Đề cương nghiên cứu điều tra và đánh giá đa dạng sinh học nhóm lưỡng cư và loài bò sát)

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI

<b>KHOA MÔI TRƯỜNG/ BỘ MÔN ĐTĐGĐDSH</b>

<i><small>(Chữ inhoađậmcỡchữ 14)</small></i>

<b>ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU</b>

<b>(Tên đề tài:Điều tra và đánh giá đa dạng sinh học nhóm lưỡng cư và lồi bò sát)</b>

Nhóm sinh viên thực hiện: NHĨM 8 Lớp: DH11QM3

Giảng viên hướng dẫn: PHẠM HỒNG TÍNH

<b> HÀ NỘI – 27/09/2023</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<small> </small>MỤC LỤC PHẦN 1:Động vật lưỡng cư

I.Động vật lưỡng cư là gì?

II.Lớp lưỡng cư được chia làm mấy bộ? III.Đặc điểm của động vật lưỡng cư: +Đặc điểm:

+Cấu tạo loài ếch

+Qúa trình hình thành của lồi ếch +Vai trò của động vật lưỡng cư PHẦN 2:Động vật bị sát I.Động vật bị sát là gì?

II.Lớp bò sát được chia làm mấy bộ? III.Đặc điểm của động vật bò sát +Đặc điểm

+Cấu tạo trong của thằn lằn

PHẦN 3:Quy trình và kỹ thuật điều tra đánh giá đa dạng sinh học 1,Lập kế hoạch

2,Chuẩn bị dụng cụ cần thiết

3,Mục đích và nội dung của việc điều tra đánh giá đa dạng sinh học nhóm lồi lưỡng cư và bò sát

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Phần 1:Động vật lưỡng cư I.Động vật lưỡng cư là gì?

-Động vật lưỡng cư là “một lớp động vật có xương sống máu lạnh” chúng khơng thể duy trì thân nhiệt qua các quá trình nội sinh lý.

-Động vật lưỡng cư đều phải trải qua quá trình biến thái từ ấu trùng sống dưới nước tới dạng trưởng thành có phổi thở khơng khí, mặc dù vài lồi đã phát triển qua nhiều giai đoạn khác nhau để bảo vệ hoặc bỏ qua giai đoạn ấu trùng ở trong nước dễ gặp nguy hiểm.

II.Lớp lưỡng cư được chia làm mấy bộ? Lớp lưỡng cư được phân làm 3 bộ:

-Bộ Lưỡng cư có đi: Đại diện là Cá cóc Tam Đảo có thân dài, đi dẹp bên, hai chi sau và hai chi trước có độ dài tương đương nhau. Hoạt động chủ yếu về ban ngày.

-Bộ Lưỡng cư khơng đi: Có số lượng lồi lớn nhất trong lớp. Đại diện là ếch đồng có thân ngắn, hai chi sau dài hơn hai chi trước. Những loài phổ biến trong bộ là ếch cây, ễnh ương, cóc nhà. Đa số lồi thuộc bộ này hoạt động về ban đêm.

-Bộ Lưỡng cư không chân: Đại diện là ếch giun, thiếu chi, có thân dài giống như giun, song có mắt, miệng có răng và có kích thước lớn hơn giun. Chúng có tập tính chui luồn trong hang và hoạt động vao cả ban ngày lẫn ban đêm.

III.Đặc điểm của động vật lưỡng cư: 1.Đặc điểm:

Động vật lưỡng cư là những lồi động vật có xương sống và có cấu tạo thích nghi với đời sống vừa ở dưới nước vừa ở trên cạn.

-Đặc điểm của động vật lưỡng cư là:

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

– Động vật lương cư có lớp da trần và ẩm ướt và khi di chuyển động vật lưỡng cư di chuyển bằng bốn chi.

– Động vật lưỡng cư hô hấp bằng phổi và da.

– Động vật lưỡng cư có 2 vịng tuần hồn, tim có 3 ngăn, tâm thất chứa máu pha.

– Động vật lưỡng cư là động vật biến nhiệt.

– Động vật lưỡng cư sinh sản trong mơi trường nước, thụ tinh ngồi, nịng nọc phát triển qua biến thái.

2.Cấu tạo của loài ếch:

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

+Đặc điểm cấu tạo trong của loài ếch:

Tiêu hóa Miệng có lưỡi có thể phóng ra bắt mồi

Có dạ dày lớn, ruột ngắn, gan-mật lớn, có tuyến tụy Hô hấp Xuất hiện phổi. Hô hấp nhờ sự nâng hạ của thềm miệng

Da ẩm có hệ mao mạch dày đặc dưới da làm nhiệm vụ hơ hấp Tuần hồn Xuất hiện vịng tuần hồn phổi tạo thành 2 vịng tuần hoàn với

tim 3 ngăn(2 tâm nhĩ và 1 tâm thất) nên máu đi nuôi cơ thể là máu pha

Bài tiết Thận vẫn là thận giữa giống cá, có ống dẫn nước tiểu xuống bóng đái lớn trước khi thải ra ngoài qua lỗ huyệt

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

Thần kinh Não trước(1), thủy thị giác(2) phát triển Tiểu não kém phát triển(3)

Hành tủy(4) Tủy sống(5)

Sinh dục ếch đực khơng có cơ quan giao phối ếch cái đẻ trứng, thụ tinh ngồi

3.Qúa trình hình thành phát triển của lồi ếch:

Chu kỳ vịng đời của ếch:

-Tổng cộng có 5 giai đoạn là: trứng-nịng nọc-nịng nọc có chân-ếch con-ếch trưởng thành.

A,Trứng: Ếch cái sẽ đẻ trứng trong những vũng nước nhẹ, sau đó bỏ đi. Các quả trứng này sẽ nở trong khoảng thời gian trung bình từ 6 đến 21 ngày.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

B,Nòng nọc: Sau khi trứng nở, các con nòng nọc sẽ bám vào các cây rong trong nước, sau đó bơi xung quanh ăn tảo để phát triển. Khoảng thời gian chúng có thể bơi được là từ 7 đến 10 ngày.

C,Nòng nọc có chân: Sau khoảng 6 đến 9 tuần, chúng sẽ mọc những cái chân tí xíu. Thức ăn của chúng bây giờ là côn trùng chết và thực vật.

D, Êchs con: Đến tuần thứ 12, chúng đã phát triển thành những chú ếch nhỏ và sẽ rời khỏi mặt nước, di chuyển lên trên cạn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

E,Êchs trưởng thành: Lúc này ếch đã phát triển toàn diện và đầy đủ nhất. Chúng sẽ di chuyển đến các môi trường phù hợp ở trên cạn để sinh sống.

4.Vai trò của động vật lưỡng cư:

Động vật lưỡng cư đóng vai trị rất quan trọng trong giới hệ thống sinh vật học hiện nay, cụ thể:

- Lưỡng cư có ích cho nơng nghiệp.

+ Lưỡng cư tiêu diệt sâu bọ phá hại mùa màng về ban đêm.

+ Lưỡng cư còn tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh như ruồi muỗi…

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

Lưỡng cư bắt rất nhiều động vật có hại cho nơng nghiệp

- Lưỡng cư có giá trị thực phẩm, làm thuốc, là động vật thí nghiệm

+ Thịt ếch đồng là thực phẩm đặc sản

+ Bột cóc dùng làm thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em

+ Nhựa cóc (thiềm tơ) chế lục thần hồn chữa kinh giật.

+ Ếch đồng là vật thí nghiệm trong lí sinh học

- Hiện nay số lượng lưỡng cư bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu và ơ nhiễm mơi trường. Vì thế lưỡng cư cần được bảo vệ và tổ chức gây nuôi những lồi có ý nghĩa kinh tế. +1 số lồi lưỡng cư điển hình ở Việt Nam:

Tên Đặc điểm nơi sống Thời gian hoạt động Tập tính tự vệ Cá cóc tam

đảo ^{Sống chủ yếu trong}nước ^{Chủ yếu hoạt động vào}ban đêm ^{Trốn chạy, ẩn nấu} ễnh ương lớn Ưa sống trong

Cóc nhà Ưa sống trên cạn Chiều và ban đêm Tiết nhựa độc ếch cây Chủ yếu sống trên

cây, bụi cây ^{Chủ yếu hoạt động về}ban đêm ^{Trốn chạy, ẩn nấp} ếch giun Sống chui luồn

trong hang đất xốp ^{Cả ngày và đêm} ^{Trốn chạy, ẩn nấp}

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Phần 2:Động vật bò sát: I.Bị sát là gì?

Bị sát là một nhóm đa dạng của động vật có xương sống (chúng có xương sống) bao gồm rắn, thằn lằn, cá sấu, rùa và thằn lằn giun. Chúng sống ở sa mạc, rừng, đầm lầy nước ngọt và đại dương rộng mở. Vì bị sát là lồi máu lạnh và cần ít thức ăn hơn chim và động vật có vú nên chúng là động vật thống trị trong môi trường sa mạc.

+Đa dạng của lồi bị sát:

-Trên thế giới có khoảng 6500 lồi bị sát.

- Việt Nam đã phát hiện 271 lồi.

- Các lồi bị sát đều có đặc điểm là: da khơ, có vảy sừng bao bọc và sinh sản trên cạn.

- Bò sát hiện nay, được chia thành 4 bộ: bộ Đầu mỏ, bộ Có vảy, bộ Cá sấu, bộ Rùa. II.Động vật bò sát được chia làm mấy bộ?

-Động vật bò sát được chia làm 4 bộ * Đặc điểm của từng bộ:

-Bộ đầu mỏ: Hiện nay, chỉ cịn 1 lồi sống trên vài hịn đảo nhỏ ở Tân Tây Lan được gọi là Nhông Tân Tây Lan.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

-Bộ có vảy:

+Chủ yếu gồm những lồi sống trên cạn

+ Khơng có mai và yếm.

+ Hàm có răng: hàm ngắn, răng nhỏ, mọc trên hàm

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

+Thạch sùng: -Bộ cá sấu:

- Môi trường sống: vừa sống ở dưới nước, vừa sống ở trên cạn

- Khơng có mai và yếm

- Hàm có răng: hàm rất dài, có nhiều răng lớn, nhọn sắc, mọc trong lỗ chân răng

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

- Hàm khơng có răng.

- Trứng có vỏ đá vơi bao bọc +Đại diện:

-Rùa là lồi có lối sống và mơi trường sống phong phú. III.Đặc điểm chung của các loài bị sát:

+ Da khơ, có vảy sừng

+ Cổ dài, màng nhĩ nằm trong hốc tai

+ Chi yếu, có vuốt sắc

+ Thở hồn tồn bằng phổi, phổi có nhiều vách ngăn

+ Có 2 vịng tuần hồn, tâm thất có vách ngăn hụt, tạm thời chia tâm thất thành 2, máu ni cơ thể ít pha hơn.

+ Là động vật biến nhiệt

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

+ Có cơ quan giao phối, thụ tinh trong

+ Trứng có màng dai hoặc có vỏ đá vơi bao bọc, giàu nỗn hồng -Cấu tạo của thằn lằn:

i.Bộ xương:

1-xương đầu,2-cột sống,3-xương sườn,4-đai chi trước,5-các xương chi,6-đai chi sau,7-các xương chi sau,8-đốt sống cổ

ii.Các cơ quan dinh dưỡng

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

1. Tiêu hoá

Các cơ quan trong hệ tiêu hố của thằn lằn có những thay đổi so với ếch :

Ơng tiêu hố đã phân hố rõ hơn, ruột già chứa phân đặc do có khả năng hấp thu lại nước.

2. Tn hồn - Hơ hấp

Thằn lằn cũng có 2 vịng tuần hồn, song tâm thất có 1 vách hụt ngăn tạm thời tâm thất thành 2 nữa nên máu ít bị pha hơn (hình 39.3).

Sống hoàn toàn trên cạn nên phổi là cơ quan hô hấp duy nhất của thằn lằn. So với phổi ếch, phổi thằn lằn có cấu tạo phức tạp hơn, có nhiều vách ngăn và nhiều mao mạch bao quanh.

Sự thơng khí ở phổi (hít, thở) là nhờ sự xuất hiện của các cơ liên sườn. Khi các cơ này co đã làm thay đổi thể tích cùa lồng ngực.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

Cấu tạo của hệ tuần hồn và hơ hấp như vây phù hợp hơn với hoạt động đòi hỏi cung cấp nhiều năng lượng khi di chuyển trên cạn, nhưng cịn chưa hồn thiện nên thằn lằn vẫn là động vật biến nhiệt.

3. Bài tiết

Thằn lằn có thận sau (hậu thận) tiến bộ hơn thận giữa của ếch, có khả năng hấp thu lại nước. Nước tiểu đặc.

iii.Thần kinh và giác quan:

Hệ thần kinh của thằn lằn phát triển hơn so với của ếch, có não trước và tiểu não phát triển liên quan với đời sống và hoạt động phức tạp hơn.

Tai có màng nhĩ nằm sâu trong một hốc nhỏ tương tự ống tai ngồi nhưng chưa có vành tai.

Mắt cử động rất linh hoạt, có thể quan sát dề dàng con mồi ngay khi đầu giữ bất động. Mắt có mi mắt và tuyến lệ đặc trưng cho các động vật sống ở cạn. Ngoài 2

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

mi trên dưới, mắt thằn lằn cịn có mi thứ ba mỏng rất linh hoạt, đảm bảo cho mắt khỏi khơ mà vẫn nhìn thấy được.

IV.Vai trị của các lồi bị sát: - Đa số là có lợi:

+ Có ích cho nơng nghiệp: tiêu diệt sâu bọ như thằn lằn, tiêu diệt chuột như rắn.

+ Có giá trị thực phẩm: ba ba, dược phẩm (rượu rắn, mật trăn, yếm rùa …)

+ Sản phẩm mĩ nghệ: vảy đồi mồi, da rắn, cá sấu …

-Bên cạnh những mặt lợi thì lồi bị sát cũng có những mặt hại như:

Nguy cơ ăn thịt người: Một số lồi bị sát có kích thước lớn và có khả năng tấn cơng con người, gây nguy hiểm đến tính mạng và an tồn của con người. Ví dụ: cá sấu và rắn độc.

- Độc hại đến tính mạng của nhiều lồi động vật: Một số lồi bị sát có nọc độc hoặc chất độc khác có thể gây hại đến tính mạng của nhiều lồi động vật khác. Ví dụ: rắn độc có thể tấn cơng và giết chết các loài động vật khác để làm thức ăn.

- Vật chủ trung gian truyền bệnh: Một số loài bị sát, như muỗi và kí sinh trùng trên da của bị sát, có thể là vật chủ trung gian trong việc truyền bệnh cho con người và động vật khác.

Ví dụ, muỗi có thể truyền bệnh sốt rét và bệnh sốt xuất huyết.

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

-Tuy lồi bị sát mang lại nhiều tác hại, nhưng điều quan trọng là hiểu và tôn trọng sự tồn tại và vai trị của chúng trong mơi trường tự nhiên. Sự cân bằng và bảo vệ môi trường tự nhiên cũng đóng vai trị quan trọng trong việc giảm thiểu những tác hại có thể gây ra bởi lồi bị sát.

PHẦN 3: Quy trình, kỹ thuật điều tra đánh giá đa dạng sinh học loài lưỡng cư và bò sát

I.Lập kế hoạch:

-Xác định địa điểm điều tra phù hợp -Xác định đối tượng cần điều tra -Xây dựng phương pháp điều tra phù hợp

-Xây dựng phiếu điều tra để thu nhập dữ liệu hiện trường -Dự kiến các rủi ro(chủ quan và khách quan)có khả năng xảy ra -Lập dự trù kinh phí và bố trí nhân lực tham gia phù hợp II.Chuẩn bị dụng cần thiết:

-Sổ ghi chép, bút chì, bút đánh dấu, giấy trắng. -Các loại hóa chất cần thiết

-Đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học lưỡng cư và bò sát ở khu vực điều tra -Đánh giá đặc điểm phân bố của các lồi lưỡng cư và bị sát theo khơng gian và

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

TÀI LIỆU THAM KHẢO

</div>