Đề tài đánh giá ảnh hưởng công cuộc thuộc địa hoá của pháp ở đà lạt bài học nào cho quá trình đô thị hoá ở hiện tại và trong tương lai

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b> SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TRƯỜNG THPT OLYMPIA </b>

<b><small> ~~~~~~~*~~~~~~~ </small></b>

<b> BÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC </b>

<b> Đề tài: Đánh giá ảnh hưởng cơng cuộc thuộc địa hố của Pháp ở Đà Lạt. Bài học nào cho q trình đơ thị hố ở hiện tại và trong tương lai ? </b>

<i><b><small> Học sinh thực hiện : Nguyễn Tuấn Nam, Lê Công Duy, Phan Trọng Duy, Nguyễn Thành Sơn Lớp : 12SS2 </small></b></i>

<i><b><small> Giáo viên hướng dẫn : Vũ Thị Loan </small></b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

1.1. Vị trí địa lý và vai trị của đà lạt trong vùng tây nguyên 4

<b> Chương II: Ảnh hưởng cơng cuộc thuộc địa hố của Pháp ở Đà Lạt 7 </b>

2.2. Tác động của thuộc địa hóa lên văn hóa và xã hội Đà Lạt 11

<b> Chương III: Đà Lạt Trong Q Trình Đơ Thị Hố 13 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b> I. MỞ ĐẦU </b>

<b> 1. Giới thiệu và đặt vấn đề </b>

<small> (Nguồn: sca ) </small>

Đà Lạt, một thành phố nằm trên cao nguyên Lâm Viên, từ lâu đã được biết đến như một viên ngọc quý của Việt Nam với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và khí hậu mát mẻ. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, Đà Lạt không chỉ là một điểm du lịch nổi tiếng mà còn là bức tranh đa dạng về lịch sử và văn hố. Cơng cuộc thuộc địa hoá của Pháp ở Đà Lạt không chỉ góp phần hình thành nên bộ mặt của thành phố ngày nay mà còn để lại những bài học quý báu cho q trình đơ thị hoá ở hiện tại và tương lai. Việc nghiên cứu và đánh giá ảnh hưởng này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về quá khứ mà còn mở ra những triển vọng mới trong việc phát triển đô thị bền vững.

<b> 2. Phương pháp nghiên cứu (Primary Và Secondary) </b>

Trong nghiên cứu này, chúng tôi áp dụng ba phương pháp chính: (1) Phân tích Dữ liệu Thứ Cấp: Thu thập và phân tích dữ liệu từ các tài liệu lịch sử, báo cáo nghiên cứu, và dữ liệu thống kê có sẵn. (2) Nghiên cứu Sơ Cấp thông qua Trải Nghiệm Thực Địa: Tiến hành thực địa trong chuyến đi "Đà Lạt - 2023" của học sinh khối 12 tại trường Olympia để thu thập dữ liệu trực tiếp, quan sát và ghi nhận thông tin về các cơng trình và dự án tại Đà Lạt. (3) Phỏng Vấn Chuyên Gia: Thực hiện phỏng vấn với giáo viên và phụ huynh tại trường Olympia để thu thập thông tin và quan điểm chuyên môn về Đà Lạt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b> NỘI DUNG </b>

<b> Chương I: Khái quát chung về Đà Lạt </b>

<b> 1.1. Vị trí địa lý và vai trị của đà lạt trong vùng tây nguyên </b>

<small> (Nguồn: ) </small>

Đà Lạt là một thành phố nằm ở vùng Tây Nguyên của Việt Nam. Vị trí địa lý của Đà Lạt nằm ở độ cao khoảng 1.500 mét so với mực nước biển, trải dài trên dãy núi Lang Biang. Thành phố này nằm cách thủ đô Hà Nội khoảng 1.200 km về phía Nam và cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 300 km về phía Đơng. Với địa hình núi non và khí hậu mát mẻ quanh năm, Đà Lạt được biết đến như "thành phố của ngàn hoa" và "thành phố mù sương". Vai trò của Đà Lạt trong vùng Tây Nguyên là rất quan trọng. Thành phố này là trung tâm kinh tế, văn hóa và du lịch của vùng Tây Nguyên. Về mặt kinh tế, Đà Lạt có nền kinh tế đa dạng, với nguồn thu chính đến từ ngành nông nghiệp, du lịch và công nghiệp chế biến. Vùng đất này được biết đến là một trung tâm sản xuất hoa, rau quả và cà phê. Đặc biệt, Đà Lạt nổi tiếng với các loại hoa xuất khẩu như hoa hồng, hoa cẩm tú cầu và hoa cúc. Về mặt văn hóa, Đà Lạt có sự đa dạng dân tộc và văn hóa đặc trưng của người dân Tây Nguyên. Nơi đây xuất hiện nhiều làng chài, làng nghề truyền thống và là nơi diễn ra các lễ hội văn hóa đặc sắc của người dân địa phương. Đà Lạt cũng có nhiều di tích lịch sử và kiến trúc độc đáo, như cung điện Bảo Đại và những ngôi nhà cổ đẹp. Về mặt du lịch, Đà Lạt hút khách du lịch từ khắp

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

nơi bởi vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt vời và khơng khí trong lành. Du khách có thể tham quan các công viên, hồ nước, thác nước và vườn hoa xinh đẹp. Đà Lạt cũng là một điểm đến lý tưởng cho các hoạt động thể thao mạo hiểm như leo núi, câu cá và đạp xe. Với vị trí địa lý và vai trò quan trọng của mình trong vùng Tây Nguyên, Đà Lạt đóng vai trị là một trung tâm kinh tế, văn hóa và du lịch đáng chú ý, mang lại lợi ích và thu hút sự quan tâm của cả người dân địa phương và du khách từ xa.

<b> 1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của Đà Lạt </b>

<small> (Nguồn: ) </small>

Đà Lạt có một lịch sử hình thành và phát triển đầy thú vị. Thành phố này được khám phá vào năm 1893 bởi nhà thám hiểm người Pháp, Tiến sĩ Alexandre Yersin. Ông đã phát hiện ra vùng đất này trong quá trình tìm kiếm một nơi phù hợp để xây dựng một trạm nghiên cứu y học. Với khí hậu mát mẻ, địa hình đồi núi và sự đa dạng thiên nhiên, Đà Lạt nhanh chóng thu hút sự quan tâm và định cư của người Pháp. Dưới thời thực dân Pháp, Đà Lạt trở thành một trung tâm nghỉ dưỡng phổ biến cho cả người Pháp và người dân Sài Gòn (nay là thành phố Hồ Chí Minh). Những ngơi biệt thự kiến trúc độc đáo và cơng trình đẹp mắt được xây dựng, tạo nên một không gian lãng mạn và độc đáo. Các khu vườn hoa và công viên cũng được tạo ra, mang đến một không gian xanh mát và thư giãn cho cư dân và du khách. Trải qua thời kỳ chiến tranh Việt Nam, Đà Lạt chịu ảnh hưởng của cuộc xung đột nhưng vẫn duy trì được sự quyến rũ và thu hút du khách. Đặc biệt, thành phố này trở thành một điểm đến yêu thích của các

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

nhóm du khách nước ngoài, như người Pháp, Mỹ và Úc, nhờ vào vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt vời và khơng khí trong lành. Ngày nay, Đà Lạt tiếp tục phát triển và là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng của Việt Nam. Với cảnh quan hữu tình, đồi thông xanh mướt, hồ nước và thác nước tuyệt đẹp, thành phố thu hút du khách bằng những trải nghiệm du lịch độc đáo như thăm các vườn hoa, tham gia các hoạt động vui chơi giải trí và thưởng thức ẩm thực địa phương. Lịch sử hình thành và phát triển của Đà Lạt đã tạo nên một thành phố đặc biệt, nơi tuyệt vời để khám phá vẻ đẹp thiên nhiên và tận hưởng không gian yên bình và lãng mạn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b> Chương II: Ảnh hưởng cơng cuộc thuộc địa hố của Pháp ở Đà Lạt </b>

<b> 2.1. Quá trình thuộc địa hóa ở Đà Lạt 2.1.1. Giai đoạn trước thế kỉ XX </b>

<small> (Nguồn: ) </small>

Nhân một chuyến thăm một vài nơi nghỉ dưỡng vùng cao ở Ấn Độ, toàn quyền Paul Doumer bắt đầu quan tâm đến việc tìm kiếm những nơi nghỉ dưỡng cho người da trắng ở Đông Dương. Trong thư gửi cho các khâm sứ, công sứ, ông nêu bốn điều kiện cần thiết cho một trạm nghỉ dưỡng: độ cao trên 1200 mét, nguồn nước dồi dào, đất đai canh tác được và khả năng thiết lập đường giao thông dễ dàng. Nhờ chuyến thám hiểm Lâm Viên năm 1893, Yersin đã đề xuất chọn cao nguyên Lâm Viên làm nơi nghỉ dưỡng và được Toàn quyền Paul Doumer ghi nhận.

Năm 1897, Paul Doumer cử một phái đoàn quân sự, dưới sự chỉ huy của đại úy Thouard, nghiên cứu con đường từ Nha Trang lên Lâm Viên. Sau 11 tháng làm việc, Thouard đã chứng minh không thể đi thẳng từ Nha Trang lên được Lâm Viên và phác thảo một con đường đi từ Phan Rang lên Đà Lạt qua ngã Finom và cũng gợi ý xây dựng trực tiếp một con đường từ Sài Gòn lên.

Năm 1898, khi đoàn Thouard chưa kết thúc, các đoàn tiếp theo do Garnier, Opéra, Bernard cùng tiến hành khảo sát con đường Phan Thiết – Djiring – Đà Lạt. Missigbrott, một thành viên tùy tùng đoàn Thouard, đã ở lại sau chuyến khảo sát để

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

lập vườn rau và chăn nuôi gia súc, tạo cơ sở cho trạm nông nghiệp và trạm khí tượng sau này.

Ngày 1-11-1899, Tồn quyền Đơng Dương ký nghị định thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng với thủ phủ là Djiring và hai trạm hành chính là Tánh Linh và Lâm Viên (đặt tại Đà Lạt bây giờ). Đó là tiền đề pháp lý đầu tiên cho việc hình thành chức năng hành chính của Đà Lạt.

<b> 2.1.2. Giai đoạn 1900-1915 </b>

<small> (Nguồn: ) </small>

Sau hiệp định thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng và trạm hành chính ở Lâm Viên, Champoudry được cử lên Đà Lạt với tư cách là “thị trưởng”. Ông quyết định thành lập tuyến đường Tháp Chàm - Đà Lạt vào năm 1901.

Trong nhiệm kỳ từ 1902-1908 của mình, tồn quyền Paul Beau đã cử nhiều đoàn khảo sát lên Lâm Viên. Phần lớn các khảo sát viên bị chết vì sốt rét, khiến cho dự án bị lên án và suýt nữa bị hủy bỏ. Người Pháp đã cho tìm kiếm các địa điểm thay thế tại thung lũng sông Đa Nhim và trên cao nguyên Djiring, nhưng điều đó càng khiến họ khẳng định chắc chắn hơn về việc chọn Đà Lạt.

Trong nhiệm kỳ của Toàn quyền Klobukowski (1908-1910), dù đã có những cơng trình đáng kể được xây dựng, có thể kể đến như là trạm khí tượng Đan Kia, đường sắt Tháp Chàm - Xóm, mọi hoạt động trong thời kì này vẫn được coi là chẳng tiến triển bao nhiêu.

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

Khác với người tiền nhiệm, Albert Sarraut mang lại cho Đà Lạt ít nhiều sinh khí. Ông đã cho phát triển ngành y tế, tổ chức giáo dục và phát chỉ thị hoàn thành các công trình đường sá tại Đà Lạt trước năm 1914, có thể kể đến là tuyến đường Phan Thiết - Djiring vào năm 1913 và tuyến Djiring - Đà Lạt vào năm kế tiếp.

<b> 2.1.3. Giai đoạn 1916-1945 </b>

<small> (Nguồn: ) </small>

Đây là giai đoạn có nhiều biến động lịch sử. Chiến tranh thế giới lần thứ nhất và lần thứ hai đã làm cho tình hình chính trị, xã hội có nhiều thay đổi.

Với sự đầu tư mạnh tay của Pháp, nền kinh tế nói chung của Việt Nam trở nên vô cùng sôi động. Đồng thời, việc đổi chính sách cai trị Việt Nam của Pháp chuyển sang chế độ trực trị đã tạo đà cho Pháp dần dần lấn quyền và kiểm soát được nền ngoại giao và quân đội nước ta.

Ngày 20-4-1916, Hội đồng nhiếp chính của vua Duy Tân đã thông báo thành lập thị tứ Đà Lạt với quyền hành hoàn toàn thuộc về tay Toàn quyền Đông Dương.

Về mặt hành chính, Đà Lạt trong giai đoạn này trở thành một đơn vị tự trị. Về mặt pháp lý, công sứ - thị trưởng Đà Lạt có những quyền hạn cho phép tiếp nhận đầu tư từ ngoài vào. Lúc này, việc mua các lô đất ở Đà Lạt trở nên sôi động trong giới quan chức và kinh doanh người Pháp. Những công trình cơ sở hạ tầng được xây dựng: khách sạn Palace (1916 - 1922), ngăn đập xây hồ trên dòng Cam Ly (1919), nhà máy điện (1918), nhà bưu điện, kho bạc, trường học (1920). Số nhà gỗ tăng lên rất nhanh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Ngày 16-8-1921, Toàn quyền René Robin thành lập khu bảo tồn Trạm Bò rộng 8.000ha. Năm 1921, trạm xá Đà Lạt chỉ là một mái nhà tranh, đến năm 1922 bệnh viện được xây dựng.

Tháng 8-1923, cơng trình đồ án quy hoạch Đà Lạt được hoàn thành với tầm nhìn và dự kiến lớn: xây dựng Đà Lạt thành thủ phủ của Liên Bang. Theo đồ án quy hoạch, trên dịng sơng Cam Ly sẽ có một chuỗi hồ từ đầu thác Cam Ly lên đến hồ Than Thở, hồ lớn nhất sẽ là ở khu vực Học viện Lục quân ngày nay. Khu công sở sẽ được bố trí dọc theo trục này. Dù không được triển khai, nhưng bản quy hoạch đã góp phần cho việc mở mang thị xã trong những bước đầu theo một hướng nhất quán.

Để hoàn chỉnh hơn, một nghị định nhằm tổ chức lại thị xã Đà Lạt được ký vào ngày 26-7-1926. Các nghị định này đưa Đà Lạt lên một địa vị cao hơn với tính tự trị cũng cao hơn so với các thị xã khác, dẫn đến những phát triển và thay đổi về sau.

Trong giai đoạn kể từ năm 1927-1939, với lợi thế về điều kiện khách quan lẫn chủ quan để phát triển, Đà Lạt tiếp tục được nhận một nguồn đầu tư lớn từ nước ngồi. Các cơng trình xây dựng và tuyến đường giao thông liên tục được triển khai và hoàn thành nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt, sinh sống của người dân cũng như là nhu cầu nghỉ dưỡng của du khách, có thể kể đến như là Viện Pasteur (1936), ga Đà Lạt (1938),...cùng với đó là nhiều đồn điền, biệt thự, trường học mọc lên.

Có thể nói rằng, trong những năm này, Đà Lạt xứng đáng với danh xưng thành phố trên cao nguyên, với sự phát triển về du lịch, nghỉ dưỡng, đi theo đó là sự nổi lên như một địa điểm phù hợp cho việc nghiên cứu và học tập. Nếu cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai không xảy ra vào năm 1939, Đà Lạt có lẽ sẽ có phát triển hơn.

Munier đã viết trong tạp chí Indochine về Đà Lạt:

“Khơng ai có thể phủ nhận Đà Lạt chiếm một vị trí đặc biệt thuận lợi ở Viễn Đơng. Khí hậu, danh lam thắng cảnh, tiềm năng phát triển làm cho Đà Lạt thành một nơi được ưu đãi, khơng nơi nào có thể so sánh được. Đà Lạt có thể trở thành một nơi nghỉ mát lớn ở Viễn Đông… Đà Lạt là xứ sở của hoa, xứ sở của thông, xứ sở của rau... thích hợp cho sinh hoạt trí thức, Đà Lạt cịn có vùng ven săn bắn lý tưởng.”

Năm 1940, Toàn quyền Decoux đã quay trở lại với công cuộc mà các vị tiền nhiệm từng ấp ủ, đó là biến Đà Lạt thành trung tâm hành chính. Toàn quyền Decoux đã giao cho kiến trúc sư Lagisquet thiết lập đồ án chỉnh trang và mở rộng Đà Lạt. Trong thời gian chờ quy hoạch mới, một số biện pháp bảo vệ như bãi bỏ việc sang nhượng đất đai, kiểm soát các hầm đá, quy định mới về phân lô... được đưa ra áp dụng nghiêm ngặt.

Sau gần ba mươi năm xây dựng, Đà Lạt vào năm 1945 đã trở thành một thành phố tuyệt đẹp của vùng Viễn Đông lúc bấy giờ. Sinh hoạt của “Thủ đô mùa hè” hết sức nhộn nhịp.

Tốc độ phát triển đô thị cao nhất từ trước đến nay: hơn 500 biệt thự được xây cất trong vòng 5 năm bằng số biệt thự xây trong 30 năm trước: năm 1940 có 550 biệt thự, đến năm 1943 có 810 biệt thự và đến năm 1945 có 1.000 biệt thự.

</div>