luận án tiến sĩ giải pháp nâng cao hiệu quả khai thác nghề lưới vây kết hợp ánh sáng tại tỉnh khánh hòa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.35 MB, 198 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O

TRõNG ắI HẻC NHA TRANG

---

NGUN VN NHN

GIÀI PHÁP NÂNG CAO HIÈU QUÀ KHAI THÁC NGHÂ L¯àI VÂY KÀT HĀP ÁNH SÁNG

T¾I TÊNH KHÁNH HỊA

LN ÁN TIÀN S)

KHÁNH HOÀ - 2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Bà GIÁO DC V O TắO

TRõNG ắI HẻC NHA TRANG

---

NGUN VN NHN

GIÀI PHÁP NÂNG CAO HIÈU Q KHAI THÁC NGHÂ L¯àI VÂY KÀT HĀP ÁNH SÁNG

T¾I TÊNH KHÁNH HỊA

Chun ngành đào t¿o: Khai thác thuỷ sÁn

PhÁn bián 1: TS. Nguyßn Long PhÁn bián 2: TS. Ngun Phi Tồn

PhÁn bián 3: TS. L°¢ng Thanh S¢n

KHÁNH HỒ - 2023

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LâI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan mãi kÁt quÁ căa đÃ tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả khai

thác nghề lưới vây kết hợp ánh sáng tại tỉnh Khánh Hịa” là cơng trình nghiên cąu

căa cá nhân tôi và ch°a tćng đ°ÿc công bá trong bÃt cą cơng trình khoa hãc nào khác cho tãi thåi điểm này.

Khánh Hoà, ngày tháng năm 2023

Tác giÁ luÃn án

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LõI CM ĂN

Tụi xin by tò lũng bit Ân sâu sÃc nhÃt tãi TS. Thái Văn Ng¿n và TS. Ngun Đąc S* đã tÁn tình h°ãng d¿n, chß bÁo và t¿o mãi điÃu kián giúp đỡ tơi hồn thành ln án.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n Ban Giám hiáu Tr°ång Đ¿i hãc Nha Trang, Vián Khoa hãc và Cơng nghá Khai thác thăy sÁn, Phịng Đào t¿o Sau Đ¿i hãc đã t¿o mãi điÃu kián cho tôi đ°ÿc hãc tÁp và nghiên cąu.

Xin bày tò lũng bit Ân tói tp th cỏn bỏ Chi cc Thy sn tònh Khỏnh Ho, Sỗ Nụng nghiỏp v Phỏt trin Nụng thụn tònh Khỏnh Ho, Sỗ Khoa hãc và Cơng nghá tßnh Khánh Hồ, cáng đßng ng° dân làm nghÃ l°ãi vây t¿i Khánh Hoà, chă tàu cá KH97272TS đã hß trÿ và t¿o điÃu kián thuÁn lÿi cho tôi trong viác thu thÁp dữ liáu và tá chąc thực nghiám trên biển trong quá trình thực hián ln án.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n thÅy Viỏn trỗng, cỏc cụ giỏo, thy giỏo v cỏc bn đßng nghiáp trong Vián Khoa hãc và Cơng nghá Khai thác thăy sÁn đã hß trÿ, giúp đỡ và đáng viên tơi trong st q trình thực hián luÁn án.

Cuái cùng xin gửi låi cÁm ¢n đÁn những ng°åi thân trong gia đình đã đáng viên, giúp đỡ, hy sinh nhiÃu thåi gian cho tôi trong suát thåi gian hãc tÁp, nghiên cąu và hồn thành ln án.

Mát lÅn nữa tơi xin chân thành cÁm ¢n những tình cÁm, låi đáng viên và sự giúp đỡ q báu đó.

Khánh Hồ, ngày tháng năm 2023

Tác giÁ luÁn án

NguyÇn Vn NhuÃn

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

5. Nái dung nghiên cąu ... 4

5.1. ĐiÃu tra thực tr¿ng nghÃ LVKHAS tßnh Khánh Hịa và mát sá tßnh lân cÁn ... 4

5.2. Phõn tớch s nh hỗng ca mỏt sá yÁu tá ngußn sáng và cÃu trúc ng° cā đÁn hiáu quÁ khai thác căa nghÃ vây ... 4

5.3. GiÁi pháp nhằm nâng cao hiáu quÁ sử dāng ngußn sáng trong nghÃ vây xa bå t¿i Khánh Hoà ... 4

5.4. Đánh bÃt thử nghiám trên biển ... 5

6. Ý ngh*a khoa hãc và thực tißn căa luÁn án ... 5

6.1. Ý ngh*a khoa hãc ... 5

6.2. Ý ngh*a thực tißn ... 5

CH¯¡NG 1. TàNG QUAN VÂN ĐÂ NGHIÊN CĄU ... 6

1.1. Táng quan vÃ điÃu kián tự nhiên, kinh tÁ - xã hái, ngußn lÿi thăy sÁn căa tßnh Khánh Hòa ... 6

1.1.1. ĐiÃu kián tự nhiên, kinh tÁ - xã hái tßnh Khánh Hịa ... 6

1.1.2. TiÃm năng vÃ ngußn lÿi thăy sÁn, ng° tr°ång và mùa vā khai thác ... 10

1.2. Táng quan vÃ các cơng trình nghiên cąu trong và ngồi n°ãc ... 14

1.2.1. Các cơng trình nghiên cąu ngồi n°ãc ... 14

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

1.2.2. Các cơng trình nghiên cąu trong n°ãc ... 20

1.3. Phân tích và đánh giá các cơng trình nghiên cąu ngồi n°ãc và trong n°ãc ... 28

1.3.1. Các cơng trình nghiên cąu căa các tác giÁ ngồi n°ãc ... 28

1.3.2. Các cơng trình nghiên cąu căa các tác giÁ trong n°ãc ... 36

1.3.3. Lựa chãn và xác đánh những vÃn đÃ mà NCS s¿ tÁp trung giÁi quyÁt ... 39

1.3.4. Những điểm kÁ thća cho đÃ tài luÁn án... 40

CH¯¡NG 2. PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĄU ... 41

2.1. C¢ sỗ lý lun ca lun ỏn nghiờn cu ... 41

2.1.1. TÁp tính căa cá trong vùng chiÁu sáng nhân t¿o ... 41

2.1.2. TÁp tính căa cá trong vùng tỏc dng ca lói võy ... 41

2.1.3. CÂ sỗ lý thut tính tốn cÁi tiÁn l°ãi vây ... 44

2.2. Nái dung nghiên cąu ... 46

2.2.1. ĐiÃu tra thực tr¿ng nghÃ LVKHAS tßnh Khánh Hịa và mát sá tßnh lân cÁn ... 46

2.2.2. Phân tích sự Ánh hỗng ca mỏt sỏ yu tỏ nguòn sỏng v cu trúc ng° cā đÁn hiáu quÁ khai thác căa nghÃ vây ... 46

2.2.3. GiÁi pháp nhằm nâng cao hiáu quÁ sử dāng ngußn sáng trong nghÃ vây xa

2.3.5. Ph°¢ng pháp tính tốn thiÁt kÁ cÁi tiÁn và hoàn thián cÃu trúc l°ãi vây ... 49

2.3.6. Ph°¢ng pháp tính tốn xác đánh các thơng sá ca nguòn sỏng. ... 54

2.3.7. PhÂng phỏp xỏc ỏnh cỏc yu tỏ nh hỗng tói sn lng ỏnh bt ... 58

2.4. Bá trí thực nghiám trên biển ... 58

2.4.1. Bá trí tàu thực nghiám và tàu đái chąng ... 58

2.4.2. Thåi gian thực nghiám ... 60

2.4.3. Nái dung thử nghiám ... 60

2.5. Công cā xử lý sá liáu ... 60

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

CH¯¡NG 3. KÀT QUÀ NGHIÊN CĄU VÀ BÀN LUÀN ... 61

3.1. Thực tr¿ng tàu thuyÃn, ng° cā và trang thiÁt bá khai thác ... 61

3.1.1. Thực tr¿ng tàu thun l°ãi vây t¿i tßnh Khánh Hịa ... 61

3.1.2. Kích th°ãc tàu ... 61

3.1.3. Trang bá đáng lực ... 62

3.1.4. Trang thiÁt bá khai thác ... 63

3.1.5. Trang bá hàng hÁi và trang bá an toàn trên tàu ... 63

3.1.6. Thực tr¿ng trang bá ng° cā nghÃ l°ãi vây xa bå tßnh Khánh Hịa ... 64

3.1.7. SÁn l°ÿng khai thác căa tàu l°ãi vây xa bå Khánh Hòa ... 65

3.1.8. Thực tr¿ng vÃ lao đáng trên tàu l°ãi vây xa bå tßnh Khánh Hịa ... 65

3.1.9. Tình hình sử dāng ngn sáng trên tàu l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng ... 67

3.1.10. KÁt quÁ kinh tÁ căa đái tàu nghiên cąu giai đo¿n 2016-2021 ... 70

3.1.10.1 Ván đÅu t° ... 70

3.1.10.2. Vỏn ch sỗ hu ... 71

3.2. Đánh giá tác đáng căa các yÁu tá ngußn sáng, ng° cā tãi sÁn l°ÿng khai thác căa đái tàu l°ãi vây ... 78

3.2.1. Xác đánh các yÁu tá ng° cự và ngußn sáng tác đáng đÁn sÁn l°ÿng khai thác . 78 3.2.2. Phân tích t°¢ng quan giữa sÁn l°ÿng khai thác và các yÁu tá nguòn sỏng ... 79

3.2.3. Phõn tớch tÂng quan gia sÁn l°ÿng khai thác và các yÁu tá ng° cā ... 79

3.3. GiÁi pháp nhằm nâng cao hiáu quÁ sử dāng ngußn sáng trong nghÃ vây xa bå t¿i Khỏnh Hũa ... 80

3.3.1. CÂ sỗ lý thuyt và thực tiÁn để đÃ xuÃt giÁi pháp ... 80

3.3.2. Ąng dāng đèn LED thay thÁ đèn truyÃn tháng nhằm nâng cao hiáu quÁ sử dāng ngußn sáng và tiÁt kiám chi phí ... 81

3.3.3. CÁi tiÁn vàng l°ãi vây nhằm tăng hiáu quÁ khai thác ... 99

3.4. ThÁo luÁn và h¿n chÁ căa đÃ tài ... 127

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

TÀI LIàU THAM KHÀO ... 131

PHĀ LĀC ... - 1 -

Phā lāc 1. Kiểm tra phân phái chuën căa các biÁn ... - 1 -

Phā lāc 2. M¿u phiÁu điÃu tra nghÃ l°ãi vây ... - 3 -

Phā lāc 3. Sá liáu điÃu tra 26 tàu l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng t¿i Khánh Hòa ... - 7 -

Phā lāc 4. Sá liáu kÁt quÁ thực nghiám trên biển năn 2020 ... - 18 -

Phā lāc 5. Sá liáu kÁt quÁ thực nghiám trên biển năn 2021 ... - 26 -

Phā lāc 6. Mát sá hình Ánh cÁi tiÁn l°ãi ... - 34 -

Phā lāc 7. Mát sá hình Ánh đánh bÃt trên biển ... - 36 -

Phā lāc 8. KÁt quÁ đo đá sâu nhìn thÃy căa đ*a Secchi ... - 37 -

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

DANH MĂC CHĀ VIÀT TÄT

BVNLTS : BÁo vá ngußn lÿi thuỷ sÁn

CPUE : Catch per unit effort (C°ång lực khai thác)

FAO : Food and Agriculture Organization of the United Nations (Tá chąc L°¢ng thực và Nơng nghiáp Liên Hÿp Quác)

HPS : High Pressure Sodium (Đèn cao áp Natri)

IPCC : Intergovernmental Panel on Climate Change (Ăy ban Liên chính

phă vÃ BiÁn đái Khí hÁu)

IUU : Illegal, Unrepoted and Unregulated Fishing (Ho¿t đáng đánh bÃt cá trái phép, không báo cáo và không đ°ÿc quÁn lý)

KH&CN : Khoa hoc và công nghá

LED : Light-Emitting-Diode (diode phát sáng) Lmax : ChiÃu dài lãn nhÃt căa tàu

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

NĐ-CP : Nghá đánh - Chính phă

NN&PTNT : Nông nghiáp và Phát triển nông thôn

PP : Polypropylen (Mát lo¿i polymer có đá bÃn c¢ hãc cao)

ROA : Return On Assets (Tỷ suÃt lÿi nhuÁn trên táng ván đÅu t°) ROE : Return On Equity (Tỷ suÃt lÿi nhuÁn trên vỏn ch sỗ hu)

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

DANH MC BÀNG

BÁng 1.1: Mát sá nghÃ ho¿t đáng khai thác cá ngć t¿i Khánh Hòa ... 13

BÁng 1.2: BÁng sÁn l°ÿng theo loài căa các nghÃ khai thác ... 13

BÁng 2.1: Mơ hình tÁp tính đái t°ÿng đánh bÃt... 42

BÁng 2.2: Mơ hình tháng kê táng qt tÁp tính đái t°ÿng đánh bÃt khi thÁ l°ãi vây ... 43

BÁng 2.3: Thông sá tàu đái chąng và tàu thực nghiám đèn LED ... 59

BÁng 2.4: Thông sá k礃̀ thuÁt giữa tàu đái chąng và tàu thực nghiám l°ãi cÁi tiÁn ... 59

BÁng 2.5: Thåi gian thực nghiám ... 60

BÁng 3.1: Sá l°ÿng tàu khai thác l°ãi vây t¿i tßnh Khánh Hịa ... 61

BÁng 3. 2: VÁt liáu vß tàu theo chiÃu dài tàu... 61

BÁng 3.3: Kích th°ãc chiÃu dài vß tàu ... 62

BÁng 3.4: Trang bá đáng lực trên tàu l°ãi vây theo chiÃu dài tàu ... 62

BÁng 3.5: Trang bá hàng hÁi và trang bá an toàn trên tàu l°ãi vây xa bå ... 64

BÁng 3.6: ChiÃu dài vàng l°ãi vây phân bá theo nhóm chiÃu dài tàu ... 64

BÁng 3.7: SÁn l°ÿng trung bình theo nhóm chiÃu dài tàu l°ãi vây Khánh Hịa ... 65

BÁng 3.8: Đá tuái lao đáng căa thuyÃn viên trên tàu l°ãi vây xa bå ... 66

BÁng 3.9: Kinh nghiám làm viác căa thuyÃn viên trên tàu l°ãi vây xa bå ... 66

BÁng 3.10: Trình đá hãc vÃn căa thuyÃn viên trên tàu l°ãi vây xa bå ... 66

BÁng 3.11: Há tháng máy phát đián trên tàu l°ãi vây xa bå Khánh Hòa ... 67

BÁng 3.12: Trang bá ngußn sáng trên tàu l°ãi vây xa bå ... 68

BÁng 3.13: C¢ cÃu ván đÅu t° căa tàu khai thác l°ãi vây xa bå ... 70

Bng 3.14: Vỏn ch sỗ hu ca tu khai thác l°ãi vây xa bå ... 71

BÁng 3.15: Chi phí khÃu hao căa nghÃ khai thác l°ãi vây xa bå ... 71

BÁng 3.16: Chi phí sửa chữa lãn và bÁo d°ỡng trung bình căa tàu l°ãi vây xa bå ... 72

BÁng 3.17: Chi phí bÁo hiểm, thuÁ, phí căa đái tàu l°ãi vây xa bå ... 73

BÁng 3.18: Chi phí lãi vay căa đái tàu khai thác l°ãi vây xa bå ... 73

BÁng 3.19: Táng hÿp chi phí cá đánh căa tàu l°ãi vây xa bå ... 74

BÁng 3.20: Chi phí biÁn đái (ch°a bao gßm chi phí nhân cơng) căa tàu l°ãi vây xa bå ... 74

BÁng 3.21: Chi phí nhân cơng căa tàu khai thác l°ãi vây xa bå ... 75

BÁng 3.22: Táng hÿp chi phí căa tàu khai thác l°ãi vây xa bå ... 76

BÁng 3.23: Doanh thu căa nhóm tàu l°ãi vây xa bå ... 76

BÁng 3.24: KÁt quÁ căa đái tàu khai thác l°ãi vây xa bå ... 77

BÁng 3.25: Hiáu quÁ căa nghÃ khai thác l°ãi vây xa bå ... 77

BÁng 3.26: BÁng thông sá k礃̀ thuÁt căa đèn đ°ÿc lựa chãn ... 82

BÁng 3.27: Đá rãi trung bình căa tàu đái chąng và tàu sử dāng đèn LED ... 88

BÁng 3.28: Đá rãi căa tàu sử dāng đèn LED và tàu đái chąng ... 89

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

BÁng 3.29: Chi phí nhiên liáu dùng cho máy phát đián trong 4 chuyÁn biển thử nghiám .... 93

BÁng 3.30: Giá thành đÅu t° há tháng đèn LED và đèn cao áp ... 94

BÁng 3.31: Chi phí nhiên liáu sử dāng cho ngußn sáng trong 1 năm ... 94

BÁng 3.32: Đánh giá căa ng° dân vÃ khÁ năng ąng dāng đèn LED ... 98

BÁng 3.33: Tháng kê vÁt liáu áo l°ãi m¿u ... 103

BÁng 3.34: Tháng kê dây giÃng l°ãi m¿u ... 104

BÁng 3.35: Tháng kê phā tùng l°ãi m¿u ... 104

BÁng 3.36: So sánh thông sá cÃu trúc l°ãi m¿u vãi lý thut tính tốn... 105

BÁng 3.37: Táng hÿp tính tốn cÁi tiÁn chiÃu dài vàng l°ãi ... 106

BÁng 3.38:Táng hÿp tính tốn cÁi tiÁn chiÃu cao vàng l°ãi ... 107

BÁng 3.39: Thông sá l°ãi chuën đ°ÿc sử dāng trong tính tốn cÁi tiÁn l°ãi ... 107

BÁng 3.40: Tính tốn thơng sá l°ãi cÅn trang bá thêm do tăng chiÃu dài l°ãi ... 108

BÁng 3.41: Tính tốn sá súc l°ãi cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn chiÃu dài ... 108

BÁng 3.42: Trãng l°ÿng l°ãi cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn chiÃu dài ... 108

BÁng 3.43: Tính tốn thông sá l°ãi cÅn trang bá thêm do tăng chiÃu cao. ... 109

BÁng 3.44: Tính tốn sá súc l°ãi cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn chiÃu cao ... 109

BÁng 3.45: Trãng l°ÿng l°ãi cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn chiÃu dài ... 109

BÁng 3.46: Táng hÿp vÁt liáu áo l°ãi cÅn cho cÁi tiÁn ... 110

BÁng 3.47: Thông sá k礃̀ thuÁt dây giÃng hián đang sử dāng trên l°ãi m¿u ... 110

BÁng 3.48: Táng hÿp vÁt liáu dây để cÁi tiÁn vàng l°ãi ... 113

BÁng 3.49: Tháng kê vÁt liáu áo l°ãi cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn ... 119

BÁng 3.50: Tháng kê dây, giÃng cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn ... 119

BÁng 3.51: Tháng kê phā tùng cÅn thiÁt cho cÁi tiÁn ... 119

BÁng 3.52: Táng hÿp trãng l°ÿng vàng l°ãi tr°ãc và sau cÁi tiÁn ... 120

BÁng 3.53: Táng h¢p kÁt quÁ đo tác đá chìm căa 2 vàng ląoi ... 124

BÁng 3.54: Tháng kê sÁn l°ÿng khai thác qua 4 chuyÁn thực nghiám ... 125

BÁng 3.55: Hiáu suÃt đánh bÃt căa 2 vàng l°ãi qua 4 chuyÁn thực nghiám ... 127

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

DANH MĂC HÌNH

Hình 1.1: CÁi tiÁn há tháng giÃng phao và mát sá phÅn l°ãi nghÃ l°ãi vây ... 32

Hình 1.2: BiÁn đáng sÁn l°ÿng khai thác nghÃ l°ãi vây trên thÁ giãi ... 32

Hình 1.3: Biểu đß biÁn đáng sÁn l°ÿng khai thác theo ngày căa nghÃ l°ãi vây thÁ giãi... 33

Hình 1.4: So sánh tác đá chìm căa 03 vàng l°ãi vãi 03 kích th°ãc khác nhau ... 34

Hình 1.5: So sánh tác đá chìm trung bình căa 02 vàng l°ãi thử nghiám ... 35

Hình 2.1: Các giai đãan chă yÁu căa phÁn ąng tÁp tính cá khi đánh bÃt bằng l°ãi vây ... 42

Hình 2.2: Sự thay đái hình d¿ng căa l°ãi vây trong quá trình đánh bÃt ... 45

Hình 2.3: Bá cÁm biÁn đo tác đá chìm căa giÃng chì ... 54

Hỡnh 2.4: SÂ ò bỏ trớ o ỏ rói v đá trong căa n°ãc ... 55

Hình 2.5: Sự phân bá ánh sáng trên mặt n°ãc và trong n°ãc ... 55

Hình 2.6: ThiÁt bá đo ánh sáng trên mặt n°ãc ... 56

Hình 2.7: ThiÁt bá đo ánh sáng d°ãi mặt n°ãc ... 56

Hình 2.8: Đ*a secchi dùng đo đá trong n°ãc ... 57

Hình 3.1: Hình dáng táng thể căa bè đèn ... 83

Hình 3.2: Bình Ãc quy dùng trong ... 83

Hình 3.3: LÃp đặt đèn LED trên tàu thực nghiám ... 83

Hình 3.4: LÃp đặt đèn LED trờn tu thc nghiỏm ... 84

Hỡnh 3.5: SÂ ò bá trí vá trí các cām đèn trên tàu ... 84

Hình 3.6: LÃp đặt há tháng dây và bÁng đián ... 85

Hình 3.7: Thử đèn tr°ãc khi đi đánh bÃt trên biển ... 85

Hình 3.8: Ch¿y thử nghiám há tháng LED ỗ gn bồ ... 85

Hỡnh 3.9: Quy trỡnh vn hành há tháng đèn LED trên tàu l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng ... 86

Hình 3.10: Ng° tr°ång đánh bÃt chă u căa nghÃ l°ãi vây tßnh Khánh Hồ ... 87

Hình 3.11: Hành trình đánh bÃt 1 chuyÁn biển căa tàu thực nghiám ... 88

Hình 3.12: Đo đá rãi căa ốn ỗ trờn mt nóc v dói mt nóc... 89

Hỡnh 3.13: ỏ rói trung bỡnh ỗ 2 bờn mn tu ... 90

Hỡnh 3.14: ỏ rói trung bỡnh ỗ uụi tu ... 90

Hình 3.15: Cá đ°ÿc đánh bÃt và đ°a lên tàu ... 91

Hình 3.16: SÁn l°ÿng và thành phÅn khai thác... 92

Hình 3.17: Thành phÅn sÁn phëm khai thác ... 93

Hình 3.18: BÁn v¿ táng thể m¿u l°ãi vây 1 ... 99

Hình 3.19: BÁn v¿ khai triển m¿u l°ãi vây 1 ... 100

Hình 3.20: BÁn v¿ lÃp ráp m¿u l°ãi vây 1 ... 100

Hình 3.21: BÁn v¿ táng thể m¿u l°ãi 2 ... 101

Hình 3.22: BÁn v¿ khai triển m¿u l°ãi 2 ... 102

Hình 3.23: BÁn v¿ khai triển l°ãi m¿u ... 103

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Hình 3.24: BÁn v¿ khai triển l°ãi thiÁt kÁ ... 117

Hình 3.25: BÁn v¿ táng thể l°ãi thiÁt kÁ ... 118

Hình 3.26: BÁn v¿ lÃp ráp chi tiÁt l°ãi thiÁt kÁ ... 118

Hình 3.27: Hành trình đánh bÃt 1 chuyÁn biển căa tàu TN ... 120

Hình 3.28: Hành trình đánh bÃt 1 chuyÁn biển căa tàu TN ... 120

Hình 3.29: Cơng tác chn bá và gÃn thiÁt bá đo tác đá chìm vào giÃng chì ... 121

Hình 3.30: KÁt quÁ tác đá chìm căa 2 vàng l°ãi (chuyÁn 1) ... 121

Hình 3.31: KÁt quÁ tác đá chìm căa 2 vàng l°ãi (chuyÁn 2) ... 122

Hình 3.32: KÁt quÁ tác đá chìm căa 2 vàng l°ãi (chuyÁn 3) ... 123

Hình 3.33: KÁt quÁ tác đá chìm căa 2 vàng l°ãi (chuyÁn 4) ... 123

Hình 3.34: Táng hÿp kÁt quÁ tác đá chìm căa 2 vàng l°ãi (4 chuyÁn) ... 124

Hình 3.35: Tỷ lá sÁn l°ÿng khai thác căa tàu ĐC và tàu TN ... 126

Hình 3.36: Cá bá vây dßn vÃ phÅn tùng l°ãi ... 126

Hình 3.37: Cá đ°ÿc đánh bÃt đ°a lên tàu ... 126

Hình 3.38: Tín hiáu đàn cá trên màn hình máy dò ... 127

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Mä ĐÄU 1. Lý do chÏn đÃ tài

Hián nay, nghÃ l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng (LVKHAS) nhân t¿o t¿i tßnh Khánh Hịa nói riêng và n°ãc ta nói chung là mát trong những nghÃ chă lực đánh bÃt hÁi sÁn nái t¿i các ng° tr°ång truyÃn tháng (vùng n°ãc ven bå biển có đá sâu < 50m) và đang mỗ rỏng, phỏt trin ra cỏc ng trồng xa bồ (vùng n°ãc biển có đá sâu > 50m) căa n°ãc ta. Māc tiêu phát triển bÃn vững (PTBV) nghÃ cá nói chung và nghÃ LVKHAS nói riêng nhằm góp phÅn giÁi quyÁt các thách thąc và khai thác lÿi thÁ sau (Nguyßn Trãng ThÁo, 1997; Nguyßn Đąc S*, 2006; Bùi Văn Tùng, 2009; Đoàn Văn Phā, 2010; Nguyßn Đąc S* và cáng sự, 2017).

Khai thác quá mąc ngußn lÿi thăy sÁn t¿i các ng° tr°ång truyÃn tháng và suy thoái mát sá há sinh thái vùng bå: Hián t¿i, nhiÃu ng° tr°ång truyÃn thỏng ỗ vựng ven bồ ca nhiu tònh cú <dÃu hiáu= suy giÁm năng suÃt đánh bÃt, đặc biát năng suÃt đánh bÃt hÁi sÁn sáng đáy và gÅn đáy giÁm 50 – 65% so vãi thåi kỳ 1970 - 1980. Mát loài thăy hÁi sÁn đ°ÿc a vo danh mc sỏch ò vói nguy cÂ cnh báo cao. Nguyên nhân là do khai thác quá mąc cho phép (excessive overfishing); quÁn lý nghÃ cá còn mát sá bÃt cÁp, ch°a thu hút đ°ÿc nhiÃu ng° dân tham gia vào bÁo vá ngußn lÿi thuỷ sÁn (BVNLTS), vÃn đÃ sử dāng ng° cā hăy diát, đánh bÃt sai tuyÁn và không báo cáo (IUU), & (Mai Công NhuÁn và cs., 2015: Vián nghiên cąu hÁi sÁn, 2015; Vián nghiên cąu hÁi sÁn, 2018; (a); (b);

Ơ nhißm môi tr°ång và suy giÁm các há sinh thái vùng bå: Hián t¿i, nhiÃu r¿n san hô suy giÁm đá phă 30 - 50%, dián tích rćng ngÁp mặn giÁm 30 – 60%. ĐiÃu đó d¿n đÁn giÁm mąc đá đa d¿ng sinh hãc và dián tích sinh c°, n¢i sinh sÁn, °¢ng d°ỡng căa nhiÃu lồi cá và thăy sinh. Nguyên nhân chă yÁu là do nhân sinh. Đó là q trình đơ thá hóa vựng bồ thiu òng bỏ, thiu cÂ ch qun lý tích hÿp liên ngành đái vãi vùng ho¿t đáng đa ngành/ đa biên vÃ hành chính căa vùng bå. Vn ụ nhiòm mụi trồng ó trỗ thnh thÁm hãa vãi quy mơ liên tßnh, do sự phóng thÁi thiÁu kiểm soát căa các ho¿t đáng kinh tÁ, khu công nghiáp ven biển ( (a);

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Thiên tai, hián t°ÿng thåi tiÁt cực đoan: Tác đáng căa thiên tai và bin ỏi khớ hu (BKH) ó trỗ thnh vn đÃ tồn cÅu. Nhìn l¿i năm 2016 – 2017, thiên tai (bóo, hn mn, l lt, xúi lỗ bồ bin, ...) ó nh hỗng nghiờm tróng n con ngồi và sÁn xuÃt ven biển (nh° khai thác thăy sÁn và NTTS). VÃn đÃ đang đ°ÿc quan tâm hián này là sự phát triển <nóng= căa q trình đơ thá hóa vùng ven biển và tác đáng biÁn đái khí hÁu (nh° gia tăng tÅn suÃt, c°ång đá bão, sự nâng cao căa mực n°ãc biển, sự nóng lên khí quyển và đ¿i d°¢ng, hián t°ÿng a-xít hóa đ¿i d°¢ng, &) đã làm cho sinh cÁnh, mơi tr°ång ven biển thay đái nhanh, cá có xu h°ãng di chuyển tć vùng n°ãc nông, ven bå ra vùng n°ãc sâu, xa bå; tć vùng nhiát đãi, cÁn nhiÁt đãi lên vùng cÁn cực và cực căa trái đÃt; d¿n đÁn ng° tr°ång và phân bá ngußn lÿi hÁi sÁn thay đái, năng suÃt đánh bt hi sn ỗ vựng bin ven bồ nhit đãi giÁm rõ rát ( 2017).

Các ng° tr°ång xa bå (vùng n°ãc biển có đá sâu > 50m), đ°ÿc đánh giá là vùng có tiÃm năng đái vãi nghÃ cá. Nghá đánh sá 67/2014/NĐ-CP căa Chính phă vÃ mát sá chính sách phát triển thăy sÁn ó xỏc ỏnh tỏi cÂ cu v mỗ rỏng, phỏt triển nghÃ cá ra vùng n°ãc xa bå, nhằm giÁm áp lực khai thác các ng° tr°ång truyÃn tháng, tìm kiÁm ng° tr°ång mãi, nâng cao hiáu quÁ nghÃ cá. Tuy nhiên, sau 5 năm triển khai Nghá đánh sá 67 nói trên, nghÃ cá căa nhiÃu ỏa phÂng (nh tònh Kiờn Giang, Khỏnh Hũa, Bỡnh Đánh,&) cho thÃy, tàu cá khai thác xa bå cho hiáu quÁ thÃp, phÁi nằm bå, nhiÃu chă tàu rÂi vo cnh thua lò, n nn v khụng cú khÁ năng hoàn nÿ ván vay cho ngân hàng. Nguyên nhân là do ng° tr°ång ráng lãn và thay đái nhanh theo mùa vā (nhÃt là các đàn cá nái di c°), thåi tiÁt biÁn đái, chi phí nhiên liáu cao để tàu tìm kiÁm ng° tr°ång, nh°ng giá bán hÁi sÁn và thá tr°ång tiêu thā bÃp bênh,... (Mai Công NhuÁn và cs., 2015: Vián nghiên cąu hÁi sÁn, 2015; Vián nghiên cąu hÁi sÁn, 2018).

Ngh LVKHAS ỗ nóc ta l ngh truyn thỏng và có lách sử tć khá lâu (vào thÁp niên 50, 60 căa thÁ kỷ XX), phát triển khá nhanh vÃ sá l°ÿng tàu thuyÃn, công suÃt máy tàu, cơng st ngn sáng, kích th°ãc ng° cā cũng nh° công nghá khai thác trong khoÁng 10 năm gÅn đây; nh°ng ho¿t đáng khai thác l¿i tÁp trung ch yu ỗ cỏc ng trồng truyn thỏng, dn đÁn gia tăng áp lực suy giÁm ngußn lÿi thuỷ sÁn vùng ven bå và năng suÃt khai thác ngày càng thÃp. Đßng thåi, xu h°ãng c¿nh tranh nhau vÃ cơng st ngn sáng và chăng lo¿i đèn phát sáng. Māc đích căa ng° dân khi tăng cơng st ngn sáng nhằm tăng năng st khai thác, nh°ng viác tăng cơng st ngn sáng cũng không tăng hiáu quÁ khai thác, mà làm tăng chi phí nhiên liáu ch¿y máy

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

phát đián và gây ra tác đáng xÃu đÁn các đåi sáng thuỷ sinh (ng° dân ch°a thể xác đánh đ°ÿc hiáu q các lo¿i ngn sáng, mąc cơng st phát sáng phù hÿp vãi máy phát đián, kích th°ãc l°ãi, kích th°ãc tàu thuyÃn,&).

Các lāi thÁ

Ngoài các vÃn đÃ chung đái vãi nghÃ cá nh° trình bày trên, nghÃ LVKHAS t¿i tßnh Khánh Hịa cũng có những lÿi thÁ riêng:

ThÃm lāc đáa biển căa tßnh Khánh Hịa và các tßnh dun hÁi Nam Trung Bá (tć Đà Nẵng đÁn Bình ThuÁn) có đáa hình khá dác, chiÃu ngang khá hẹp; d¿n đÁn khái n°ãc biển kh¢i vãi đá sâu lãn áp sát bå, thu hút các đàn cá nái (nh° cá thu, ngć,&) di chuyển vào gÅn bå h¢n các tßnh khác.

Đáa hình đáy biển gß ghÃ, có nhiÃu r¿n đá ngÅm, r¿n san hơ quanh đÁo,& t¿o ra nhiÃu vũng vánh n°ãc sâu (nh° vánh Vân Phong, vánh Nha Trang, vánh Cam Ranh,&). Đó cựng l li th cho phỏt trin cÂ sỗ h tÅng nghÃ cá xa bå. Đßng thåi, đó cũng là rào cÁn tự nhiên đái vãi các ho¿t đáng đánh bÃt cá đáy và gÅn đáy (nh° ho¿t đáng căa nghÃ l°ãi giã, cào đáy).

Tỷ lá cá nái (gßm cá nái ven bå, cá nái di c°) so vãi cá đáy và gÅn đáy t¿i ng° tr°ång ven bå các tßnh duyên hÁi Nam Trung Bá (trong đó có tßnh Khánh Hịa) đ°ÿc °ãc tính: Cá nái chiÁm 55 – 60% táng trữ l°ÿng, cá đáy và gÅn đáy chß chiÁm 40 – 45% táng trữ l°ÿng (Mai Công NhuÁn và cs, 2015). Đây cũng là lÿi thÁ cho phát triển nghÃ khai thác cá nái LVKHAS.

Tć mát sá phân tích nói trên và tiÁp tāc kÁ thća các nghiên cąu trên tàu LVKHAS t¿i tßnh Khánh Hịa, đ°ÿc sự đßng ý căa Bá Giáo dāc và Đào t¿o, Tr°ång

Đ¿i hãc Nha Trang, nghiên cąu sinh đã thực hián đÃ tài luÁn án tiÁn s*: <Giải pháp nâng cao hiệu quả khai thác nghề lưới vây kết hợp ánh sáng tại tỉnh Khánh Hòa=.

2. Măc tiêu nghiên cāu 2.1. Măc tiêu chung

Xây dng c cỏc gii phỏp cú cÂ sỗ khoa hóc và thực tißn để nâng cao hiáu quÁ khai thác nghÃ LVKHAS, nhằm hoàn thián há tháng l°ãi vây và chiÁu sáng trên tàu LVKHAS t¿i tßnh Khánh Hòa.

2.2. Măc tiêu că thÅ

- Đánh giá đ°ÿc thc trng ngh LVKHAS ỗ tònh Khỏnh Hũa. T ú, phõn tớch ỏnh giỏ nhng nh hỗng ca cu trúc ng° cā, há tháng ngußn sáng trên tàu đÁn hiáu quÁ khai thác.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

- Hoàn thián đ°ÿc vÃ cÃu trúc l°ãi vây để đánh bÃt có hiáu q, đái t°ÿng chính là cá Ngć vằn - Katsuwonus pelamis (Linnaeus, 1758).

- Hoàn thián há tháng chiÁu sáng nhằm tiÁt kiám nhiên liáu, nâng cao hiáu quÁ khai thác.

3. Đái t°āng nghiên cu

Ngh LVKHAS ỗ tònh Khỏnh Hũa, tp trung vo đái tàu thuyÃn có chiÃu dài > 15m, cụng sut mỏy > 90CV trỗ lờn, cú s dng ngußn sáng nhân t¿o và ho¿t đáng đánh bÃt trong nm ỗ cỏc vựng nóc xa bồ theo quy đánh căa Nhà n°ãc.

4. Ph¿m vi nghiên cāu:

- Nghiên cąu vÃ cÃu trúc ng° cā căa nghÃ LVKHAS. - Nghiên cąu sử dāng đèn LED thay thÁ đèn truyÃn tháng.

- Nghiên cąu mát sá giÁi pháp nhằm nâng cao hiáu quÁ sử dāng đèn LED trong nghÃ l°ãi vây xa bå kÁt hÿp ánh sáng căa tßnh Khánh Hịa, vãi đái t°ÿng chính là cá Ngć vằn - Katsuwonus pelamis (Linnaeus, 1758).

- Thåi gian thực hián: tć năm 2016 đÁn 2022.

- Đáa điểm nghiên cąu: tàu LVKHAS căa tßnh Khánh Hịa ho¿t đáng trên ng° tr°ång ráng lãn thuác nhiÃu tßnh thành, nên chúng tơi chß tÁp trung thu thÁp d liỏu ỗ vựng nóc thuỏc cỏc tònh duyờn hÁi Nam Trung Bá.

5. Nßi dung nghiên cāu

5.1. ĐiÃu tra thực tr¿ng nghÃ LVKHAS tËnh Khánh Hòa và mßt sá tËnh lân cÃn

Thực tr¿ng tàu thuyÃn, trang thiÁt bá Thực tr¿ng sử dāng ngußn sáng trờn tu

Phõn tớch s nh hỗng ca cỏc yu tá ngußn sáng đÁn hiáu quÁ khai thác căa nghÃ vây xa bå t¿i Khánh Hịa

Phân tích sự nh hỗng ca cỏc yu tỏ ng c n hiỏu quÁ khai thác căa nghÃ vây xa bå t¿i Khánh Hòa

Ąng dāng đèn LED thay thÁ đèn truyÃn tháng nhằm nâng cao hiáu quÁ sử dāng ngußn sáng và tiÁt kiám chi phí

CÁi tiÁn vàng l°ãi vây nhằm tăng hiáu quÁ khai thác

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

5.4. Đánh bÅt thÿ nghiÉm trên biÅn

- Theo dõi đánh bÃt thử nghiám trên biển để hoàn thián vÃ câu trúc ng° cā - Theo dõi đánh bÃt thử nghiám trên biển để hoàn thián vÃ há tháng chiÁu sáng

6. Ý ngh*a khoa hÏc và thực tiÇn cÿa luÃn án

- KÁt quÁ căa luÁn án gúp phn giỳp cÂ quan qun lý ngh cỏ tònh Khánh Hòa giÁi quyÁt đ°ÿc mát sá vÃn đÃ ang t ra trong thc tiòn, cú cÂ sỗ khoa hãc và thực tißn để ho¿ch đánh phát triển nghÃ LVKHAS, nhằm nâng cao hiáu quÁ sÁn xuÃt, giÁm áp lực khai thác ngußn lÿi thuỷ sÁn vùng ven bå n°ãc ta.

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

CH¯¡NG 1. TàNG QUAN VÂN ĐÂ NGHIÊN CĀU

1.1. Táng quan vÃ điÃu kiÉn tự nhiên, kinh tÁ - xã hßi, ngn lāi thÿy sÁn cÿa tËnh Khánh Hịa

1.1.1. ĐiÃu kiÉn tự nhiên, kinh tÁ - xã hßi tËnh Khánh Hịa VÍ trí đÍa lý

Khánh Hịa là mát tßnh dun hÁi Nam Trung Bá Viát Nam, phía BÃc giáp tßnh Phú Yên, điểm cực bÃc 12o 52'15'' v* đá BÃc; phía Nam giáp tßnh Ninh Thn, điểm cực nam 11o 42' 50'' v* đá BÃc; phía Tây giáp tßnh ĐÃk LÃk, Lâm Đßng, điểm cực tây: 108o 40933'' kinh đá Đơng; phía Đơng giáp Biển Đông, điểm cực đông: 109o 27955'' kinh đá Đơng; t¿i mũi Hịn Đơi trên bán đÁo Hịn Gám, hun V¿n Ninh, cũng chính là điểm cực đơng trên đÃt liÃn căa n°ãc Cáng hòa xã hái chă ngh*a Viát Nam.

Khánh Hịa hián nay bao gßm 2 thành phá trực thuác tßnh (Nha Trang và Cam Ranh), 1 thá xã (Ninh Hòa) và 6 huyán (V¿n Ninh, Diên Khánh, Khánh V*nh, Khánh S¢n, Cam Lâm và huyán đÁo Tr°ång Sa) vãi táng dián tích 5.197km². Bå biển dài 385km vãi các vánh, đÅm lãn (vánh Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh, Hịn Khói, đÅm Nha Phu, Thăy TriÃu, Đ¿i Lãnh), h¢n 200 đÁo và qn đÁo; trong đó, có hun đÁo Tr°ång Sa, n¢i có vá thÁ đáa chính trá, kinh tÁ, an ninh qc phịng trãng u ca nóc ta (, 8/2022).

Khỏnh Hũa nm ỗ vá trí thn tián vÃ giao thơng đ°ång bá, đ°ång sÃt, đ°ång biển và đ°ång hàng không. Viác giao l°u kinh tÁ, văn hóa giữa Khánh Hịa và các tßnh thn lÿi nhå đ°ång sÃt và Quác lá 1A xuyên suát chiÃu dài căa tßnh.

Khánh Hịa nằm trong khu vực khí hÁu nhiát đãi, mang tính chÃt căa khí hÁu i dÂng. Thồng chò cú 2 mựa rừ rỏt l mùa m°a và mùa nÃng. Mùa m°a ngÃn, tć khoÁng giữa tháng 9 đÁn giữa tháng 12 d°¢ng lách; m°a tÁp trung vào tháng 10 và tháng 11, l°ÿng m°a th°ång chiÁm trên 50% l°ÿng m°a trong năm. Những tháng cịn l¿i là mùa nÃng, trung bình hàng năm có tãi 2.600 giå nÃng. Nhiát đá trung bình hàng năm căa Khánh Hịa cao khng 26,7 C (, 8/2022).

Bóo thồng xut hiỏn ỗ vựng biển Khánh Hòa vào các tháng 9 - 12. NhiÃu khÁ năng nhÃt vào tháng 10 - 11. Mùa bão trùng vào mùa m°a nên th°ång kèm theo m°a lãn gây thiát h¿i cho các ho¿t đáng kinh tÁ biển. Tuy vÁy, có năm khơng có bão, có năm gặp 2 - 3 c¢n bão. Nói chung, Khánh Hịa là vùng ít gió bão, tÅn sá bão đá bá vào Khánh Hịa thÃp chß có khng 0,82 c¢n bão/năm so vãi 3,74 c¢n bão/năm đá bá vào bå biển Viát Nam.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

ĐÍa hình, thÿy vn và ngn lāi hÁi sÁn

Đa sá dián tích Khánh Hịa là núi đßi, miÃn đßng bằng rÃt hẹp, chß khoÁng 400 km², chiÁm ch°a đÁn 1/10 dián tích tồn tßnh. MiÃn đßng bằng bá chia ct mnh bỗi nhng dóy nỳi chy ra biển t¿o thành nhiÃu đèo (nh° đèo CÁ, đèo Cá Mã, đèo Chín Cām, đèo Bánh Ít, đèo Rã Tng, ốo Rự Rỡ) (, 8/2022). Sụng ngũi ỗ Khánh Hịa ngÃn và dác, cÁ tßnh có khng 40 con sụng di t 10 km trỗ lờn. Hu hÁt, các con sơng đÃu bÃt ngn t¿i vùng núi phía Tây trong tßnh và chÁy ra biển Đơng. Dãc bå biển, cą khoÁng 5–7 km có mát cửa sông. Những con sông lãn là sông Tô H¿p (bÃt ngn tć dãy núi phía Tây căa hun Khánh S¢n, chÁy qua các xã S¢n Trung, S¢n Bình, SÂn Hiỏp, SÂn Lõm, Thnh SÂn ròi chy v phớa Ninh Thn), sơng Cái (bÃt ngn tć hịn Gia Lê cao 1.812m, có đá dài 79 km, chÁy qua Khánh V*nh, Diên Khánh, Nha Trang rßi đá ra biển qua Cửa Bé và Cửa Lãn, và sông Dinh (bÃt ngußn tć vùng núi Ch° H'M°, đßnh cao 2.051m, có táng dián tích l°u vực 985 km², chÁy qua thá xã Ninh Hòa và đá ra đÅm Nha Phu (https:// www.khanhhoa.gov.vn, 8/2022).

ThÃm lāc đáa biển tßnh Khánh Hịa rÃt hẹp, đ°ång đẳng sâu 50m cách bå 2 - 30km, trung bình 8km, so vãi trung bình cÁ n°ãc 120km. Đáa hình vùng thÃm lāc đáa biển khá dỏc, gò gh v bỏ chia ct mnh bỗi cỏc đÁo. ĐiÃu đó cho thÃy, đáa hình vùng thÃm lāc đáa biển là sự tiÁp nái căa cÃu trúc đáa hình trên đÃt liÃn. Các nhánh núi Tr°ång S¢n đâm ra biển trong quá khą đáa chÃt nh° dãy Ph°ãc Hà S¢n, núi Hịn Khơ, dãy Hồng Ng°u khơng chò dng li ỗ bồ bin to thnh cỏc mũi Hòn Thá, mũi Khe Gà (Con Rùa), mũi Đơng Ba... mà cịn tiÁp tāc phát triển rÃt xa vÃ phía biển mà ngày nay đã bá n°ãc biển phă kín. Vì vÁy, d°ãi đáy biển phÅn thÃm lāc đáa cũng có những dãy núi ngÅm mà các đßnh cao căa nó nhơ lên khßi mặt n°ãc hình thành các hịn đÁo nh° hịn Tre, hịn MiÁu, hịn Mun, & Ngồi các đÁo đá ven bå, Khỏnh Hũa cũn cú cỏc o san hụ ỗ huyỏn o Trồng Sa. Qun o Trồng Sa nm ỗ phía Nam biển Đơng, cách Cam Ranh 250 hÁi lý (khoÁng 450km). QuÅn đÁo có trên 100 đÁo bãi c¿n, bãi ngÅm rÁi rác trên dián tích 160 - 180 ngàn km², trong đó có tć 23 đÁn 25 đÁo, bãi c¿n nái th°ång xuyên, vãi táng dián tích 10km². ĐÁo lãn nhÃt trong quÅn đÁo Tr°ång Sa là Ba Bình chß ráng 0,65km². Bãi lãn nhÃt là bãi ThuyÃn Chài, dài 30km; ráng 5km (ngÁp n°ãc khi triÃu lên). Đáa hình trên bÃ mặt các đÁo rÃt Ân gin, chò l nhng mừm ỏ, vỏch ỏ vôi san hô, cao vài ba mét. ĐÃt trên các đÁo là đÃt đá vơi bá phong hóa, kÁt

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

hÿp vãi các thành phÅn hữu c¢ - phân chim, xác sinh vÁt biển, cây cß &.

Vùng ven biển, hÁi đÁo tßnh Khánh Hịa có các há sinh thái đặc tr°ng căa vùng biển nhiát đãi. Đó là há sinh thái đÃt ngÁp n°ãc, r¿n san hơ, rćng ngÁp mặn, thÁm cß biển, há sinh thái cửa sông, há sinh thái đÁo biển, há sinh thái bãi cát ven bå. Đặc biát, khu vực Hòn Mun căa vánh Nha Trang có đa d¿ng sinh hãc cao nhÃt vãi 350 lồi r¿n san hô, chiÁm 40% táng sá thành phÅn lồi san hơ trên thÁ giãi .

Đặc điÅm kinh t xó hòi

Dõn sỏ Khỏnh Hũa (Kt qu sÂ bá Táng điÃu tra dân sá căa tßnh vào thåi điểm 0 giå ngày 01/4/2019) là 1.231.107 ng°åi vãi 32 dân tác đang sinh sáng (https:// www.khanhhoa.gov.vn, 8/2022)..

Năm 2015, tồn tßnh Khánh Hịa có 690,4 nghìn lao đáng chiÁm 57,3% táng dân sá tồn tßnh, trong đó lao đáng nam chiÁm 49,3%, nữ chiÁm 50,7%, thành thá chiÁm 44,9% và nông thôn chiÁm 55,1%. Bình qn giai đo¿n 2009-2015 lao đáng tồn tßnh tăng 2,76%/năm, trong đó lao đáng nam có mąc tăng cao nhÃt đ¿t 3,27%/năm, trong khi đó lao đáng nữ tăng 2,19%/năm; lao đáng khu vực nông thơn có xu h°ãng giÁm nhanh đ¿t 1,88%%/năm, trong khi đó lao đáng khu vực thành thá l¿i có xu h°ãng tăng rÃt nhanh đ¿t 4,00%/năm, tăng 2,12 lÅn so vãi mąc tăng căa lao đáng nông thôn. Vãi mąc tăng này, áp lực giÁi quyÁt viác làm cho lao đáng khu vực thành thá là rÃt lón (Sỗ NN&PTNT tònh Khỏnh Hũa (2017).

Vn viác làm và giÁi quyÁt công ăn viác làm cho lao đáng trên đáa bàn tßnh ln đ°ÿc các ngành các cÃp quan tâm và b°ãc đÅu đã có những chuyển biÁn tích cực. Bình qn giai đo¿n 2009-2015 sá lao đáng đ°ÿc t¿o viác làm thêm chß tăng có 1,09% là thÃp so vãi táng sá lao đáng hián có căa tßnh, ngun nhân căa tình tr¿ng trên chă yÁu do chÃt l°ÿng lao đáng căa tßnh v¿n cịn thÃp. Năm 2015 tồn tßnh đã t¿o đ°ÿc viác làm thêm mãi cho khoÁng 27.280 lao đáng, chiÁm 3,93% táng sá lao đáng tồn tßnh, tỷ lá lao đáng ch°a qua đào t¿o chiÁm tỷ trãng khá cao 53,5% táng sá lao đáng toàn tßnh và lực l°ÿng thÃt nghiáp cũng nằm chă u trong nhóm này. Đây cũng là thực tr¿ng khơng riêng căa tßnh Khánh Hịa mà cịn chung cho các tßnh trên cÁ n°ãc.

Theo tháng kê căa cỏc ỏa phÂng v Sỗ NN&PTNT, tớnh n nm 2015 lao đáng thăy sÁn tồn tßnh đ¿t 82.988 ng°åi chiÁm gÅn 10% táng lao đáng tồn tßnh, tăng gÃp 1,11 lÅn so vãi năm 2009. Lao đáng tßnh Khánh Hịa có xu h°ãng tăng nhẹ trong giai đo¿n 2009-2015, bình qn lao đáng thăy sÁn tồn tßnh tăng 1,177%/năm. Nhìn chung

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

chÃt l°ÿng lao đáng ngành thăy sÁn tßnh Khánh Hịa v¿n cịn thÃp, tỷ lá lao đáng ch°a qua đào t¿o v¿n còn chiÁm tỷ trãng rÃt cao 92,22%, đã đào to nhng cha cú chng chò chim 1,86%, sÂ cÃp nghÃ chiÁm 3,64%, Trung cÃp nghÃ/chuyên nghiáp chiÁm 1,73%, Cử nhân cao đẳng/cao đẳng nghÃ chiÁm 0,33% và cuỏi cựng trỡnh ỏ i hóc trỗ lờn chim 0,22% táng sá lao đáng thy sn ton tònh (Sỗ NN&PTNT tßnh Khánh Hịa (2017).

Theo báo cáo vÃ <Tình hình KTXH tßnh Khánh Hịa năm 2021= (https:// www.khanhhoa.gov.vn, 12/2021): Do tác đáng căa dách bánh COVID – 19, táng sÁn phëm trên đáa bàn tßnh (theo giá so sánh 2010) năm 2021 °ãc đ°ÿc 44.525,07 tỷ đßng, giÁm 5,58% so năm 2020. Trong đó, khu vực dách vā giÁm 10,81%, làm giÁm 5,06 điểm phÅn trăm; khu vực công nghiáp và xây dựng giÁm 2,49%, làm giÁm 0,78 điểm phÅn trăm; thuÁ sÁn phëm trć trÿ cÃp sÁn phëm giÁm 1,82%, làm giÁm 0,2 điểm phÅn trăm; riêng khu vực nông, lâm nghiáp và thăy sÁn tăng 4,27%, đóng góp tăng 0,46 điểm phÅn trăm.

Tính chung cÁ năm 2021, táng sÁn l°ÿng thăy sÁn °ãc đ°ÿc 111.400,18 tÃn, giÁm 0,37% so năm 2020: Cá đ°ÿc 94.450,24 tÃn, giÁm 0,2%; tôm 5.170,22 tÃn, giÁm 0,24%; thăy sÁn khác 11.779,72 tÃn, giÁm 1,77%. Trong táng sÁn l°ÿng thăy sÁn năm 2021, sÁn l°ÿng thăy sÁn khai thác đ°ÿc 95.993,96 tÃn, giÁm 0,15% so năm 2020 (cá đ°ÿc 86.693,44 tÃn, tăng 0,11%; tôm 1.066,22 tÃn, giÁm 3,38%; thăy sÁn khác 8.234,3 tÃn, giÁm 2,39%);

Đánh giá chung vÃ điÃu kiÉn tự nhiên, kinh tÁ xã hßi

Mát sá điÃu kián tự nhiên nh° vá trá đáa lý, đ°ång bå biển dài; nhiÃu vũng vánh, đÅm t°¢ng đái sâu và đ°ÿc che chÃn sóng, gió; nhiÃu đÁo và hÁi đÁo; đáa hình thÃm lāc đáa biển đa d¿ng, dác, gß ghÃ, há sinh thái r¿n san hô vãi mąc đa d¿ng sinh hãc, ... là lÿi thÁ so sánh quan trãng căa tßnh Khánh Hịa phát triển nghÃ cá nái nói chung và nghÃ LVKHAS nói riêng.

Đặc biát, 3 vánh lãn (Vân Phong, Nha Trang và Cam Ranh) có nhiÃu lÿi thÁ để phát triển kinh tÁ biển táng hÿp, a ngnh, trong ú cú cÂ sỗ h tng k thuÁt và dách vā nghÃ cá.

Huyán đÁo Tr°ång Sa (l Ân vỏ hnh chớnh thuỏc tònh Khỏnh Hũa) khụng những có vá trí đáa chính trá, an ninh qc phịng, mà cịn là n¢i neo đÁu, cąu n¿n, tránh trú bão và cung cÃp dách vā cho ng° dân đánh bÃt xa bå.

Thách thąc vÃ điÃu kián tự nhiên đái vãi ng° dân hián nay là thiên tai, bão tá trên

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

bin, trong khi cỗ sỗ h tng phũng chỏng bóo tá v¿n cịn h¿n chÁ (trang thiÁt bá, n¢i tránh trú,...). Suy giÁm đa d¿ng sinh hãc t¿i các há sinh thái biển ven bå và đÁo (nh° r¿n san hơ, thÁm cß biển và thÁm thực vÁt ngÁp mặn).

NÃn kinh tÁ tuy đ¿t tác đá tăng trỗng khỏ nhng cht lng tng trỗng cha cao, ch°a phát huy hÁt lÿi thÁ c¿nh tranh căa tßnh. Ch°a có sÁn phëm và doanh nghiáp m¿nh mang th°¢ng hiáu Viát Nam; v¿n cịn nhiÃu doanh nghiáp có quy mơ ván nhß, viác sử dāng cơng nghá cao, hián đ¿i còn h¿n chÁ, nhÃt là khu vực nông nghiáp, nông thôn. Thu hút đÅu t° phát triển các khu cơng nghiáp dißn ra chÁm, sąc c¿nh tranh còn yÁu.

KÁt cÃu h¿ tÅng tuy đ°ÿc cÁi thián đáng kể, nh°ng các dách vā còn yÁu và ch°a hián đ¿i, thiÁu đßng bá, đặc biát h¿ tÅng các khu vực kinh tÁ trãng điểm, nh° Khu kinh tÁ Vân Phong, mát sá khu công nghiáp... ch°a hÃp d¿n đái vãi các nhà đÅu t° trong và ngồi n°ãc. H¿ tÅng vùng nơng thơn miÃn núi, ven biển v¿n còn ch°a đ°ÿc đÅu t° tát, ch°a t¿o đ°ÿc môi tr°ång thuÁn lÿi, hÃp d¿n để huy đáng ván đÅu t° phát triển. ChÃt l°ÿng ngn nhân lực cịn thÃp, ch°a đáp ąng káp thåi yêu cÅu phát triển kinh tÁ-xã hái ngày càng cao và hái nhÁp quác tÁ trong tình hình mãi; thiÁu đái ngũ cán bá khoa hãc-k礃̀ thuÁt, đặc biát trong các ngành mũi nhãn, thÁ m¿nh, khu vực nông thôn.

KhoÁng cách thu nhp v hỗng th vn húa gia ngồi giu vói ng°åi nghèo, giữa thành thá, đßng bằng vãi miÃn núi trên đáa bàn tßnh cịn khá lãn, đặc biát là mąc thu nhÁp bình qn căa đßng bào dân tác thiểu sá cịn rÃt thÃp.

1.1.2.1. Ngn lāi thÿy sÁn

Trữ l°ÿng hÁi sÁn thuác vùng biển Khánh Hịa °ãc khng 150 nghìn tÃn, trong đó chă yÁu là cá nái chiÁm khoÁng 70%. KhÁ năng cho phép khai thác khoÁng 70.000 - 80.000 tÃn/năm. Ngồi các hÁi sÁn nh° cá, mực, tơm, nhun thể, ... Khánh Hòa còn khai thác khoÁng 2.000 kg n sào/năm. Khánh Hịa cùng vãi Phú n và Bình Đánh là những tßnh có nghÃ khai thác cá Ngć phát triển (l°ãi vây, câu, lói rờ,...) (Sỗ NN&PTNT tònh Khỏnh Hũa (2017).

Cỏc nhúm hi sn khai thỏc chớnh ỗ Khỏnh Hồ là cá C¢m chiÁm 23% táng sÁn l°ÿng và 15% giá trá, cá ngć nhß chiÁm 21% táng sÁn l°ÿng và 39% giá trá (Vián nghiên cąu HÁi sÁn, 2015).

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

VÃ đa d¿ng sinh hãc: Đã phát hián 350 lồi san hơ, chiÁm 40% táng sá lồi san hơ trên thÁ giãi và khng 400 lồi cá r¿n san hơ (Vián nghiên cąu HÁi sÁn, 2015).

Ng° tr°ãng ven bã

Trong tßnh: các vánh Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh, ĐÅm Nha Phu có đá sâu < 50m. Ngồi tßnh: Tć cửa căa các vũng/vánh ven biển v°¢n ra vùng n°ãc sâu 50 - 100m căa các tßnh duyên hÁi Nam Trung Bỏ (cỏch bồ khong 3 10 hi lý ỗ các tßnh Khánh Hịa – Phú n, khng 10 30 hi lý ỗ cỏc tònh Qung Ngói TP. Đà Nẵng và khoÁng 15 – 80 hÁi lý ỗ cỏc tònh Ninh Thun Bỡnh Thun).

Ng° tr°ãng vùng kh¢i

Theo mùa vā cá Nam, cá BÃc, tàu thuyÃn đánh bÃt xa bå căa tßnh Khánh Hịa đã v°¢n xa ra các vùng biển kh¢i (đá sâu > 200m) thuác vùng Nam Trung Bá, vùng giữa biển Đông, quÅn đÁo Tr°ång Sa và Hồng Sa, vùng biển Đơng Nam Bá, ... (Hình 1.1).

Nói chung, mùa vā khai thác thuỷ sÁn, gßm có 02 vā chính là vā cá Nam (tháng 4 - 10) và vā cá BÃc (tháng 11 - 3 năm sau). Để đÁm bÁo cho tàu thuyÃn ho¿t đáng khai thác quanh năm, cÅn bá trí kiêm nghÃ. Trong đó, mùa khai thác chính cho mát sá lo¿i nghÃ nh° sau:

Nghề lưới vây: Lo¿i hình đánh bÃt các đàn cá nái. Đái t°ÿng đánh bÃt chính là cá

nái nh° cá Ngć vằn (Katsuwonus pelamis), cá B¿c má (Rastrelliger kanagurta), mát sá loài trong hã cá Trích (Clupeidae) và hã cá Nāc (Carangidae) nh° cá Nāc sị, Nāc đß, cá Ngân, cá Chß Vàng; & NghÃ l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng có mùa vā chính tć tháng 7 - 11, mùa vā phā tć tháng 12 - 6 năm sau. NghÃ l°ãi vây ngày có mùa vā chính tć tháng 4 - 10, mùa vā phā tć tháng 11 - 3 năm sau.

Vùng biển kh¢i Nam Trung Bá và vùng giữa biển Đơng là ng° tr°ång khai thác chă yÁu cá Ngć căa nghÃ l°ãi vây xa bå tßnh Khánh Hịa. Mùa vā khai thác cá Ngć vây vàng, cá Ngć mÃt to tć tháng 12 - 6 năm sau. Mùa vā khai thỏc cỏ Ng vn l quanh nm (Sỗ NN&PTNT tßnh Khánh Hịa, 2017).

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Hình 1.1: Vùng đánh bÅt chÿ yÁu cÿa ng° dân Khánh Hịa làm nghÃ l°ái vây

Tồn tßnh hián có 9.791 tàu cá, trong đó tàu có chiÃu dài tć 15 một trỗ lờn l 814 tu. Sn lng thu sÁn khai thác bình quân hàng năm đ¿t 97.000 tÃn.

Lao đáng thăy sÁn tồn tßnh khng 83.000 ng°åi, trong đó lao đáng trực tiÁp trong ngành khai thác thuỷ sÁn khoÁng 33.000 ng°åi; ni trßng thuỷ sÁn 28.300 ng°åi và dách vā, chÁ biÁn thuỷ sÁn là 21.600 ng°åi (Chi cāc thăy sÁn Khánh Hòa, 2020; Niên giám tháng kê Khánh Hòa, 2016).

Trên đáa bàn tßnh có 04 cÁng cá, gòm cú: Hũn Ró, V*nh LÂng, ỏ Bc, i Lãnh và 01 khu neo đÁu tránh trú bão Ninh HÁi đã đ°ÿc đÅu t° xây dựng đ°a vào sử dāng. Trong đó mát sá cÁng cá vća là khu neo đÁu tránh trú bão vća là n¢i xuÃt cá nh° (Chi cāc thăy sÁn Khánh Hòa, 2020):

- CÁng cá Hòn Rã vãi 25.000 l°ÿt tàu/năm/ táng sÁn l°ÿng thuỷ sÁn qua cÁng

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

BÁng 1.1: Mßt sá nghÃ ho¿t đßng khai thác cá ngừ t¿i Khánh Hòa

nhÃt cÿa tàu cá (m)

Thông tin tàu cá theo nghÃ (tàu)

(Nguồn: Chi cục thÿy sản Khánh Hòa, 2020).

BÁng 1.2: BÁng sÁn l°āng theo loài cÿa các nghÃ khai thác

(Nguồn: Chi cục thÿy sản Khánh Hịa, 2020).

Tồn tßnh có 44 DN tham gia xuÃt khëu thuỷ sÁn đ°ÿc Bá Nông nghiáp và Phát triển nông thôn cÃp chąng nhÁn đ¿t tiêu chuën ngành, trong đó có nhiÃu DN lãn nh°: Cơng ty TNHH HÁi V°¢ng, Cơng ty CBXK F17, Công ty TNHH HÁi Long, Công ty TNHH Thánh H°ng, Cơng ty TNHH Tín Thánh&

Các sÁn phëm thuỷ sÁn xt khëu căa Khánh Hịa có mặt trên 64 thá tr°ång trên thÁ giãi, kim ng¿ch xuÃt khëu thuỷ sÁn tăng đÃu trong nhiÃu năm liÃn, đóng góp h¢n 60% giá trá xt khëu căa ngành nơng nghiáp (Chi cāc thăy sÁn Khánh Hịa, 2020).

Đ°ÿc sự quan tâm, triển khai tích cực và quyÁt liát để thực hián thí điểm đÃ án mơ hình chi liên kÁt căa Bá Nơng nghiáp và Phát triển nông thôn, Táng cāc Thăy sÁn và UBND tònh; S phỏi hp cht ch gia cỏc cÂ quan quÁn lý nhà n°ãc vÃ thăy sÁn nh°: Chi cāc Thăy sÁn, Trung tâm QuÁn lý khai thác các cơng trình thăy sÁn.

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Đã tá chąc đ°ÿc 03 Mơ hình Chi liên kÁt khai thác, thu mua, chÁ biÁn, tiêu thu cá ngć trên đáa bàn tßnh đi vào ho¿t đáng án đánh.

Các doanh nghiáp chÁ biÁn và xuÃt khëu thăy sÁn chă đáng, ăng há xây dựng mơ hình chi liên kÁt, các chă tàu nhiát tình tham gia, đßng ý các thßa thuÁn cam kÁt giữa chă tàu và doanh nghiáp.

- T¿o đ°ÿc sự đoàn kÁt, gÃn bó giữa các tàu tham gia mơ hình chußi và liên kÁt giữa ng° dân và doanh nghiáp, hài hịa lÿi ích giữa 2 bên; Giúp ng° dân có đÅu ra tiêu thā án đánh và giá cÁ đ°ÿc nâng lên.

C¢ quan quÁn lý thuÁn lÿi trong cơng tác xác nhÁn và chąng nhÁn ngn gác thăy sÁn khai thác.

Kinh phí thực hián: sử dāng ngân sách tßnh để triển khai thực hián.

VÃ nhân lực thực hián: Cán bá chi cāc kiêm nhiám để triên khai thực hián.

1.2. Táng quan vÃ các cơng trình nghiên cāu trong và ngồi n°ác

Hiểu biÁt vÃ tÁp tính căa cá và thăy sinh (nhÃt là các đái t°ÿng khai thác có giá trá th°¢ng m¿i) đái vãi ánh sáng có ý ngh*a quan trãng trong nghÃ cá. Tć khoÁng nghìn năm tr°ãc đây, con ng°åi đã nhÁn biÁt và sử dāng ánh sáng nhân t¿o để thu hút sự tÁp trung cá, nhằm nâng cao hiáu quÁ đánh bÃt. Cho đÁn nay, mặc dù con ng°åi v¿n cịn có nhiÃu lý giÁi khác nhau vÃ ph°¢ng thąc và lý do t¿i sao cá bá thu hút hoặc bá xua uỏi bỗi ỏnh sỏng nhõn to; nhng cỏc nhà khoa hãc nghiên cąu tÁp tính cá và thăy sinh đái vãi ánh sáng nhân t¿o đã nhÁn xét nh° sau (Nhiconorop, 1963; Masthawee, 1986; Ngun Văn Lāc và Ngun Đình Dũng, 1991; (BùiVăn Tùng, 2009):

Có 4 d¿ng phÁn ąng căa cá đái vãi ánh sáng: 1) vÁn đáng tích cực tãi nguòn sỏng (gói l hóng quang dÂng - positive phototaxis) hoặc ch¿y trán khßi ngußn sáng (gãi là tính h°ãng quang âm – negative phototaxis); 2) vÁn đáng khơng tích cực/ thå ¢ hay khơng vÁn đáng tãi ngn sáng (gãi là tính quang đáng – photokinesis); 3) tÁp trung l¿i để kÁt thành nhóm/ bÅy vãi sá l°ÿng lãn (gãi là tính kÁt nhóm - aggregation) và 4) di chuyển theo ph°¢ng thẳng đąng trong biển trong chu kỳ ngày – đêm (tính di chuyển theo ngày- đêm - vertical diurnal migration).

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Ánh sáng tự nhiên tác đáng đÁn tÁp tính di c° thẳng đąng (chuyển đáng lên và xuáng trong cát n°ãc biển) căa mát sá thăy sinh trong chu kỳ ngày – đêm. Ánh sáng nhân t¿o (tć các đáng lửa, đèn h¢i, đèn dÅu, đèn đián, &) có tác đáng nhÃt đánh đÁn tp tớnh sinh hóc (sinh trỗng, sinh sn, kim mßi, kÁt nhóm,...) căa hÅu hÁt các lồi thăy sinh.

Màu ánh sáng (biểu thá qua chiÃu dài súng ỏnh sỏng) c to ra bỗi cỏc nguòn sáng nhân t¿o, có tác đáng khá m¿nh đÁn tÁp tính căa sinh vÁt biển. Mßi lồi thăy sinh tìm kiÁm, lựa chãn màu và c°ång đá sáng thích hÿp để kÁt nhóm/bÅy. Đây là tÁp tính h°ãng quang d°¢ng có ý ngh*a lãn trong nghÃ cá sử dāng ánh sáng nhân t¿o. Nguyßn Quác Khánh (2015) đã táng quan tài liáu vÃ tÁp tính h°ãng quang màu căa 15 lo¿i thăy sinh. Mát sá lồi có khÁ năng cÁm quang vãi tia cực tím và hßng ngo¿i, nh°ng đa sá cá cÁm quang vãi phá chiÃu dài sóng 40 – 750 nm (phá màu tím đÁn mu ò); mỏt sỏ loi sỏng ỗ vựng bin sõu °a thích phá chiÃu dài sóng 468 – 494 nm (tąc là tia màu xanh lāc – lam đÁn hßng ngo¿i).

C°ång đá ánh sáng đ°ÿc t¿o ra bỗi cỏc nguòn sỏng nhõn to, cng cú tỏc ỏng khá m¿nh đÁn tÁp tính căa cá (Shigeo Hayase C.M., et al, 1983; Supongpan, S. and P. Saikliang, 1987; Sainsbury, 1996), hã cá Trßng (Engraulidae) °a thích quang thơng

d°ãi n°ãc 0,03 – 6 lux. Cá Thu Đ¿i Tây D°¢ng (Scomber scombrus) °a thích quang thông d°ãi n°ãc 2,4 – 39,5 lux. Cá Thu Đao Thái Bình D°¢ng (Cololabis saira) °a thích quang thơng d°ãi n°ãc 0 – 10 lux. Mực Trung Hoa (Loligo chinensis) °a thích

quang thơng d°ãi n°ãc 1,5 – 22,5 lux. Núi chung, cỏ cú xu hóng bÂi n nguòn sáng nhân t¿o, nh°ng khơng °a thích vùng có cồng ỏ ỏnh sỏng mnh, chỳng thồng ng ỗ vùng bóng căa tàu thun, n¢i có c°ång đá sáng yÁu 0,03 – 0,0034 lux.

TÁp tính căa cá đái vãi ánh sáng nhân t¿o đ°ÿc khái quát nh° sau (Masthawee, 1986: Sainsbury, 1996):

Thay đái, phā thuác vào yÁu tá đặc tr°ng cho môi tr°ång n°ãc, nh° nhiát đá, đá trong, dịng chÁy, sóng&và tr¿ng thái sinh vÁt hãc căa cá, nh° đá chín mi sinh dāc, đá no d¿ dày& Cá còn phā thuác vào điÃu kián ngo¿i cÁnh nh° ánh sáng căa trăng, tiÁng đáng, vÁt trôi nái trên biển,&

Thay đái theo mÁt đá tÁp trung căa cá trong vùng chiÁu sáng. Khi mÁt đá tÁp trung ít, đàn cá th°ång chuyển đáng hßn lo¿n, khơng theo quy luÁt. Khi mÁt đá đàn cá cao, chúng th°ång chuyển đáng vịng trịn quanh ngn sáng.

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Khi thay đái chÁ đá chiÁu sáng đát ngát, các đàn cá th°ång có phÁn ąng tÁn ra xa ngn sáng, nhiÃu lồi cá có phÁn ąng bá <sác= ánh sáng, mÃt ph°¢ng h°ãng, co cām li (nh cỏ cÂm) hoc nhy lờn khòi mt n°ãc (cá thu đao), &

Cùng lúc tßn t¿i vùng sáng có cơng st nh° nhau, các cá thể có thể di chuyển tć vùng này sang vùng khác, nhng sỏ lng tp trung ỗ mòi vựng thay ỏi không đáng kể.

BÁt cùng lúc hai đèn có cơng st khác nhau, các cá thể có xu h°ãng di chuyển đÁn ngn sáng có cơng st lãn h¢n. Khi tÃt đèn cơng st lãn h¢n, chß mát phÅn nhß các cá thể di chuyển đÁn vùng sáng u h¢n, sá cịn l¿i tÁn ra xa ngußn sáng.

Sá l°ÿng đàn cá tÁp trung quanh ngußn sáng chuyển đáng nhiÃu hÂn nguòn sỏng khụng chuyn ỏng. Tớnh ỏn đánh căa đàn cá quanh ngußn sáng chuyển đáng phā thuỏc phÂng v tỏc ỏ chuyn ỏng ca nguòn sáng.

Mát sá lồi cá ho¿t đáng kiÁm mßi vào ban đêm, ban ngày chúng chÁm ch¿p và ít di chuyển. Ánh sáng nhân t¿o có tác dāng nh° mát tín hiáu mßi, vì vÁy, cá đói dß bỏ hp dn tói nguòn sỏng hÂn khi cỏ no.

Cá ngć tÁp trung trong vùng n°ãc ánh sáng trÃng, có đá rãi tć 700 - 4.500 lux, cỏ trớch hot tớnh mnh ỗ ỏ rói sỏng tć 20 - 4.000 lux. Ho¿t tính căa chúng giÁm dÅn khi tăng đá rãi sáng đÁn 65.000 lux và đá rãi sáng thích hÿp nhÃt căa chúng khoÁng 100 lux.

Cá non có phÁn ąng m¿nh và nh¿y cÁm vãi ánh sáng h¢n các cá lãn tuái. Trong mùa sinh sÁn các đàn cá th°ång có tính h°ãng quang giÁm hoặc khơng có phÁn ąng vãi ánh sáng nhân t¿o.

Các loài cá bá thu hỳt bỗi ốn, cỏ luụn gi mỏt khong cỏch vói nguòn sỏng v ỗ vựng cú cồng ỏ ỏnh sáng nhÃt đánh. Theo đó, c°ång đá ánh sáng cao hÂn gn nguòn sỏng khin nhiu loi cỏ khú tiÁp cÁn và tÁp trung gÅn.

khai thác cÿa nghÃ l°ái vây kÁt hāp ánh sáng

Nhiconorop (1963) đ°a ra cỏc phÂng phỏp bỏ trớ nguòn sỏng nh sau: Ngn sáng có thể bá trí đác lÁp hoặc mát cām vài ngußn sáng nằm gÅn nhau. Ngußn sáng có thể di đáng, nh°ng quang thơng s¿ thay đái. Có thể tác đáng đÁn tÁp tính cá bằng cách điÃu khiển k礃̀ thuÁt chiÁu sáng và thay đái chÁ đá làm viác căa há tháng chiÁu sáng (chẳng h¿n tăng quang thông, c°ång đá và đặc tính quang phá căa ngn sáng).

Kawamura (1983) xác đánh các tiêu chuën ngußn sáng hÿp lý cho tćng nghÃ, đái t°ÿng hay tćng khu vực đánh bÃt cā thể, khơng thể xây dựng tiêu chn ngn sáng trong ỏnh bt cỏ chung cho cỏc loi ngh ỗ các khu vực biển khác nhau. Ví dā, nghÃ cá thu đao NhÁt BÁn dùng 1  2 đèn pha có cơng st 2  5 kW và dãy ngußn sáng trên tàu 3,5  6,0 kW; nh°ng các thơng sá trên hồn tồn khác khi đánh bÃt ç các vùng biển

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Liên xô (cũ). Các nhà khoa hãc NhÁt BÁn cho rằng, nÁu trang bá cơng st ngn sáng v°ÿt q 2,5 kW/tÃn trãng tÁi căa tàu, thì mąc ánh sáng đó có tác dāng tiêu cực đái vãi sinh vÁt biển. ỉ Nauy, quy đánh ph¿m vi cơng st ngn sáng dùng cho đánh cá trích khơng q 15 kW cho mßi tàu.

Shigeo Hayase et al, (1983) đã đ°a ra kÁt ln: Tăng cơng st ngn sáng có thể làm tăng hiáu quÁ tÁp trung đàn cá trên dián ráng, nh°ng khơng có hiáu q để giữ đàn cá quanh ngußn sáng. Khi dùng đèn chiÁu sáng trên mặt n°ãc, thay vì tăng cơng suÃt ngußn sáng, nên nâng đá cao treo đèn s¿ có hiáu q tát h¢n. Khi đặt mát đèn có cụng sut 3kW hoc 5kW ỗ ỏ sõu lón hÂn 5m ỗ ng trồng xa bồ s bo vỏ đ°ÿc Ãu trùng căa ngußn lÿi thuỷ sÁn (Ãu trựng ny thồng bt gp ỗ vựng nóc mt gn bå). Cơng viác xây dựng các tiêu chn ngn sỏng cho tng ngh ỗ tng vựng bin phi đ°ÿc mßi n°ãc tự hồn thián, mà khơng thể xây dựng mát tiêu chuën chung vÃ trang bá ngußn sáng cho tÃt cÁ tàu thuyÃn trên toàn thÁ giãi.

thu礃ऀ sÁn

Marchesana et al. (2005) cho rằng mu sc ỏnh sỏng cú nh hỗng n viỏc tp

trung căa các loài cá, cā thể: Ánh sáng trÃng thu hút các loài cá mÁp xám (Mugil Cephalus), cá tráp đÅu vàng (Sparus auratus) và cá tráp sãc (Lithognathus mormyrus) nh°ng không hÃp d¿n loài cá ch¿m châu Âu (Dicentrarchus labrax).

Nhiconorop (1963) thí nghiám đánh cá trích caspian bằng l°ãi nâng hình chóp và b¢m hút kÁt hÿp ánh sáng khẳng đánh rằng ánh sáng màu vàng cho sÁn l°ÿng khai thác cao h¢n ánh sáng màu trÃng 20%, còn ánh sáng xanh lá cây cho sÁn l°ÿng thÃp h¢n màu trÃng 22%.

Hakgeun Jeong et al. (2013), nghiên cąu vÃ sự phÁn ąng căa võng m¿c mÃt mực

áng Todarodes pacificus vãi đèn LED cho rằng đèn LED màu xanh rÃt hữu ích khi tÁp

trung mực, cịn đèn LED trÃng hữu ích trong viác bÃt mực và nên sử dāng đèn LED màu xanh kÁt hÿp vãi đèn LED trÃng để khai thác hiáu q h¢n.

Park J.A. (2015), nghiên cąu tính khÁ thi vÃ hiáu quÁ kinh tÁ căa đèn LED cho ngh cõu mc bng mòi gi ỗ vựng xa bồ ç Hàn Quác đã có kÁt luÁn: Tiêu hao nhiên liáu phāc vā chiÁu sáng đèn halogen kim lo¿i gÃp 2,5 lÅn tàu lÃp đặt đèn LED. Tàu lÃp đèn halogen kim lo¿i có l°ÿng khí thÁi hàng năm gÃp khoÁng 2,5 lÅn tàu lÃp đèn LED, gây hiáu ąng nhà kính khá lãn.

Susanto (2017) tiÁn hành đánh bÃt thử nghiám bằng nghÃ l°ãi nâng cá đánh t¿i vánh Banten căa Indonesia, khẳng đánh khi sử dāng đèn LED tiÁt kiám trung bình 35,15% nhiên liáu sử dāng và cho sÁn l°ÿng đánh bÃt cá c¢m cao h¢n khoÁng 1,3 lÅn

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

so vãi đèn compact. Đèn LED tiÁt kiám 50% nhiên liáu so vãi đèn halogen kim lo¿i, tiÁt kiám 24% nhiên liáu trong nghÃ cõu mc bng mòi gi ỗ Nht Bn. Trong ngh cá quy mơ nhß, thay thÁ đèn compact bằng đèn LED giúp tiÁt kiám 37,5% nhiên liáu tiêu thā trong nghÃ l°ãi nâng cá đánh.

Trong k礃̀ thuÁt chiÁu sáng tÁp trung cá, NhÁt BÁn là mát trong những n°ãc đi đÅu ąng dāng đèn LED và mang l¿i hiáu quÁ khai thác cao, giÁm chi phí nhiên liáu, góp phÅn nâng cao hiáu quÁ sÁn xuÃt. Các nhà khoa hãc NhÁt BÁn đã thử nghiám thành cơng ngn sáng đèn LED trên các tàu câu mực có trãng tÁi tć 6,6 - 19 GT ç vùng biển phía BÃc và phía Tây NhÁt BÁn vào những năm 2009 - 2011, tiÁt kiám trung bình 46% nhiên liáu so vãi sử dāng đèn cao áp có cùng cơng st phát sáng (159kW). Khi ngn sáng đèn LED đ°ÿc đặt trong lịng n°ãc, chi phí nhiên liáu càng giÁm khoÁng 22 - 30% so vãi các tàu có cùng cơng st sử dāng đèn cao áp trên mặt n°ãc. KÁt quÁ thử nghiám cho thÃy, tỷ lá tiêu thā nhiên liáu s¿ giÁm cịn 0,28 lít/kWh nÁu sử dāng đèn LED để khai thác (Masthawee, 1986); Mahiswara, T. W., and Baihaqi, 2013).

Các nhà khoa hãc NhÁt BÁn cũng kiểm chąng hiáu quÁ khai thác căa tàu sử dāng đèn LED vãi tàu sử dāng đèn huỳnh quang thông th°ång trên 4 tàu câu mực xung quanh đÁo Hokaido vào tháng 8 - 9/2009. KÁt quÁ cho thÃy sÁn l°ÿng đánh bÃt khơng phā thc vào lo¿i đèn mà chß phā thuác vào ng° cā, công suÃt tàu thuyÃn, mÁt ỏ ca mc ỗ ú v c biỏt l tÅn sá ánh sáng. Theo đó, tÅn sá 24MHz đái vãi đèn LED và 36MHz đái vãi đèn huỳnh quang là cho sÁn l°ÿng cao nhÃt (Yukiko Yamashita Y.M. and Toru Azuno (2012). Bên c¿nh đó, các tác giÁ còn cho rằng: Đái vãi nghÃ khai thác cá nái (cá trích, mực), các nghiên cąu cho thÃy tỷ lá sÁn l°ÿng khai thác tăng tỷ lá thuÁn vãi viác gia tăng vÃ c°ång đá ánh sáng. Và thực tÁ đã có sự <c¿nh tranh ngn sáng= giữa các tàu khai thác d¿n đÁn sự gia tăng đáng kể vÃ ngußn sáng trang bá trên tàu trong vài thÁp kỷ qua.

Nguyen K.Q (2019), cho rằng, trong giai đo¿n gÅn đây, công nghá điát phát quang (LED) đã ngày càng đ°ÿc áp dāng phá biÁn trong nghÃ cá, giúp cung cÃp công suÃt chiÁu sáng tái đa kÁt hÿp vãi tiêu thā năng l°ÿng tái thiểu, tuái thã cao, hiáu quÁ cao, hiáu suÃt màu tát h¢n và giÁm tác đáng đÁn mơi tr°ång so vãi đèn cao áp truyÃn tháng

Ub F., Baskoro M., Riyanto M. và Mawardi W. (2019), đã thực hián nghiên cąu so sánh hiáu quÁ giữa đèn điát phát quang (LED) và đèn măng-sông trong nghÃ lói nõng ỗ vựng bin Pasuruan. Kt qu cho thÃy khơng có sự khác biát đáng kể vÃ thành phÅn loài căa cá đ°ÿc đánh bÃt trong cÁ đèn LED và đèn măng-sông. Các lo¿i đèn này khụng nh hỗng n thnh phn loi cỏ, nhng cú nh hỗng ỏng k n lng ỏnh

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

bÃt. Đèn LED d°ãi n°ãc cho sÁn l°ÿng đánh bÃt tát h¢n, tuy nhiên kích th°ãc đánh bÃt nhò hÂn so vói ốn mng-sụng.

1.2.1.2. Cỏc nghiờn cu vÃ sÿ dăng, cÁi tiÁn trang thiÁt bÍ và ng° că

Ben-Yami (1994) đã nghiên cąu cÁi tiÁn 01 m¿u l°ãi vây phù hÿp vãi các đái t°ÿng cá ngć khai thác trên vùng biển n°ãc Anh. Ông sử dāng 02 lÅn thử nghiám tć m¿u l°ãi m¿u căa nghÃ l°ãi vây California, sau lÅn thử nghiám 1, tác giÁ đã kiểm tra và điÃu chßnh thiÁt kÁ vÃ kích th°ãc mÃt l°ãi và các trang bá phā trÿ để nâng cao hiáu quÁ khai thác.

MacNeely (1961) phát triển cÃu trúc l°ãi vây để tiÁp tāc khai thác các đái t°ÿng là cá ngć. Tác giÁ đã sử dāng đái t°ÿng lãn nhÃt là cá ngć vây vàng để tiÁn hành cÁi tiÁn vàng l°ãi theo đái t°ÿng này. KÁt quÁ cho thÃy, chß khai thác hiáu quÁ đái vãi cá ngć vây vàng, các đái t°ÿng cá ngć còn l¿i cho sÁn l°ÿng giÁm trong các năm thử nghiám.

Hakgeun Jeong et al. (2013) đã tiÁn hành nghiên cąu m¿u l°ãi vây có thể đánh bÃt đ°ÿc các lồi tÁp trung ỗ cỏc ỏ sõu khỏc nhau. Nghiờn cu chỳ trãng đÁn viác điÃu chßnh đá sâu và tác đá chìm căa l°ãi trong quá trình khai thác. GiÁi pháp đ°a ra là điÃu chßnh sá l°ÿng và trãng l°ÿng chì nhằm tăng tác đá chìm căa vàng l°ãi.

Robert B. (1986) đã nghiên cąu sử dāng máy dò cá Sonar thay cho máy dò đąng để tỡm cỏc n cỏ ỗ xa. Viỏc ng dng cụng nghá này đã mang l¿i những thành quÁ v°ÿt bÁc trong viác h¿n chÁ l°ÿng nhiên liáu tiêu hao và tăng sÁn l°ÿng khai thác bằng viác xác đánh đ°ÿc chi tiÁt đàn cá vÃ trữ l°ÿng, chăng lo¿i và tác đá b¢i căa đàn cá.

Chun-Woo Lee (2011) thực hián viác tăng tác đá chìm căa vàng l°ãi bằng cách thay đái kích th°ãc mÃt l°ãi cho các phÅn l°ãi căa vàng l°ãi. TiÁn hành sử dāng mơ hình sá (Numerical model) để mơ phßng tác đá chìm căa vàng l°ãi vãi 03 kích th°ãc mÃt l°ãi c¢ bÁn. KÁt q nghiên cąu cho thÃy vàng l°ãi đ°ÿc xây dựng vãi kích th°ãc mÃt l°ãi lãn (larger mesh panels) vãi đ°ång kính chß l°ãi cho tác đá chìm căa vàng l°ãi nhanh h¢n các yÁu tá thử nghiám khác.

Liuxiong Xu (2017) nghiên cąu vÃ mái quan há căa tác đá chìm vàng l°ãi và sự thành cơng căa mẻ l°ãi cho đàn cá ngć Vằn (Skipjack). Bằng viác sử dāng mơ hình

hßi qui tun tính (Lm) vãi các thơng sá đÅu vào là tác đá chìm vàng l°ãi và sÁn l°ÿng

khai thác đ°ÿc theo tćng mẻ l°ãi, nghiên cąu chß ra rằng bằng viác tăng tác đá chìm căa vàng l°ãi, mąc đá thành cơng căa mẻ l°ãi tăng tć 20% đÁn 66,7%.

FAO (1978a,b, 1990) đã nghiên cąu sử dāng tåi để thu l°ãi trên tàu l°ãi vây cơng st nhß nhằm tăng lực kéo và rút ngÃn thåi gian thu giÃng rút chính.

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

1.2.2. Các cơng trình nghiên cāu trong n°ác

(1) Vũ Duyên HÁi (2001): <Nghiên cāu tác động cÿa sử dụng cường độ ánh sáng mạnh đối với một số lồi cá (cá cơm, cá trích, cá nục) và mực trong khai thác hải sản= trên tàu l°ãi vây, chāp mực và pha xúc đã đ°a ra những kÁt luÁn:

- Chăng lo¿i bóng đèn sử dāng trên tàu cá rÃt đa d¿ng, cơng st các bóng đèn tć 20  5000 W.

- Tỷ lá cá, mực ch°a đ¿t chiÃu dài cho phép khai thác chiÁm tỷ lá cao trong sÁn l°ÿng các nghÃ khai thác kÁt hÿp ánh sáng.

- Quan há giữa cơng st ngn sáng và hiáu suÃt khai thác không rõ ràng.

- Tăng c°ång đá chiÁu sáng làm thay đái vá trí sÃp xÁp và hình thái võng m¿c gây ra sự giÁm thá lực mÃt cá, mực.

- Đá rãi 198.400 lux (t¿i điểm cách mặt đèn pha công suÃt 2.000W 1,04 m; đèn 3.000W 1,25 m; đèn 5.000W 1,53 m và gÃp 1,42 lÅn ánh sáng m¿nh nhÃt căa mặt tråi t¿i

trái đÃt) làm cho võng m¿c mÃt mực áng (Loligo chinensis) bá phá hăy và làm chÁt mực.

- Đá rãi 659.850 lux (t¿i điểm cách mặt đèn pha công suÃt 5.000 W 0,94 m và lãn h¢n đá rãi căa mặt tråi 4,7 lÅn) làm thay đái lâu dài sự phân bá tÁ bào thá giác căa

cá c¢m th°ång (Stolephorus commesonii).

- Đá rãi 672.300 lux (t¿i điểm cách mặt đèn pha công suÃt 5.000 W 0,93 m và gÃp 4,8 lÅn ánh sáng mặt tråi) làm thay đái lâu dài sự phân bá tÁ bào thá giác căa cá

trích x°¢ng (S. gibbosa).

- Đá rãi sáng lãn nhÃt đ¿t đ°ÿc căa thí nghiám (688.730 lux t¿i điểm cách mặt đèn

pha 0,93 m) làm thay đái tąc thåi hình thái cÃu t¿o võng m¿c mÃt các lồi cá nāc (D. maruadsi, D. macrosoma), cá tráo mÃt to (Selar crumenophthalmus) khi bá chiÁu sáng

trong 30 phỳt. Sau khi chiu sỏng mt cỏ trỗ li bỡnh th°ång và khơng làm chÁt cá.

Ngồi ra, đÃ tài đã khun nghá lo¿i bóng đèn có cơng st bóng nhò hÂn 1.000 W/búng s mang li hiỏu sut cao.

Cỏc tu pha xỳc hn ch ỗ mc 10 kW, cÃm sử dāng bóng đèn sÿi đát có cơng st lãn h¢n 2.000W/bóng, vá trí lÃp đặt ốn pha t 1,2 m trỗ lờn.

(2) Nguyòn Văn Lāc và Ngun Đình Dũng (1991) <Xác định ảnh hưởng cÿa ánh sáng cưỡng bāc và ánh sáng đèn thÿy ngân đến sự sống cÿa một số loài cá, tụm= ó tin

hnh thc nghiỏm xỏc ỏnh nh hỗng căa c°ång đá ánh sáng m¿nh đÁn mát sá loài cá, nhằm làm rõ những bąc xúc trong d° luÁn vÃ nghÃ pha xúc làm ná mÃt và chÁt cá.

- Cá c¢m th°ång (Stolephonus commersonii) là đái t°ÿng khai thác chính căa

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

nghÃ pha xúc và nghÃ l°ãi vây cá c¢m. Khi bá chiÁu sáng m¿nh, đát ngát thì đàn cá lao tãi ngußn sáng, nhÁy vãt lên mặt n°ãc. Cá cÂm tp trung ỗ vựng chiu sỏng cú ỏ rói tć 228  2.705 lux.

- Cá trích x°¢ng (Sardinella gibbosa) có tính h°ãng quang m¿nh, th°ång tÁp

trung ỗ vựng cú ỏ rói sỏng t 88,4 4.561 lux.

- Cá nāc sß (Decapterus maruadsi) là lồi sáng thành đàn lãn, di c° thẳng đąng

và thích ánh sáng. Cá nāc sß th°ång tÁp trung thành đàn dy ỗ cỏc vựng cú ỏ rói sỏng

- Nng suÃt khai thác biÁn đáng rÃt lãn và không phā thuác vào c°ång đá ánh sáng. æ mąc trang bá cơng st ngn sáng 1.600W, 3.200W, 4.600W và 6.400W, năng suÃt khai thác trung bình lÅn l°ÿt đ¿t đ°ÿc là 499,9 kg/mẻ; 437,9 kg/mẻ; 424,3 kg/mẻ và 219,0 kg/mẻ nh°ng phā thuác nhiÃu vào ngn lÿi t¿i chß, tình tr¿ng dịng chÁy, điÃu kián sóng gió,&

- C°ång ỏ ỏnh sỏng cha nh hỗng c th n thnh phÅn sÁn l°ÿng khai thác căa nghÃ l°ãi vây kt hp ỏnh sỏng.

(4) Nguyòn Nh SÂn (2011), trong LuÁn văn th¿c s* <Đánh giá hiệu quả sử dụng ánh sáng cho nghề lưới vây tỉnh Ninh Thuận khai thác một số loài cá nổi nhỏ= đ°a ra

những kÁt ln:

- Cơng st ngn sáng có Ánh hỗng lón tói nng sut khai thỏc ca ngh lói vây ánh sáng, hiáu quÁ khai thác cao nhÃt khi cụng sut nguòn sỏng t 7 ữ 8 kW.

- ỏ cao treo ốn ớt nh hỗng tói nng sut khai thỏc, ỗ ỏ cao t 3,0 ữ 3,5 m hiáu quÁ khai thác cao nhÃt.

- Góc treo ốn ớt nh hỗng đÁn năng suÃt khai thác. Nhóm tàu d°ãi 90 CV nguòn sỏng cú gúc treo t 400 trỗ lờn cho hiáu quÁ khai thác cao nhÃt; nhóm tàu tć 90 CV trỗ lờn gúc treo t 300 ữ 400 s¿ cho hiáu quÁ khai thác cao nhÃt.

- Tỷ lá cơng st bóng huỳnh quang d°ãi 20% s¿ cho hiáu quÁ khai thác cao nhÃt. - Khi trang bá ánh sáng trÃng, ánh sáng vàng và ánh sáng xanh s¿ cho năng suÃt khai thác cao hÂn cỏc loi ỏnh sỏng khỏc.

(5) Nguyòn c S* (2006) trong LuÁn án tiÁn s* <Nghiên cāu một số giải pháp

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sáng trong nghề lưới vây=, tác gi nghiờn cu

cỏc yu tỏ nh hỗng n sn l°ÿng khai thác cá nāc sß trên tàu l°ãi vây ỏnh sỏng ỗ vựng bin Bc Trung Bỏ, Nam Trung Bá và Đơng Nam Bá; có những kÁt ln sau:

- Tu lói võy xa bồ ỗ cỏc vựng biển BÃc Trung Bá, Nam Trung Bá và Đông - Tây Nam Bá sử dāng ngußn sáng dùng trong khai thác cá còn tuỳ tián, kém hiáu quÁ, ch°a sử dāng hÁt công suÃt máy phát đián, hiáu suÃt sử dāng máy phát đián thÃp.

- Các yÁu tỏ nh hỗng mnh n sn lng khai thỏc cỏ nāc sß trên tàu l°ãi vây xa bå kÁt hp ỏnh sỏng ỗ vựng bin Bc Trung Bỏ, Nam Trung Bá và Đơng Nam Bá theo ph°¢ng pháp phân tích lơ-gic thơng tin là táng cơng st ngn sáng, đá cao treo đèn và góc treo đèn.

- Cỏc yu tỏ nh hỗng khụng ỏng k n sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß là cơng st tàu, tỷ lá cơng st bóng cao áp, tỷ lá cơng st bóng huỳnh quang, chiÃu dài l°ãi vây, chiÃu cao l°ãi vây và thåi gian chiÁu sáng.

Tổng cơng suất nguồn sáng

ỉ vùng biển BÃc Trung Bá:

Táng cơng st ngn sáng trong khng tć 2.020W  6.640W thể hián tính quy luÁt là khi tăng cơng st ngn sáng thì sÁn l°ÿng khai thác cá Nāc sò tăng lên, nh°ng trong khoÁng cơng st ngn sáng đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá Nāc sị cao là 2.500  4.000W. ỉ vùng biển Nam Trung Bá:

Táng cơng st ngn sáng trong khoÁng tć 3.0208350W thể hián tính quy luÁt là khi tăng cơng st ngn sáng thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khng cơng st ngn sáng đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá Nāc sò cao là 3.000  4.500W.

ỉ vùng biển Đơng - Tây Nam Bá:

Táng cơng st ngn sáng trong khoÁng tć 1.420  7.560W thể hián tính quy lt là khi tăng cơng st ngn sáng thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khng cơng st ngn sáng đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá Nāc sò cao là 4.000  6.000W.

Độ cao treo đèn

æ vùng biển BÃc Trung Bá:

Đá cao treo đèn trong khoÁng tć 2,0  5,3m thể hián tính quy luÁt là khi tăng đá cao treo đèn thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khoÁng đá cao treo đèn đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß cao là 2,5  4,0m.

æ vùng biển Nam Trung Bá:

Đá cao treo đèn trong khoÁng tć 2,1  5,3m thể hián tính quy luÁt là khi tăng đá cao treo đèn thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khoÁng đá cao treo

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

đèn đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß cao là 3,0  3,m. ỉ vùng biển Đông - Tây Nam Bá:

Đá cao treo đèn trong khoÁng tć 4,0  5,0m thể hián tính quy luÁt là khi tăng đá cao treo đèn thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khoÁng đá cao treo đèn đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß cao là 3,5  4,5m.

Góc treo đèn

ỉ vùng biển BÃc Trung Bá:

Góc treo đèn trong khoÁng tć 190  570 thể hián tính quy lt là khi tăng góc treo đèn thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khoÁng góc treo đèn đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß cao là 250  400.

ỉ vùng biển Nam Trung Bá:

Góc treo đèn trong khoÁng tć 220  520 thể hián tính quy lt là khi tăng góc treo đèn thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khoÁng góc treo đèn đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß cao là 300  400.

ỉ vùng biển Đơng - Tây Nam Bá:

Góc treo đèn trong khoÁng tć 230 690 thể hián tính quy luÁt là khi tăng góc treo đèn thì sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß tăng, nh°ng trong khng góc treo đèn đ¿t sÁn l°ÿng khai thác cá nāc sß cao là 400  500.

(6) Bùi Văn Tùng (2009) thực hián đÃ tài: <Hiện trạng sử dụng nguồn sáng trên các tàu lưới vây kết hợp ánh sáng khai thác hải sản xa bờ ở Đông Nam Bộ và khuyến cáo các giải pháp sử dụng nguồn sáng hợp lý= đã kÁt luÁn:

- Bóng đèn huỳnh quang và bóng metal cho năng suÃt khai thác cao nhÃt;

- Sử dāng đèn 200HPS hoặc 1.000MH lÃp ç đá cao 3,5  4,5 m vãi góc treo đèn tć 400  500 cho hiáu quÁ cao nhÃt.

(7) Đoàn Văn Phā (2010) thực hián đÃ tài: <Nghiên cāu sử dụng ánh sáng đèn

ngầm trong nước và ánh sáng màu cho nghề lưới vây xa bờ miền Trung và miền Đông Nam Bộ= đ°a ra kÁt luÁn:

- Ánh sáng đß hÃp d¿n đái vãi cá tráo (Selar spp.), cá b¿c má (Restralliger kanagurta), cá trác ngÃn (Priacanthus macracanthus). Tuy nhiên, ánh sáng đß thu hút khơng hiáu q các loài cá nāc (Decapterus spp.).

- Ánh sáng vàng hÃp d¿n đái vãi cá nāc (Decapterus macrosoma, Decapterus

maruadsi), cá ngân (Atule mate). Tuy nhiên, ánh sáng vàng thu hút kém hiáu quÁ h¢n

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

ánh sáng đß đái vãi cá tráo, cá b¿c má, cá trác ngÃn.

- Ánh sáng trÃng hÃp đ¿n các loài cá b¿c má (R. kanagurta), cá ngć (Thunnus

spp.), cá sịng gió (M. cordyla).

- Ánh sáng xanh chß hÃp d¿n cá nāc sß (D. maruadsi).

- Cá tÁp trung nhiÃu trong vùng chiÁu sáng có đá rãi 30 – 950 lux.

(8) Nguyßn KhÃc Lâm (2015) tiÁn hành thử nghiám đái chąng giữa hai tàu l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng, mát tàu sử dāng đèn LED vãi mát tàu sử dāng đèn thông th°ång (huỳnh quang, cao áp) và táng quang thông trên 2 tàu là t°¢ng đ°¢ng nhau khoÁng 600.000 lumen, kÁt quÁ cho thÃy:

- VÃ đá rãi: tàu sử dāng đèn LED lãn h¢n 1,4 lÅn so vãi tàu đái chąng (1.252 lux), mặc dù táng công st chiÁu sáng trên tàu có đèn LED chß bằng ¼ tàu đái chąng. KhoÁng cách chiÁu sáng trên mặt n°ãc tàu sử dāng đèn LED là 65 m/lux, trong khi đó tàu đái chąng chß có 45 m/lux.

- VÃ đá sâu chiÁu sáng: tàu sử dāng đèn LED có đá sâu chiÁu sáng hai bên m¿ng và đuôi tàu lÅn l°ÿt là 40,6 m v 36,9 m; trong khi ú con sỏ ny ỗ tàu đái chąng chß đ¿t 35,6 m và 30,7 m.

- VÃ chi phí nhiên liáu: tàu sử dāng đèn LED chß tiêu tán nhiên liáu bằng 38,9% so vãi tàu đái chąng. Theo tính tốn, tàu sử dāng đèn LED cÅn sử dāng 0,03 lít dÅu/kg sÁn phëm đánh bÃt; còn tàu đái chąng là 0,09 lít dÅu/kg sÁn phëm đánh bÃt.

(9) Ngun Quác Khánh (2015) và Nguyen Quoc Khanh & Paul D. Winger (2019), trờn cÂ sỗ thc hiỏn ti cÃp tßnh: <Nghiên cāu āng dụng đèn LED cho nghề

lưới vây xa bờ tại tỉnh Ninh Thuận=, kÁt luÁn:

- Các chß sá ánh sáng căa đèn LED nh° quang thông, đá rãi, hiáu suÃt chiÁu sáng, đÃu v°ÿt trái so vãi đèn cao áp và huỳnh quang.

- SÁn l°ÿng khai thác khi sử dāng đèn LED gÃp h¢n 1,12 so vãi tàu sử dāng đèn cao áp và huỳnh quang.

- TiÁt kiám 61,1% chi phí nhiên liáu ch¿y máy phát đián.

(10) Nguyßn Đąc S* (2017) thực hián đÃ tài cÃp tßnh:<Nghiên cāu āng dụng điện

mặt trời trên tàu lưới vây tỉnh Quảng Nam=, trong đó có nái dung vÃ thử nghiám hiáu

quÁ đèn LED trên tàu l°ãi vây xa bå, kÁt luÁn:

- Viác trang bá ng° cā, cách bá trí ngn sáng, sá l°ÿng và chăng lo¿i bóng đèn trên tàu l°ãi vây xa bå căa ng° dân QuÁng Nam dựa theo kinh nghiám, khơng đßng bá giữa các ỏa phÂng trong tònh.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

- Bá trí ngn sáng chiÁm nhiÃu dián tích trên cabin tàu, rÃt khó tăng đá cao ngußn sáng để tăng hiáu quÁ chiÁu sáng.

- Đá rãi ngußn sáng đèn cao áp lan truyÃn trong n°ãc theo đá sâu thÃp;

- Viác sử dāng máy phát đián có cơng st lãn phāc vā phát sáng đèn cao áp tÁp trung cá tiêu thā nhiÃu nhiên liáu trong mát mẻ l°ãi.

- SÁn l°ÿng khai thác căa tàu sử dāng đèn LED cao h¢n tàu đái chąng 1,5 lÅn, hiáu quÁ khai thác tính trên đ¢n vá lít dÅu tiêu thā căa tàu ỏi chng v tu th nghiỏm ỗ mc t lá 1:7.

- Sử dāng đèn LED phát sáng tÁp trung cá tiÁt kiám đ°ÿc 78,5% chi phí nhiên liáu so vãi ph°¢ng pháp sử dāng đèn cao áp truyÃn tháng căa ng° dân.

- Ngußn sáng đèn LED theo 3 mąc công suÃt thử nghiám: 1,5kW; 2,368kW; 2,632kW ąng vãi các góc treo thử nghiám 450; 480; 500 thì cơng suÃt ngußn sáng 2,632kW cho sÁn l°ÿng đánh bÃt cao nhÃt ąng vãi góc treo 500 là hÿp lý nhÃt.

Nguyßn Phi Uy Vũ (2017), trong giai đo¿n tć 2015 - 2017, đã phái hÿp cùng Cơng ty Cá phÅn Bóng đèn phích n°ãc R¿ng Đông thực hián đÃ tài <Nghiên cąu ąng dāng đèn LED cho nghÃ l°ãi vây kÁt hÿp ánh sáng khai thác hÁi sÁn xa bå=. Trong quá trình nghiên cąu, đÃ tài đã sử dāng 32 bóng đèn LED cơng st 140 W/bóng do Cơng ty R¿ng Đông thiÁt kÁ và sÁn xuÃt thay thÁ cho 32 bóng đèn Metal Halide cơng st 1.000 W/bóng đang đ°ÿc trang bá trên tàu. KÁt quÁ thử nghiám cho thÃy, năng suÃt khai thác trung bình khi sử dāng đèn LED cao h¢n so vãi sử dāng ánh sáng đèn Metal Halide 0,5 tÃn/mẻ; khi sử dāng đèn LED để khai thác hÁi sÁn đã tiÁt kiám l°ÿng nhiên liáu ch¿y máy phát đián khoÁng 41,6% so vãi sử dāng đèn Metal Halide để chong đèn thu hút cá.

Ngun Phi Tồn (2022) đã thực hián dự án sÁn xuÃt thử nghiám <Hồn thián cơng nghá khai thác, s¢ chÁ và bÁo quÁn mực đ¿i d°¢ng trên tàu khai thác xa bå=. Tác giÁ đã tính tốn, chÁ to c hỏ thỏng khung giỏ , sÂ ò bỏ trí phù hÿp để lÃp đặt dàn đèn LED trên tàu l°ãi chāp; đã lựa chãn đ°ÿc 2 lo¿i màu sÃc ánh sáng đèn LED là lo¿i bóng màu vàng (4.000 K) và bóng màu trÃng (5.000 K); cơng st phát sáng căa bóng đèn và táng cơng st ngn sáng phù hÿp để thay thÁ bóng đèn cao áp truyÃn tháng cho nghÃ l°ãi chāp khai thác mực đ¿i d°¢ng. KÁt quÁ cho thÃy, l°ÿng tiêu hao nhiên liáu ch¿y máy phát đián căa tàu mơ hình chß bằng 57,97% so vãi tàu đái chąng; năng st khai thác trung bình/mẻ cao h¢n khng 1,27 lÅn; chi phí trung bình chun biển bằng 66,95%; lÿi nhuÁn chuyÁn biển cao h¢n 1,73 lÅn; thu nhÁp bình qn lao đáng cao h¢n 1,67 lÅn.

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

1.2.2.2. Các nghiên cāu vÃ sÿ dăng, cÁi tiÁn trang thiÁt bÍ và ng° că

(1) Nguyßn Long (2003) thực hián đÃ tài <Khai thác cá ngừ bằng lưới vây khơi

kết hợp với máy dị cá ngang ở vùng biển Đơng Nam Bộ= và đã áp dāng thành công

trên tàu TG-90567-BTS và đ°ÿc tiÁn hành trong 2 năm (2002- 2003). ĐÃ tài đã giÁi quyÁt đ°ÿc những vÃn đÃ sau: Sử dāng máy dò cá ngang để đánh bÃt cá ngć bằng l°ãi vây kh¢i. Sử dāng chà để thu hút và tÁp trung cá. K礃̀ thuÁt khai thác cá ngć bằng l°ãi vây kh¢i. KÁt quÁ đ¿t đ°ÿc:

- Ąng dāng máy dò cá trong nghÃ l°ãi vây đã mang l¿i hiáu quÁ kinh tÁ cao và trỗ

thnh thit bỏ khụng th thiu trong ngh lói vây khai thác cá ngć. Cā thể là nhå có máy dò cá, đÃ tài đã khai thác đ°ÿc nhiÃu mẻ l°ãi trên 10 tÃn (đặc biát có mẻ l°ãi đ¿t sÁn

- Đã ąng dāng mát sá lo¿i chà tÁp trung cá ngć trên vùng biển Viát Nam. NÃm đ°ÿc s¢ bá tÁp tính căa cá quanh chà thơng qua sự quan sát trên màn hình căa máy dị cá.

(2) Ngun Văn Mong (2008) thực hián đÃ tài: <Nghiên cāu cải tiến kết cấu, kỹ

thuật khai thác và bảo quản sản phẩm cho nghề lưới vây ánh sáng nhằm nâng cao hiệu quả đánh bắt các đối tượng hải sản xuất khẩu=. ĐÃ tài đã lựa chãn kích th°ãc chính căa

vàng l°ãi cÁi tiÁn tć vàng l°ãi vây ánh sáng tßnh Bình Đánh nhằm đánh bÃt các đái t°ÿng là các đàn cá lãn. Bao gßm: chiÃu dài vàng l°ãi cÁi tiÁn là L = 785m, chiÃu cao vàng l°ãi cÁi tiÁn H = 80m. Các thiÁt kÁ chi tiÁt vÃ chăng lo¿i và kích th°ãc mÃt l°ãi cũng đ°ÿc cÁi tiÁn phù hÿp vãi các đái t°ÿng khai thác là các đàn cá đ¿i d°¢ng. Ngồi ra, đÃ tài cũng áp dāng công nghá hÅm bÁo quÁn cho nghÃ l°ãi vây để nâng cao hiáu quÁ khai thác.

(3) L°¢ng Thanh S¢n (2012) tiÁn hành đÃ tài <Nghiên cāu một số yếu tố ảnh hưởng đến sự tập trung cÿa cá tại chà cố định sử dụng trong nghề lưới vây xa bờ tỉnh Bình Thuận=. ĐÃ tài đã xỏc ỏnh c cỏc yu tỏ nh hỗng n s tÁp trung căa cá t¿i

chà cá đánh gßm: đáng thực vÁt phù du, nhiát đá n°ãc biển, tác đá dòng chÁy, đá sâu, thåi gian sử dāng vá trí thÁ chà, mąc đá bá sung chà, đáa hình đáy, vÁt liáu chà, sá l°ÿng tàu dća. Trên cÂ sỗ ú, tỏc gi ó ỏnh giỏ hiỏu qu căa viác sử dāng các lo¿i chà để tÁp trung cá so vãi các hình thąc kÁt hÿp khác.

</div>