Tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>MỞ ĐẦU1. Lý do lựa chọn đề tài luận án</b>

Giảng dạy và nghiên cứu khoa học là hai nhiệm vụ cơ bản của giảng viên nói chung, giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội nói riêng. Hoạt động sư phạm muốn đạt chất lượng, hiệu quả tốt chỉ khi nghiên cứu khoa học đem lại hiệu quả ứng dụng thiết thực, có tính thực tiễn cao, góp phần khắc phục “bệnh” tư biện, giáo điều, xa rời thực tế và lý luận sng… Tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn đặt ra yêu cầu cao đối với chủ thể nghiên cứu và quản lý khoa học, nhất là khâu lựa chọn vấn đề nghiên cứu, nội dung và phương pháp nghiên cứu để bảo đảm sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn.

Tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học được phần lớn giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội coi trọng trong nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học. Nhiều vấn đề mới về lý luận và thực tiễn đã được giảng viên khoa học xã hội và nhân văn lựa chọn nghiên cứu, trong đó nội dung, phương pháp nghiên cứu đã có nhiều đổi mới theo định hướng nâng cao tính thực tiễn. Kết quả nghiên cứu khoa học ở các học viện, trường sĩ quan quân đội đã khẳng định năng lực, trình độ và ý thức coi trọng sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn trong nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn, hiệu quả công tác giáo dục, đào tạo và sức mạnh chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ quân đội.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan, tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội vẫn còn một số hạn chế, nhất là hướng nghiên cứu, xác định và lựa chọn đề tài khoa học chưa sát với thực tiễn hoạt động quân sự, sản phẩm nghiên cứu chưa phải là cái đơn vị cần, quân đội quan tâm, một số cơng trình nghiên cứu chưa hướng vào giải quyết những vấn đề “nổi cộm” mà thực tiễn đặt ra; nội dung một số đề tài khoa học khi xác định và lựa chọn cịn dập khn, máy móc, đi theo “đường mịn, lối cũ”, nặng về lý luận, tư biện, xa rời chương trình, nội dung mơn học; phương pháp nghiên cứu còn chậm được đổi mới; một số giảng viên khoa học xã hội và nhân văn cịn thiếu tính tích cực, chưa chủ động, sáng tạo trong nghiên cứu, phương pháp tư duy biện chứng duy vật dù đã đổi mới nhưng chưa sắc bén; vốn sống, kinh nghiệm thực tiễn chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, làm cho “Hoạt động khoa học và cơng nghệ cịn có

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

mặt chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn”. Vì vậy, đã ảnh hưởng nhất định đến nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học của các học viện, trường sĩ quan quân đội.

Trong thời gian tới, nhiệm vụ xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc ngày càng phát triển; quân đội được xây dựng theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, đến năm 2025, cơ bản xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc phấn đấu từ năm 2030 xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn đối với cơng tác giáo dục, đào tạo. Trong đó, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học là đòi hỏi khách quan cả trước mắt và lâu dài của các nhà trường quân đội. Vì vậy, nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trực tiếp góp phần thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, cùng cán bộ, chiến sĩ toàn quân thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 1652-NQ/TW của Quân ủy Trung ương ngày 20 tháng 12 năm 2022 về lãnh đạo công tác khoa học quân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo, xác định: “Khoa học quân sự... là nhân tố quan trọng góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

<i><b>Từ những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề “Tínhthực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xãhội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiệnnay” làm đề tài luận án. Đây là vấn đề nghiên cứu có tính cấp thiết</b></i>

cả về mặt lý luận và thực tiễn.

<b>2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu </b>

<i><b>Mục đích nghiên cứu</b></i>

Làm rõ những vấn đề lý luận và đánh giá thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội; trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

<i><b>Nhiệm vụ nghiên cứu</b></i>

- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án. - Phân tích, luận giải quan niệm và nhân tố quy định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

- Khảo sát, đánh giá thực trạng và xác định những vấn đề đặt ra từ thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

- Đề xuất giải pháp cơ bản, khả thi nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

<b>3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu </b>

<i><b>Đối tượng nghiên cứu</b></i>

Tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

<i><b>Phạm vi nghiên cứu</b></i>

- Về nội dung: Những nội dung liên quan đến lý luận và thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay. Trong đó, tập trung vào khâu lựa chọn vấn đề nghiên cứu, nội dung, phương pháp nghiên cứu đề tài khoa học phục vụ công tác giảng dạy, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới của một đối tượng cụ thể là giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

- Về không gian: Đề tài nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở một số học viện, trường sĩ quan quân đội: Học viện Chính trị, Học viện Kỹ thuật quân sự, Học viện Hậu cần, Học viện Biên phịng, Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Thông tin, Trường Sĩ quan Không quân, Trường Sĩ quan Pháo binh.

- Về thời gian: Thời gian sử dụng số liệu, tài liệu chủ yếu từ năm 2016 đến nay (Từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam).

<b>4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu </b>

<i><b>Cơ sở lý luận</b></i>

Luận án dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhận thức và thực tiễn, tồn tại xã hội, ý thức xã hội, khoa học, nghiên cứu khoa học; đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo.

<i><b>Cơ sở thực tiễn </b></i>

Các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; sự chỉ đạo, hướng dẫn của các cơ quan chức năng Bộ Quốc

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị; các đề tài khoa học xã hội và nhân văn quân sự đã được nghiệm thu, đưa vào ứng dụng; các báo cáo sơ kết, tổng kết về công tác nghiên cứu khoa học, giáo dục, đào tạo ở các nhà trường quân đội; kết quả điều tra xã hội học về thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

<i><b>Phương pháp nghiên cứu</b></i>

Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành như phân tích và tổng hợp, hệ thống và cấu trúc, lịch sử và lơgíc, so sánh, thống kê, khái qt hóa, trừu tượng hóa, tổng kết thực tiễn, điều tra xã hội học và phương pháp chuyên gia để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu.

<b>5. Những đóng góp mới của luận án</b>

Luận án góp phần làm rõ quan niệm và nhân tố quy định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

Luận án đánh giá đúng thực trạng và xác định một số vấn đề đặt ra từ thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

Luận án cung cấp các giải pháp cơ bản phù hợp, khả thi nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

<b>6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án</b>

Luận án cung cấp hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn mang tính bản chất và quy luật của tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp luận cứ khoa học giúp các học viện, trường sĩ quan quân đội tham khảo, vận dụng vào nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện việc nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, xây dựng nhà trường thơng minh, chính quy, tiên tiến, mẫu mực, phát triển đội ngũ nhà giáo quân đội.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy, quản lý giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học của cán bộ, giảng viên, học viên ở các học viện, trường sĩ quan trong quân đội và những người quan tâm về vấn đề này.

<b>7. Kết cấu của luận án</b>

Luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (9 tiết), kết luận, danh mục các cơng trình khoa học của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

<b>Chương 1</b>

<b>TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN</b>

<b>1.1. Những cơng trình khoa học tiêu biểu liên quan đếnluận án</b>

<i><b>1.1.1. Những cơng trình khoa học tiêu biểuliên quan đến lý luận về tính thực tiễn trongnghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xãhội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quanquân đội</b></i>

<i>Lê Thanh Sinh (2002), Triết học thực tiễn; Vũ Quang Lộc (Chủbiên, 2002), Mối quan hệ giữa nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiêncứu khoa học xã hội và nhân văn ở các nhà trường quân đội; Đỗ CôngTuấn (2004), Lý luận và phương pháp nghiên cứu khoa học; Trần Tiên Đạt(2006), Nguyên lý triết học chủ nghĩa Mác; Học viện Chính trị qn sự(2008), Định hướng và quy trình hoạt động khoa học ở Học viện Chính trịquân sự; Vũ Cao Đàm (2011), Đánh giá nghiên cứu khoa học; NguyễnVăn Tuấn (2015), Đi vào nghiên cứu khoa học; Hà Đức Long (Chủ nhiệm,2017), Nâng cao năng lực nghiên cứu cơ bản của đội ngũ giảng viên khoahọc xã hội và nhân văn ở Học viện Chính trị hiện nay; Nguyễn Văn Thế</i>

(2017), “Khắc phục nhận thức sai lệch trong nghiên cứu, vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”; Trần Hậu Tân (2017), “Vai trị ngày càng tăng của triết học Mác - Lênin đối với lý luận và thực tiễn quân sự hiện đại”; Đoàn Minh Huấn (2019), “Tổng kết thực tiễn phục vụ nghiên cứu lý luận của Đảng - Thực trạng và những vấn đề đặt ra”.

<i><b>1.1.2. Những cơng trình khoa học tiêu biểu liên quan đếnthực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảngviên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quanquân đội hiện nay</b></i>

<i>Phạm Anh Tuấn (2010), Ứng dụng kết quả nghiên cứu khoahọc xã hội nhân văn quân sự ở Học viện Chính trị hiện nay; Nguyễn</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<i>Đức Độ (Chủ nhiệm, 2014), Nghiên cứu nâng cao hiệu quả hoạtđộng khoa học của đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ởcác học viện, trường quân đội hiện nay; Bùi Quang Huy (2015), Dânchủ trong nghiên cứu khoa học của trí thức khoa học xã hội và nhânvăn Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay; Đặng Sỹ Lộc (2017),Xây dựng đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trongcác nhà trường quân đội hiện nay; Tổng cục Chính trị (2019), Nângcao chất lượng biên soạn giáo trình, tài liệu dạy học khoa học xã hộivà nhân văn trong nhà trường quân đội hiện nay; Lương Cường</i>

(2020), “Đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển lý luận quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Phạm Văn Sơn (2021), “Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn quân sự dưới ánh sáng Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”; Nguyễn Kiêm Viện (2021), “Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học cho đội ngũ giảng viên trẻ trong các nhà trường quân đội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, đào tạo hiện nay”; Lương Thanh Hân (2022), “Nghiên cứu, ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học vào giảng dạy ở Học viện

<i>Chính trị”; Nguyễn Bá Hùng (Chủ biên, 2022), Đổi mới chương trình,nội dung đào tạo giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các họcviện, trường sĩ quan quân đội theo tiếp cận chuẩn đầu ra; Ngô Văn</i>

Giao (2023), “Chủ trương, giải pháp đột phá nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học qn sự”.

<i><b>1.1.3. Những cơng trình khoa học tiêu biểu liên quan đếngiải pháp nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học củagiảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩquan quân đội hiện nay</b></i>

<i>Lê Minh Vụ (2008), Một số vấn đề về công tác tư tưởng, lýluận trong quân đội trước tình hình mới; Lê Văn Quang, Lê MinhVụ, Nguyễn Tiến Quốc (Đồng Chủ biên, 2008), Thực hiện quốc sáchgiáo dục - đào tạo và khoa học - cơng nghệ trong đào tạo của Họcviện Chính trị qn sự; Phạm Văn Nhuận (Chủ nhiệm, 2010), Nângcao hiệu quả nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn quân sự trongquân đội hiện nay; Lê Thị Thu Huyền (2015), “Luận điểm của C.</i>

Mác về khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp với sự phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam hiện nay”; Nguyễn Bá Dương (2019), “Khoa học xã hội nhân văn quân sự với sự nghiệp xây dựng

<i>quân đội vững mạnh về chính trị”; Tổng cục Chính trị (2020), Nângcao chất lượng nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn ở các</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>trường đào tạo sĩ quan chỉ huy trong Quân đội nhân dân Việt Nam;</i>

Hồng Chí Bảo (2019), “Khốc áo “chủ nghĩa khách quan” trong nghiên cứu khoa học - mối nguy hại cần bóc trần và loại bỏ”; Nguyễn Văn Bạo (2021), “Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học trong các nhà trường quân đội theo tinh thần nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”; Nguyễn Văn Thái (2021), “Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của giảng viên ở các nhà trường quân đội”; Nguyễn Minh Đức

<i>(2021), Nâng cao chất lượng lãnh đạo nhiệm vụ nghiên cứu khoa họccủa các đảng ủy học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay; NguyễnĐình Bắc (Chủ nhiệm, 2022), Nâng cao tính thực tiễn trong giảng dạycác môn khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quanquân đội hiện nay; Chiêu Dương (2023), “Khoa học và công nghệ phải</i>

lấy thực tiễn làm thước đo của thành công”.

<b>1.2. Giá trị của các công trình khoa học đãtổng quan và những vấn đề luận án tập trungnghiên cứu</b>

<i><b>1.2.1. Giá trị của các cơng trình khoa học đãtổng quan đối với đề tài luận án</b></i>

<i>Một là, nhiều cơng trình khoa học có nội dung liên quan đến lý</i>

luận về tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội, với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Dù tiếp cận dưới góc độ của các ngành khoa học khác nhau, các cơng trình khoa học đã bước đầu luận giải và làm sáng tỏ quan niệm về tính thực tiễn, đặc điểm, biểu hiện, sự cần thiết của tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học và tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

<i>Hai là, đã có một số cơng trình khoa học đi sâu nghiên cứu,</i>

luận giải những vấn đề liên quan đến thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay; đã đề cập đến thành tựu và hạn chế tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội; đã đánh giá được nhận thức của các chủ thể lãnh đạo, quản lý các nhà trường; chất lượng, số lượng đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc nghiên cứu khoa học, nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<i>Ba là, một số cơng trình đã đề cập đến những vấn đề có liên</i>

quan tới các giải pháp nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay. Các giải pháp rất đa dạng, từ việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy các nhà trường; đổi mới quy trình, các khâu, các bước của hoạt động nghiên cứu khoa học, nội dung và phương pháp nghiên cứu theo hướng nâng cao tính thực tiễn; đầu tư cơ sở vật chất cho việc nghiên cứu khoa học; xây dựng môi trường nghiên cứu khoa học thuận lợi, có các chính sách khuyến khích giảng viên khoa học xã hội và nhân văn tăng cường nghiên cứu khoa học để phục vụ nhiệm vụ giáo dục và đào tạo; nâng cao trình độ, năng lực thực tiễn cho đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.

<i><b>1.2.2. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu</b></i>

<i>Một là, tập trung phân tích, làm rõ quan niệm và nhân tố quy</i>

định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

<i>Hai là, khảo sát, đánh giá thực trạng tính thực tiễn trong</i>

nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay và xác định những vấn đề đặt ra từ thực trạng.

<i>Ba là, đề xuất những giải pháp nâng cao tính thực tiễn trong</i>

nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

<b>Kết luận chương 1</b>

Tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội luôn được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học. Các cơng trình khoa học tiêu biểu được nghiên cứu sinh tổng quan dù tiếp cận ở góc độ của nhiều ngành khoa học khác nhau, song có nhiều nội dung liên quan đến đề tài luận án như: Quan niệm, đặc điểm, những nhân tố quy định, sự cần thiết phải nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn; một số đánh giá, nhận định có liên quan đến thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học; một số giải pháp góp phần nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Đây là nguồn tư liệu có giá trị về mặt khoa học, giúp nghiên

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

cứu sinh có cái nhìn tổng thể hơn về kết quả nghiên cứu trước đó nhằm tham khảo, đối chiếu trong q trình thực hiện luận án. Từ đó, giúp nghiên cứu sinh khái quát giá trị khoa học và những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu: Làm rõ quan niệm và nhân tố quy định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn; khảo sát, đánh giá thực trạng tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn và xác định những vấn đề đặt ra từ thực trạng; nghiên cứu đề xuất những giải pháp nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.

Từ tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận án khẳng định: Hiện nay, chưa có cơng trình khoa học nào nghiên cứu hệ thống, chuyên sâu ở góc độ tiếp cận của ngành chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử về tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Do đó, đề tài luận án mà nghiên cứu sinh nghiên cứu là một cơng trình khoa học độc lập, có giá trị khoa học mới, mang tính cấp thiết và khơng trùng lặp với các cơng trình đã được cơng bố.

<b>Chương 2</b>

<b>NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÍNH THỰC TIỄNTRONG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA GIẢNG VIÊNKHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Ở CÁC HỌC VIỆN,</b>

<b>TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI</b>

<b>2.1. Quan niệm về tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa họcvà tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoahọc xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội</b>

<i><b>2.1.1. Quan niệm về tính thực tiễn và tính thựctiễn trong nghiên cứu khoa học</b></i>

<i>* Quan niệm về tính thực tiễn</i>

<i>Theo đó, tính thực tiễn là tổng hịa những thuộc tính bản chấtcủa thực tiễn, được chủ thể phản ánh, cụ thể hóa thành hệ thốngphương pháp luận tương ứng nhằm giải quyết vấn đề đặt ra trongmột lĩnh vực hoạt động nhất định. Quan niệm trên cho thấy một số</i>

nội hàm sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<i>Một là, nội dung tính thực tiễn là tổng hịa những thuộc tính</i>

bản chất của thực tiễn.

<i>Hai là, tính thực tiễn phản ánh và được cụ thể hóa thành hệ thống</i>

nguyên tắc, phương pháp luận chỉ đạo hành động của chủ thể. Tính hiện

<i>thực trực tiếp của thực tiễn phản ánh và được cụ thể hóa thành nguyêntắc khách quan trong nhận thức và hành động của chủ thể. Tính mụcđích, sáng tạo của thực tiễn được phản ánh và cụ thể hóa thành nguyêntắc sáng tạo trong nhận thức và hành động của chủ thể. Tính lịch sử - xãhội của thực tiễn được phản ánh và cụ thể hóa thành nguyên tắc coitrọng thực tế trong nhận thức và hành động của chủ thể.</i>

<i>Ba là, tính thực tiễn phụ thuộc vào nhận thức và hoạt động của</i>

chủ thể.

<i>Bốn là, tính thực tiễn được nhận thức và sử dụng để giải quyết</i>

những vấn đề đặt ra trong một số lĩnh vực hoạt động, trong đó có hoạt động tư tưởng, lý luận.

<i>* Quan niệm về tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa họcTính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học là tổnghịa những thuộc tính bản chất của thực tiễn được chủthể nghiên cứu phản ánh và cụ thể hóa thành hệthống phương pháp luận tương ứng chỉ đạo việc khámphá và sáng tạo tri thức mới nhằm khắc phục biểuhiện xa rời thực tế, tư biện, giáo điều, kém hiệu quả tronghoạt động nghiên cứu khoa học.</i>

Với tính cách là một hình thức đặc thù của thực tiễn, nên tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học lại có những biểu hiện đặc thù, tập trung ở hệ thống phương pháp luận chỉ đạo hoạt động nghiên cứu khoa học, đó là sự thống nhất giữa tính khách quan và tính khoa học; sự thống nhất giữa tính sáng tạo và tính mới; sự thống nhất giữa tính thực tế và tính hiệu quả.

<i><b>2.1.2. Quan niệm về tính thực tiễn trong nghiêncứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội vànhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội</b></i>

Giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là quân nhân có đủ tiêu chuẩn được công nhận chức danh giảng viên theo quy định, biên chế ở các bộ môn, khoa khoa học xã hội và nhân văn, trực tiếp giảng dạy, nghiên cứu khoa học, tham gia

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

đấu tranh tư tưởng, lý luận và thực hiện các nhiệm vụ khác theo chức trách, nhiệm vụ được giao.

Nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là hoạt động tự giác khám phá, sáng tạo tri thức mới về bản chất, quy luật của các sự vật, hiện tượng trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn quân sự nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, tham gia đấu tranh tư tưởng, lý luận, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

<i>Theo đó, tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viênkhoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan qn đội làtổng hịa những thuộc tính bản chất của thực tiễn, được cụ thể hóa thànhhệ thống phương pháp luận chỉ đạo nghiên cứu khoa học của giảng viênkhoa học xã hội và nhân văn, tập trung vào lựa chọn vấn đề nghiên cứu,nội dung, phương pháp nghiên cứu, khắc phục biểu hiện xa rời thực tế, tưbiện, giáo điều, kém hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục,đào tạo ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.</i>

Tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội có các dấu hiệu cơ bản sau:

<i>Một là, sự thống nhất giữa tính khách quan, tínhkhoa học và tính đảng trong nghiên cứu khoa học củagiảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Thể hiện tập trung</i>

ở lựa chọn vấn đề nghiên cứu, trong nội dung và phương pháp nghiên cứu khoa học của giảng viên.

<i>Hai là, sự thống nhất giữa tính sáng tạo, tính mới với liêmchính, đạo đức trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa họcxã hội và nhân văn. Thể hiện tập trung ở lựa chọn vấn đề nghiên cứu,</i>

trong nội dung và phương pháp nghiên cứu khoa học của giảng viên.

<i>Ba là, sự thống nhất giữa tính thực tế, tính hiệu quả với mụctiêu đào tạo của các nhà trường trong nghiên cứu khoa học củagiảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Thể hiện tập trung ở lựa</i>

chọn vấn đề nghiên cứu, trong nội dung và phương pháp nghiên cứu khoa học của giảng viên.

<b>2.2. Nhân tố cơ bản quy định tính thực tiễntrong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoahọc xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩquan quân đội</b>

<i><b>2.2.1. Nhận thức, trách nhiệm của các chủthể lãnh đạo, chỉ huy, quản lý hoạt động nghiên</b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<i><b>cứu khoa học ở các học viện, trường sĩ quanquân đội</b></i>

Cấp ủy, chỉ huy các cấp, cơ quan chức năng, khoa khoa học xã hội và nhân văn là các chủ thể lãnh đạo, chỉ huy, quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học, trực tiếp quyết định chất lượng cơng tác giáo dục, đào tạo, tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các nhà trường. Do đó, nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể lãnh đạo, chỉ huy, quản lý trực tiếp quy định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.

Nếu các chủ thể nhận thức đầy đủ, sâu sắc về tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên sẽ là cơ sở, tiền đề quan trọng để xác định quan điểm, chủ trương, nghị quyết lãnh đạo sát đúng; mới có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng tính thực tiễn cho giảng viên cụ thể, thiết thực. Nhận thức đúng đắn, đầy đủ sẽ giúp cho các chủ thể có sự quan tâm đầu tư thỏa đáng, có chính sách đãi ngộ đúng đắn nhằm nâng cao tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên.

<i><b>2.2.2. Môi trường nghiên cứu khoa học ở cáchọc viện, trường sĩ quan quân đội</b></i>

<i>Dân chủ trong nghiên cứu khoa học quy định tính thực tiễntrong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.</i>

Dân chủ trong nghiên cứu khoa học tác động trực tiếp và ảnh hưởng tới tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn vì nó tạo ra mơi trường tích cực để giảng viên phát huy phẩm chất, năng lực nhằm nâng cao tính thực tiễn trong thực hiện quy trình, nội dung và phương pháp nghiên cứu khoa học.

<i>Các phong trào thi đua đẩy mạnh hoạt động đổi mới sáng tạotrong nghiên cứu khoa học của nhà trường quân đội quy định tính</i>

thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Nếu như các phong trào thi đua và hoạt động đổi mới sáng tạo được coi trọng đúng mức sẽ góp phần bảo đảm tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên.

<i>Cơ chế phối hợp giữa các tổ chức, lực lượng quy định tính thựctiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhânvăn. Nếu cơ chế, quy chế phối hợp bảo đảm sự chặt chẽ, thống nhất, vận</i>

hành “trơn tru” sẽ tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi và động lực thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên được thuận lợi, tính

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

thực tiễn trong nghiên cứu khoa học được nâng lên, qua đó góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường.

<i>Cơ chế chuyển giao sản phẩm nghiên cứu khoa học vào thực tiễncủa giảng viên khoa học xã hội và nhân văn. </i>Nếu cơ chế chuyển giao sản phẩm nghiên cứu khoa học của giảng viên vào thực tiễn phù hợp thì thời gian từ lúc nghiên cứu đến lúc đưa vào ứng dụng sẽ rút ngắn, giá trị và tính thực tiễn của nghiên cứu sẽ được nâng lên. Nếu cơ chế chuyển giao sản phẩm nghiên cứu khơng phù hợp sẽ hạ thấp tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.

<i>Chính sách đối với nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xãhội và nhân văn. Cơ chế, chính sách giải quyết những nhu cầu chính đáng và</i>

cần thiết của giảng viên trong thực tiễn nghiên cứu khoa học, tạo ra động lực, nhu cầu, lợi ích của họ trong q trình cơng tác, trực tiếp tác động tới tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học.

<i>Cơ sở vật chất và các điều kiện bảo đảm là những yếu tố quan</i>

trọng góp phần quy định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.

<i><b>2.2.3. Nhân tố chủ quan của giảng viên khoa học xã hội vànhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội</b></i>

<i>Tính tích cực của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quyđịnh tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học. Tính tích cực của</i>

giảng viên là tổng hịa của các nhân tố nhận thức, động cơ, trách nhiệm. Nhận thức là cơ sở đầu tiên, yếu tố cốt lõi chỉ đạo mọi hoạt động của giảng viên, góp phần đảm bảo tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học. Động cơ là một trong những yếu tố cấu thành nhân tố chủ quan của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Đó là những động lực thôi thúc giảng viên giải quyết những mâu thuẫn, vấn đề đặt ra nhằm nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ nói chung và đảm bảo tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học nói riêng. Trách nhiệm của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn là thực hiện, hồn thành cơng việc mà giảng viên đảm nhiệm.

<i>Phương pháp tư duy biện chứng duy vật có ý nghĩa quan trọngđối với việc quy định tính thực tiễn trong nghiên cứu khoa học củagiảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Có phương pháp tư duy biện</i>

chứng duy vật, giảng viên chủ động, tự giác hơn trong hoạt động nghiên cứu khoa học, tránh được tình trạng mò mẫm, tự phát, xa rời thực tiễn, phòng tránh được “bệnh” lý luận suông.

</div>