BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI VẬN ĐỘNG

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.8 MB, 96 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM

KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON & NGHỆ THUẬT

------

BÙI PHƯƠNG DUNG

BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THƠNG QUA

TRỊ CHƠI VẬN ĐỘNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Quảng Nam, tháng 6 năm 2020

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM

KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON & NGHỆ THUẬT

------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Tên đề tài:

BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THƠNG QUA

TRỊ CHƠI VẬN ĐỘNG

Sinh viên thực hiện

BÙI PHƯƠNG DUNG

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CẢM ƠN

Sau bốn năm học tại trường Đại học Quảng Nam được sự hướng dẫn và giảng dạy nhiệt tình của quý thầy cô khoa Tiểu học – Mầm non và Nghệ thuật, đã giúp em có những kiến thức và kỹ năng thật quý báu. Em đã hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp của mình. Qua đây, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến:

Quý thầy cô trường Đại học Quảng Nam, quý thầy cô khoa Tiểu học - Mầm non và Nghệ thuật lời cảm ơn sâu sắc. Quý thầy cô đã tận tâm giảng dạy và truyền đạt những kiến thức quý báu cho em trong suốt thời gian học tại trường.

Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến cô giáo Lê Thị Minh Trinh giảng viên khoa Tiểu học – Mầm non và Nghệ thuật đã nhiệt tình giúp đỡ, chỉ bảo và hướng dẫn, sửa sai cho em trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Chúc cô luôn gặt hái được nhiều thành công trong quá trình giảng dạy và trong cuộc sống.

Em cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, hướng dẫn của Ban giám hiệu, các cô giáo và trẻ ở trường Mẫu giáo Điện Nam Trung trong suốt thời gian em khảo sát và thực nghiệm để hoàn thành bài khóa luận.

Mặc dù đã cố gắng và nỗ lực nhưng điều kiện và năng lực bản thân có hạn trong q trình thực hiện đề tài không tránh những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo cũng như ý kiến đóng góp của thầy cơ để bài khóa luận của em thêm hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Tam Kỳ, ngày 10 tháng 6 năm 2020

Sinh viên thực hiện

Bùi Phương Dung

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài này là cơng trình nghiêm cứu của riêng chúng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong bài khóa luận là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được cơng bố trong bất kì một cơng trình nào khác.

Tam Kỳ, ngày 10 tháng 6 năm 2020

Sinh viên thực hiện

Bùi Phương Dung

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên

bảng

1 2.1 Tình hình đội ngũ cán bộ, giáo viên tại trường Mẫu giáo Điện Nam Trung

4 2.4 Nhận thức của giáo viên về biểu hiện KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi trong hoạt động vui chơi

35

5 2.5 Thực trạng sử dụng các biện pháp phát triển KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi thông qua TCVĐ

36

6 2.6 Nhận thức của giáo viên về khó khăn trong quá trình phát triển KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi thông qua

10 3.3 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ 4 – 5 tuổi trong TCVĐ của nhóm ĐC trước và sau TN

62

11 3.4 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ 4 – 5 tuổi trong TCVĐ của nhóm TN trước và sau TN

63

12 3.5 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ 4 – 5 tuổi thơng qua TCVĐ của nhóm ĐC và TN trước và sau TN

65

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

1 Biểu đồ 3.1 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ trong trị chơi vận động của nhóm ĐC và TN trước thực nghiệm

59

2 Biểu đồ 3.2 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ trong trị chơi vận động của nhóm đối chứng và thực nghiệm sau thực nghiệm.

60

3 Biểu đồ 3.3 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ 4-5 tuổi thông qua trị chơi vận động của nhóm ĐC trước và sau thực nghiệm

63

4 Biểu đồ 3.4 So sánh mức độ biểu hiện KNHT của trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động của nhóm TN trước và sau thực nghiệm

64

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ... 1

1. Lý do chọn đề tài ... 1

2. Mục đích nghiên cứu ... 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ... 2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ... 2

5. Phương pháp nghiên cứu ... 2

6. Lịch sử nghiên cứu... 3

7. Đóng góp của đề tài ... 6

8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ... 7

9. Cấu trúc tổng quan của đề tài ... 7

NỘI DUNG ... 8

CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THƠNG QUA TRỊ CHƠI VẬN ĐỘNG ... 8

1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ... 8

1.2. ự phát triển kỹ năng hợp tác của trẻ – tuổi ... 13

. . . Các giai đoạn phát triển kỹ năng hợp tác của trẻ – tuổi ... 13

. . . Nội dung phát triển kỹ năng hợp tác của trẻ – tuổi ... 14

. . . Biểu hiện kỹ năng hợp tác của trẻ – tuổi ... 15

. . . nghĩa của việc giáo dục kỹ năng hợp tác cho trẻ – tuổi ... 16

1.3. Trò chơi vận động ... 19

1.3.1. Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 4 - 5 tuổi đối với trò chơi vận động ... 19

1.3.2. Tổ chức trò chơi vận động cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ... 21

1.4. Vai trò của trò chơi vận động đối với việc hình thành kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 – 5 tuổi và mối quan hệ giữa trò chơi vận động với kỹ năng hợp tác ... 24

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

1.4.1. Vai trò của trị chơi vận động đối với việc hình thành kỹ năng hợp tác cho

trẻ – tuổi ... 24

1.4.2. Mối quan hệ giữa trò chơi vận động với kỹ năng hợp tác ... 25

1.5. nghĩa của trò chơi vận động đối với việc hình thành và phát triển kỹ năng

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI VẬN ĐỘNG ... 29

2.1. Vài nét về trường mẫu giáo Điện Nam- Điện Bàn- Quảng Nam ... 29

2.1.1. Đội ngũ cán bộ, giáo viên... 29

2.2.2. Nội dung điều tra ... 30

2.2.3. Phương pháp điều tra ... 31

2.2.4. Tiêu chí và thang đánh giá ... 31

2.3. Phân tích kết quả điều tra ... 33

2.3.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động ... 33

2.3.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên về ý nghĩa phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi ... 34

2.3.3. Thực trạng nhận thức của giáo viên về biểu hiện KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi trong hoạt động vui chơi ... 35

2.3.4. Thực trạng cách sử dụng các biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4-5 tuổi thông qua TCVĐ ... 36

2.3.5. Thực trạng khó khăn của giáo viên khi sử dụng biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua TCVĐ ... 38

2.3.6 Thực trạng mức độ phát triển kỹ năng hợp tác của trẻ – tuổi thơng qua trị chơi vận động tại trường ẫu giáo Điện Nam Trung, Điện Bàn, Quảng Nam ... 39

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

2.5. Tiểu kết chương ... 42

CHƯƠNG : ĐỀ U T V THỰC NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THƠNG QUA TRỊ CHƠI VẬN ĐỘNG ... 43

3.1. Xây dựng một số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động ... 43

. . . Cơ sở xây dựng các biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động ... 43

. . . Đề xuất biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua

3.2.4. Thời gian, địa bàn ... 56

. . . Tiêu chí và thang đánh giá ... 56

3.2.6. Kiểm tra kết quả bằng phương pháp thống kê toán học ... 57

3.3. Tiến hành thực nghiệm ... 57

. . . Các bước tiến hành thực hiện ... 57

3.3.2. Mô phỏng thực nghiệm ... 57

3.4. Kết quả thực nghiệm ... 58

3.4.1. Kết quả khảo sát của hai nhóm ĐC và TN trước thực nghiệm ... 58

3.4.2. Kết quả khảo sát của hai nhóm ĐC và TN sau thực nghiệm ... 60

3.4.3. Kết quả khảo sát của nhóm đối chứng trước và sau thực nghiệm ... 62

3.4.4. Kết quả khảo sát trước và sau thực nghiệm của nhóm thực nghiệm ... 63

3.4.5. Kết quả khảo sát của nhóm đối chứng và thực nghiệm trước và sau thực

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài

ĩ năng hợp tác là một trong những kĩ năng sống quan trọng của con người, chính sự hợp tác kết dính, liên kết con người, vì thế nó giúp con người có được thành công, mang lại niềm vui trong cuộc sống. Theo C. ác: “ ự hợp tác của con người trong mối quan hệ xã hội không phải dấu cộng về số lượng mà chính nhờ sự hợp tác đã tạo nên một sức lao động, chiến đấu có hiệu quả. Con người hợp tác với nhau trong cuộc sống để tồn tại và phát triển”. Như vậy, sự hợp tác trong cuộc sống của con người là hết sức cần thiết.

Bên cạnh đó KNHT đối với trẻ MN nói chung và trẻ MG nói riêng, có một vai trị hết sức quan trọng, vì đây là một trong những yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Chính nhờ sự hợp tác trong các hoạt động ở trường MN mà trẻ có cơ hội được thể hiện bản thân mình, chia sẻ những kinh nghiệm, thiết lập các mối quan hệ thân thiết với các bạn trong nhóm, lớp. Từ đó mà trẻ nắm bắt, bước vào hòa nhập với cuộc sống dễ dàng hơn.

Ở trẻ 4 – 5 tuổi đã bắt đầu chơi cùng nhau, các nhóm chơi của trẻ cũng tương đối bền vững hơn trẻ 3 – 4 tuổi, nên đây là thời điểm thích hợp để hình thành KNHT cho trẻ. Việc hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi có thể được thực hiện thông qua nhiều hoạt động khác nhau như hoạt động học tập, lao động và đặc biệt là hoạt động vui chơi, vì ở lứa tuổi này là “học bằng chơi, chơi mà học” thông qua chơi trẻ sẽ học được những điều bổ ích trong cuộc sống một cách thỏa mái và nhẹ nhàng nhất. Chính vì vậy, hoạt động vui chơi chính là con đường ngắn nhất nhưng hiệu quả nhất để hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi. Nói đến hoạt động vui chơi có rất nhiều loại trị chơi, mỗi loại có một ưu thế riêng để hình thành KNHT cho trẻ, trong đó TCVĐ cũng là phương tiện hữu hiệu để giúp trẻ hình thành KNHT. TCVĐ là loại trị chơi có luật, chính sự tơn trọng luật chơi sẽ là cơ sở giúp trẻ hình thành KNHT. Trong quá trình cho trẻ tham gia TCVĐ trẻ thường chơi theo nhóm và để duy trì hứng thú chơi của trẻ thì TCVĐ thường có yếu tố thi đua giữa các nhóm, nên đây là một cơ hội thuận lợi để các trẻ thể hiện sự hợp tác với các bạn cùng chơi.

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Thực tiễn cho thấy rằng, việc phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động đã được giáo viên thực hiện song chưa hiệu quả của q trình giáo dục này cịn chưa cao và gặp không ít những khó khăn do thiếu các biện pháp giáo dục phù hợp.

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã quyết định chọn đề tài: “Biện

pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động” làm đề tài nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

“Nghiên cứu và đề xuất biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động”

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu

Quá trình phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu cơ sở lý luận về việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4-5 tuổi thơng qua trị chơi vận động.

4.2. Nhiệm vụ 2: Nghiên cứu cơ sở thực tiễn về việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4-5 tuổi thơng qua trị chơi vận động.

4.3. Nhiệm vụ 3: Đề xuất biện pháp giúp trẻ phát triển kỹ năng hợp tác thơng qua trị chơi vận động.

4.4. Nhiệm vụ 4:Thực nghiệm 1 số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ thông qua trò chơi vận động.

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

- Thu thập, nghiên cứu, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu lý luận có liên quan đến đề tài.

- Sử dụng phiếu điều tra đối với giáo viên trong các TCVĐ nhằm phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi để xây dựng cơ sở thực tiễn.

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

5.2.1. Phương pháp quan sát

Dự giờ quan sát hoạt động vui chơi để thấy được thực trạng tổ chức trò chơi vận động và kỹ năng hợp tác của trẻ.

5.2.2. Phương pháp điều tra

Sử dụng phiếu điều tra đối với giáo viên nhằm tìm hiểu, thu thập các thơng tin cần thiết liên quan đến đề tài nghiên cứu và đánh giá nhận thức, thái độ, thực trạng việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động.

5.2.3. Phương pháp đàm thoại

Trao đổi và trò chuyện trực tiếp với giáo viên và trẻ về việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua trị chơi vận động, từ đó thu thập thơng tin liên quan đến đề tài.

5.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm

Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằmkiểm nghiệm tính khả thi và tính hiệu quả của một số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động đã đề xuất.

5.2.5. Phương pháp thống kê toán học

Sử dụng một số phép toán thống kê toán học: Giá trị trung bình, độ lệch chuẩn,…để xử lý số liệu thu được trong nghiên cứu đề tài.

6. Lịch sử nghiên cứu

6.1. Nghiên cứu ở nước ngoài

Kỹ năng hợp tác là một trong những kỹ năng sống quan trọng. Kỹ năng hợp tác giúp con người có thể giải quyết một cách hiệu quả những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Kỹ năng này được rèn luyện ngay từ tuổi mầm non. Chính vì thế việc hình thành kỹ năng hợp tác của con người được rất nhiều nhà tâm lý - giáo dục trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu.

Nhà giáo dục Josn Dewey cho rằng việc giáo dục kỹ năng hợp tác cho người học là vấn đề phù hợp với xu thế thời đại, người học phải chủ động tìm ra kiến thức, kinh nghiệm cho bản thân mà không chờ đợi truyền thụ kiến thức một

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

cách thụ động vào người dạy. Người học chủ động tham gia vào hoạt động có những biểu hiện kỹ năng hợp tác với bạn bè. Ơng cịn nhấn mạnh rằng: muốn học cách để cùng chung sống thì người học phải trải nghiệm quá trình sống hợp tác ở nhà trường. Trong lớp học cần phải hợp tác giữa các thành viên trong nhóm. Người học phải dựa trên hai nguyên tắc cơ bản khi hợp tác với nhau. Đó là sự đảm bảo liên tục và tác động qua lại. Từ hệ tư tưởng đó ơng đã xây dựng “ nhà trường tích cực”. Ông đã phát triển học tập hợp tác, hoạt động hợp tác của người học tạo nên môi trường để họ cơ hội trao đổi kinh nghiệm lý luận và thực

tiễn của mình với người khác. [3]

Vào đầu thế kỉ XX, tư tưởng tổ chức đời sống xã hội thích hợp ngay trong nhà trường của J. Dewey đã được các nhà giáo dục đặc biệt quan tâm. Người đã tiên phong trong thời kỳ này là R. Cousinet (Pháp), ông nêu lên một số đặc điểm về học tập hợp tác: học sinh được tự do chọn bạn để học nhóm hay giải tán nhóm, khơng bầu nhóm trưởng. Vì theo ơng, sự hiện diện của nhóm trưởng để lãnh đạo nhóm người là một điều kỳ quái. Học tập theo nhóm giúp học sinh được tự do quan sát, thỏa thuận và trình bày ý kiến của mình về một vấn đề. Từ đó

người học được phát triển kỹ năng hợp tác.

Vào năm 9 0, nhà giáo dục orton Deutsch đã đề ra các tình huống hợp tác và tranh đua. Đồng quan điểm với ông là Elsekonler đã nghiên cứu và tìm thấy tính độc đáo của việc học chung. Theo ông, việc học chung với nhau, người học có nhiều cơ hội nói lên ý tưởng, suy nghĩ của mình với người khác và được lắng nghe nhận xét, đóng góp ý kiến của bạn. Từ đó trẻ có thể so sánh hoạt động của mình với những người xung quanh.

Năm 97 , D.Johnson và R.Johnson đã xuất bản cuốn sách “ ọc cùng nhau và học độc lập”. ai ơng đã phân tích rõ vai trị của mối quan hệ giữa ba mơ hình học tập: hợp tác, tranh đua, cá nhân. ai ông cũng cho rằng sự hợp tác của mọi học sinh chỉ được hình thành khi được hoạt động trong nhóm. Sự hợp tác mọi thành viên được thực hiện bằng cách giúp đỡ lẫn nhau, xác định nhiệm vụ rõ ràng, không đùn đẩy cho người khác. Mức độ hợp tác phụ thuộc vào sự tham gia tích cực của các thành viên trong nhóm. Sự thành cơng của từng người phụ thuộc vào nhóm và ngược lại. [4]

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

6.2. Nghiên cứu ở trong nước

Trong lĩnh vực tâm lý trẻ em trước tuổi đi học được các nhà tâm lý học, giáo dục học Việt Nam rất quan tâm. Nếu như trong những thập kỹ 70 của thế kỉ XX các tác giả chủ yếu nghiên cứu về những đặc điểm tâm lý của trẻ, thì bước sang thập ký 80 trở lại đây, vấn đề hoạt động vui chơi được quan tâm nhiều hơn. Phan Trọng Ngọ, Đinh Thị Tứ tác giả của sách tâm lý trẻ em lứa tuổi mầm non, NXB giáo dục 2007, cũng đề cập đến vấn đề “ các khía cạnh ảnh hưởng của bạn đến sự phát triển của trẻ: vai trò của bạn ngang hàng đối với trẻ, sự tương tác với bạn ngang hàng phát triển ở trẻ em các mơ hình kỹ năng xã hội cơ bản, phát triển cách ứng xử với bạn bè và người xung quanh…”.

Tác giả Liêm Trinh với quyển sách “Rèn luyện nhân cách cho trẻ” cho rằng: cần rèn luyện tính hợp tác của trẻ qua việc bày tỏ sự quan tâm, chia sẻ với người khác những gì mình có và tơn trọng ý kiến của người khác, hồn thành tốt nhiệm vụ được giao

Tác giả Nguyễn Thị Hòa cho rằng: Hoạt động vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ mẫu giáo. “ Trong khi chơi, trẻ thỏa sức mình như hành động như người lớn, trẻ thiết lập các mối quan hệ bạn bè trong nhóm chơi và chỉ ở nhóm bạn bè này trẻ tìm tìm ra vị trí của mình, khẳng định vị trí đó với bạn trong nhóm. Thơng qua đó, trẻ biết cùng nhau chung sống, hành động vì nhau, chia sẻ cũng nhau, hợp tác cùng nhau, tình bạn được củng cố…”[6/tr.168]

Các tác giả Lê Xuân Hồng, Lê Thị Khang, Hồ Lai Châu, Hoàng Mai trong cuốn với “ Những kỹ năng sư phạm mầm non - Tập ”, “ Phát triển những kỹ năng cần thiết cho trẻ mầm non” đã nghiên cứu những cách thức, biện pháp phát triển những kỹ năng cần thiết cho trẻ mầm non, trong đó có kỹ năng hợp tác. Theo đó nhóm tác giả này đưa ra các mục tiêu, điều kiện, cách thức, biện pháp chính là “

thúc đẩyphát triển về mặt hợp tác của trẻ hòa nhập với trẻ khác”.[2 /tr.143]

Tác giả Phạm Thị Thu ương với đề tài “ ột số biện pháp hình thành tính hợp tác qua TCĐVTCĐ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi” đã đưa ra một số biện pháp nhằm hình thành tính hợp tác cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi trong TCĐVTCĐ như: tạo tình huống trong quá trình chơi của trẻ, mở rộng mối quan hệ qua lại giữa các vai chơi

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Vào những năm gần đây, D giá trị sống và kỹ năng sống cho trẻ mầm non được rất nhiều nhà giáo dục chú ý đến. Nhóm tác giả Nguyễn Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa, Phan Thị Thảo ương đã nghiên cứu rất kỹ về các kĩ năng, trong đó phải nói đến việc hình thành kỹ năng hợp tác. Các tác giả này cũng chỉ ra được tầm quan trọng của sự hợp tác, nội dung và các hoạt động phát triển kỹ năng hợp tác thông qua các hoạt động như đàm thoại, trải nghiệm sự hợp tác bằng các trò chơi biểu diễn, nghệ thuật,…giúp trẻ hiểu được những từ “ ự kết thân, sự hợp tác, sự giúp đỡ, sự chia sẻ, làm việc chung nhóm,…”.

Tác giả Ngơ Cơng ồn đã nghiên cứu giáo dục khả năng hợp tác của trẻ với mọi người. Ông quan niệm rằng: khả năng hợp tác với mọi người được nảy sinh những xúc cảm, ban đầu từ đồng cảm đến chia sẻ, an ủi, quan tâm đến người khác. Từ đó, giáo viên cần giáo dục nội dung về xúc cảm cho trẻ. Nó cần được diễn ra nhẹ nhàng bằng nhiều hình thức, từ sự chăm sóc giáo dục của các thành viên trong gia đình đến các hoạt động giáo dục ở trường mầm non. Đặc biệt là

thông qua các hoạt động vui chơi như trị chơi học tập, trị chơi đóng kịch,…[8]

Từ đó đã cho ra một đề tài nghiên cứu, sáng kiến kinh nghiệm như: “ ột số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ mẫu giáo trong trị chơi đóng vai theo chủ đề” của tác giả Bùi Thị Xuân Lụa, hay “ ột số biện pháp hướng dẫn trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi đóng kịch truyện kể văn học” của tác giả Trần Thị Thùy,…

Nhìn chung, các tác giả trong và ngoài nước đã quan tâm nghiên cứu nhiều khía cạnh khác nhau về sự hợp tác của trẻ nói chung và hình thành, phát triển KNHT của trẻ mầm non nói riêng. Các tác giả này đều nhìn nhận đúng vai trò và tầm quan trọng của việc phát triển kỹ năng hợp tác cũng như việc tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ. Tuy nhiên việc tổ chức trò chơi vận động nhằm phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ còn mang tính khái qt và chưa đi sâu.

7. Đóng góp của đề tài 7.1. Về mặt lý luận

- Giúp giáo viên mầm non có thêm cơ sở lý luận về việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4-5 tuổi thơng qua trị chơi vận động

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

7.2. Về mặt thực tiễn

- Đánh giá được thực trạng của việc tổ chức trò chơi vận động và biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi tại trường mẫu giáo Điện Nam Trung

- Xây dựng một số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua trò chơi vận động

8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

- Nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua các loại trị chơi vận động ở trường mầm non. Trên cơ sở đó xây dựng một số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi qua trò chơi vận động

- Địa bàn nghiên cứu: Trường mẫu giáo Điện Nam Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

9. Cấu trúc tổng quan của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục thì khóa luận gồm có chương:

* Chương : Cơ sở lý luận của việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động

* Chương : Thực trạng việc phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động tại trường Mẫu giáo Điện Nam Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

* Chương : Đề xuất một số biện pháp phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi thơng qua trị chơi vận động và thực nghiệm sư phạm

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

NỘI DUNG

CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI VẬN ĐỘNG

1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài

1.1.1. Biện pháp

Có thể hiểu biện pháp là những cách thức cụ thể, thủ thuật tác động vào quá trình hoạt động nhằm giúp cho hoạt động có được hiệu quả tốt nhất trong những điều kiên, đối tượng xác định.

Theo Từ điển Giáo dục học cho rằng: “Biện pháp giáo dục là cách tác động có định hướng, có chủ đích, phù hợp với tâm lý đến đối tượng giáo dục nhằm bồi dưỡng hoặc làm thay đổi những phẩm chất và năng lực của đối tượng”

Riêng về biện pháp giáo dục Mầm non thì tác giả Nguyễn Thị òa định nghĩa: “Biện pháp giáo dục mầm non là cách làm cụ thể trong hoạt động hợp tác cùng nhau giữa cô và trẻ nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục đã đặt ra ở

lứa tuổi mầm non” [7]

Để giải quyết một vấn đề cụ thể nào đó, chúng ta khơng thể khơng tìm hiểu những yếu tố xung quanh nó như nhiệm vụ, mục đích, hình thức, nội dung, phương tiện và đặc biệt là biện pháp tiến hành.Vậy biện pháp là gì? Theo định nghĩa của “từ điển Tiếng Việt” [9]: “Biện pháp là cách làm, cách thức giải quyết một vấn đề cụ thể”

Vậy trong đề tài này, chúng tôi hiểu về biện pháp như sau: “Biện pháp là

cách làm cụ thể, cách giải quyết vấn đề hay hướng tới giải quyết nhiệm vụ từng phần, cụ thể. Trong một số trường hợp, biện pháp cũng có thể giải quyết được

các nhiệm vụ khác nhau như một phương pháp”. 1.1.2. Phát triển

Theo từ điển Tiếng Việt “ Phát triển” được hiểu là quá trình vận động, tiến triển theo hướng tăng lên, ví dụ: phát triển kinh tế, phát triển xã hội,…

Theo từ điển Bách khoa Việt Nam “Phát triển là một phạm trù triết học chỉ ra tính chất của những biến đổi đang diễn ra trong thế giới. Phát triển là một thuộc tính của vật chất. Mọi sự vật và hiện tượng của hiện thực không tồn tại

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

trong trạng thái khác nhau từ khi xuất hiện đến lúc tiêu vong,.. Nguồn gốc của

phát triển là sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập”

1.1.3. Hợp tác

Theo từ điển Tiếng Việt có ghi: “ ợp tác – cùng chung sức giúp đỡ nhau

trong một công việc, một lĩnh vực nào đó, nhằm mục đích chung”[10/tr.450]

Theo tác giả Nguyễn Hữu Châu ( 007) : “ ợp tác nghĩa là chung sức để đạt được những mục tiêu chung”. Có nghĩa là hợp tác là việc sử dụng các nhóm nhỏ để trẻ chơi, hoặc học cùng nhau nhằm tối đa hóa kết quả chơi của bản thân cũng như của các bạn cùng chơi chung nhóm.

Theo từ điển Tâm lý học định nghĩa: “Hợp tác là hai hoặc nhiều hơn hai bộ

phận của một nhóm làm việc cùng nhau theo một cách thức sao cho cùng nhau tạo ra một kết quả chung” [10/tr.356]

Như vậy có thể hiểu: “ Hợp tác là q trình tương tác xã hội trong đó con

người chung sức, hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong một cơng việc, một lĩnh vực nào đó nhằm đạt được mục đích chung”.

1.1.4. Kỹ năng

Trong từ điển Tiếng Việt của NXB khoa học xã hội : “ ỹ năng là khả năng

ứng dụng ri thức khoa học vào thực tiễn” [13]

Theo PGS.TS Trần Trọng Thủy cho rằng: “ kĩ năng là mặt kỹ thuật của hành động, con người nắm được hành động tức là kỹ thuật hành động có kỹ

năng” [14/tr.65]

Theo V.A. Krutretxki(1980) cho rằng: “ kỹ năng là phương thức thực hiện

hoạt động- cái mà con người lĩnh hội được” [1/ tr. 95]

Theo Ph.N. ônôbôlin ( 97 ): “ ỹ năng là những phương thức tương đối hoàn chỉnh của việc thực hiện hành động bất kỳ nào đó. Các hành động này được hình thành trên cơ sở các tri thức và kỹ xảo – những cái được con người lĩnh hội

trong quá trình hoạt động”

Tác giả Vũ Dũng định nghĩa: “ ỹ năng là năng lực vận dụng có kết quả những tri thức về phương thức hành động đã được chủ thể lĩnh hội để thực hiện những nhiệm vụ tương ứng”. Tác giả Nguyễn Thị Thúy Dung (2009) cho rằng: “

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Kỹ năng là một biểu hiện năng lực của con người thực hiện có hiệu quả một hành động hay một hoạt động nào đó bằng cách tiến hành đúng đắn kỹ thuật của hành động trên cơ sở vận dụng những tri thức và kinh nghiệm vốn có và hành động đó”.

Tác giả Trần Trọng Thủy khi bàn về kỹ năng đã cho rằng: “ ỹ năng là mặt kỹ thuật của hành động, con người nắm được hành động tức là kỹ thuật hành

động có kĩ năng.” [15]

Các nhà tâm lý học Việt Nam như tác giả Ngơ Cơng Hồn, Nguyễn Thị Anh Tuyết, Nguyễn Quang Uẩn,.. cho rằng kỹ năng là một mặt năng lực của con người thực hiện một cơng việc có hiệu quả.

Từ những quan điểm trên, chúng tôi xác định: “ Kỹ năng là khả năng của

con người thực hiện một cách có hiệu quả một hành động, cơng việc nào đó để đạt được mục đích đã xác định trên cơ sở nắm vững được phương thức thực hiện và vận dụng những tri thức, kinh nghiệm đã có phù hợp với những điều kiện nhất định”. Như vậy, kỹ năng không chỉ đơn thuần là mặt kỹ thuật hành động mà nó

cịn biểu hiện của năng lực cá nhân.

1.1.5. Kỹ năng hợp tác

Từ khái niệm “ ỹ năng” và “ ợp tác”, chúng tôi hiểu “ ỹ năng hợp tác”

như sau: “ Kỹ năng hợp tác là khả năng tương tác cùng thực hiện có hiệu quả

một hành động, một cơng việc nào đó của con người dựa trên những tri thức và

vốn kinh nghiệm đã có trong điều kiện nhất định”. 1.1.6. Phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ

Phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ mẫu giáo là tạo cơ hội và đưa ra các tình huống để giúp trẻ cùng nhau tương tác, phối hợp với các cá nhân khác, cùng thực

hiện một hành động, một cơng việc nào đó dựa trên những tri thức và vốn kinh

nghiệm đã có trong điều kiện nhất định và hoàn thành nhiệm vụ được đặt ra một cách tốt nhất.

1.1.7. Trò chơi

Chơi là hoạt động rất tự nhiên trong cuộc sống của mọi người, nó đặc biệt quan trọng đối vơi sự phát triển của đứa trẻ. Đối với trẻ lứa tuổi mẫu giáo, chơi là

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

hoạt động chủ đạo của sự phát triển, nó chi phối tồn bộ đời sống tâm lý của trẻ và hoạt động khác.

“Chơi là hoạt động chỉ nhằm cho vui mà thơi, khơng có mục đích khác” [11, r 166]

Chính vì thế mà vui chơi đối với trẻ MG là chủ yếu thì trị chơi có ý nghĩa rất to lớn trong sự hình thành nhân cách và giáo dục tồn diện cho trẻ. Và cũng có rất nhiều nghiên cứu khoa học với nhìn nhận trị chơi dưới nhiều khía cạnh khác nhau như:

Chơi là một hoạt động rất tự nhiên trong cuộc sống của con người, nó đặc biệt quan trọng đối vơi sự phát triển tâm lý của trẻ em. “ hông chơi trẻ không phát triển, không chơi trẻ chỉ đang tồn tại chứ khơng phải đang sống. Đó là một thực tế mang tính quy luật” [16/tr 5]

Theo A. . oocki đã chỉ ra “ Trò chơi là con đường nhận thức thế giới” Theo Uxoova A.P: “Chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong q trình chơi chứ khơng phải nằm trong hiệu quả hoạt động, khi chơi trẻ không chú tâm vào một lợi ích thiết thực nào cả, trong trò chơi các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên và với xã hội được mô phỏng lại, chơi mang lại cho trr trạng

thái tinh thần vui vẻ, phấn chấn, dễ chịu”[18/50]

Quan điểm giáo dục học, khẳng định: “Trò chơi là cuộc sống, là hoạt động chủ đạo của trẻ và nó có mối liên hệ qua lại với các hoạt động khác như học tập và lao động của trẻ ở lúa tuổi mẫu giáo. Các nhà giáo dục đánh giá cao vai trò của hoạt động chơi và đều thống nhất cho rằng: “Trò chơi là phương tiện giáo dục, là hình thức tổ chức cuộc sống của trẻ và giữu vị trí trung tâm trong chương trình giáo dục trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo”.[5/25]

Từ những quan điểm trên, ta có thể định nghĩa trò chơi như sau: “Trò chơi

là một hoạt động tự nhiên và cần thiết nhằm thỏa mãn những nhu cầu của con người. Trò chơi được xem như là con đường giáo dục toàn diện đối với việc hình thành nhân cách cho con người. Nó mang lại trạng thái thư giãn, vui vẻ và dễ chịu,…cho mỗi cá nhân khi tham gia vào trò chơi”.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

1.1.8. Vận động

Vận động là một phạm trù của triết học Mác-Lenin dùng để chỉ về một phương thức tồn tại của vật chất (cùng với cặp phạm trù không gian và thời gian), đó là sự thay đổi của tất cả mọi sự vật hiện tượng, mọi quá trình diễn ra trong không gian, vũ trụ từ đơn giản đến phức tạp. Theo quan điểm của triết học Mác - Lê nin thì vận động khơng chỉ là sự thay đổi vị trí trong khơng gian (hình thức vận động thấp, giản đơn của vật chất) mà theo nghĩa chung nhất, vận động là mọi sự biến đổi. Thông qua vận động, vật chất mới biểu hiện và bộc lộ bản

chất của mình.

1.1.9. Trị chơi vận động

Trò chơi giữ một vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách trẻ , do đó có rất nhiều tác giả quan tâm và nghiên cứu về các loại trò chơi dành cho trẻ , trong đó có TCVĐ. Tiêu biểu như:

Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết cho rằng TCVĐ là một trị chơi có luật. Luật chơi quy định việc thực hiện các hành động chơi, nội dung chơi. Luật chơi ở đây khơng gị đứa trẻ vào một khn phép cứng nhắc mà nó trở thành động cơ thúc

đẩy trẻ vận động tích cực. [17]

Tác giả Đinh Văn Vang thì cho rằng: TCVĐ là loại trị chơi có luật, thường do người lớn nghĩ ra cho trẻ chơi. Đó là loại trị chơi địi hỏi trẻ phải phối hợp các thao tác vận động để giải quyết các nhiệm vụ vận động được đặt ra như là

nhiệm vụ chơi, qua đó thể chất trẻ được phát triển. [19]

Tác giả Đặng Hồng Phương đã đưa ra khái niệm TCVĐ là những trị chơi

trong đó lượng vận động chiếm ưu thế [12]

Từ quan điểm của các tác giả nên trên chúng ta có thể hiểu khái niệm

TCVĐ như sau: “TCVĐ là loại trị chơi có luật, trong đó có sự phối hợp các

thao tác vận động để giải quyết các nhiệm vụ chơi”

Từ khái niệm TCVĐ, chúng ta có thể hiểu khái niệm về TCVĐ của trẻ MG

4 – 5 tuổi như sau:“TCVĐ của trẻ MG 4 – 5 tuổi là loại trị chơi có luật, trong

khi chơi trẻ MG 4 – 5 tuổi phải phối hợp các thao tác vận động để giải quyết các nhiệm vụ chơi”

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Ví dụ các trị chơi vận động: chuyền bóng, ai nhanh hơn, cướp cờ,…

Trong phạm vi của đề tài này, chúng tôi xác định: “ biện pháp phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua TCVĐ” là lập kế hoạch, sưu tầm và sử dụng các TCVĐ nhằm phát triển kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 - 5 tuổi.

1.2. Sự phát triển n ng hợp tác của tr – tuổi

1.2.1. ác giai đoạn phát triển ỹ năng hợp tác c a trẻ – tuổi

ự phát triển của hợp tác được hình thành từ rất sớm và phát triển qua các giai đoạn điển hình:

* Trẻ – tuổi: Nhu cầu được tham gia vào các hoạt động tập thể của trẻ đã có những chuyển biến cơ bản. Trẻ rất thích được cùng các bạn vui chơi, cùng bạn khám phá về thế giới xung quanh mới lạ. Tuy nhu cầu được chơi, được khám phá môi trường xung quanh với bạn rất lớn nhưng những hành động của trẻ vẫn cịn mang tính cá nhân, chưa biết cách chia sẻ, giúp đỡ bạn cùng chơi, cùng khám phá. Do đó, các mối quan hệ chơi và khám phá của trẻ rất dễ bị phá vỡ. Cuối tuổi thì khả năng phối hợp hành động chơi của trẻ với các thành viên khác trong nhóm hoạt động được thể hiện rõ nét hơn: Trò chuyện và thảo luận với nhau để tìm hiểu cái gì, yêu cầu bạn làm thế này hay thế kia sao cho phù hợp với hành động của mình và của cả nhóm.

* Trẻ – tuổi: ự hợp tác của trẻ được thiết lập một cách rõ nét hơn. Trẻ đã biết cách trao đổi, thảo thuận với nhau cùng thực hiện các hành động có kết quả. Tuy nhiên, các hoạt động chung của trẻ vẫn còn thường xuyên xảy ra các xung đột, nhưng trẻ đã bắt đầu biết cùng nhau thảo luận, đàm phán, hòa hiệp, nhường nhịn nhau để duy trì các mối quan hệ. Với sự hướng dẫn của cô giáo, trẻ đã biết liên kết hành động của mình với hành động của bạn, biết thỏa hiệp, nhường nhịn nhau trong các hoạt động chung. Trong phạm vi giao tiếp cơng việc tình huống đứa trẻ khao khát muốn trở thành đối tượng chú ý và đánh giá của bạn cùng tuổi do trẻ – tuổi rất thèm khát sự yêu thương, lo sợ trước thái độ lạnh nhạt của người xung quanh mình. Trẻ ở độ tuổi này chưa có một tình bạn ổn định như ở lứa tuổi lớn hơn. Trẻ thường kết bạn tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể nào

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

đó. Vì vậy, chúng thường được chơi trong nhóm bạn bè nên bắt đầu chia sẻ, thể hiện sự đồng cảm khi bạn mình gặp khó khăn

* Trẻ – tuổi: ở thời điểm này, trẻ đã sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ rất thành thạo tạo điều kiện giúp trẻ giao lưu với mọi người xung quanh. Và hoạt động vui chơi vẫn giữ vai trị chủ đạo trong suốt thời kì này. Qua từng trò chơi, đời sống nội tâm của trẻ có bước chuyển biến rõ rệt. Đó là hình thành ý thức cá nhân. Nhờ đó, trẻ nhận biết vị trí của mình trong đời sống xã hội. Các kỹ năng hợp tác được thể hiện rất rõ trong tất cả các hoạt động của trẻ. Trẻ đã biết quan tâm đến hành động của vạn, bắt đầu điều chỉnh các hành động của mình phù hợp với yêu cầu chung của nhóm, khi có mâu thuẫn xảy ra trẻ biết tìm cách giải quyết để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ nhận thức. Ở tuổi này, ý thức về bản thân của trẻ được phát triển, bước đầu có khả năng tự khẳng định mình trong tập thể. thức tập thể của trẻ cũng đang được hình thành, trẻ cũng biết cùng hành động với nhau, đặc biệt trẻ đã biết đưa ra các nhận xét, ý kiến về hành động cũng như kết quả của chính mình và các bạn cùng lớp.

2 2 Nội ung phát triển ỹ năng hợp tác c a trẻ – tuổi

Trong xã hội, để tồn tại và phát triển, mỗi cá nhân luôn không ngừng hợp tác với nhau để chinh phục thiên nhiên hay giải quyết các vấn đề xã hội. ự hợp đối với trẻ N là điều quan trọng vì có những việc trẻ khơng tự mình làm được nếu khơng có sự giúp đỡ của bạn bè. hi nhận được sự giúp đỡ, sự hợp tác cùng nhau sẽ hồn thiện nhiệm vụ một cách nhanh chóng và dễ dàng hơn là tự mình làm lấy. Do đó, nội dung phát triển N T cho trẻ cũng được đề cập rất nhiều. Bao gồm nội dung sau:

- Thúc đẩy sự phát triển N T của trẻ bằng cách giúp trẻ học cách hòa nhập với trẻ khác.

- Tạo cơ hội cho trẻ chơi và làm việc với trẻ khác. - iúp trẻ học cách tham gia vào trò chơi.

- Tạo sự cảm nhận giúp trẻ tôn trọng những quyền lợi cảu trẻ khác qua việc chia sẻ.

Chỉ cho trẻ thấy thế nào là chia sẻ.

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

ướng dẫn cho trẻ cư xử lịch sự với các bạn trong lớp. Cho trẻ cơ hội để được tham gia cùng nhau trong một nhóm.

2 iểu hiện ỹ năng hợp tác c a trẻ – tuổi

- Biết hào hứng tham gia hoạt động:

Trẻ hào hứng khi tham gia trị chơi cùng các bạn trong nhóm. hi có cảm giác hào hứng tham gia rồi thì trẻ thể hiện rõ sự hào hứng đó trên khn mặt của mình như: ln vui cười, say sưa vào trò chơi, trao đổi với các bạn.

- Biết lắng nghe:

+ Lắng nghe là một kỹ năng cần thiết khi trẻ ở bất kì một môi trường học tập nào. hông những thế, lắng nghe là một kỹ năng cực kì quan trọng giúp trẻ thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, thầy cô vào mọi người xung quanh

oạt động nhóm sẽ tập cho trẻ biết chú ý lắng nghe lời cơ giáo giải thích, hướng dẫn để biết tổ chức cách chơi theo nhóm hiệu quả, trẻ biết lắng nghe ý kiến của các thành viên trong nhóm để tránh mâu thuẫn xung đột, bất đồng ý kiến xảy ra.

- Biết thảo luận:

Trong khi chơi trẻ biết thảo luận, bàn bạc với các bạn để thống nhất về mục đích hay nói cách khác là hiểu được mục đích chung của hoạt động, đây là kết quả cuối cùng cần đạt được của nhóm.

Quá trình bàn bạc, thảo luận đi tới thống nhất khi có sự đồng thuận giữa các thành viên, khi trẻ biết lắng nghe và trao đổi ý kiến của mình với các bạn. Vì vậy, hình thành kỹ năng này cũng có nghĩa là làm cho trẻ hiểu được giá trị tập thể, đặt lợi ích của tập thể lên trên sở thích của bản thân mình.

- Biết chia sẻ:

hi tham gia hoạt động nhóm, trẻ phải biết phối hợp giúp đỡ, cùng các bạn giải quyết mâu thuẫn, xung đột. hi là một thành viên trong nhóm, trẻ cần biết chấp nhận sự phân công và thực hiện tốt phần đươc giao, đồng thời phải biết phối hợp chặt chẽ với các bạn trong nhóm. ự phối hợp này không chỉ dừng ở việc thể hiện ý thức, trách nhiệm đối với nhiệm vụ chung mà cịn bao gồm có sự

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

quan sát, đánh giá hoạt động của các bạn và giúp đỡ các bạn khi gặp khó khăn hoặc nhờ bạn hỗ trợ khi cần.

- Biết giải quyết xung đột:

Q trình hoạt động trong nhóm thường xảy ra xung đột. ỗi trẻ phải có khả năng tự kiểm chế, chấp hành quy định chung, biết giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình như: Vui vẻ, nhường nhin, tha thứ giúp đỡ lẫn nhau, chia sẻ đồ chơi với nhau.

2 ngh a c a việc giáo c ỹ năng hợp tác cho trẻ – tuổi

* ỹ năng hợp tác ảnh hưởng đến giáo dục trí tuệ cho trẻ

Trẻ mầm non được coi như là một chủ thể tích cực. Qúa trình phát triển của trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. ự PT đó cũng là kết quả của quá trình nội tâm những gì mà trẻ trải nghiệm, học được nhờ sự tương tác và hợp tác với người khác( cha mẹ, ông bà, cô giáo, bạn bè,…)

Phát triển kỹ năng hợp tác có vai trị quan trọng đối với việc giáo dục trí tuệ cho trẻ. Quá trình phát triển N T của trẻ được phát triển tốt nhất trong các hoạt động nhóm. Qua đó, trẻ có nhiều cơ hội để tham gia tích cực vào các hoạt độn của mình bằng cách đặt câu hỏi và trao đổi lẫn nhau, chia sẻ bàn luận về ý tưởng và lĩnh hội tri thức từ phía người khác để giải quyết các tình huống có vấn đề, nhiệm vụ và mục tiêu của nhóm. iúp trẻ hình thành các biểu tượng ban đầu về thế giới xung quanh. Từ đó trẻ hiểu và sử dụng được ý nghĩa các từ “hợp tác”, chia sẻ, lắng nghe, nhiệm vụ,…” trong các hoàn cảnh nhất định.

Trẻ học cách hợp tác nhờ quá trình quan sát những hoạt động của người lớn xung quanh chúng. Bởi vì trẻ nhận thức thế giới khách quan chủ yếu bằng con đường cảm tính, ngay cả tư duy của trẻ gắn liền với các đối tượng hoặc những hình ảnh cụ thể. iáo viên sẽ giúp trẻ hiểu rõ những biểu hiện của hợp tác, thực hiện những hành động mang tính hợp tác giữa trẻ với mọi người. Trẻ sẽ quan sát giáo viên, ghi nhớ một cách có chủ đích và thực hiện hành động hợp tác trong nhiều hoạt động khác nhau ở trường mầm non. Điều đó giúp trẻ phát triển các q trình tâm lý, nhận thức như: hình thành năng lực ghi nhớ, phát triển trí tưởng tượng, tư

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

duy, ngơn ngữ để tìm cách giải quyết các tình huống và nhiệm vụ đặt ra để thực hiện thật hiệu quả mục tiêu chung của nhóm.

Như vậy, N T đóng vai trị rất quan trọng trong việc giáo dục trí tuệ cho trẻ. Thơng qua q trình hợp tác với mọi người, trẻ sẽ có nhận thức sâu sắc và chính xác về thế giới xung quanh. N T cũng là một yếu tố quan trọng kích thích tính tích cực nhận thức của trẻ trong mọi hoạt động giáo dục ở trường N. * ỹ năng hợp tác ảnh hưởng đến giáo dục đạo đức cho trẻ

Phát triển N T có vai trị quan trọng đối với việc giáo dục đạo đức cho trẻ. Thông qua quá trình hợp tác với người khác, giúp trẻ lĩnh hội được những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức, rèn luyện những tình cảm tốt đẹp và các hành vi đạo đức phù hợp với chuẩn mực xã hội.

Việc phát triển N T cho trẻ trong các nhóm sẽ tạo được nhiều cơ hội để giúp trẻ biểu đạt những suy nghĩ của bản thân và hành động có ý thức từ sự phản hồi từ cơ giáo với bạn bè. Có thể nói đây là biện pháp tối ưu giúp trẻ hình thành và phát triển kỹ năng giao tiếp có văn hóa. Trong các hoạt động nhóm, trẻ tự nguyện cùng nhau hợp tác nhằm thực hiện mục tiêu chung của nhóm, các thành viên trong nhóm sẽ biết cách lắng nghe, tơn trọng ý kiến cá nhân, động viên, giup đỡ nhau, giải quyết các mâu thuẫn xảy ra theo hướng tích cực. Tóm lại, kết quả của sự hợp tác nhằm bỏ qua “cái tơi” và tình đồn kết giữa các thành viên trong nhóm. Đây là phẩm chất đạo đức tốt đẹp được hình thành ngay từ nhỏ của trẻ mầm non. Nó góp phần hình thành hành vi xã hội, thái độ tích cực của trẻ đối với bản thân.

* ỹ năng hợp tác ảnh hưởng đến giáo dục thẩm mỹ cho trẻ

iáo dục thẩm mỹ là một trong những nội dung quan trọng của giáo dục toàn diện đối với trẻ. Có thể coi mẫu giáo là thời kỳ “hoàn kim” của giáo dục thẩm mỹ. Trẻ lứa tuổi này tâm hồn nhạy cảm với “ cái đẹp” và rất dễ xúc động với con người và thế giới xung quanh. Có thể coi đây là thời kỳ phát cảm của những cảm xúc thẩm mỹ- những cảm xúc tích cực, dễ chịu được nảy sinh khi tiếp xúc trực tiếp với “cái đẹp”. Và việc phát triển N T song song với việc phát triển thị yếu thẩm mỹ của trẻ. Trên cơ sở đó dạy trẻ nhìn nhận và phát hiện

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

những cái đẹp trong thiên nhiên, trong cuộc sống hằng ngày,… nhằm hình thành những biểu tượng thẩm mỹ ban đầu cho trẻ.

Để thực hiện hiệu quả chung của nhóm thì trẻ cần phải hành động với nhau. ự hợp tác góp phần xây dựng nên tình u thương con người. Tình cảm đó thể hiện ra hành vi bên ngoài. Trẻ biết bỏ qua và tha thứ những khuyết điểm của nhau khi bất hòa. Đỉnh điểm “thẩm mỹ” của sự hợp tác là khi các thành viên thể hiện sự “hy sinh” vì lợi ích chung. Việc trẻ cùng hợp tác với trẻ sẽ bộc lộ những hành vi đẹp xấu được bộc lộ ra chính đời sống hằng ngày của trẻ. Trẻ hiểu hành vi đẹp, hành vi chưa đẹp,… qua đó, trẻ tự đánh giá những hành vi, cử chỉ, thói quen trong hoạt động chung. Từ đó, trẻ cũng cảm nhận được cái đẹp và tạo ra cái đẹp trong hành vi khi tham gia các hoạt động tập thể. Chúng ta có thể khẳng định rằng N T góp phần khơng nhỏ vào q trình phát triển cảm xúc, tình cảm thẩm mỹ cho trẻ N.

* ỹ năng hợp tác ảnh hưởng đến giáo dục lao động cho trẻ

Phát triển N T sẽ có cơ hội phát triển N T khác như kỹ năng nhận thức, kiềm chế cảm xúc hòa nhập. Đây cũng là kỹ năng cần thiết cho con người trong hội nhập quốc tế. Trong q trình tham gia các hoạt động nhóm, sự hợp tác của trẻ luôn luôn cố gắng nỗ lực vượt qua những khó khăn, những mâu thuẫn xảy ra và luôn lắng nghe ý kiến, nhận xét từ phía người khác. Để hồn thành nhiệm vụ chung của cả nhóm thì buộc trẻ phải kiên trì, nhẫn nại, k luật,…trong suốt quá trình lao động. Từ đó, trẻ hình thành một số phẩm chất cần thiết cho người lao động trong tương lai như tính mục đích, tính kiên trì, tính sáng tạo, tình u lao động, tích cực tham gia vào các hoạt động tập thể, xã hội,…

Như vậy, việc phát triển N T ít nhiều cũng đã ảnh hưởng đến giáo dục lao động ở trường N hiện nay.

* ỹ năng hợp tác ảnh hưởng đến việc giáo dục thể chất cho trẻ

Như chúng ta đã biết, giáo dục thể chất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nó ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển toàn diện con người.

N T của trẻ được hình thành trong tất cả các hoạt động ở trường N. Qua các hoạt động vui chơi ở trường trẻ sẽ được tham gia vào các hoạt động như:

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

hát, múa, nhảy, tham gia các trò chơi vận động,…Trẻ có nhiều cơ hội để luyện tập, vận động hình thể và sự dẻo dai, khéo léo của cơ thể, đòi hỏi các thao tác, kỹ năng và phải vận động linh hoạt và nhanh nhẹn trong quá trình hợp tác cùng với các bạn. Đồng thơi trẻ biết cách hợp tác, phối hợp với các bạn khi tham gia vận động nhóm. Qua đó, nó sẽ tạo được niềm vui giữa bạn bè với người khác. Trẻ cảm thấy hững thú, hăng say tham gia vào các hoạt động mang tính tập thể. Như vậy, việc phát triển N T giúp trẻ phát triển thể chất một cách tự nhiên.

Tóm lại sự hình thành và phát triển N T cho trẻ N nói chung và trẻ – tuổi nói riêng có ý nghĩa quan trọng với việc phát triển giáo dục và phát triển toàn diện nhân cách con người trong thời kì đổi mới đất nước, giúp tạo nên nguồn nhân lực đáp ứng với yêu cầu trong cuộc sống ngày càng hiện đại này.

1.3. Tr chơi vận động

1.3.1. Đặc điểm tâm sinh lý c a trẻ 4 - 5 tuổi đối với trò chơi vận động

Bước vào thời kì MG 4 – 5 tuổi, trẻ đã có sự phát triển khá tốt về thể lực, sức khỏe, cơ thể trẻ lớn lên, khỏe mạnh hơn so với trẻ 3 – 4 tuổi, hệ thần kinh trung ương phát triển và mơi trường có thêm những thử thách mới giúp trẻ phát triển tốt các kĩ năng vận động. Chính vì vậy, các TCVĐ dành cho trẻ 4 – 5 tuổi đòi hỏi phải phối hợp các kĩ năng vận động một cách nhịp nhàng, do đó, cấu trúc của TCVĐ dành cho trẻ ở lứa tuổi này cũng tương đối phức tạp hơn cấu trúc TCVĐ dành cho trẻ 3 – 4 tuổi.

Ngoài việc trẻ 4 – 5 tuổi đi, đứng, chạy, nhảy tương đối vững vàng, nhanh nhẹn thì sự phối hợp vận động cơ thể và chân tay nhịp nhàng hơn, khả năng giữ thăng bằng cơ thể tốt hơn, trẻ 4 – 5 tuổi có thể tham gia chơi các trị chơi như ném, bắt bóng chính xác, trẻ có thể chơi được trò chơi “Đi trên cầu” hay chơi nhảy lò cị…khơng bị ngã. Chính vì vậy trẻ lứa tuổi này càng có ham muốn vận động, bởi lẽ trẻ đã có kĩ năng vận động, thể lực phát triển tốt, nên trẻ thích tham gia vào những TCVĐ đòi hỏi lượng vận động nhiều, nhanh và sự khéo léo như trò chơi “ èo đuổi Chuột”, “Chèo thuyền”, “Cướp cờ”…

Phạm vi tiếp xúc của trẻ 4 – 5 tuổi với môi trường xung quanh được mở rộng hơn so với các lứa tuổi trước, nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh cũng

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

nhiều hơn, do đó vốn sống, kinh nghiệm đã khá phong phú, trí tuệ cũng phát triển hơn nên những TCVĐ dành cho trẻ 4 – 5 tuổi có nội dung phong phú, đa dạng hơn, hành động chơi và luật chơi phức tạp hơn so với các TCVĐ dành cho trẻ nhà trẻ và 3 – 4 tuổi. Cũng chính vì vốn kinh nghiệm đã tương đối phong phú nên trẻ 4 – 5 tuổi dễ dàng tiếp thu nội dung chơi, luật chơi hơn trẻ 3 – 4 tuổi. Do vậy, việc giới thiệu nội dung chơi, luật chơi, cách chơi TCVĐ cho trẻ 4 – 5 tuổi khơng địi hỏi phải tỉ mỉ, cụ thể như cho trẻ 3 – 4 tuổi.

Các nhóm chơi của trẻ 4-5 tuổi tương đối bền vững hơn ở trẻ 3 – 4 tuổi. Vì vậy, nên đa số các TCVĐ dành cho trẻ 4 – 5 tuổi được tổ chức thi đua theo nhóm, lớp, để thông qua các TCVĐ này phát triển các tố chất thể lực (nhanh, mạnh, bền, khéo), hình thành cho trẻ một số kĩ năng vận động cũng như các kĩ năng xã hội cần thiết đối với trẻ.

Trong những TCVĐ theo chủ đề, trẻ 4 – 5 tuổi khơng cịn nhầm lẫn vai của mình nữa, trẻ nắm vững nhiệm vụ chơi, hành động của vai và hành động theo vai khi tham gia trị chơi. Do đó, trẻ có thể đóng vai chính khi tham gia TCVĐ. Trẻ 4 – 5 tuổi đã biết phối hợp hành động của mình với hành động của bạn trong khi chơi. Trẻ bắt đầu chủ động hơn khi tham gia trò chơi: tự tổ chức chơi những trò chơi đã biết.

Trong quá trình chơi TCVĐ, trẻ 4 – 5 tuổi biểu lộ tình cảm rất rõ ràng như niềm vui khi chiến thắng, buồn khi bị thua, vui mừng khi đồng đội hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc, bản thân thấy có lỗi khi khơng hồn thành nhiệm vụ do tập thể giao cho…Vì danh dự của tập thể mà trẻ luôn phải cố gắng phấn đấu, khắc phục khó khăn…để mang lại chiến thắng cho tập thể trong đó có bản thân mình, do đó TCVĐ của trẻ 4 – 5 tuổi có tính thi đua rất cao.

hi đã tham gia vào TCVĐ, do sự cuốn hút của trò chơi nên trẻ 4 – 5 tuổi thường chơi với tất cả khả năng về sức lực, trí thơng minh và sự sáng tạo của mình, chính những điều này đã hạn chế khả năng điều chỉnh khối lượng vận động của trẻ. Đây là một đặc điểm quan trọng mà người GV khi tổ chức cho trẻ chơi cần lưu ý, nếu không dễ dẫn đến hiện tượng mệt mỏi, kiệt sức ở một số trẻ. Dựa vào những yêu cầu, quy tắc và thời gian đã định cho TCVĐ mà tăng giảm phạm

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

vi hoạt động (cự li), thời gian, hay cường độ (nhịp)…để điều chỉnh lượng vận động của trị chơi cho thích hợp với lứa tuổi 4 – 5 tuổi, giới tính và sức khỏe của từng trẻ.

1.3.2. Tổ chức trò chơi vận động cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non

1.3.2.1. Đặc điểm của trò chơi vận động

TCVĐ cũng là một phương tiện giáo dục thể lực, nhưng khác với các giờ học thể dục hay các buổi rèn luyện thể thao, TCVĐ giúp trẻ thực hiện các vận động dưới dạng các trị chơi, nhờ đó mà trẻ được rèn luyện thân thể một cách hào hứng, tích cực, vui vẻ, thoải mái.

Mỗi TCVĐ của trẻ MG bao gồm:

- Nội dung chơi là nhiệm vụ vận động mà trẻ phải thực hiện, đó là những

vận động cơ bản phù hợp với từng độ tuổi. Trong nhiều TCVĐ, các em có thể hóa thân vào các nhân vật để thực hiện nhiệm vụ vận động, đó có thể là những loại người khác nhau, cũng có thể là những con vật hay những phương tiện, đồ dùng trong cuộc sống của con người. Nội dung của TCVĐ nhiều khi lại được mô phỏng theo nội dung của một câu chuyện nào đó, thường là truyện cổ tích. Sở dĩ nội dung vận động được hình tượng hóa và nhân cách hóa như vậy là để lơi cuốn sự ham thích và tính tích cực vận động của trẻ em khi tham gia vào trị chơi.

Ví dụ: Trong TCVĐ “Chèo thuyền” của trẻ 4 – 5 tuổi thì nội dung chơi chính là các trẻ đóng vai các vận động viên đua thuyền, phối hợp với các bạn trong đội chèo thuyền về đích.

- Hành động chơi là hệ thống những thao tác vận động mà trẻ phải thực

hiện trong q trình chơi, có thể là hành vi của các nhân vật trong cuộc sống hay trong truyện cổ tích. Trong khi trẻ thực hiện các thao tác vận động đó, thường kèm theo những câu nói, những lời ca tiếng hát hay những bài đồng dao có vần có điệu để tạo khơng khí vui tươi phù hợp với từng trị chơi.

Ví dụ: Cũng trong trò chơi “Chèo thuyền” thì hành động chơi là trẻ ngồi thành 2 hàng, trẻ sau móc chân lên trẻ trước, hai tay chống sang hai bên và đẩy về phía trước và có thể kèm theo những lời ca “ chèo thuyền ta chèo thuyền, nào cố gắng ta về đích nào!”,…

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

chơi, tùy theo nội dung của nó mà có những luật chơi tương ứng. Tuy vậy, luật chơi không phải là luật lệ quá chặt chẽ, cứng nhắc buộc trẻ phải tuân theo một cách nghiêm ngặt, nhất là đối với trẻ bé. Luật chơi ở đây chỉ là những điều quy định cốt để hướng trẻ hành động sao cho thực hiện được nhiệm vụ vận động mà nội dung trò chơi đã định ra, luật chơi thường trở thành động cơ thúc đẩy trẻ tích cực vận động và rèn luyện những phẩm chất và khả năng cần thiết.

Ví dụ: luật chơi trong trò chơi “Chèo thuyền” là không được làm đứt đầu thuyền và đi thuyền đội nào chạm đích trước thì chiến thắng. Chính luật chơi đã thúc đẩy tất cả các trẻ trong đội phải hợp tác với nhau để hoàn thành nhiệm vụ chơi một cách tốt nhất.

1.3.2.2. Cách thức tổ chức

Khi tổ chức TCVĐ cho trẻ phải căn cứ vào các đặc điểm phát triển của lứa tuổi để xác định nội dung chơi, nhiệm vụ chơi, thời gian chơi, hình thức chơi và luật chơi. Những vận động cần luyện tập cho trẻ trong trò chơi phải vừa sức và trẻ đã được học trong các giờ giáo dục thể chất. Đồng thời khi lựa chọn trò chơi cho trẻ, cô cần dựa vào điều kiện của địa phương, của trường lớp, dựa vào sự hứng thú, khả năng của trẻ, và dựa vào mục đích phát triển kĩ năng, kĩ xảo vận động nào ở trẻ, vào thời gian, thời điểm trong ngày…(buổi sáng nên tổ chức cho trẻ những TCVĐ tích cực, buổi chiều nên tổ chức cho trẻ những TCVĐ nhẹ nhàng để đảm bảo cho trẻ nghỉ ngơi, những ngày trời lạnh, trẻ mặc nhiều quần áo, không nên chọn những trò chơi có nhiều vận động khó, ngày trời nóng nên chọn những trị chơi có vận động nhẹ nhàng, tránh chạy nhảy quá nhiều).

Tổ chức TCVĐ cho trẻ MG gồm bước: - Bước 1: Chuẩn bị

Chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất để tổ chức TCVĐ như: địa điểm chơi, đồ dùng, đồ chơi…Địa điểm chơi có thể ở trong nhà, hay ngoài trời, phù hợp với nội dung chơi và thời tiết. Để tổ chức TCVĐ cho trẻ, khi xác định được địa điểm chơi, cô cần chuẩn bị dụng cụ đầy đủ và phù hợp: quét dọn, thu nhặt những vật nguy hiểm, kẻ vẽ hoặc đánh dấu cần thiết, sắp đặt các dụng cụ, trang thiết bị tạo nên môi trường chơi thuận lợi, an toàn cho trẻ.

- Bước : ướng dẫn trò chơi

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Trước khi cho trẻ chơi, cô nên giới thiệu và cho trẻ làm quen với những đồ vật, đồ chơi sẽ sử dụng khi chơi. Trẻ biết cách thao tác với các đồ vật, đồ chơi này.

+ Giới thiệu trò chơi, nội dung chơi, luật chơi. V có thể giới thiệu nội dung chơi, luật chơi bằng nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh thực tế hay sự hiểu biết của trẻ…Nếu là trò chơi mới, khi giới thiệu và giải thích trị chơi, cơ cần làm mẫu, lời giải thích phải ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu kèm theo các thao tác, hành động minh họa. Đối với các trò chơi trẻ đã hiểu luật chơi, sau khi nêu tên trị chơi, cơ chỉ cần giải thích sơ lược luật chơi, cách chơi và có thể đưa thêm một số yêu cầu cao hơn, đòi hỏi trẻ phải cố gắng hoàn thành được nhằm tránh sự nhàm chán, phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ.

+ Sau khi giới thiệu nội dung chơi, luật chơi, cách chơi, cô tổ chức giao nhiệm vụ cho trẻ . Những trị chơi mang tính thi đua, cô cần chọn những trẻ tương đương về thể lực, về kĩ năng chơi, về số lượng trẻ trong nhóm chơi.

- Bước : Điều khiển trò chơi

Khi trẻ tham gia vào trị chơi, cơ cần lưu ý mấy điểm sau khi điều khiển trò chơi của trẻ:

+ Cơ cần chọn vị trí đứng sao cho tất cả các trẻ đều nhìn rõ cơ làm gì và nói gì. Cơ quan sát được tồn bộ hoạt động chơi của trẻ. Vị trí đứng của cơ khơng được gây cản trở đến cuộc chơi của trẻ.

+ Theo dõi xem trẻ có thực hiện được nội dung chơi, hành động chơi không, có theo đúng luật chơi khơng.

Động viên, khuyến khích trẻ tích cực vận động, giúp đỡ kịp thời những trẻ “phạm luật”. Cô cần tạo không khí thi đua giữa trẻ với trẻ, giữa nhóm này với nhóm khác để trẻ tích cực vận động.

+ Theo dõi mối quan hệ của trẻ trong khi chơi, giúp trẻ có tinh thần đồn kết, đồng đội trong khi chơi, không tranh giành, xô đẩy nhau trong khi chơi.

Theo dõi lượng vận động và tình hình sức khỏe của trẻ để điều chỉnh lượng vận động kịp thời. Nếu trẻ vận động hào hứng, tích cực (chưa có biểu hiện mệt mỏi) thì có thể kéo dài thêm thời gian chơi, tăng nhịp độ của trò chơi (reo hò,

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

cổ vũ…), nếu thấy trẻ có biểu hiện mệt mỏi, khơng hứng thú nữa thì có thể rút ngắn thời gian chơi, thay đổi phạm vi, mức độ hoạt động hoặc cho nghỉ giải lao…và dần dần chuyển trẻ sang hoạt động khác.

- Bước 4: Kết thúc chơi

+ Tổ chức cho trẻ những vận động nhẹ nhàng để giảm dần vận động và tim mạch trở về mức độ hoạt động bình thường.

+ Cho trẻ tự đưa ra ý kiến nhận xét trước rồi sau đó giáo viên đánh giá tổng kết kết quả chơi của trẻ, khen ngợi, khích lệ những trẻ tích cực, động viên những trẻ khác cố gắng hơn trong lần chơi sau.

+ Tổ chức cho trẻ thu dọn đồ chơi, chỗ chơi, vệ sinh thân thể…để chuyển sang hoạt động khác.

1.4. Vai trò của trị chơi vận động đối với việc hình thành kỹ năng hợp tác cho trẻ 4 – 5 tuổi v ối an hệ gi a trò chơi vận động với ỹ năng hợ t c

1.4.1. ai trò c a trò chơi vận động đối với việc h nh thành ỹ năng hợp tác cho trẻ – tuổi

Trò chơi vận động là nội dung quan trọng và cần được phát triển nhằm giúp trẻ phát triển tồn diện. Trị chơi vận động thường dễ chơi, dễ tổ chức, có thể được chơi ở bất cứ nơi đâu : trong nhà, ngoài sân, ngoài ngõ.... Vì vậy trị chơi vận động là phương tiện của giáo dục thể chất là hoạt động có ý thức, nhằm đạt được kết quả và mục đích có điều kiện đã đặt ra. Do vậy giúp trẻ phát triển kỹ năng hợp tác là một trong những nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên mầm non. Bên cạnh đó chúng ta thấy rằng trị chơi liên quan đến vận động của cơ thể làm cho trẻ sảng khoái tinh thần, trẻ trở nên hoạt bát, vui vẻ, nhanh nhẹn và tự tin hơn.

Trẻ em học hỏi tốt nhất khi toàn bộ cơ thể và tâm trí của các em được kích thích để hoạt động một cách hài hịa và vận động chính là yếu tố thực hiện điều đó. Cử động tự do và chơi đùa vận động là hình thức hoạt động thể chất thích hợp nhất cho các em bé, ấu nhi và các em ở tuổi đi mẫu giáo.

Chơi đùa vận động mang đến cho trẻ sự tự do, trẻ sẽ học được cách kiểm soát vận động theo nhịp độ của riêng mình, biết cách dừng lại hoặc bắt đầu theo khuôn mẫu tự nhiên của cá thể.

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Trị chơi vận động ngồi trời cho trẻ mầm non giúp đặt ra nhịp độ với các thử thách mới, cho con vui hưởng các trải nghiệm khác nhau. Nhịp độ sinh hoạt có thể có tầm mức từ các hành động nhẹ nhàng (như xây dựng hoặc chơi trên sàn nhà) cho đến các hành động mạnh bạo (như chạy nhảy, đuổi bắt, cướp cờ…)

Và điều quan trọng qua việc vận động cùng nhau trẻ sẽ hình thành nên tính hợp tác giữa trẻ với bạn bè, chúng cùng nhau bàn bạc, chia sẻ, đưa ra cách chơi, giải quyết vấn đề sao cho thực hiện tốt đem lại kết quả mà trẻ mong đợi.

Trẻ nên được khuyến khích để:

- Vận động cơ thể theo nhiều cách thức và phương hướng khác nhau - ử dụng óc tưởng tượng của mình để đưa ra luật chơi

- Vui đùa một mình hoặc với những người bạn khác trong nhóm

- Cảm thấy hài lịng về những gì trẻ có thể làm được, được bố mẹ khen ngợi Đơi khi, cơ giáo có thể tham gia vào trị chơi của con mình để khuyến khích trẻ vận động nhiều hơn. iáo viên nên khen ngợi hoặc góp ý đơn giản nhằm thử thách thêm hoặc cải tiến kỹ năng của trẻ. Ví dụ như, gợi ý trẻ nên “quăng bằng tay kia” hoặc “chạy lùi thay vì chạy tới”.

1.4.2. Mối quan hệ giữa trò chơi vận động với kỹ năng hợp tác

Có thể khẳng định rằng trị chơi vận động và kĩ năng hợp tác có những đặc điểm chung về cấu trúc hoạt động, diễn biến tâm lý của người tham gia cũng như cách tổ chức thực hiện. Chính vì vậy, trị chơi vận động có thể tạo ra những tác động đối với sự phát triển kỹ năng hợp tác, và ngược lại kỹ năng hợp tác cũng sẽ giúp gia tăng hiệu quả và giá trị mà trò chơi vận động mang lại cho trẻ.

Tổ chức trò chơi vận động tạo ra sự thi đua giữa các cá thể và giữa các nhóm cá thể với tính cảm xúc cao. Trong đa số các trò chơi, mặc dù chỉ là giả định nhưng đều phản ánh tâm lí ở mức khá cao làm nảy sinh tính sáng tạo, tính đồng đội và ý thức tự chủ. Trong trò chơi vận động, những mối quan hệ giữa cá nhân và giữa các nhóm diễn ra tích cực. Các quan hệ này được xây dựng vừa theo kiểu hợp tác ( giữa những người đồng đội) vừa theo kiểu thi đua tranh(giữa các đối thủ trong các trò chơi đối kháng, giữa hai người hay hai đội) với những mâu thuẫn và xung đội nhất định. Điều đó tạo nên sự thấu hiểu, sáng tạo và đóng góp, đưa ra cách giải

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

quyết xung đột cùng tham gia vào việc ra quyết định, từ đó tạo luồng cảm xúc, tác động đến sự biểu hiện rõ nét của các tác phẩm đạo đức cá nhân.

Qua đây có thể nhận thấy trò chơi vận động là hoạt động giáo dưỡng thể chất, giáo dục đạo đức, ý chí, lịng dũng cảm, tinh thần đồn kết. Đây là một hoạt động đi từ nhận thức đến thực tiễn, do đó thúc đẩy q trình hình thành và phát triển các tổ chức, kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong cuộc sống mà cụ thể là kỹ năng hợp tác.

1.5. Ý nghĩa của tr chơi vận động đối với việc hình thành và phát triển

n ng hợp tác của tr 4 - 5 tuổi

Ở trường N, TCVĐ không chỉ được sử dụng như một phương tiện để giáo dục thể chất cho trẻ mà nó cịn giúp trẻ hình thành N T. Trong khi chơi, trẻ phải tuân theo quy tắc của trò chơi. Những quy tắc đó điều khiển các hành vi của trẻ tham gia chơi, tạo điều kiện để trẻ hợp tác với nhau trong khi chơi, hình thành ở trẻ sự quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau, tính trung thực, lịng dũng cảm, tính kiên trì…

hi tham gia vào TCVĐ, tất cả các trẻ có thể thực hiện từng hành động riêng lẻ, nhưng khi cần thiết vẫn phải hợp tác với nhau để cả nhóm cùng nhau hồn thành nhiệm vụ chơi. Có những TCVĐ đòi hỏi phải có sự phối hợp khéo léo, linh hoạt giữa các trẻ trong cùng nhóm để đạt được kết quả chơi như mong muốn, chính vì vậy sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm là hết sức cần thiết và là điều kiện cần để trò chơi diễn ra một cách thuận lợi nhất.

Bên cạnh đó, TCVĐ là những trị chơi có luật. Muốn tham gia trị chơi và chiến thắng thì trước hết trẻ phải tơn trọng luật chơi. Chính sự tuân thủ luật chơi này thể hiện sự hợp tác của trẻ, và giúp trẻ hình thành KNHT.

Khi trẻ hợp tác với nhau trong TCVĐ thì các trẻ sẽ phải cùng nhau bàn bạc, chia sẻ các ý kiến với nhau để đi đến thỏa thuận cuối cùng, điều này khiến cho quá trình chơi của trẻ diễn ra thuận lợi hơn vì các trẻ sẽ không tranh giành nhau bởi trẻ ý thức được rằng chúng đã thỏa thuận với nhau từ trước. Trong quá trình chơi các trẻ dễ dàng phối hợp hành động với nhau, điều này làm cho kết quả mà nhóm đạt được tốt hơn là chỉ có một thành viên thực hiện hành động chơi.

Sự hợp tác trong TCVĐ khơng chỉ giúp cho trị chơi này diễn ra một cách

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

hơn về mặt xã hội. Các trẻ cùng tham gia vào TCVĐ, đây chính là cơ hội thuận lợi để trẻ được nói lên những suy nghĩ, ý kiến của bản thân mình với các bạn trong nhóm, đồng thời trẻ cũng học được cách lắng nghe người khác nói, biết chờ đến lượt…đây chính là những phép lịch sự tối thiểu khi tham gia vào các hoạt động ngoài xã hội. Còn về mặt thể chất, sự hợp tác giúp cho trẻ thực hiện hành động chơi một cách nhanh nhẹn, khéo léo và linh hoạt hơn, nhờ sự phối hợp ăn ý với bạn trong nhóm mà các tố chất thể lực của trẻ được rèn luyện và ngày càng hoàn thiện hơn, hợp tác cùng nhau hồn thành nhiệm vụ

Có thể nói sự hợp tác của các trẻ trong nhóm làm cho trị chơi nói chung và TCVĐ nói riêng được diễn ra một cách trọn vẹn. Thơng qua đó, các tố chất thể lực của trẻ được rèn luyện và hoàn thiện dần, các phẩm chất xã hội của trẻ có cơ hội được thể hiện và phát triển.

TCVĐ phong phú, sinh động và hấp dẫn phù hợp với tâm, sinh lý lứa tuổi nên được trẻ rất ưa thích. hi đã hịa mình vào cuộc chơi, trẻ thường thể hiện tất cả khả năng của mình, nhưng đồng thời cũng bộc lộ cả những cá tính, đơi khi cả những hành vi khơng đẹp cần được GD và uốn nắn. Như vậy, TCVĐ khơng chỉ có tác dụng rèn luyện thể lực, trí thơng minh, óc sáng tạo, sự vui tươi lành mạnh hồn nhiên, tác phong nhanh nhẹn, sự thật thà, trung thực…mà còn giúp cho các nhà sư phạm nhận biết được những nhược điểm của từng trẻ để từ đó có những biện pháp GD phù hợp.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển ĩ n ng hợp tác cho tr 4-5 tuổi

1.6.1. Yếu tố ch quan

- Do nhận thức của trẻ: Độ tuổi của trẻ 4 - 5 tuổi để có sự hợp tác trong khi chơi là rất khó. Trẻ quen theo kiểu chơi một mình nên khi ngồi cạnh nhau để chơi thì trẻ thường hay giành giật đồ chơi của nhau. Chính vì vậy mà khi chơi trẻ thường xảy ra mâu thuẫn và không hợp tác cùng nhau. Do vậy rất khó tác động N T đến cho trẻ.

- Trẻ hầu như thiếu tích cực, thiếu tự giác trong hợp tác với người khác. - Giáo viên chưa bao quát trẻ, chưa thường xuyên rèn luyện cho trẻ trong quá trình chơi, trẻ chưa quen với trò chơi mới lạ.

- Trò chơi còn sơ sài, quen thuộc và chưa thu hút được trẻ.

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

1.6.2. Yếu tố khách quan

- Vì việc tổ chức các hoạt động cho trẻ trong một ngày rất nhiều thời gian nên giáo viên khơng có thời gian để rèn luyện KNHT cho trẻ.

- Do sự tác động từ nhiều yếu tố bên ngồi: Nhà trường, gia đình, xã hội,… Từ các yếu tố đó dẫn đến việc tổ chức trò chơi vận động cho trẻ là chưa tốt, chưa đạt kết quả như mong đợi.

1.7. Tiểu kết chương 1

Đối với trẻ MG nói chung và trẻ 4 – 5 tuổi nói riêng thì KNHT có một vai trị hết sức cần thiết, vì nó là điều kiện quan trọng để hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Nhu cầu hợp tác ở trẻ 4 – 5 tuổi với mọi người xung quanh là rất lớn. Chính nhờ có KNHT mà trẻ bước vào cuộc sống xã hội dễ dàng và thuận lợi hơn.

Việc hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi có thể được thực hiện thơng qua TCVĐ, vì TCVĐ là loại trị chơi có luật, thường được tổ chức chơi theo tập thể và có yếu tố thi đua giữa các nhóm chơi, chính các yếu tố này giúp cho TCVĐ trở thành một phương tiện phù hợp để hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi.

Do nhận thức được tầm quan trọng của N T đối với sự phát triển toàn diện của trẻ MN, nên trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về lĩnh vực này, tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa có tác giả nào nghiên cứu về vấn đề tổ chức TCVĐ nhằm hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi.

Biện pháp tổ chức TCVĐ nhằm hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi là cách thức tổ chức TCVĐ nhằm hình thành và giải quyết nhiệm vụ trong quá trình tham gia TCVĐ cùng nhau. Các biện pháp tổ chức TCVĐ có quan hệ chặt chẽ với hiệu quả của việc hình thành KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi, vì các biện pháp nếu được sử dụng một cách linh hoạt sẽ giúp cho KNHT của trẻ được hình thành và phát triển một cách thuận lợi nhất.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG HỢP TÁC CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI THƠNG QUA TRỊ CHƠI VẬN ĐỘNG

2.1. Vài nét về trường mẫu giáo Điện Nam- Điện Bàn- Quảng Nam

2.1.1. Đội ngũ cán bộ, giáo viên

Trường Mẫu giáo Điện Nam tại phường Điện Nam Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam là trường có bề dày thành tích trong nhiều năm. Nhiều giáo viên đạt danh hiệu giáo viên giỏi của thị xã. Trường có 9 lớp, đều tổ chức dạy 2 buổi/ngày và tổ chức bán trú.

Tồn trường có 27 cán bộ, giáo viên, nhân viên bao gồm các trình độ sau:

Bảng 2.1. Tình hình đội ngũ cán bộ, giáo viên tại trường Mẫu giáo Điện Nam Trung

Tổng số Thạc sĩ Đại học Cao đẳng Trung cấp

Ngồi ra trường cịn có cấp dưỡng, bảo vệ trường đã qua các lớp huấn luyện về chun mơn gồm: 2 bảo vệ, 3 cấp dưỡng.

Nhìn chung, trình độ giáo viên chưa đồng đều ở tất cả các bậc nhưng rất giàu kinh nghiệm,đã trải qua nhiều năm gắn bó với nghề, lòng yêu nghê, nhiệt huyết, tận tình với nghề. Nhiều năm liền, trường Mẫu giáo Điện Nam luôn đạt danh hiệu trường tiên tiến, danh hiệu thi đua cấp sở, danh hiệu lao động tiên tiến với nhiều giáo viên,…Có được thành tích đó là nhờ sự cố gắng, quyết tâm của tất cả giáo viên và học sinh tồn trường. Trường ln cố gắng phấn đấu và không ngừng học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí inh để đạt được mục tiêu giáo dục. Nhà trường đã tích cực tham mưu tăng cường đầu tư các điều kiện đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định, phát triển số lượng và nang cao chất lượng trường đạt chuẩn quốc gia trong những năm đến.

2.1.2. Tình hình trẻ

Về phía trẻ, đa số các cháu có thói quen nề nếp và hứng thú trong hoạt động. Hiện nay có 277 trẻ/ tồn trường. Trong đó có 9 lớp mẫu giáo(3 lớp mẫu giáo lớn, 3 lớp nhỡ và 3 lớp bé).

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Cơ sở vật chất của trường Mẫu giáo Điện Nam được UBND Thị xã đầu tư xây dựng khang trang, thống mát. Diện tích, trang thiết bị của các phòng học và phòng chức năng đều đảm bảo theo yêu cầu của bộ D và ĐT quy định. Môi trường sinh hoạt xanh, sạch, đẹp, trong lành.

Tổng số phòng: phòng học, phòng hành chính, phịng bếp, phịng y tế và cơng trình vệ sinh khép kín: cơng trình vệ sinh/ phòng học. Mỗi phịng đều có máy vi tính, ti vi, máy quạt, đồ dùng dạy học, đồ chơi cho trẻ, sạp ngủ,…

ân trường sạch sẽ, rộng rãi, thống mát có nhiều cây xanh, vườn hoa, vườn rau, nhiều đồ chơi đảm bảo an toàn cho trẻ và hệ thống cổng ngõ cẩn thận, an toàn,…

2.2. Cơ sở thực tiễn của việc phát triển k n ng hợp tác cho tr 4 - 5 tuổi thông qua tr chơi vận động

2.2.1. M c đích điều tra

Điều tra thực trạng KNHT và biện pháp giáo viên sử dụng để phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi tại trường Mẫu giáo Điện Nam Trung. Từ đó, đề xuất một số biện pháp phát triển KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi thông qua trò chơi vận động

2.2.2. Nội ung điều tra

- Thực trạng nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của việc phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua TCVĐ

- Thực trạng nhận thức của giáo viên về ý nghĩa của việc phát triển KNHT cho trẻ 4 - 5 tuổi thông qua TCVĐ

- Thực trạng nhận thức của giáo viên về biểu hiện KNHT cho trẻ 4 – 5 tuổi thông qua TCVĐ

</div>