợp, tính phi chính thống và truyền thống trong việc thực hành trình diễn, tạo dựng lên một bài rap, một tiết mục diễn xướng rap. Cùng với đó, đề tài đã nêu ra những phương thức tạo lập dị bản trong các bài rap, vốn được xem là một đặc tính quan trọng trong việc phát triển và lưu truyền văn hoá dân gian.

Như vậy, có thể nhận thấy, RAP hấp dẫn giới trẻ trước nhất và đã trở thành đối tượng nghiên cứu của giới trẻ. Song, đề tài của Nguyễn Minh Tiến quan tâm chung đến RAP Việt và tập trung tìm hiểu yếu tố dân gian trong RAP. Mặc dù không gần gũi, nhưng, kết quả nghiên cứu trong đề tài của Nguyễn Minh Tiến cũng có những gợi ý bổ ích cho đề tài của chúng tôi.

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

2.2. Hướng nghiên cứu về RAP của Đen Vâu

Về hướng nghiên cứu yếu tố tố triết lí trong ca từ nhạc RAP của Đen Vâu, hiện nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu cụ thể về nó, có chăng chỉ là những lời nhận xét, nhận định của một số nhà báo, chuyên gia âm nhạc được đăng tải trên các trang báo điện tử.

Chẳng hạn, trong bài viết Những câu rap có khả năng tạo bão khắp mạng xã hội của Đen Vâu trên báo Lao Động (01/01/2022), tác giả Bình An đã có những nhận xét về ngôn từ trong âm nhạc của Đen Vâu: "Đen Vâu viết ngôn từ đẹp, giàu triết lý và sự chiêm nghiệm. Do đó, âm nhạc của nam rapper luôn chạm tới trái tim người nghe và dễ tạo trend trên mạng xã hội" [5].

Tác giả Phương Thủy trong bài Đời và triết lí: Những tun ngơn của nhạc trẻ đăng ngày 17/12/2022 trên báo Văn nghệ Thái Nguyên, cũng đã đề cập đến nội

dung ca từ ở các sáng tác RAP của Đen Vâu. Tác giả nhận thấy rằng phần lớn ca từ trong âm nhạc của Đen đều mang những nội dung, thông điệp có ý nghĩa nhất định. Tất cả đều được Đen Vâu thu thập từ sự nhạy cảm và cái nhìn sâu sắc về cuộc đời,

cuộc sống thường nhật: "Rap là thứ để Đen nói chuyện cùng, để thả hồn vào và giải tỏa tâm tư của mình nên nhạc của anh cũng chân chất và uyển chuyển như một bài thơ hay, còn Đen Vâu là một người viết thơ tài" [13].

Tác giả Hiểu Nhân trong bài báo Rapper Đen: Sức hút đến từ lời ca đăng

ngày 05/11/2019 trên Vnexpress cũng đã trích dẫn lời của Nhạc sĩ Hồ Hồi Anh khi

nhận xét về yếu tố triết lí trong ca từ nhạc RAP Đen Vâu: "Điểm đặc biệt của Đen chính là lời rap. Những ca từ, câu chuyện trong bài hát của bạn ấy khiến người nghe nhìn thấy chính mình trong đó. Ngồi ra, cách gieo vần sáng tạo, đậm chất thơ tạo nên phong cách riêng của Đen" [8]. Có thể thấy, Đen Vâu viết lời nhạc

không đơn thuần chỉ là ca từ phù hợp với phần nhạc mà hơn hết, anh đề cao việc sáng tạo, thổi hồn vào ngơn từ để biến nó thành chất thơ ngay trong âm nhạc.

Trên báo điện tử Thanh niên ngày 15/07/2022, tác giả Thanh Thảo trong bài viết Cảm ơn Đen Vâu - Thơ như Rap hát như Thơ đã xem Đen Vâu thực sự là một

nhà thơ khi viết nhạc RAP bởi khả năng sử dụng ngơn từ sáng tạo khơng khác gì

một nhà thơ. "Tôi muốn gọi nhạc sĩ Đen Vâu là nhà thơ hiện đại. Thơ anh như Rap còn phần hát lại như Thơ. Thơ đi tới tận cùng của những điều bình thường (ta mơ ước), thơ thật giản đơn như khơng có gì hơn (vậy mà lại gặp bất ngờ), Rap là thơ nhịp điệu, thơ là Rap mang tín hiệu, (...)" [11].

Trong bài viết Xu hướng âm nhạc truyền cảm hứng đăng tải trên báo điện tử Công an nhân dân, tác giả Khánh Thảo cho rằng âm nhạc của Đen Vâu có sức cơng

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

phá mãnh liệt và ảnh hưởng sâu rộng vào đời sống giải trí của giới trẻ là bởi vì "ca từ và giai điệu trong những ca khúc của Đen Vâu. Giữa một loạt ca khúc về đề tài tình u với ngơn ngữ sến súa, na ná nhau thì Đen Vâu lại khai thác những khía cạnh khác trong tâm tư người trẻ: những chiêm nghiệm, đúc rút sau một thời gian bươn chải với cuộc sống." [10]. Chính vì vậy mà ca từ trong nhạc RAP của Đen

luôn sâu sắc, hàm chứa nhiều triết lí sâu xa, từ đó truyền tải những thông điệp ý nghĩa, tích cực đến người đọc, người nghe.

Bài viết Dòng chảy nhạc Rap: Các rapper đã thơi ẩn mình đăng trên báo

điện tử VTV News đã đề cập đến việc âm nhạc của Đen Vâu mang những yếu tố triết lí vơ cùng sâu sắc qua ngơn từ. Bài báo đã trích lời nhà báo Ngô Bá Lục khi

ông chia sẻ về nhạc RAP của Đen Vâu: "Đề tài của các bạn rapper giờ rất khác với

ngày xưa, như Đen Vâu đưa ra các triết lý sống rất hay, những ngôn từ giản dị, gần gũi và đời thường nhưng hàm chứa thơng điệp lớn lao, có tác động lớn đối với giới trẻ, đó là những tác động tích cực" [4].

Mặc dù, chưa có cơng trình nghiên cứu chuyên sâu, nhưng RAP Đen Vâu đã

thực sự gây chú ý trong giới sáng tác. Đặc biệt, các ý kiến đều ấn tượng và thích thú với ca từ của các bản RAP ấy.

Như vậy, lựa chọn đề tài Yếu tố triết lí trong ca từ của RAP Đen Vâu để

nghiên cứu, chúng tơi mong muốn đóng góp ý kiến khẳng định thành công của các

bản RAP Đen Vâu trong việc khám phá tầng sâu ý nghĩa của các yếu tố triết lí ẩn

sau lớp ngơn từ. Từ đó khẳng định vị thế và vai trò xứng đáng của ngôn từ trong nhạc RAP Đen Vâu khơng chỉ ở khía cạnh âm nhạc mà quan trọng hơn hết là ở khía cạnh văn học.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Đề tài hướng đến cảm nhận, phân tích yếu tố triết lí trong ca từ của RAP Đen Vâu, để tìm ra và lí giải sức hấp dẫn và thành công của các bản RAP này, qua đó, góp phần khẳng định tài năng của một Rapper trẻ, khẳng định chỗ đứng của dòng nhạc RAP trong đời sống âm nhạc đương đại. Từ đó, đề tài cũng muốn góp tiếng nói về việc sáng tác ca từ cho ca khúc trong âm nhạc hiện nay.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài chính là yếu tố triết lí trong ca từ của RAP Đen Vâu.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài sẽ tập trung nghiên cứu các sáng tác của Đen Vâu thuộc thể loại RAP. Trên cơ sở đó, tìm ra những tầng lớp ý nghĩa, những thông điệp ẩn sau mỗi ca từ trong bài hát của anh.

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Phạm vi tư liệu khảo sát: Một mặt, đề tài sẽ khảo sát toàn bộ các bản RAP của Đen Vâu sáng tác từ 2009 đến nay. Song, mặt khác sẽ ưu tiên nghiên cứu sâu hơn về những bản RAP có ca từ mang đậm tính triết lí trong nhạc của anh.

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp hệ thống: Phương pháp hệ thống là phương pháp đặt các

đối tượng nghiên cứu trong chỉnh thể cấu trúc để tìm ra những quy luật phát triển. Chúng tơi đặt yếu tố triết lí trong ca từ RAP của Đen Vâu trong hệ thống các hệ quy chiếu khác nhau để nhận thấy các yếu tố triết lí khác nhau thể hiện trong ca từ nhạc RAP Đen Vâu. Với phương pháp này, chúng tôi sử dụng các thao tác khảo sát, thống kê, các bài hát có ca từ mang yếu tố triết lí theo từng nội dung cụ thể.

5.2. Phương pháp phân loại: Phương pháp phân loại là phương pháp người

nghiên cứu tiến hành phân loại các thông tin thu thập được dựa theo một mơ hình lý thuyết cụ thể. Dựa theo các tiêu chí nhất định, các thơng tin được chia ra nhằm thể hiện một luận điểm cụ thể. Sau đó, người nghiên cứu cần hệ thống lại chúng và đưa ra kết luận cuối cùng của nghiên cứu khoa học. Sử dụng phương pháp này chúng tơi sẽ phân loại các bài RAP có ngơn từ mang yếu tố triết lí; phân loại các lớp ý nghĩa mà ngơn từ biểu đạt. Từ đó hệ thống lại và làm rõ đặc điểm các yếu tố triết lí trong ca từ RAP Đen Vâu.

5.3. Phương pháp phân tích - tổng hợp: Phương pháp phân tích - tổng hợp

là phương pháp phân tích các yếu tố, bộ phận của đối tượng để dẫn đến những kết luận, tổng hợp mang tính khái quát về đối tượng. Các yếu tố triết lí trong ca từ là đối tượng phân tích - tổng hợp chủ yếu của đề tài. Trên cơ sở phân tích giá trị nội dung, nghệ thuật của ngôn từ, đề tài đưa ra những kết luận xác thực, rút ra những vấn đề mang ý nghĩa lí luận.

5.4. Phương pháp so sánh - đối chiếu: Phương pháp so sánh - đối chiếu bao

gồm việc thiết lập các điểm tương đồng với các đối tượng nghiên cứu khác, toàn bộ hoặc một phần, phân tích những điểm tương đồng và khác biệt giữa chúng. Sử dụng phương pháp so sánh - đối chiếu nhằm tìm ra điểm tương đồng và khác biệt giữa ý nghĩa của yếu tố triết lí trong ngơn từ qua các bản nhạc khác nhau, cũng như so sánh các lớp ý nghĩa của ngôn từ.

5.5. Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Mặc dù đề tài chỉ nghiên cứu

phần ca từ của bản RAP, song, phần ca từ ấy lại là một bộ phận của tác phẩm âm nhạc. Thêm nữa, ca từ của RAP Đen Vâu rất đa sắc thái, vừa dân gian vừa hiện đại, vừa dân tộc vừa quốc tế. Vì vậy, đề tài sẽ sử dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành trong nghiên cứu, đánh giá vấn đề khoa học và khách quan hơn.

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

6. Bố cục của đề tài

Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, phần Nội dung chính của đề tài được trình bày theo 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lí thuyết và thực tiễn của đề tài

Chương 2: Yếu tố triết lý trong nội dung tư tưởng của RAP Đen Vâu

Chương 3: Các thủ pháp nghệ thuật góp phần tạo nên triết lý trong lời RAP Đen Vâu

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

NỘI DUNG

Chương 1. CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Khái lược về RAP

1.1.1. Khái niệm RAP

RAP là tên viết tắt của 3 từ Rhythm and Poetry (hiểu nôm na là "nhịp điệu"

và "thơ ca") là một hình thức nghệ thuật trong văn hố của người Âu Mỹ, trình diễn

bằng cách kết hợp nói/hát theo nhịp. RAP hấp dẫn giới trẻ bởi hình thức trẻ trung,

sơi nổi và đa dạng cả về nội dung và hình thức trình diễn.

Về thể loại, nhạc RAP hay "RAP" đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có khái niệm chính xác. Tuy nhiên, trong một số từ điển, RAP đã được định nghĩa một cách cơ bản. Theo Longman Dictionary of Contemporary English (Từ điển tiếng Anh đương đại Longman), RAP được định nghĩa: "a type of popular music in which the words of a song are not sung, but spoken in time to music with a steady beat" [28], (tạm dịch: "một loại âm nhạc phổ biến trong đó lời của một bài hát không được hát, nhưng được nói theo nhịp điệu ổn định của âm nhạc").

Theo Cambridge Dictionary (Từ điển Cambridge): "RAP is a type of popular music with a strong rhythm in which the words are spoken, not sung" [29], (tạm dịch: "RAP là một loại nhạc đại chúng có tiết tấu mạnh trong đó lời được nói chứ không được hát").

Từ điển Oxford Learner's Dictionaries cũng định nghĩa về RAP tương tự: "a type of popular music with a fast strong rhythm and words which are spoken fast, not sung" [30] (tạm dịch: "một loại nhạc phổ biến có tiết tấu và lời hát nhanh, mạnh, cái mà được nói nhanh chứ khơng được hát").

Cịn theo Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên, RAP được định nghĩa là "lối hát dân gian có nguồn gốc từ châu Mỹ và châu Phi, có nhạc cụ đệm, có tiết tất nhanh và hấp dẫn" [3, tr. 821].

Có thể thấy, với các cách định nghĩa như trên, nhìn chung RAP được hiểu là một thể loại âm nhạc có tiết tấu nhanh, mạnh, lời bài hát được nói theo nhịp điệu và thường có các nhạc cụ khác đi kèm.

Tóm lại, RAP được hiểu cơ bản là một thể loại âm nhạc hay một hình thức âm nhạc cơ bản trong văn hóa Hip Hop và Underground (được hiểu là dòng nhạc ngầm, nhạc khơng chính thống). RAP là loại hình nghệ thuật gắn liền với thơ ca đi kèm với nhịp và tiếng đàn guitae bass hoặc nhạc cụ điện tử, được trình diễn thơng qua việc hát lời bài hát, ca từ có vần điệu, có thể kết hợp với các động tác nhảy.

Về nguồn gốc, cho đến nay vẫn chưa xác định chính xác sự ra đời của nhạc RAP. Theo nhiều người cơng nhận thì RAP có mặt đầu tiên tại Tây Phi. Trong lịch sử ở Tây Phi, các nhà sử học đã kể câu chuyện ở vùng đất của họ có những nhịp

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

trống đơn giản và nó gần giống với nhạc RAP mà chúng ta biết ngày nay. Sau đó người châu Phi bị ép đưa đến châu Mĩ làm nô lệ. Để chiến đấu và chống lại cuộc sống khổ cực, những người nô lệ đến từ châu Phi đã ca hát theo nhịp điệu quen thuộc ở quê nhà. Dần dần, những nhịp điệu này trở nên phổ biến tại khu Gettgo tại Hoa Kì. Đây là nơi ở tập trung của những người nghèo, nô lệ người da màu, nơi thường gắn liền với nhiều tệ nạn xã hội và băng đảng. Sống dưới sự bất công và phân biệt chủng tộc của Mỹ thời bấy giờ, RAP được xem là linh hồn giúp người dân sống ở đây nói lên tiếng lòng, giúp họ quên đi cuộc sống tối tăm, khổ cực của mình. Từ những năm 70 của thế kỉ XX, RAP bắt đầu phát triển và lan rộng ra khắp thế giới. Đã từng có thời gian dịng nhạc này bị tẩy chay nhưng đến nay nó vẫn tồn tại và có chỗ đứng nhất định trong nền âm nhạc đại chúng, trở thành một trong những thể loại nhạc được yêu thích nhất trên thế giới.

Đặc trưng của RAP cũng là một điều đặc biệt so với các thể loại âm nhạc khác. Điều đó có lẽ được bắt nguồn từ nguồn gốc của RAP khi nó được ra đời để

thể hiện khát khao tự do, cá tính mạnh mẽ của con người. "Mỗi bản RAP là một câu chuyện mà ở đó người nghe dễ dàng tìm thấy sự đồng điệu trong tâm hồn, đơi khi có thể tìm thấy hình ảnh, câu chuyện của chính mình trong bản RAP đó. Đây là điều mà khơng phải dịng nhạc nào cũng có thể làm được, là nét đặc trưng nổi bật nhất và cũng chính là điều thu hút giới trẻ ngày càng quan tâm, u thích dịng nhạc này." [12]. RAP được phân biệt với các thể loại âm nhạc khác bởi một số đặc

trưng sau:

Đặc trưng đầu tiên khi nhắc tới RAP là thể hiện được phách, nhịp, sao cho khớp với nội dung muốn truyền tải. Nếu các thể loại âm nhạc khác quan tâm đến âm chủ và cao độ thì RAP lại khơng chú ý nhiều đến nó. Bởi vậy, nhạc RAP thường khơng có cao độ hay trường độ mà người chơi nhạc RAP có thể hát theo nhịp (flow) nhanh hay chậm tùy ý.

Ca từ được sử dụng trong RAP thường không có sự gị bó, rập khn theo quy tắc nhất định mà nó ln phóng khống, thể hiện bản chất tự do của người sáng tác. Vì thế, đơi khi người sáng tác thường cho vào các bản RAP một số câu chửi thề hàm ý, tạo ấn tượng cho bài hát.

Một điều chúng ta cần phải đặc biệt quan tâm chính là cấu trúc của một bản RAP. Cấu trúc của một bản RAP là sự kết hợp giữa yếu tố nhạc và yếu tố lời. Mà nhạc điệu của RAP chủ yếu là nhịp điệu, và lời của RAP thì giống như những lời thơ. Vậy tại sao lời RAP lại giống với lời thơ? Và "chất thơ" này sẽ tương ứng như thế nào với nhạc của RAP? Trong thực tế, không phải bài thơ nào cũng phổ nhạc được. Một đoạn thơ, bài thơ khi được đem đi phổ nhạc đều phải được cấu trúc lại, có thể thêm bớt làm sao cho nó tương thích với nhạc điệu mà người ta đã soạn sẵn.

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Các nhạc sĩ sẽ tạo nên giai điệu của bản nhạc trước, rồi mới ghép phần lời vào, cho nên một bản nhạc mới có thể có nhiều phần lời khác nhau. Những bài thơ được đem đi phổ nhạc khi người ta đã tìm được một hình thức nhịp (nhạc điệu) tương ứng với lời thơ đó và nó sẽ gọt sửa cho phù hợp với bản nhạc. Quay lại với các bản RAP, nhạc của RAP chủ yếu là phần nhịp, thì lời hát trong các bản RAP bản thân nó cũng đã phải có "tính nhịp" và tương thích với cái nhịp của bài hát. Tính tương thích giữa nhịp điệu của âm nhạc với nhịp điệu của cấu trúc lời trong bài RAP giúp cho ca từ trong mỗi bản RAP giống như những bài thơ trữ tình, thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa thơ và nhạc, "thi trung hữu nhạc" (trong thơ có nhạc).

Khơng chỉ có yêu cầu khắt khe về mặt ca từ, mà RAP cịn địi hỏi Rapper phải có kĩ năng điêu luyện, chuyên nghiệp để thể hiện được phong cách của riêng mình. Đặc biệt, người sáng tác phải chú ý nhạc lí nhiều hơn để hịa thanh được hay hơn, nghe bắt tai, có nhịp điệu hay để lời hát khơng bị khó nghe. Một số Rapper sẽ sử dụng một số cách sáng tác và ghép nối những câu chữ điêu luyện như sau:

Sử dụng một số phương pháp tu từ nghệ thuật như phép ẩn dụ, hốn dụ, nhân hóa, chơi chữ, đồng âm, đồng nghĩa, so sánh, bẻ gãy ca từ trong battle/dissing, ...

Ở cách gieo vần, Rapper thường thể hiện ở các flow, ghép nối các câu từ và gieo vần sao cho thích hợp trên nền nhạc, tạo sự hợp lý, sáng tạo và gây ấn tượng với khán giả.

Chủ đề, nội dung của ca khúc phổ biến là về tình yêu, cuộc sống, xã hội, con người, môi trường,...

Thể loại Freestyle có thể tạm dịch là "tự do", thoải mái thể hiện lời RAP trên nền beat (thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong nhạc lý với ý nghĩa biểu thị nhịp, phách) cho sẵn.

Như vậy, có nguồn gốc từ tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội nhưng RAP đã có một chặng đường dài để khẳng định vị thế của một thể loại âm nhạc độc đáo, được yêu thích bậc nhất ở thời điểm hiện tạo trên tồn thế giới. Có thể thấy RAP là một thể loại nhạc của sự tự do và phóng khống nhưng bản chất nó vẫn mang những quy tắc nhất định mà người làm nhạc phải tuân theo. Chính điều đó đã làm nên những nét đặc trưng mà khơng dịng nhạc nào có ngoại trừ RAP.

1.1.2. RAP ở Việt Nam hiện nay

Vào đầu những năm 90 của thế kỉ trước, RAP bắt đầu du nhập vào Việt Nam. RAP xuất hiện như một "làn gió lạ" mà người Việt chưa thực sự làm quen được với

nó. Một mặt do ngôn ngữ khác nhau, phần lớn lyric - lời bài hát RAP thường có

ngôn từ phản cảm hay đụng chạm đến mâu thuẫn chính trị. Mặt khác, RAP là một thể loại mới lạ, trước đây chưa từng xuất hiện ở nước ta, nó rất khác so với những thể loại âm nhạc mà người Việt biết đến, cho nên RAP gần như nằm ngoài biên giới

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Việt Nam. Thậm chí người ta e ngại trước RAP và tìm mọi cách để hạ bệ, không cho RAP xâm nhập vào thị trường âm nhạc Việt Nam.

Năm 1997 là cột mốc khai sinh ra Rap Việt, khi tại thành phố Portland (tiểu bang Oregon - Hoa Kỳ), Khanh Nhỏ và Thai Viet G đã cùng nhau thu âm bài (track) "Vietnamese Gang", trong đó Thai rap bằng tiếng Anh cịn Khanh Nhỏ rap bằng tiếng Việt. Họ đã thể hiện đẳng cấp nhất định qua những đường flow. Xuyên suốt lời ca là sự tự tơn dịng máu Việt được thể hiện ở một đất nước nhiều sắc tộc như Mỹ. So sánh với RAP Mỹ, "Vietnamese Gang" hồn tồn mang tính chất kế thừa.

Cho đến đầu những năm 2000, RAP mới thực sự bắt nhịp vào làn sóng âm nhạc Việt Nam. Rapper Xlim chính là người có cơng đầu tiên trong việc đưa RAP đến gần hơn với người nghe nhạc ở Việt Nam. Anh đã tìm hiểu tường tận về sự phóng khống và tự do của những bản RAP từ nước Mỹ xa xôi, thành lập nên DaRapClub (RC) vào năm 2002 để làm nơi trao đổi, chia sẻ thông tin về nhạc rap quốc tế, những Rapper đời đầu của Việt Nam bắt đầu xuất hiện.

Giai đoạn 2006 - 2008 được coi là thời điểm nở rộ của văn hóa RAP và Hit Hop tại Việt Nam khi giới trẻ bắt đầu lập nhóm với nhau và các trận chiến RAP ngày càng phổ biến. Các Rapper xuất hiện ngày càng nhiều mặc dù họ chưa thực sự được công nhận là những ca sĩ thực thụ. Họ cũng đã dần chú trọng đến kĩ năng viết lời cho bài nhạc RAP hơn. Từ năm 2008 đến 2010, nhạc RAP ở Việt Nam trở nên đa dạng hơn với những chủ đề mới mẻ về tình yêu, tuổi trẻ, về cuộc sống thường nhật, tuy nhiên vẫn chưa có sự đầu tư kĩ càng đến việc hịa âm phối khí.

Giai đoạn 2010 - 2020 được xem là một thập niên đáng nhớ của RAP khi nhạc RAP đã dần được định hình và có sự phát triển mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng. RAP văn minh hơn khi mở rộng đề cập đến những đề tài mới hơn chỉ một màu u ám của sự giận dữ, phẫn nộ như trước đây. Sự xuất hiện của những cái tên như JustaTee, LK, Touliver, Karik, Wowy, Suboi… đã đóng vai trị quan trọng trong việc thay đổi các nhìn của dư luận về nhạc RAP, đồng thời mở ra một hướng đi mới để RAP đến gần hơn với khán giả tại Việt Nam. Nối tiếp sự thành công của các thế hệ đi trước, hàng loạt các Rapper trẻ khác đã cho ra đời những sản phẩm nhạc RAP chất lượng, được đầu tư trau chuốt kĩ lưỡng, có nội dung gần gũi với đời sống, nhất là về giới trẻ. Giờ đây, ngôn từ trong bài hát đã thơ mộng hơn, có những

ẩn dụ, ví von sâu sắc và hóm hỉnh. "Những câu chuyện được các Rapper mang đến ngày càng phong phú, thiết thực hơn, từ tình bạn, tình yêu đến các vấn đề xã hội… khiến những câu rap ngày càng lan tỏa." [12]. Điều này đã kéo âm nhạc đến gần

hơn với cơng chúng. Trong đó, gương mặt nổi bật nhất là Đen Vâu - người được nhắc đến như là một người nghệ sĩ với sự tử tế và giản dị trong âm nhạc. Cùng với

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

đó, những chương trình về RAP như Rap Việt và King of Rap trong năm 2020 là

những chương trình tìm kiếm tài năng Rapper đầu tiên được lên sóng truyền hình Việt Nam đã giúp nhạc RAP phổ cập mạnh mẽ tới đại chúng.

Nhìn chung, RAP là một phần của đời sống âm nhạc phóng khống, tự do. Tại Việt Nam, mặc dù RAP đang có sức hút mãnh liệt cũng như được cộng đồng yêu thích nhưng để tiếp tục giữ vững vị trí hiện tại của mình trong đời sống âm nhạc, những người làm nhạc RAP cần không ngừng đổi mới, sáng tạo, cho ra đời những bản RAP chất lượng, đặc biệt chú trọng đến phần ngôn từ, cho ra những lời ca ý nghĩa để nâng tầm nhạc RAP lên cao hơn. Bởi lẽ nếu chỉ có một Đen Vâu thì rất khó để mang đến nhiều bản sắc văn minh, chất lượng hơn đủ sức đi đường dài trong thị trường âm nhạc đang không ngừng phát triển.

Như vậy, tính tới thời điểm hiện tại, RAP đã có cuộc hành trình hơn hai thập kỉ tại Việt Nam với sự vươn lên mạnh mẽ và đổi mới không ngừng. Từ chỗ không được coi trọng, bị xem là dịng nhạc khơng chính thống, giờ đây, RAP đã có sự trở mình mạnh mẽ, khẳng định được chỗ đứng trong lòng người yêu nhạc. Sức hấp dẫn đó khơng chỉ nằm ở phần nhạc điệu bắt tai, mà quan trọng là nội dung ca từ trong bài hát ngày càng mang nhiều ý nghĩa, gần gũi và thực tế, gắn với đời sống cá nhân của mỗi người. Đó cũng là quá trình nỗ lực và đấu tranh của hàng loạt các Rapper để đưa RAP Việt có chỗ đứng như ngày hôm nay.

1.2. Đen Vâu và RAP Đen Vâu

1.2.1. Về Rapper Đen Vâu

Đen Vâu tên thật là Nguyễn Đức Cường (sinh ngày 13 tháng 5 năm 1989). Quê bố ở Hưng Yên, mẹ ở Hải Dương, sau đó hai người vào Long Khánh (Đồng Nai) lập nghiệp rồi lấy nhau và Đen Vâu được sinh ra tại đây. Nhưng sau đó anh đã cùng gia đình đến Quảng Ninh sinh sống, học tập. Vì thế khi nhắc đến quê hương thì mọi người vẫn nghĩ quê gốc của Đen Vâu chính là ở Quảng Ninh. Đó cũng là lý do vì sao giọng hát của anh được đánh giá là có sự pha trộn giữa âm sắc của cả miền Nam và miền Bắc.

Hiện tại, Đen Vâu là một trong những Rapper nổi tiếng và có sức ảnh hưởng rất lớn đến cộng đồng người yêu âm nhạc nói chung và các bạn trẻ nói riêng. Ngồi cái tên Đen Vâu thì nhiều người cũng gọi anh là Đen. Theo Đen Vâu, nghệ danh của anh khơng có gì đặc biệt, chỉ đơn giản là do hồi cịn nhỏ chị hàng xóm thấy anh có nước da đen nên gọi anh là Đen. Sau này khi đi chơi nhạc thì mọi người lại gọi với tên Đen Vâu nên anh đã quyết định lấy luôn biệt danh Đen Vâu. Có thể thấy ngay từ nghệ danh của mình, anh cũng đã cho thấy bản thân là một con người vô cùng giản dị, gần gũi và chân thật.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Học hết cấp 3, Đen không đi học lên đại học như cách bao bạn trẻ khác được gia đình định hướng sẵn mà phải chọn hướng đi khác. Gia đình Đen khi đó khó khăn khơng đủ điều kiện để lo cho con đi học, thế là Đen chấp nhận ở nhà và tìm một cơng việc phù hợp với mình để có tiền sinh sống. Bước vào đời với hai bàn tay trắng, không bằng cấp, Đen Vâu đã đi làm công nhân vệ sinh môi trường ở Hạ Long từ 2009 đến 2016. Cũng trong q trình làm cơng nhân vệ sinh, Đen Vâu có cùng em trai mở một quán cà phê nhỏ để kiếm sống. Tuy nhiên quán cà phê làm ăn thua

lỗ nên đóng cửa vào năm 2016. Chính Đen Vâu đã từng chia sẻ: "Tơi từng làm công nhân trước khi đến với rap chuyên nghiệp, từng nói khơng muốn nhắc nhiều về điều này khơng phải vì muốn chối bỏ hay sợ hãi, xấu hổ về quá khứ, mà đơn giản không muốn để người khác nghĩ tôi dùng cái đó để làm cần câu nước mắt hay tìm sự thương hại ở khán giả." [7].

Khoảng thời gian tuổi trẻ đầy khó khăn và vấp ngã đã tôi luyện nên một Đen Vâu rất đời và đầy bản lĩnh như hiện tại, để anh mang đến những bản nhạc chữa

lành tâm hồn, xoa dịu nỗi lòng của nhiều người. Bản nhạc Đưa nhau đi trốn được

xem là bước ngoặt trong sự nghiệp ca hát của Đen Vâu. Những sân khấu đầu tiên của anh là nơi bình dân, giản dị - vỉa hè, và khán giả là bạn bè cùng chung chí hướng. Ở những năm tháng ấy, anh chưa bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành một ca sĩ chuyên nghiệp, anh chỉ xem âm nhạc như một niềm vui để tự động viên bản thân và dành tặng cho những người xung quanh. Cuối cùng, sau một chuyến đi xuyên Việt, tình cờ được biểu diễn miễn phí cho các bạn trẻ, khi đứng trước ánh đèn sân khấu, phía dưới là hàng ngàn cặp mắt dõi theo mình, Đen Vâu vô cùng hạnh phúc và anh đã nhận ra đây chính là ước mơ của mình.

Đen Vâu cũng có cho mình quan điểm làm nhạc riêng. Anh chia sẻ việc làm nhạc là để thỏa mãn bản thân mình trước, người viết nhạc chính là khán giả đầu tiên cho sản phẩm của mình. Người nghệ sĩ phải thành thực với cảm xúc của chính mình mới có thể chạm đến trái tim người nghe. Chính sự chân thật ấy đã giúp anh may mắn có được những khán giả đồng điệu và ủng hộ âm nhạc của mình.

Khi bước vào con đường ca hát, Đen luôn tâm niệm phải đặt cái tâm lên hàng đầu, mỗi sản phẩm âm nhạc trước khi đến với công chúng đều phải chỉn chu, chứa đựng ý nghĩa nhất định và khán giả, dù họ yêu hay ghét cũng đều là nguồn động lực để mình khơng ngừng phấn đấu vươn lên. Đen Vâu đã từng chia sẻ với khán giả rằng câu nói mình thích nhất là: “Khen đúng là bạn ta, chê đúng là thầy ta” nên khi ra mắt một sản phẩm âm nhạc, Đen luôn muốn nhận được nhiều ý kiến của khán giả, để anh ngày càng tiến bộ và hồn thiện mình hơn. Đen là người dễ bị cảm xúc của người khác chi phối, nhưng phải là những người quan trọng trong cuộc sống

của anh, như ca khúc Ta cứ đi cùng nhau được Đen Vâu viết về tình yêu của người

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

bạn thân. Là một Rapper nổi tiếng hàng đầu Việt Nam, nhưng Đen Vâu không bao giờ kiêu căng xem mình là nhất. Anh ln có ý thức trau dồi học hỏi, thường xuyên nghe nhiều bài nhạc trên youtube của những người không ai biết là ai và tự cảm thấy họ giỏi hơn mình nhưng sao họ không được nổi tiếng. Từ những bản nhạc chỉ vài nghìn đến hàng loạt những ca khúc chục triệu, thậm chí cả trăm triệu lượt nghe, Đen Vâu đều vơ cùng chân q, lấy đó là niềm vui, hạnh phúc khi làm nghề. Chính sự khiêm tốn và câu tiến đã giúp Đen Vâu ngày càng được nhiều người yêu mến.

Có thể thấy, con người của Đen Vâu vô cùng giản dị, khiêm tốn, anh khơng ngừng học hỏi, hồn thiện bản thân và luôn tràn đầy nhiệt huyết để được cống hiến tài năng cho âm nhạc, đưa những bản nhạc RAP văn minh, nhân văn đến với công chúng. Và cũng chính RAP đã đưa Đen Vâu tìm thấy chân lí cuộc đời, mở đường cho Đen Vâu từ một chàng trai tìm kiếm sự an tồn đã sẵn sàng phá vỡ vỏ bọc để sống hết mình với đam mê. Tinh thần cũng đã được Đen truyền cho các bạn trẻ qua một số sáng tác của mình. Chính nhờ sự nghiêm túc và hết lịng vì âm nhạc ấy, Đen Vâu đã tạo dựng cho mình một chỗ đứng vững chắc trong làng nhạc Việt và trong lòng khán giả.

1.2.2. Sự nghiệp RAP của Đen Vâu

1.2.2.1. Các chặng thành công của RAP Đen Vâu

Đen Vâu không phải xuất thân từ một gia đình có truyền thống nghệ thuật hay trải qua trường lớp đào tạo chuyên sâu về âm nhạc. Nhưng nhờ tài năng cùng sự đam mê, nhiệt huyết của mình với RAP, Đen Vâu đã chứng minh cho mọi người thấy RAP sinh ra là để dành cho mình.

Thực tế ngay từ thời cấp 3, Đen Vâu đã bộc lộ tài năng âm nhạc của mình. Đen Vâu biết đến RAP nhờ một cậu bạn cùng lớp khi nghe bạn hát mà không biết đó là nhạc gì, mãi sau này lên mạng anh mới biết đó là RAP. Thứ âm nhạc lạ lẫm này đã thôi thúc Đen Vâu tìm hiểu về nó. Với năng khiếu âm nhạc có sẵn, anh Rapper thường tự mình viết những bài rap ở trong quyển vở của mình rồi tập hát. Đồng thời anh cũng tham gia nhiều tiết mục văn nghệ của trường. Có thể thấy trong con người Đen Vâu từ lâu đã có bản năng của một rapper. Và càng tìm hiểu sâu, anh càng cảm thấy thích dịng nhạc này rồi thường xuyên viết lời ra vở rồi hát theo nghêu ngao. Thời điểm này, anh chăm chú tìm hiểu dòng nhạc này từ các Rapper đời đầu như LK, Eddy Việt, DSK,... Từ đó Đen Vâu nhận ra được giá trị cũng như sức hấp dẫn bất ngờ của RAP dành cho mình.

Sau khi tốt nghiệp lớp 12, nam rapper có chiếc máy tính đầu tiên và tung những bản thu âm lên mạng. Những bản thu âm đầu tiên ấy chẳng có ai nghe, nhưng Đen Vâu vẫn thấy vui với thành quả lao động mình đã tự tạo ra được. Thời điểm làm cơng nhân vệ sinh, đồng lương ít ỏi chẳng đủ để phục vụ viết nhạc nhưng

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Đen Vâu vẫn không từ bỏ đam mê. Anh cho biết chính âm nhạc đã cứu cánh cho cuộc sống khó khăn, là nơi anh có thể giãi bày tiếng lịng trong những ngày tháng

cơ độc. Chính Đen Vâu cũng từng chia sẻ trên một bài báo rằng: "Chính vì cuộc sống càng khó khăn nên tơi càng phải duy trì âm nhạc. May mắn là thời điểm đó tơi có âm nhạc, nếu không cuộc sống của tôi đã bị giết chết từ lâu rồi. Bạn thử tưởng tượng khi bạn cơ độc, có q nhiều thứ để nói ra nhưng khơng có ai nghe bạn, cảm giác đó cịn tệ hơn việc mình khơng có gì để kể"[7]. Nhờ có âm nhạc, Đen Vâu đã

sống những ngày tháng rực cháy với đam mê cháy bỏng, âm nhạc đã cứu rỗi tâm hồn, là người bạn tri kỉ để anh giãi bày tâm sự trong những ngày thánh chông chênh của tuổi trẻ.

Trong quá trình theo đuổi niềm đam mê âm nhạc, thành tựu đầu tiên của Đen

Vâu là bài hát Cây bàng. Ca khúc ra đời năm 2011 và được anh thể hiện cùng người

bạn của mình là JGKid (Võ Việt Phương). Điều bất ngờ mà Đen Vâu không thể ngờ tới là ca khúc từ một Rapper vơ danh như mình lại nhận được sự ủng hộ rất lớn của

khán giả và giành giải Bài hát ấn tượng của tháng trong chương trình Bài hát Việt tháng tám. Dù sau thành công của Cây bàng, Đen vẫn trở về với cơng việc

thường nhật nhưng đó là tiền đề để anh tiếp tục cho ra đời những bài hát sau này. Trong thời gian vất vả mưu sinh, đã từng có lúc Đen Vâu muốn từ bỏ tất cả và chạy trốn. Anh bắt đầu hành trình của mình cùng những người bạn đi phượt bằng xe máy lên Hà Giang. Chuyến đi đó là hoàn toàn làm thay đổi quan điểm, thái độ sống của Đen Vâu trước cuộc đời. Tại thời điểm đó, tức là khoảng cuối năm 2014,

Đen Vâu cho ra đời ca khúc Ngày lang thang - chấm dứt chuỗi ngày u tối, bi quan

về cuộc sống và đánh dấu sự thay đổi trong suy nghĩ của anh. Bảy năm "lênh đênh khơng hồi bão" trải qua nhiều khó khăn, vấp ngã để rồi cuối cùng, Đen Vâu tìm thấy con người thật của mình trong RAP. Đó là khoảng thời gian anh chỉ đi làm để có tiền trang trải cuộc sống. Nhưng khi tìm đến RAP, cuộc đời anh thay đổi. Đen Vâu nhận thấy con người mình thật sự muốn trở thành trong RAP, tìm thấy những ước mơ, hoài bão bấy lâu nay bị cuộc sống nhấn chìm. Tuy nhiên, với Đen Vâu, quãng thời gian đó là quãng thời gian quý báu đối với anh, cho Đen Vâu nhiều trải nghiệm mà sau này nếu không làm những công việc đó thì anh cũng sẽ khơng bao giờ biết được. Chính những kinh nghiệm cuộc sống, trải nghiệm của chính mình, Đen Vâu đã có cho mình hành trang quý giá khi bước vào con đường âm nhạc. Với rap, Đen Vâu tìm thấy sự tự do và thoải mái trong ngôn từ. Anh được tự do thể hiện những suy nghĩ, suy tư trăn trở của mình về những vấn đề quen thuộc trong cuộc sống. Vốn là một người giản dị cùng với sự trải đời, Đen Vâu đã cho ra đời những bản rap thực sự sâu sắc, mang nhiều tầng ý nghĩa và để lại nhiều suy ngẫm trong lòng người đọc, người nghe.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Cũng trong năm 2014, Đen Vâu viết ca khúc “Đưa nhau đi trốn” gửi cho Linh Cáo - một người bạn anh quen trên diễn đàn, sau đó anh có bay vào Huế cùng Linh Cáo để thu âm ca khúc này. Thật bất ngờ khi ca khúc được chia sẻ trên mạng đã trở thành bài Hit, cũng từ đó công chúng biết đến cái tên Đen Vâu. Nếu như

Ngày lang thang cho Đen Vâu một cách nhìn mới về cuộc sống thì Đưa nhau đi trốn là ca khúc đưa Rapper “ra ngoài ánh sáng”, tạo nên bước ngoặt trong sự nghiệp

âm nhạc của anh.

Năm 2015, anh cùng bạn có chuyến đi xuyên Việt và hát miễn phí cho người dân nghe tại một số địa điểm trong suốt hành trình của mình. Khơng phải sân khấu hồnh tráng với ánh đèn lấp lánh, Đen Vâu chỉ hát ở những vỉa hè trà đá nhưng anh cảm thấy vơ cùng vui sướng vì được sống đúng với đam mê của mình. Cũng trong chuyến đi này, anh bắt ngờ được mời biểu diễn tại một sân khấu chuyên nghiệp ở Huế. Đó cũng chính là mộtcột mốc đánh dấu, một kỉ niệm sâu sắc với Đen Vâu. Tuy nhiên, anh chưa bao giờ nghĩ mình đi hát hay kiếm được tiền nhờ ca hát. Cho đến năm 2016, Đen Vâu quyết định nghỉ việc để đi học một số kĩ năng với mong muốn cải thiện khả năng hát RAP của mình. Từ sau lần đi diễn ở Huế ấy, Đen cũng dần nhận được nhiều lời mời hơn và anh quyết định mình sẽ chính thức đi hát. Đen

Vâu bắt đầu cho ra đời một số ca khúc mà mình ấp ủ bấy lâu như Ta và nàng, Cô gái bàn bên, Mơ hay Ghé thăm.

Tháng 11 năm 2019, Đen có được liveshow đầu tiên trong sự nghiệp mang

tên Show của Đen tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình một thập kỉ làm nghề của mình. Show của Đen khơng chỉ là bức thư tình 10 năm anh gửi tặng Đồng Âm (tên fan của Đen Vâu) mà cịn đánh dấu giai đoạn chuyển mình quan trọng trong sự nghiệp, cuối cùng anh cũng có thể tự tin gọi mình là "nghệ sĩ" [7]. Hành trình 10 năm với biết bao thăng trầm đã khép lại

nhưng một tương lai tốt đẹp đang chờ đón anh ở phía trước khi cái tên Đen Vâu đã thực sự tìm thấy chỗ đứng cho riêng mình.

Kể từ sau liveshow kỉ niệm 10 năm hoạt động, Đen Vâu lại tiếp tục cuộc hành trình miệt mài tạo ra những ca khúc RAP chất lượng đưa đến khán giả. Hàng loạt các ca khúc của anh ra đời đã tạo ra làn sóng ảnh hưởng rộng lớn khắp mạng xã hội. Nhiều bài hát gây ấn tượng mạnh bởi chính phần ca từ gần gũi nhưng cũng không kém phần sâu sắc, như những câu chuyện đời thường mà Đen muốn kể cho

mọi người nghe vậy. Các ca khúc như Đi về nhà, Trốn tìm, Một triệu like, Mang tiền về cho mẹ,… đã ngày càng chứng minh tinh thần nghiêm túc và sức sáng tạo

không ngừng nghỉ của Đen Vâu trong âm nhạc.

Như vậy, để đạt được thành công như vậy chính là nhờ q trình rèn luyện và trau dồi bản thân không ngừng của Đen Vâu. Từ sự ngông nghênh, tự do và bay

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

bổng trong những ngày đầu đi hát đến một Đen Vâu chín chắn và trưởng thành, Đen Vâu đã không làm người hâm mộ thất vọng. Đã có lúc ca từ của anh gây tranh cãi, nhưng khi được mọi người góp ý, Đen ln vui vẻ đón nhận và rút kinh nghiệm, xem đó là bài học để mình có thể cho ra đời những sản phẩm tuyệt vời nhất. Bởi vậy qua nhiều năm, Đen Vâu cùng nhạc của anh luôn chiếm một vị trí khơng thể nhầm lẫn, khơng thể thay thế trong lịng khán giả và góp phần đưa RAP Việt Nam lên một tầm cao mới hơn, nhân văn hơn, tươi đẹp hơn.

1.2.2.2. Thống kê khảo sát một số bản RAP có ca từ mang tính triết lí của Đen Vâu

Là một Rapper trẻ với sự sâu sắc và nhạy bén hiếm có, Đen Vâu khơng chỉ dừng lại ở việc sáng tác các bản nhạc RAP với giai điệu bắt tai mà qua từng sản phẩm, anh còn phản ánh được những vấn đề từ giản đơn đến phức tạp của đời sống thường nhật, là những trăn trở, lo toan của con người, nhất là những người trẻ trên hành trình chinh phục giấc mơ của mình. Điều đó được thể hiện qua những triết lí mà anh gửi gắm trong ngôn từ của những ca khúc mà mình sáng tác. Vì vậy, phần lớn các ca khúc RAP của Đen Vâu được đông đảo người nghe đón nhận, khơng phân biệt thế hệ già hay trẻ, giàu hay nghèo. Đơn giản họ nghe nhạc Đen Vâu bởi dường như thấy có câu chuyện của chính mình trong đó. Dưới đây là bảng thống kê một số ca khúc có ca từ mang đậm tính triết lí của Đen Vâu mà chúng tôi khảo sát được:

Bảng thống kê khảo sát một số bản RAP có ca từ mang tính triết lý của Đen Vâu

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

15 Mang tiền về cho mẹ 2021

Qua bảng thống kê trên, ta có thể thấy khả năng sáng tác tuyệt vời và thái độ làm nghề nghiêm túc của Đen Vâu. Các tác phẩm của anh phần lớn đều mang những ý nghĩa nhất định, được Đen Vâu khéo léo gửi gắm qua ngôn từ của bài hát. Lời bài hát của Đen Vâu không phải là những ca từ sáo rỗng, vô nghĩa mà tất cả đều được anh trau chuốt, ẩn sau lớp ca từ là những tầng sâu ý nghĩa mà càng nghe nhiều, người ta càng thấm thía với những triết lí đời thưởng mà Đen Vâu gửi gắm. Chúng tôi đã lựa chọn một số ca khúc có ca từ tiêu biểu nhất để phân tích và nhận xét, đánh giá về tính triết lí trong nội dung ca từ của RAP Đen Vâu.

1.2.2.3. Các giải thưởng và sự đón nhận của khán giả đối với các ca khúc RAP của Đen Vâu

Chính nhờ sự nghiêm túc và hết lòng trong âm nhạc, Đen Vâu đã thu về cho mình những thành quả xứng đáng là những giải thưởng âm nhạc uy tín và chất lượng.

Năm 2011, Đen Vâu nhận giải thưởng Bài hát được khán giả yêu thích

nhất với ca khúc Cây bàng tại Bài Hát Việt 2011.

Năm 2015, Đen Vâu đạt giải Ca khúc rap/hip hop được yêu thích nhất

của Zing Music Awards 2015 với bài hát Đưa nhau đi trốn.

Năm 2017, Đen nhận được Đề cử giải Ca sĩ ấn tượng của VTV Awards 2017.

Năm 2018, Đen Vâu giành giải Ca khúc Rap/Hiphop/R&B trong Keeng

Young Awards với ca khúc Anh đếch cần gì nhiều ngồi em. Đồng thời anh cũng đoạt giải Ca sĩ có hoạt động đột phá tại giải We Choice Awards 2018; Ca sĩ truyền cảm hứng tại Wechoice Awards 2019.

Tại giải thưởng Làn Sóng Xanh 2021, Đen Vâu cũng thắng đậm với 6 giải

thưởng bao gồm: Ca khúc của năm, MV của năm (Trốn Tìm ft. MTV Band), Nam

ca sĩ của năm, Sự kết hợp xuất sắc với hai ca khúc Trốn Tìm - Đi Về Nhà (ft.

JustaTee), Ca khúc được yêu thích trên radio và Top 10 ca khúc được u thích. Trong khi đó, các sản phẩm của Đen Vâu cũng nhận được khơng ít lời khen

ngợi từ giới chuyên môn cũng như truyền thông. Báo Người Lao Động nhận định: "Đen Vâu là một rapper nên dễ hiểu chất xúc tác cho sáng tác của anh là những câu chuyện giản dị trong cuộc sống, những con người mộc mạc, chân thành mà anh gặp gỡ mỗi ngày. Nghe nhạc của Đen Vâu, người ta ln có thể bắt gặp chính mình trong từng câu hát. Lẽ đó, khơng khó hiểu vì sao những ca khúc của Đen Vâu thuộc dòng rap/hip hop pha trộn pop ballad lại thường giành vị trí đầu trên bảng xếp hạng âm nhạc Top trending”[9].

Cùng với những giải thưởng thì sự đón nhận tích cực từ khán giả cũng là minh chứng rõ nhất cho những gì mà Đen Vâu đã thể hiện. Âm nhạc của Đen Vâu

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

ln có chất xúc tác mãnh liệt và "chạm" người nghe một cách nhanh chóng, đặc biệt là ca từ ln mang đậm yếu tố triết lí. Vì vậy chỉ cần Đen ra nhạc, các ca khúc của anh lại nổi tiếng, đặc biệt nhiều câu hát ý nghĩa cũng trở nên "viral" khắp nơi

trên mạng xã hội. Trong bài báo Đời và triết lí: Những tun ngơn của nhạc trẻ, tác

gải Phương Thủy đã chia sẻ, nhiều khán giả đã không ngần ngại dành những lời

khen rằng: “Đen Vâu là rapper duy nhất mà bạn nhắm mắt chọn đại một câu nào trong bài nó cũng là chân lí” [7].

Cho đến thời điểm hiện tại, Đen Vâu đang là nghệ sĩ nắm giữ kỷ lục của âm nhạc Việt Nam khi có số lượng MV (Music video) đạt Top 1 trending YouTube nhiều nhất với 15 MV. Cụ thể, số lượng MV mà Đen Vâu đang nắm giữ thành tích

này đó là: Anh Đếch Cần Gì Nhiều Ngoài Em, Bài Này Chill Phết (kết hợp với Min), Hai Triệu Năm, Lối Nhỏ, Vì Yêu Cứ Đâm Đầu (kết hợp với Min, JustaTee), Làm Gì Phải Hốt (kết hợp với Hoàng Thuỳ Linh, JustaTee), Một Triệu Like, Trời Hôm Nay Nhiều Mây Cực, Đi Về Nhà (kết hợp với JustaTee), Cho Mình Em (kết hợp với Binz), Trốn Tìm (kết hợp với MTV band), Mang Tiền Về Cho Mẹ (kết hợp với Nguyên Thảo), Đi Trong Mùa Hè (kết hợp Trần Tiến), Ai Muốn Nghe Không và gần đây nhất là Diễn Viên Tồi.

Có thể nói Đen là một cá tính độc đáo trong giới Rapper nói riêng và giới nghệ sĩ nói chung. Anh lầm lỳ ít nói nhưng việc sống tình cảm, chân thật và trọng tình nghĩa của Đen ln được mọi người u quý và nể trọng. Hành trình đi cùng RAP của Đen Vâu tuy có nhiều khó khăn nhưng cuối cùng anh đã hái được quả ngọt bởi đơn giản, Đen làm nghề tử tế. Với những gì mình đã cống hiến, anh xứng đáng là một trong những Rapper xuất sắc nhất mà RAP Việt có được cho đến thời điểm hiện tại.

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Tiểu kết Chương 1

RAP là một thể loại âm nhạc hiện đại. Trong những năm gần đây, RAP đã có những ảnh hưởng mạnh mẽ và sâu rộng đến đời sống âm nhạc Việt Nam. Kéo theo sự phát triển đó là hàng loạt các ca khúc RAP ra đời nhưng không đảm bảo chất lượng, khơng có bất kì giá trị tri nhận nào và có những ảnh hưởng xấu đến người nghe nhạc. Trong bối cảnh đó, những ca khúc RAP do Đen Vâu sáng tác đã nhận được sự đón nhận tích cực từ cơng chúng khi có sự kết hợp nhuần nhuyễn tuyệt vời giữa âm nhạc và lời ca từ, đặc biệt là ở khả năng chứa đựng những yếu tố triết lí sâu sắc. Nghiên cứu về yếu tố triết lí của ca từ trong một số bản RAP của Đen Vâu, chúng tơi xác định cơ sở lí thuyết của đề tài là đặc trưng của RAP, trong đó có bao gồm cả "chất thơ", từ đó xem lời của các ca khúc như một bài thơ giàu nhạc điệu để khai thác và khám phá. Cơ sở thực tiễn của đề tài chính là sự ảnh hưởng của thể loại RAP nói chung và RAP Đen Vâu nói riêng trong nền âm nhạc Việt Nam hiện đại. Tính đến thời điểm hiện tại, Đen Vâu đã có một chỗ đứng vững chắc trong lịng cơng chúng và các sáng tác của anh phần lớn mang lại những tác động tích cực đến nhận thức của khán giả, đặc biệt là giới trẻ. Đây là những vấn đề có ý nghĩa làm nền tảng để chúng tôi tiếp tục nghiên cứu yếu tố triết lí trong ca từ ở những chương sau.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Chương 2. YẾU TỐ TRIẾT LÝ TRONG NỘI DUNG TƯ TƯỞNG CỦA RAP ĐEN VÂU

Âm nhạc hiện nay chủ yếu hướng thị trường đối tượng trẻ, lứa tuổi thiên về cảm xúc và hành động, dễ bị lôi cuốn bởi hình thức. Đen Vâu khơng phải không quan tâm đến điều ấy, bằng chứng là anh tìm đến RAP - thứ nhạc sơi nổi, giàu tiết tấu bất thường. Tuy nhiên, Đen lại mang đến cho RAP nguồn nội lực rất lạ, từ chủ đề tư tưởng của mỗi bản RAP. Đọc RAP, hát RAP của Đen, người nghệ sỹ trình diễn khơng chỉ có đơi tai biết thẩm âm mà cần phải có tư duy sắc sảo để cảm nhận và chuyển tải những điều tác giả muốn gửi gắm và khán - thính giả khơng chỉ được thưởng thức món q thị giác, thính giác với nhu cầu thư giãn mà còn được chia sẻ, động viên, thậm chí được "khai sáng" những vấn đề mình đang bối rối, bế tắc (nhất là lớp trẻ). RAP của Đen thực sự là món ăn trí tuệ. Chủ đề của mỗi bản RAP đều mang thông điệp tư tưởng. Điều đáng kể là những thông điệp này rất nóng hổi, bắt nguồn từ cuộc sống và đáp ứng nhu cầu cần được giải mã. Đề tài thống kê một số thông điệp tư tưởng nổi bật sau.

2.1. Triết lí về tình u

Bên cạnh nhu cầu về vật chất, con người vẫn ln có mong muốn được thỏa mãn nhu cầu về tình thần. Tình yêu nam nữ - địa hạt thuộc nhu cầu tinh thần quan trọng nhất mà con người luôn khao khát có được. Có lẽ vì vậy, khi nói đến “tình yêu” người ta thường đồng nhất với tình yêu nam nữ. Tình u, trong quan hệ lứa đơi là đặc ân mà đấng Tạo hóa ban cho con người, chỉ con người mới có. Tình u kết nối và gắn bó hai người xa lạ có thể sống bên nhau lâu dài. Tình yêu là nguồn mạch khiến người ta trở nên cao thượng, đẹp đẽ, song, cũng chính tình u có khi làm người ta đau khổ, bi quan, bế tắc. Tình u có lẽ là địa hạt bí ẩn nhất, nơi giúp con người được trải qua đủ mọi cung bậc cảm xúc buồn - vui, yêu - ghét, hạnh phúc - đau khổ... Trong tình yêu, tâm hồn ta trở nên phong phú, vì vậy, tình yêu bồi dưỡng cảm xúc tâm hồn cá nhân. Trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, tình u đã trở thành đề tài mn thuở được các nghệ sĩ khai thác và sáng tạo khơng ngừng. Với âm nhạc, tình u cũng là cảm hứng bất tận với mọi đối tượng sáng tác. Với người trẻ, đề tài tình u ln là mối quan tâm lớn của họ. Là nhạc sĩ trẻ tuổi, đang ở độ tuổi của tình yêu, Đen Vâu cũng viết nhiều về tình yêu, tác giả mượn ca khúc để bộc lộ cảm xúc tình yêu, song, đáng kể hơn cả là tình yêu trong các ca khúc của anh được nâng lên thành quan niệm, triết lí tình yêu. Thưởng thức những ca khúc này, người nghe (đặc biệt là giới trẻ) phải suy ngẫm.

2.1.2. Tình yêu là “ngọn đèn nhỏ”

Đen Vâu dùng hình ảnh “ngọn đèn nhỏ” để triết lý về quan niệm Tình yêu:

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Và tình yêu tuy là ngọn đèn nhỏ

Nhưng chắc hẳn sẽ sáng hơn cả ngọn hải đăng ngoài kia [25]

(Ta cứ đi cùng nhau)

Triết lý Tình yêu của Đen Vâu thật mới mẻ: Tình yêu là “ngọn đèn nhỏ”. Trong sự so sánh: “ngọn đèn nhỏ” với “hải đăng” ở vế sau thì “ngọn đèn” biểu tượng cho cái bé nhỏ, giản dị, gần gũi và “hải đăng” biểu tượng cho cái kỳ vĩ, to lớn, xa xôi. Ánh sáng của “ngọn đèn nhỏ” vì thế cũng nhỏ bé, bình thường, gần gũi so với thứ ánh sáng của hải đăng có thể chiếu rọi cả một vùng rộng lớn. Song, nếu là ánh sáng của tình yêu thì khả năng “sáng” của “ngọn đèn - tình yêu” sẽ “chấp” thứ ánh sáng của ngọn hải đăng kia. Tác giả lại còn khẳng định như một xác tín “chắc hẳn”! Vậy, quan niệm Tình yêu của Đen Vâu là gì, tác giả dựa vào đâu để xác tín quan niệm? Đen Vâu ví tình u với ngọn đèn và ánh sáng của ngọn đèn ấy. Với Đen, tình u đích thực của mỗi người bé nhỏ và gần gũi như “ngọn đèn” và ánh sáng của nó. Tình u chính là “ánh sáng”, có khả năng soi chiếu và dẫn dắt. Ánh sáng của ngọn đèn tuy bé nhỏ so với ngọn hải đăng ngồi kia nhưng nó vẫn là ánh sáng. Khơng nhất thiết phải là thứ lớn lao, kì vĩ, là những "thề non hẹn biển", những lời hứa to tát. Tình yêu đích thực ln giản dị, gần gũi và luôn cần thiết với mỗi người. “Ánh sáng” của tình u đích thực, giúp người ta “nhìn” cuộc sống rõ hơn, thấy yêu đời hơn, lạc quan hơn, dẫn dắt người ta đến bến bờ hạnh phúc. Tình u chính là “nguồn sáng” trong tim mỗi người. Hạnh phúc tình yêu là sự ngọt ngào hồi đáp, cần thiết và ấm áp. Ánh sáng của hải đăng rực rỡ thật, hào nhoáng thật nhưng nó là “của chung”, vì vậy, nó khơng gần gũi và thiết thực, khơng ấm áp và có khả năng “hồi đáp” nên “ánh sáng” của “ngọn đèn” tình yêu mới “sáng hơn” thứ ánh sáng trống rỗng, lạnh lẽo của hình thức nhưng khơng có tình yêu. "Ngọn đèn nhỏ" bình dị, nhỏ bé và khơng khoa trương nhưng với Đen Vâu, đó là ánh sáng của tình u đích thực, nó chiếu sáng hơn ngọn hải đăng kia gấp nhiều lần. Đen Vâu cho rằng trong tình yêu có ánh sáng và ánh sáng đó là niềm tin, hi vọng, là động lực để vượt qua tất cả mọi thử thách. Trong tình u sẽ có lúc gặp khó khăn, có lúc hiểu nhầm, có lúc bất đồng quan điểm khiến ta như muốn buông bỏ tất cả. Nhưng nếu là tình u đích thực thì cho dù có lạc mất nhau vẫn sẽ có cách tìm đến với nhau. Khi tình u đủ lớn con người sẽ có đủ niềm tin, sức mạnh và can đảm để tìm cách được ở cạnh nhau. Bởi vậy mà Đen Vâu so sánh tình yêu là ngọn đèn nhỏ, nhưng mà “sáng hơn cả ngọn hải đăng”. Như vậy nghĩa là tình yêu thực sự lớn sẽ là “ánh sáng” để gắn hết hai người tìm đường đến với nhau.

Sự giản dị của tình yêu tiếp tục được Đen Vâu khẳng định bằng những hình ảnh đời thường. Nó cho thấy anh thích và coi trọng thứ tình u mộc mạc, giản dị khơng lòe loẹt, sáo rỗng, bay bướm:

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Tình yêu thật ra đơn giản như là một cái bánh bao chay Thắp lên lửa nhỏ hơn là cứ đi tìm hái ánh sao bay [20]

(Lối nhỏ)

Tình yêu như "cái bánh bao chay", có ai khơng biết “bánh bao” chứ, cái thứ bánh ăn thường ngày quen thuộc, dễ kiếm. Giá trị của bánh bao chính là “nhân” của nó được chế biến khá cầu kỳ, nhưng “bánh bao chay” là bánh khơng nhân, chỉ có lớp vỏ bằng bột mì đơn giản. Đen Vâu khẳng định Tình yêu con người hãy thiết thực và gần gũi như “bánh bao”. Nó cũng thuần túy và giản dị chứ không cầu kỳ “chay”. Chữ “chay” cho phép người ta hiểu về sự thuần khiết, trong sáng. Hình ảnh “bánh bao” gợi liên tưởng: tình yêu cần thiết với con người như cơm ăn, nước uống. Tình u chính là sự sống, sức sống! Đen Vâu bồi đắp thêm quan niệm tình yêu bằng cách mở rộng nghĩa về hướng giản dị, thuần khiết. Tình u đích thực được hình thành và vun đắp từ những gì nhỏ nhặt, gần gũi, quen thuộc. Nó không bắt nguồn từ sự cầu kì mà là từ những điều đơn giản, dễ thực hiện. Đặc biệt, nó còn mang đến cảm giác dễ chịu, gần gũi, quen thuộc cho người khác. Trong tình yêu, những điều nhỏ nhặt lại có sức mạnh phi thường. Đó chỉ cần là những cử chỉ dịu dàng, những lời hỏi han, động viên, an ủi, quan tâm đến nhau trong lúc mệt mỏi, buồn bã hay những câu đùa hài hước tạo niềm vui, tiếng cười cho đối phương đều khiến con người ta dễ ấn tượng. Chính những điều đơn giản, những gì thuộc về tấm lịng chân thành sẽ khiến tình yêu sinh sôi, nảy nở và bền vững hơn bao giờ hết. Chúng ta thay vì kiếm tìm tình yêu ở những thứ xa xơi, ngồi tầm với hãy thử “thắp lên lửa nhỏ” nhưng tỏa ra sự ấm áp của tình u thương. Tình u khơng cần phải là những gì quá lớn lao như “hái ánh sao bay” mà chỉ cần sự ân cần, tinh tế trong những điều nhỏ nhặt nhất. Có như vậy, tình u mới lâu bền và có kết quả tốt đẹp.

Những câu hát trên đã gợi cho ta phải suy nghĩ về cách con người mong muốn tình yêu của mình. Người ta cứ đi tìm một tình u trọn vẹn, to lớn mà khơng nhận ra rằng trên đời này chẳng có gì là hoàn hảo. Hoàn hảo nhất là trong tâm ta cảm thấy hài lòng với những gì mình có được. Đừng tìm kiếm tình yêu quá hoàn hảo, trọn vẹn bởi có hồn hảo hay khơng, chính là do bản thân ta mà thôi. Hạnh phúc có thể ở bên cạnh chúng ta lúc này nhưng ai biết trước ngày mai sẽ ra sao. Vì vậy, hãy trân trọng từng giây phút được yêu thương, được ở bên nhau vui cười hạnh phúc.

2.1.3. Tình yêu là sự đồng điệu

Đây là yếu tố thứ hai trong quan niệm về tình yêu của Đen Vâu. Để có tình u đích thực cần có yếu tố đồng điệu, cả hai phải có sự “tương đồng”, và quan

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

trọng nhất, cần có sự đồng điệu. Bài Lối nhỏ đã cho thấy rõ nhất quan niệm của

Đen:

Em vào đời bằng đại lộ, anh vào đời bằng lối nhỏ Em vào đời từ cao tầng còn anh vào đời từ mái lá Em vào đời bằng náo nhiệt anh vào đời bằng âm thầm Em vào đời bằng vang đỏ anh vào đời bằng nước trà

Bằng cơn mưa thơm mùi đất và bằng hoa dại mọc trước nhà [20]

“Em” và “anh” mỗi người có điều kiện và hồn cảnh sống khác nhau, thậm chí khác biệt đến đối lập: “Em” giàu sang - “Anh” nghèo hèn; “Em” sôi nổi, trẻ trung - “Anh” âm thầm, lặng lẽ; “Em” hấp dẫn, rực rỡ - “Anh” nhạt nhẽo, vơ vị. Vì vậy, “Em” vào đời bằng “đại lộ” và “Anh” vào đời bằng “lối nhỏ”. Tình u, có thể khơng phải đến từ là hai người giống hệt nhau về mọi phương diện, tuy nhiên, sự khác biệt đến tuyệt đối này thì khó có thể đưa tới trái ngọt hạnh phúc, bởi, chính sự khác biệt này mà mỗi người sẽ có hướng đi riêng:

Em đi tìm nốt thăng hoa lịng anh lại là âm trầm Em đi tìm lời phố thị anh đi tìm tiếng ghi ta [20]

Một người tìm nốt “thăng hoa”, người kia lại tìm nốt “âm trầm”; một người tìm lời “phố thị”, một người lại tìm tiếng “ghi ta”. Rõ ràng đây khơng chỉ là hướng đi riêng mà nó cịn hồn tồn trái ngược, đối lập nhau, khơng cùng lí tưởng. Một người tìm sự nhộn nhịp, xa hoa của phố thị, người kia lại coi trọng những bình yên, giản dị của cuộc sống thơn q, ít xơ bồ. Một loạt các cặp từ đối lập được Đen đề ra: “đại lộ” với “lối nhỏ; “cao tầng” với “mái lá” (đối lập về điều kiện vật chất: nhà cao tầng, đường đi rộng lớn với căn nhà chỉ là "mái lá" cùng một lối đi nhỏ); “náo nhiệt” với “âm thầm”; “vang đỏ” với “nước trà”, “cơn mưa thơm mùi đất”, “hoa dại” (đối lập về lối sống: sang trọng, sơi động của thành thị với bình dị, n tĩnh của vùng quê). Trong đó, sự đối lập “nguy hiểm” nhất là đối lập về quan điểm sống: một đằng, coi trọng vật chất, hình thức; bên kia thích tinh thần, thích kín đáo, giản dị. Hai quan điểm sống mâu thuẫn với nhau không thể cùng tồn tại trong một tình yêu. Cho dù, vì tình yêu người kia đã cố gắng để có thể hịa nhập nhưng vẫn không thể “gặp nhau”, không thể cùng đồng hành: "Em đưa anh vào trong náo nhiệt anh lắc đầu và đi ra". Khi yêu, muốn đồng hành cùng người mình yêu thương, cố gắng chấp nhận những khác biệt, nỗ lực hòa nhập vào cuộc sống đối phương nhưng điều này là vô cùng khó khăn. Sau khi hịa vào cuộc sống ấy người kia đành “lắc đầu và đi ra” tức là không phù hợp, không thể sống trong môi trường ấy. Như vậy nghĩa là những người khác nhau về môi trường sống, điều kiện sống, địa vị xã hội, lí tưởng,… sẽ khó có thể đến với nhau, khó tìm được sự đồng điệu trong tình u.

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Có thể thấy, để đến với tình yêu và xây dựng tình u bền vững, ngồi việc cả hai phải hấp dẫn lẫn nhau, là “nguồn sáng” của nhau, còn cần một tiêu chí tiếp theo: sự tương đồng trong lý tưởng và quan niệm sống, trong quan niệm hạnh phúc. Quên đi điều này, dễ phải “lắc đầu đi ra”. Mỗi người một quan điểm, lí tưởng sống khác nhau thì khơng thể bước trên cùng một con đường. Nếu cố chấp theo đuổi đến cùng thì tình u khó được duy trì, mâu thuẫn sẽ dần nảy sinh và khi nó tích tụ đủ lâu và đủ nhiều sẽ bùng phát, khiến cho tình yêu đổ vỡ mà mỗi người lại phải chịu nhiều tổn thương hơn. Vì vậy, tình yêu rất cần sự đồng điệu ở nhiều phương diện chứ không phải chỉ cần đồng điệu về tâm hồn, cảm xúc là có thể duy trì tình yêu một cách lâu dài và bền vững.

2.1.3. Tình yêu cần đi liền với sự chân thành

Hầu như mối quan hệ nào được xây trên cơ sở của lịng tin đều cần sự chân thành. Tình u - quan hệ tình cảm đặc biệt cần hơn bao giờ hết sự chân thành. Khi người ta yêu nhau trước hết bởi thích nhau, bị hấp dẫn bởi “ánh sáng” của nhau. Khi ấy, lý trí chưa lên tiếng. Vậy, để ni dưỡng tình u, để u nhau suốt đời cần phải

thêm yếu tố nào? Đen Vâu nói, đó là sự chân thành: Này em ơi!

Đi với anh đến cùng trời cuối đất

Để nếm yêu thương không dùng lời muối mật [24]

(Ngày lang thang)

Tình yêu là tình cảm, cảm giác quý mến xuất phát từ hai phía, mong muốn chia sẻ, quan tâm, thấu hiểu. Cho nên để đi cùng nhau lâu dài thì tình yêu rất cần sự thành. Chân thành là thái độ trân trọng, mang lại niềm vui, niềm hạnh phúc, không lừa lọc, khơng dối trá, ích kỉ. Đặc tính này rất cần thiết trong tình yêu. Quá trình trải nghiệm hết “cùng trời cuối đất”, đưa nhau đi hết khó khăn và hạnh phúc hoặc cũng thể đó là hiểu hết tính cách, điểm tốt và xấu của nhau,... mà vẫn ở bên nhau. Đó chính là đích đến của tình u đích thực và để thấy rằng tình u khơng xuất phát từ “lời muối mật” - những lời hoa mĩ nhưng giả dối, không đáng tin cậy.

Chân thành được tạo ra bởi tính trung thực và dũng cảm. Người chân thành dám nói thẳng suy nghĩ và hành động như những gì mình đã nói, khơng thay lòng đổi dạ. Người chân thành dám thú nhận và đối diện với sai lầm và thất bại. Người chân thành luôn bối rối khi nhận ra mình đã làm điều gì đó khiến người u thương của mình buồn:

Biết mấy là yêu cho vừa Giết mấy thời gian cho vừa Khi yêu ta mơ về nhau

Nhiều khi muốn ném hết tất cả để mà đi

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

(...)Anh không care lắm và anh quyết đem trao Cho em hết nắng cho em hết đêm sao [19]

(Hai triệu năm)

Những thú nhận vô cùng đáng yêu, thú nhận những điểm yếu của mình, thú

nhận mình yêu cuồng nhiệt, thú nhận mình vụng về: Em sâu như là đại dương, anh thì khơng hề lặn giỏi; Anh đi tìm thì em trốn, anh đi trốn em khơng tìm. Chân thành

cần bản lĩnh, thiếu bản lĩnh nên không thể bộc lộ tình yêu, khơng thể bộc lộ tình cảm chân thành:

Hương quen xưa làm anh thấy thật thèm thuồng Nỗi buồn vàng rực cứ như là chứa đồng thau

Hệt như là Beckham vậy em chỉ giỏi cứa lòng nhau [27]

Để rồi đau đớn nhận ra, khi thổ lộ được thì đã vĩnh viễn mất nhau, đã “lạc

nhau” mất rồi: Hồi đó anh rụt rè như đám cây mắc cỡ/Gần em làm anh hồi hộp tới mức gây tắc thở [27]. Đó là tình u đích thực, tình u từ trái tim, tình u mãnh

liệt nhưng đó là tình u một phía vì cả hai khơng đủ lịng dũng cảm của sự chân

thành để bày tỏ. Chỉ còn biết cay đắng thú nhận: Gọi em làm anh mất giọng hoài/ Ta đào những cái hố mà khơng biết có ngày bị lọt [27].

Sự chân thành trong tình yêu được thể hiện ở mong muốn ở kề bên nhau, cùng nhau vượt qua mọi thử thách, đi đến nơi "cùng trời cuối đất". Chân thành là khi không cần dùng những "lời muối mật" nhưng cả hai vẫn cảm nhận được yêu thương không hề giả tạo hay phù phiếm. Mặt khác, một tình yêu chân thành còn mang lại những giá trị, năng lượng tích cực cho con người. Điều đó đã được Đen

Vâu nhắc đến trong ca khúc Hai triệu năm: "Ta cần tình yêu vì tình u làm cho ta

trẻ". Thật vậy, tình u có sức mạnh lớn hơn ta tưởng rất nhiều, nó có thể đem lại niềm vui, niềm hạnh phúc khác hồn tồn so với tình anh em hay tình bè bạn. Tình u có thể thay đổi, cảm hóa con người, thậm chí là cứu rỗi những tâm hồn đang chịu nhiều thương tổn. Trong tình u, chúng ta có thể u hết mình, thỏa sức bộc lộ vơ vàn cung bậc cảm xúc khác nhau mà đôi khi, nếu khơng có tình u thì chẳng ai dám thực hiện. Vì vậy, tình yêu làm chúng ta "trẻ" khi mang lại năng lượng tích cực như tuổi trẻ sống hết mình vì đam mê.

Vậy, chân thành trong tình u là cảm xúc hay lý trí? Có lẽ cả hai. Tình yêu bắt đầu bằng cảm xúc nhưng hãy biết kiểm sốt nó bằng lý trí. Nếu tình u chỉ được dẫn dắt bởi cảm xúc thì rồi sẽ giống hai đứa trẻ trong trị chơi “trốn tìm”, “để rất lâu sau này chúng ta cau mày nhận ra khơng phải tất cả bơng hoa thì đều sẽ có những nhụy ngọt”. Lí trí trong tình yêu không phải là sự sắp đặt “kế hoạch” khi yêu mà là biết cách cùng nhau ni dưỡng tình yêu, biết chia sẻ và cảm thông, biết khoan dung và tha thứ. Một tình yêu chân thành sẽ luôn biết dùng lí trí để điều

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

chỉnh cảm xúc trái tim một cách tốt nhất, khơng để nó chiếm lĩnh, dẫn dắt mình. Tình yêu cũng nhờ lí trí dẫn đường kết hợp với trái tim yêu mà phát triển tốt đẹp nhất.

Anh sẽ khơng đem tình u ra cá cược

Vì q tin mà may rủi khơng thể nào mà khá được [25]

(Ta cứ đi cùng nhau)

Trong tình yêu, hai người yêu nhau cần dành tình cảm và sự chân thành cho nhau. Đen Vâu thấy tình u khơng phải chuyện đùa, không đem ra để “cá cược”. "Cá cược" ở đây là đem chuyện tình cảm ra đùa giỡn, xem nhẹ. Mặt khác, "cá cược" cịn có nghĩa là yêu một cách mù quáng, đặt nặng tình cảm, tin vào "may rủi" mà xem nhẹ lý trí. Có những người vì u mà bất chấp tất cả, không màng tới kết quả ra sao, kể cả khi tình yêu ấy mang lại đau khổ, tổn thương cho chính họ. Đó cũng có thể là tình u trái với ln thường đạo lí, trái với đạo đức xã hội, không được mọi người và pháp luật công nhận. Yêu là sự rung động của con tim nhưng để yêu đúng cách phải cần đến lí trí. Bởi trong tình u sẽ có lúc cãi vã, bất đồng quan điểm, nếu khơng có lý trí thì khó có thể cân bằng cảm xúc. Và khi đó, lý trí sẽ giúp ta tỉnh táo suy xét mọi việc một cách khách quan, ít bị chi phối bởi cảm xúc cá nhân.

Sự chân thành trong tình u cịn được thể hiện ở chỗ biết hi sinh cho hạnh phúc của người mình u. u khơng có nghĩa là lúc nào cũng phải được kề sát bên nhau, phải thuộc về nhau. Một tình yêu chân thành sẽ vượt thoát ra khỏi những mong muốn bình thường, sẵn sàng hi sinh tình yêu cá nhân của mình để cho đối

phương được hạnh phúc. Với ca khúc Trốn tìm, Đen Vâu cũng đã gợi cho người

đọc nhiều suy ngẫm về cách chấp nhận bng bỏ khi tình u không được đối phương hồi đáp. Ngay từ nhan đề bài hát cũng đã để lại nhiều sức gợi. "Trốn tìm" vốn là một trị chơi của trẻ con, người chơi sẽ đi trốn mà người khác sẽ đi tìm. Nó hấp dẫn trẻ em bởi tính bất ngờ, kích thích phản xạ tìm kiếm và phát hiện của tâm lí. Tâm lí con người bao giờ cũng muốn tìm kiếm những cái mình chưa biết. Đó là trình độ cao mà chỉ con người mới có, biểu hiện rõ rệt hơn cả trong những sinh thể nói chung. Do vậy, "trốn tìm" cịn mang nghĩa là cuộc truy tìm của những con người trong tình u. Đó là cuộc tìm kiếm tình u của những người trẻ giữa cuộc đời rộng lớn. Tìm kiếm tình u chính là một cuộc truy tìm về tinh thần, ở trong đó có cả cốt lõi của bản năng nhưng nó ở một mức cao hơn là tình yêu, mà tình yêu thì chỉ con người mới có. Và tình u cũng phải xuất phát từ hai phía thì mới bền chặt và dài lâu. Thế nhưng "Anh đi tìm thì em trốn anh đi trốn em khơng tìm". Trong tình yêu, chàng trai nỗ lực đi tìm cịn người con gái lại cố gắng đi trốn. Nếu cuộc trốn tìm cứ tiếp tục diễn ra thì cả hai đều khơng thể hạnh phúc. Chúng ta yêu nhưng cần phải có lí trí và tỉnh táo để nhận biết khi nào nên nắm giữ và khi nào thì nên

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

bng tay. Đó chính là sự khơng ngoan trong tình u và cũng là chân lí mà người ta cần hiểu rõ trên hành trình kiếm tìm tình yêu của mình. Cho nên học cách chấp nhận và bng bỏ trong tình u cũng là điều nên làm, yêu một người không nhất thiết phải bên cạnh mà có thể cầu mong họ sẽ tìm được hạnh phúc khi ở bên cạnh người họ thực sự yêu:

Chắc em hạnh phúc yên vui với người Nhà em có chó anh khơng dám vào [27]

Hình ảnh "nhà em có chó anh khơng dám vào" cũng là một sự liên tưởng vô cùng độc đáo của Đen Vâu. Khi chứng kiến người mình yêu đang hạnh phúc bên một người khác, chàng trai sẵn sàng từ bỏ tình cảm của mình để chúc cho người con gái hạnh phúc. Vì chàng trai ấy hiểu giờ đây giữa hai người họ có một rào cản không thể nào phá vỡ, giống như việc "nhà em có chó" và anh "khơng dám vào", không dám vượt qua ranh giới ấy. "Nhà em có chó" cịn có thể là lời từ chối mà cô gái muốn gửi đến chàng trai đang theo đuổi mình. Điều đó cũng được Đen Vâu thể

hiện trong ca khúc Lối nhỏ:

Anh nhớ mình đã từng thổ lộ, anh nhớ rằng em đã chối bỏ [20]

Đây là tình cảm từ một phía mà khơng được người kia đáp lại, thay vì cùng nhau sẻ chia, cố gắng thì tình yêu đơn phương lại buồn và cô đơn hơn nhiều. Khi yêu đơn phương người ta dường như đang bị cảm xúc của chính mình giày vò, đưa người ta từ tâm trạng này đến tâm trạng khác, một sự thất thường khó hiểu. Tình yêu là sự kết tinh cảm xúc của hai phía. Vậy tình u đơn phương thì sao? "Đơn" nghĩa là "một" và "đơn phương" nghĩa là "một phía". Tình u đơn phương là tình cảm từ một phía. Một người sẽ phải gánh vác nhiều cung bậc cảm xúc mà không nhận được sự hồi đáp của đối phương. Những vui buồn, giận hờn chỉ có thể một mình cảm nhận, một mình đối mặt mà khơng có là sự chia sẻ, đồng cảm từ người mình yêu thương. Đặc biệt, trong tình yêu đơn phương người được yêu sẽ không bao giờ có thể hiểu được những gì mà người u mình sẽ phải trải qua. Và khơng phải ai cũng có đủ sự hi sinh, dám dũng cảm u hết mình với một người khơng u mình. Họ phải có một trái tim khơng sợ tổn thương, một tâm hồn mạnh mẽ, cá tính, dám yêu, dám hi sinh. Và cũng chính trong hồn cảnh như vậy, ta lại thấy một quan điểm nữa ở Đen đó là dám dũng cảm thổ lộ tình cảm với người mà mình u thương. Đừng vì sợ kết quả khơng tốt mà bỏ lỡ cơ hội, đừng để sau này bản thân phải ân hận trước quyết định của mình. Hãy dám yêu, dám thể hiện tình yêu dù kết quả ra sao, đừng che đậy cảm xúc để rồi bỏ lỡ nhau. Phải có một tình u chân thành và một trái tim dũng cảm thì mới có thể làm được những điều như vậy.

Ở đây, ta còn thấy được một quan niệm đáng trân trọng của Đen, đó là dẫu cơ đơn nhưng vẫn lạc quan, vẫn khơng có sự than vãn, trách móc, hận thù nào mà

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

coi đó là bài học, là động lực giúp mình phát triển hơn, hoàn thiện bản thân hơn. Chúng ta phải khẳng định một lần nữa rằng, nếu tình u khơng đủ chân thành thì con người cũng khơng có đủ sức mạnh để vượt qua những khó khăn trong tình yêu:

Anh nhớ chuyến xe buổi tối đó trên xe chỉ có một người ngồi

Anh thấy thật buồn nhưng nhẹ nhõm anh nhớ mình đã mỉm cười rồi [20]

Một chàng trai bị người mình yêu thương “chối bỏ” nên cô đơn, thất vọng bước trên chuyến xe chỉ có "một người ngồi". Nhưng thay vì căm ghét ta lại thấy được cách xử lí, cách đối diện rất đáng trân trọng trong tình u. Có buồn, có đau khổ, có thất vọng vì tình u khơng có kết quả nhưng vẫn “nhẹ nhõm” vì mình đã nói ra, đã thổ lộ và “mỉm cười” tức là chấp nhận sự thật, có thể bng bỏ một tình cảm, một gánh nặng trong lòng, sẵn sàng cho những kế hoạch, dự định mới, khơng bi lụy. Tình cảm của chàng trai ấy thực sự chân thành nhưng vẫn đủ tỉnh táo để giải quyết vấn đề một cách tốt nhất. Cánh cửa này đóng lại thì cánh cửa khác sẽ mở ra, người phù hợp vẫn đang đợi chúng ta ở chặng đường phía trước. Hãy dám u hết mình và dám bng bỏ khi khơng có kết quả, đừng sợ hãi mà hãy nắm bắt cơ hội, đừng cưỡng cầu mà hãy dừng lại khi cần thiết. Bởi bất kì thứ gì đến rồi đi trong cuộc đời ta đều có những ý nghĩa nhất định:

Anh nghĩ anh cần cảm ơn em vì những gì mà anh đã nếm trải Kỉ niệm sẽ là thứ duy nhất đi theo anh cả cuộc đời dài

Nếu không có gì để nhớ về anh sợ lịng mình khơ nứt nẻ [20]

Trong cuộc sống, khi yêu hết mình tức là đã và đang tự rèn luyện và làm phong phú cuộc sống của bản thân. Mỗi lần yêu là mỗi lần chúng ta sẽ trưởng thành hơn, có thêm bài học để hồn thiện mình, tơi luyện cảm xúc để đối diện với những khó khăn, bất hạnh trong cuộc đời. Dẫu tình u ấy có thể khơng có kết quả tốt đẹp nhưng ít nhất nó đã giúp ta được nếm trải, được cảm nhận những cung bậc, trạng thái khác nhau trong tình u. Khơng chỉ vậy, kỉ niệm để lại sẽ là động lực, là dấu ấn, là một phần của cuộc đời ta. Đôi khi bất giác nhớ kỉ niệm như tia lửa nhỏ sưởi ấm trái tim ta, đưa ta qua những giơng tố, đau khổ. Nếu khơng có tình yêu trái tim con người sẽ trở nên cằn cỗi biết bao “lịng mình khơ nứt nẻ”. Sự khơ khan của tâm hồn sẽ là con dao sắc nhọn giết chết cảm xúc, tình yêu con người, yêu cuộc sống trong ta. Thế nên tình yêu là cần thiết và quan trọng nên hãy dũng cảm yêu, dũng cảm thể hiện tình yêu của mình.

Yêu với sự chân thành tuyệt đối sẽ giúp chúng ta trưởng thành hơn, có thêm bài học để hồn thiện mình, tơi luyện cảm xúc để đối diện với những khó khăn, bất hạnh trong cuộc đời. Dẫu tình u ấy có thể khơng có kết quả tốt đẹp nhưng ít nhất nó đã giúp ta được nếm trải, được cảm nhận những cung bậc, trạng thái khác nhau trong tình u. Nó cũng sẽ là động lực, là một phần của cuộc đời, giúp ta vượt qua

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

những giông tố, đau khổ. Bởi vậy, hãy yêu bằng một trái tim chân thành để khơng bao giờ hối tiếc vì những sự lựa chọn của mình.

2.1.4. Tình yêu là đồng hành đối diện với thử thách

Quan niệm của Đen Vâu cịn là dù trong bất kì hồn cảnh nào, hai người yêu nhau vẫn ở bên nhau, cùng nhau trải qua tất cả mọi điều xảy ra trong cuộc sống:

Anh chẳng cần biết là ngày nắng đẹp rạng ngời Hay gió về, hay bão táp mưa rơi

Ngày mình đi với nhau ấy là ngày đẹp trời [18]

(Đưa nhau đi trốn)

Đây cũng chính là điều tuyệt vời nhất trong tình yêu. Bởi tình yêu là sự rung động của con tim mà tiếng nói của con tim là lúc nào cũng muốn hai trái tim được kề sát nhau, mong muốn được ở bên nhau dẫu cho đó là "ngày nắng đẹp rạng ngời" hay lúc "gió về", "bão táp mưa sa". Ngày tháng hạnh phúc là “ngày nắng đẹp rạng ngời”, là ngày hai bên cùng đồng điệu, đồng cảm với nhau và có thể đó là khoảnh khắc hạnh phúc cùng nhau làm những điều nhỏ bé, quan tâm lẫn nhau... Những ngày buồn là ngày đôi bên không hiểu nhau, giận hờn, trách móc và khiến đối phương đau khổ... Nhưng gạt hết thảy, chỉ cần được cạnh nhau đã là “ngày đẹp trời”, điều ấm áp, hạnh phúc. Sau khi trải qua tất cả "đắng cay ngọt bùi" thì đó mới là minh chứng cho một tình u đích thực:

Và sớm mai thức dậy mình vẫn có đơi [25]

(Ta cứ đi cùng nhau)

Trong tình yêu, mỗi ngày được yêu và vẫn còn yêu là điều hạnh phúc. Và điều hạnh phúc nhất vẫn là mỗi ngày cả hai vẫn cạnh nhau. Hành trình xây dựng tình yêu hay kiếm tìm hạnh phúc chưa bao giờ là dễ dàng, sẽ có những lúc ta mệt mỏi, muốn chùn bước trước khó khăn hay có những phút giây yếu lịng muốn bng xi tất cả. Khơng phải tình u nào cũng đủ lớn lao để giúp chúng ta có đủ bản lĩnh, can đảm cùng nhau vượt qua thử thách. Bởi vậy, điều đáng quý hơn cả là những người yêu nhau đã sẵn sàng đồng hành cùng nhau, nắm tay nhau vượt qua mọi khó khăn, cùng nhau thực hiện ước mơ, hoài bão của mình. Để rồi khi "sớm mai thức dậy", mọi bão giông qua đi, chỉ cịn tình u chân chính ở lại, để chúng ta càng thêm yêu, thêm tin và trân trọng tình yêu mình đã chọn. Quan niệm này của Đen Vâu hoàn tồn đúng, xuất phát từ con tim mỗi người ln mong muốn có một người nào đó cùng nhau cố gắng, sẻ chia vui buồn và dũng cảm cùng nắm chặt tay đi qua tháng ngày phía trước.

Khi tình yêu vượt qua được thử thách thì sự tồn tại của nó là bất biến và vĩnh

cửu:

Sống một cuộc đời không cần thiết phải vẻ vang

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Vì ngồi tình u cịn lại hết cuộc đời rồi sẽ tan [25]

(Ta cứ đi cùng nhau)

Ở một phương diện nào đó, Đen Vâu đã phủ nhận sống “vẻ vang”. Nhưng ở đây, chúng tôi chưa bàn đến quan niệm "có nên sống vẻ vang" hay khơng mà mới chỉ nhìn nhận vấn đề ở góc độ của tình u. Cuộc đời con người chỉ cần hài lòng với những gì mình có và phấn đấu ngày một tốt hơn. Vì Đen Vâu cho rằng tiền tài và danh vọng không phải là thước đo của hạnh phúc. Cho dù cuộc sống “lắm tiền, nhiều của” đến bao nhiêu thì khi con người chết đi cũng khơng thể đem theo được. Thứ tồn tại duy nhất khi chúng ta khơng cịn trên đời nữa là tình yêu. Ở đây khái niệm tình yêu mang nghĩa rộng chứ không chỉ trong khuôn khổ tình yêu nam nữ. Đó là tình u q hương, tình bạn, tình yêu gia đình,... Đen Vâu khẳng định tình yêu sẽ tồn tại mãi kể cả khi chúng ta không còn trên đời này nữa, những giá trị mà chúng ta đã cho đi, những điều tốt đẹp mà chúng ta đã làm sẽ còn lại mãi trên cuộc đời, không bao giờ tan biến đi.

Không chỉ có vậy, cịn một quan niệm nữa, đó là, tình u giống như trị

“trốn tìm”: Người ta đi tìm cái người đi trốn/Người ta đi trốn cái người đi tìm (Trốn

tìm). Đây cũng là một khía cạnh rất đặc biệt của tình u, nhưng không lạ. Như đã đề cập ở trên, tình yêu bắt đầu bằng cảm xúc, một thứ “sét đánh” hay người Hi Lạp diễn đạt bằng hình ảnh trái tim người đó bị “dính” mũi tên của thần tình yêu. Nhưng nếu chỉ một người bị “dính” tên thơi thì họ sẽ “mang” tình yêu đơn phương. Họ càng bộc lộ nỗi lịng càng khiến phía bên kia “chạy trốn”. Tình u ln cần cảm xúc và cảm xúc ấy cần đến từ hai phía. Nếu khơng, nó chỉ là những cuộc “trốn tìm” khơng có hồi kết.

Có thể nói, Đen Vâu đã xây dựng quan niệm về tình yêu với nhiều cung bậc, khía cạnh nội dung. Quan niệm ấy, chứa đầy tính triết lý, tình u - cảm xúc bất diệt làm cho cuộc sống trở nên thăng hoa, tươi đẹp hơn. Mỗi người khi yêu đều thấy xung quanh thật đẹp, thật ý nghĩa, song, để có được tình yêu chân chính cần phải hiểu nó. Đen Vâu đưa ra cách “hiểu” của mình về tình yêu và qua cách “hiểu” của Đen người ta thấy, “tình yêu” thật cần thiết, tình yêu thật gàn gũi và giản dị, Tình yêu đi liền với chân thành và cả lòng “can đảm”. Lẽ đưỡng nhiên, tình u phải đến từ hai phía. Tình u đích thực sẽ được chứng minh bằng những biến cố, thử thách của cuộc đời để xem cả hai có thực sự yêu nhau, cùng nhau vượt qua khó khăn để tiến tới hạnh phúc lâu dài. Đồng thời, Đen Vâu cũng muốn nhắc nhở nhưng người đang yêu và sẽ yêu rằng trong tình u phải có sự dung hịa giữa cảm xúc và lí trí, có như vậy tình u mới có thể duy trì một cách dài lâu.

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

2.2. Triết lý về gia đình và hạnh phúc

Quan niệm về gia đình và hạnh phúc khơng phải là những tư tưởng, chủ đề mới nhưng nó vẫn ln chiếm một vị trí quan trọng trong việc giáo dục nhận thức cho con người. Thế nên từ xưa đến nay đã có rất nhiều nhà thơ, nhà văn cũng như có nhiều nhạc sĩ gửi gắm các quan niệm về gia đình, hạnh phúc vào trong những sáng tác của mình. Kế thừa những giá trị cốt lõi ấy, Đen Vâu với tư cách là một ca nhạc sĩ trẻ đã đưa những yếu tố triết lí về gia đình và hạnh phúc vào trong các ca khúc của mình một cách độc đáo và mới mẻ khiến nó trở nên vơ cùng gần gũi, dễ tiếp cận đến nhiều đối tượng khán thính giả.

2.2.1. Triết lý về gia đình - “nhà”

2.2.1.1. “Đường về nhà là vào tim ta”- gia đình ở phía trái tim!

Trong lời bài hát Đường về nhà, Đen Vâu đã quan niệm như vậy về gia đình

- “nhà”. Gia đình ở phía trái tim, “đường về nhà là vào tim ta”, liệu triết lý này của Đen có sức thuyết phục? Ai cũng có một gia đình và gia đình tụ lại dưới một mái nhà, vì vậy, nhiều khi người ta hay dùng hình ảnh nhà để chỉ gia đình. Dưới mái nhà ấy, một gia đình hình thành, ban đầu là bố mẹ, rồi bố mẹ trở thành ông bà. Trong gia đình Việt Nam truyền thống, vẫn rất từ hào với “tam đại đồng đường”, “tứ đại đồng đường”. Như vậy, nhìn vào bản chất, mối liên hệ giữa các thành viên trong gia định vô cùng đặc biệt: từ quan hệ tình yêu dẫn đến tình máu thịt! Ơng bà ta u nhau, hành trình tình yêu của họ sinh ra mối liên hệ ruột thịt, rồi đến bố mẹ chúng ta lại tiếp tục lặp lại hành trình ấy. Gia đình cứ lớn lên bằng sự kết hợp giữa tình yêu và tình ruột thịt như thế. Tình yêu và ruột thịt, chẳng phải nơi ở của nó là chỗ trái tim ư?

"Nhà" – Gia đình, chính là nơi thiêng liêng nhất trong trái tim mỗi người! Ca

khúc Đi về nhà của Đen đã lý giải điều ấy :

Đường về nhà là vào tim ta Dẫu nắng mưa gần xa Thất bát, vang danh Nhà vẫn luôn là nhà [17]

Bởi vì "nhà" - gia đình ln chiếm một vị trí vơ cùng quan trọng trong trái tim mỗi người, gần như là chi phối đến mọi hoạt động của chúng ta nên dù làm bất kì thứ gì, dù đi về đâu thì nơi cuối cùng để hướng về, trở về vẫn là "nhà". Như trên đã phân tích, "nhà" là sự kết hợp của tình yêu và ruột thịt, mà "tình thân" là thứ tình cảm cốt lõi, có giá trị cơ bản nhưng quan trọng nhất, khơng gì có thể thay thế được. Nó tồn tại, ngự trị trong trái tim mỗi người mà khơng một tình cảm nào có thể thay thế được. Thử hỏi, có tình cảm nào thiêng liêng hơn tình phụ tử, mẫu tử, tình anh em ruột thịt; có người nào sẵn sàng hi sinh tất cả để dành cho ta những thứ tốt đẹp

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

nhất như cha mẹ đã làm? Bởi vậy, con đường duy nhất mà con tim ta hướng đến là con đường đi về nhà, bất kể nắng gắt hay mưa dông, thành công hay thất bại, nơi cuối cùng để ta trở về vẫn chính là nhà. Những câu hát ấy đã khái quát lên thành quan niệm vô cùng quen thuộc về vai trị của gia đình đối với mỗi cá nhân. Có thể nói gia đình vừa là chỗ dựa về tinh thần, vừa là chỗ dựa vật chất để con người vững vàng trên đường đời. Mấy ai trong chúng ta không được sinh ra và lớn lên trong gia đình (trừ những hồn cảnh đặc biệt), cho nên gia đình có tầm ảnh hưởng vô cùng rộng lớn và sâu sắc đến sự hình thành và phát triển nhân cách mỗi người.

"Vật đổi sao dời/Nhà vẫn luôn là nhà" - câu hát tưởng chừng đơn giản nhưng lại đầy sức gợi. "Nhà" ở đây không chỉ là ngôi nhà để sinh sống mà "nhà" còn là cha mẹ, anh em ruột thịt, là tình cảm thương u, gắn bó giữa những người thân trong gia đình, là chốn bình n ln chờ đợi chúng ta trở về. Trên đời "vật có thể đổi, sao có thể dời", duy chỉ có gia đình là vẫn ln ở đó, mở rộng vịng tay chào đón những đứa con của mình: Mơng lung đi về nhà Chênh vênh đi về nhà

Khơng có việc gì vậy thì đi về nhà. [17]

Một loạt các danh từ "hạnh phúc", "cơ đơn", "thành cơng", "thất bại" và các tính từ "mệt quá", "mông lung", "chênh vênh" đã diễn tả nhiều cung bậc sắc thái, trạng thái của con người. Cuộc đời có lúc thăng lúc trầm, có thất bại có thành cơng, có những lúc ta dường như mất phương hướng, cơ đơn, lạc lõng giữa dòng đời. Khi ấy, chúng ta lại khao khát được trở về nơi bình yên nhất để lịng mình an n, đó là nhà. Cụm từ "đi về nhà" được nhắc đi nhắc lại nhiều lần như một điệp khúc, nhấn mạnh cái đích mà con người ln hướng tới là nhà. Đó cũng chính là lời của trái tim mà lời của trái tim là lời của tình cảm chân thành nhất, trái tim ln hướng về nhà, vậy thì cho dù bất cứ chuyện gì xảy ra, nơi muốn quay về nhất của chúng ta vẫn là nhà.

Gia đình ln giữ một vị trí quan trọng trong lòng mỗi người, là một phần tất yếu, khơng thể thiếu trong q trình hình thành và phát triển vủa mỗi cá nhân. Vì vậy, hạnh phúc của con người ít nhiều cũng ln gắn chặt với gia đình. Cũng trong

ca khúc Đi về nhà, Đen Vâu đã có những quan niệm về hạnh phúc của con người gắn với gia đình: Hạnh phúc chỉ đơn giản là còn được về nhà. Điều này cũng được

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Đen Vâu khẳng định một lần nữa trong ca khúc "Hai triệu năm": Hạnh phúc là khi về nhà, mẹ vẫn chờ, ba dang rộng cửa. Hạnh phúc vốn là trạng thái thỏa mãn, sung

sướng của con người khi đạt được hay được đáp ứng một điều gì đó. Quan niệm về hạnh phúc của mỗi người là khơng giống nhau, có người cho rằng hạnh phúc là kiếm được nhiều tiền, là có nhà cao cửa rộng hay hạnh phúc là được ở bên cạnh người mình u, là được làm điều mình thích. Ở đây, Đen Vâu đã quan niệm niềm vui sướng, hạnh phúc nhất của con người chính là được đi về nhà. Về nhà - nơi có mẹ cha ln dang rộng vịng tay đón chờ mình. Sống ở trên đời, bạn bè, người yêu có thể bỏ ta mà đi; tiền tài, danh vọng có thể biến mất bất cứ lúc nào, duy chỉ có cha mẹ là không bao giờ rời bỏ con cái mà đi. Nó cũng giống như việc chỉ có chúng ta rời bỏ cha mẹ chứ cha mẹ không bao giờ rời bỏ con mình. Điều này nghe qua tưởng chừng là ước muốn vô cùng đơn giản, ai cũng có thể có được nhưng thực tế cho thấy, không phải ai cũng có may mắn "được về nhà". Có những người dành cả đời để "lao vào đời và kiếm cơm, lao vào đời tìm cơ hội" để rồi đến lúc nhìn lại, "nhà" đã chẳng cịn là "nhà", những người thân u đã khơng cịn đủ sức để chờ đợi ta quay lại. Hay cũng có những người con xa xứ, sống nơi đất khách quê người, có mong ước quay trở về quê nhà nhưng điều kiện không cho phép. Vì vậy, chỉ cần được "đi về nhà" cũng là điều vô cùng hạnh phúc đối với nhiều người.

2.2.1.2. Gia đình - "Nhà" là nơi tiếp thêm năng lượng, cũng là nơi an ủi động viên khi ta gặp bất hạnh

Gia đình là khởi nguồn cho hành trình trưởng thành của mỗi người. Những điều đầu tiên mà chúng ta làm trong cuộc đời đều được bắt nguồn từ gia đình:

Tiếng nói đầu tiên là do ai dạy (chính là mẹ) Nét chữ đầu tiên là tay ai cầm tay (chính là mẹ) Sai lầm đầu tiên là nhờ ai sửa (chính là mẹ)

Bước ngã đầu đời là được ai nâng (luôn là mẹ) [21]

(Mang tiền về cho mẹ)

Cha mẹ là những người dẫn dắt, hướng dẫn ta từ những tiếng nói, bước đi đầu đời, đến những nét chữ đầu tiên cũng là do cha mẹ cầm tay ta mà viết. Quãng thời gian đầu đời ln đóng vai trị vơ cùng quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách mỗi người. Nếu giai đoạn này không được chỉ bảo cẩn thận thì rất dễ dẫn đến sự sai lệch trong nhận thức và hành động của con cái sau này. Cho nên, ông bà, cha mẹ sẽ là những người đặt nền tảng cho sự phát triển của con cái, là "tấm gương", "chuẩn mực" để con cái noi theo. "Nhà" – gia đình chính là cái gốc. Nếu như mình khơng có gốc thì rất dễ đi lạc mà cũng khơng biết nơi nào để quay về cả. Và chính những điều được dạy bởi gia đình sẽ trở thành "kim chỉ nam", dẫn đường cho chúng ta trên hành trình dài và rộng của cuộc đời.

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Mỗi người có quan niệm về gia đình khác nhau. Với Đen, gia đình ln là bến đỗ bình n, cha mẹ luôn là điểm tựa vững chắc, là người hi sinh tất cả vì con cái. Nói cách khác, gia đình chính là nơi tiếp cho ta năng lượng, cũng là nơi truyền động lực cho ta vượt qua những nỗi đau khổ, bất hạnh:

Gió liêu xiêu dáng mẹ gầy so

Có khi mẹ ngất giữa đường vì cả ngày chẳng có gì no Mẹ khơng dám ăn khơng dám mặc

Khơng dám tiêu cũng chỉ vì lo (lo cho con) [21]

Tình yêu mà cha mẹ dành cho con là thứ tình cảm cao quý, thiêng liêng nhất khơng gì có thể sánh được. Trong số những người chúng ta gặp gỡ hay gắn bó ở trên đời, khó có người nào dám hi sinh tất cả để đổi lấy những điều tốt đẹp nhất cho ta như là cha mẹ. Hai tiếng "tình thân" chính là sợi dây gắn kết những con người ruột thịt với nhau, cũng là câu trả lời thỏa đáng nhất cho câu hỏi tại sao cha mẹ lại sẵn sàng làm mọi điều vì con mình đến vậy. Cha mẹ có thể khơng dám ăn, khơng dám mặc, nhưng thức ăn ngon nhất, quần áo đẹp nhất chắc chắn là dành cho con. Ta thấy điều này rất gần với câu thành ngữ: "chỗ ướt mẹ nằm, chỗ ráo con lăn". Đây đều là những triết lí đã được đúc kết từ bao đời nay. Có được tình u của cha mẹ là chúng ta đã có một nguồn năng lượng không bao giờ vơi cạn, ln ở phía sau hỗ trợ, nâng bước ta trên những hành trình của mình.

Gia đình cũng chính là nơi duy nhất có những người thân u ln dõi theo, vui buồn với hành trình trưởng thành của ta. Chúng tôi tin chắc rằng, từ những niềm vui nho nhỏ cho đến những thành tựu lớn lao, từ những vui buồn ta gặp phải trong cuộc sống hàng ngày hay những thất bại đầu tiên trong công việc, người mà chúng ta muốn chia sẻ đầu tiên chính là những người thân trong gia đình. Đây là tâm lí chung của con người. Điều đó cũng dễ lí giải bởi gia đình là nơi thiêng liêng nhất trong tim mỗi người, cũng là nơi khởi nguồn những "bước đi" đầu tiên, là chỗ dựa vững chắc nhất để con người yên tâm giãy bày tình cảm của mình. Khi chúng ta lạc lối giữa cuộc đời, điều đơn giản nhất là quay trở về nơi xuất phát, mà ở đây chính là "nhà". Quay trở về nơi đầu tiên mình bước đi để có được sự động viên, khích lệ, sẻ chia từ những người thân yêu – những người đi trước, từng trải sẽ giúp ta bình tâm, xác định lại phương hướng để bước tiếp. Trong thực tế, những việc làm của ta nếu được gia đình ủng hộ, tiếp thêm năng lượng, sức mạnh về cả vật chất và tinh thần thì sẽ dễ thành công hơn những người làm việc mà không nhận được sự ủng hộ từ

gia đình. Nếu chẳng may ta thiếu may mắn, gặp rủi ro thì gia đình là nơi ta có thể

“dung thân”, “dưỡng thân” để chuẩn bị lại từ đầu:

Những đứa trẻ sẽ phải đi xa nhà

Sẽ phải nếm rất nhiều mặn, ngọt, cay, chua, đắng

</div>