(Luận án tiến sĩ) Giải Pháp Thoát Nghèo Bền Vững Cho Người Dân Tộc Thiểu Số Di Cư Vào Tây Nguyên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.32 MB, 204 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>HÞC VIÞN NƠNG NGHIÞP VIÞT NAM </b>

<b>TRắN HĂNG GIANG </b>

<b>GIắI PHP THOT NGHẩO BịN VỵNG CHO NG¯ÞI DÂN TÞC THIÞU SÞ DI C¯ </b>

<b>VÀO TÂY NGUYấN </b>

<b>LUắN N TIắN S) </b>

NH XUắT BắN HịC VIịN NƠNG NGHIÞP - 2023

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Tơi xin cam oan ây là cơng trình nghiên cÿu cÿa riêng tôi, các k¿t qu¿ nghiên cÿu ±ÿc trình bày trong lu¿n án là trung thÿc, khách quan và ch±a tÿng dùng ß b¿o vß l¿y b¿t kÿ hßc vß nào.

Tơi xin cam oan r¿ng mßi sÿ giúp ÿ cho vißc thÿc hißn lu¿n án ã ±ÿc cám ¡n, các thơng tin trích d¿n trong lu¿n án này ßu ±ÿc chß rõ ngußn gßc.

<i>Hà Nßi, ngày tháng nm 2023 </i>

<b>Trn HĂng Giang </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Trong st thßi gian hßc t¿p, nghiên cÿu và hồn thành lu¿n án, tơi ã nh¿n ±ÿc sÿ h±ßng d¿n, chß b¿o t¿n tình cÿa các th¿y cơ giáo, sÿ giúp ÿ, ßng viên cÿa b¿n bè, ßng nghißp và gia ình.

Nhân dßp hồn thành lu¿n án, cho phép tơi ±ÿc bày tß lịng kính trßng và bi¿t ¡n sâu s¿c tßi TS. Mai Lan Ph±¡ng và TS. Hß Ngßc Ninh ã t¿n tình h±ßng d¿n, dành nhißu cơng sÿc, thßi gian và t¿o ißu kißn cho tơi trong st q trình hßc t¿p và thÿc hißn ß tài.

Tơi xin bày tß lịng bi¿t ¡n chân thành tßi Ban Giám ßc, Ban Qu¿n lý ào t¿o, Bß mơn K¿ ho¿ch và ¿u t±, Khoa Kinh t¿ và Phát trißn nơng thơn - Hßc vißn Nơng nghißp Vißt Nam ã t¿n tình giúp ÿ tơi trong q trình hßc t¿p, thÿc hißn ß tài và hồn thành lu¿n án.

Tơi xin chân thành c¿m ¡n t¿p thß lãnh ¿o, cán bß viên chÿc ß các xã, các huyßn, các Sß ngành cÿa ba tßnh ¿k L¿k, ¿k Nơng và Kon Tum ã giúp ÿ và t¿o ißu kißn cho tơi trong st q trình thÿc hißn ß tài.

Xin chân thành c¿m ¡n gia ình, ng±ßi thân, b¿n bè, ßng nghißp ã t¿o mßi ißu kißn thu¿n lÿi và giúp ÿ tơi vß mßi m¿t, ßng viên khuy¿n khích tơi hồn thành lu¿n án./.

<i>Hà Nßi, ngày tháng nm 2023 </i>

<b>Nghiên cÿu sinh </b>

<b>Tr¿n H±¡ng Giang </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1.1. Tính c¿p thi¿t cÿa ß tài ... 1

1.2. Mÿc tiêu nghiên cÿu cÿa ß tài ... 4

1.2.1. Mÿc tiêu chung ... 4

1.2.2. Mÿc tiêu cÿ thß ... 4

1.3. ßi t±ÿng và ph¿m vi nghiên cÿu ... 4

1.3.1. ßi t±ÿng nghiên cÿu ... 4

1.3.2. Ph¿m vi nghiên cÿu ... 4

1.4. Nhÿng óng góp mßi cÿa ß tài ... 5

1.5. Ý ngh)a khoa hßc và thÿc tißn ... 6

1.5.1. Ý ngh)a khoa hßc ... 6

1.5.2. Ý ngh)a thÿc tißn ... 6

<b>Ph¿n 2. Tßng quan vß gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 7</b>

2.1. Tßng quan các cơng trình nghiên cÿu có liên quan ¿n gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 7

2.1.1. Các nghiên cÿu thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± trên th¿ gißi ... 7

2.1.2. Các nghiên cÿu thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên t¿i Vißt Nam ... 9

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.1.3. Kho¿ng trßng nghiên cÿu ... 11

2.2. C¡ sß lý lu¿n vß gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 12

2.2.1. Các khái nißm có liên quan ... 12

2.2.2. ¿c ißm cÿa gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi Dân tßc thißu sß di c± ... 23

2.2.3. Nßi dung nghiên cÿu vß các gi¿i pháp thoát nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 26

2.2.4. Các y¿u tß ¿nh h±ßng ¿n thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 32

2.3. C¡ sß thÿc tißn vß gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 35

2.3.1. Kinh nghißm thÿc hißn các gi¿i pháp thoát nghèo cho ng±ßi di c± trên

th¿ gißi ... 35

2.3.2. Kinh nghißm cÿa mßt sß ßa ph±¡ng trong n±ßc vß thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ... 38

2.3.3. Bài hßc kinh nghißm cho Tây Nguyên trong thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± ... 41

Tóm t¿t ph¿n 2 ... 43

<b>Ph¿n 3. Ph±¡ng pháp nghiên cÿu ... 44</b>

3.1. ¿c ißm cÿa vùng tây nguyên ... 44

3.1.1. ißu kißn tÿ nhiên ... 44

3.1.2. ¿c ißm kinh t¿ xã hßi ... 46

3.1.3. ánh giá thu¿n lÿi, khó khn cÿa ißu kißn tÿ nhiên và xã hßi cÿa Tây Ngun ¿n các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 48

3.2. Ph±¡ng pháp nghiên cÿu ... 49

3.2.1. Ph±¡ng pháp ti¿p c¿n và khung phân tích ... 49

3.2.2. Chßn ißm nghiên cÿu ... 52

3.2.3. Ph±¡ng pháp thu th¿p thông tin ... 52

3.2.4. Ph±¡ng pháp phân tích thơng tin ... 55

3.2.5. Ph±¡ng pháp xÿ lý thơng tin ... 59

3.2.6. Hß thßng chß tiêu nghiên cÿu ... 59

Tóm t¿t ph¿n 3 ... 61

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>Ph¿n 4. K¿t qu¿ nghiên cÿu vß gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi </b>

<b>dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 62</b>

4.1. Thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 62

4.1.1. Khái quát thÿc tr¿ng ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 62

4.1.2. ánh giá thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± t¿i Tây Nguyên ... 65

4.1.3. Thÿc tr¿ng nghèo và thoát nghèo cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Ngun ... 100

4.1.4. Tính bßn vÿng cÿa các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 114

4.2. Các y¿u tß ¿nh h±ßng ¿n các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± t¿i Tây Nguyên ... 119

4.2.1. ißu kißn tÿ nhiên, kinh t¿ và xã hßi vùng ... 119

4.2.2. Quá trình ho¿ch ßnh chính sách và b¿n ch¿t cÿa các gi¿i pháp gi¿m nghèo t¿i Tây Nguyên ... 120

4.2.3. C¡ ch¿ thÿc thi các gi¿i pháp gi¿m nghèo và sÿ phßi hÿp hß trÿ cÿa các c¡ quan, tß chÿc ... 123

4.2.4. ßi t±ÿng thÿ h±ßng các gi¿i pháp gi¿m nghèo t¿i Tây Ngun ... 128

4.3. ß xu¿t hồn thißn gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 133

4.3.1 Các cn cÿ ß xu¿t ßnh h±ßng và gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 133

4.3.2. Quan ißm, ßnh h±ßng ß xu¿t hồn thißn hß thßng gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên trong giai o¿n tßi ... 134

4.3.3. Hồn thißn hß thßng gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± t¿i Tây Ngun trong giai o¿n tßi ... 137

Tóm t¿t ph¿n 4 ... 146

5.1. K¿t lu¿n ... 147

5.2. Ki¿n nghß ... 148

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

5.2.1. Ki¿n nghß ßi vßi Chính phÿ ... 148

5.2.2. Ki¿n nghß ßi vßi các Bß ngành ... 149

5.2.3. H¿n ch¿ cÿa ß tài và ß xu¿t nghiên cÿu ti¿p theo ... 150

Danh mÿc các cơng trình ã cơng bß có liên quan ¿n lu¿n án ... 151

Tài lißu tham kh¿o ... 152

Ph lc ... 159

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

ASXH An sinh xã hßi

LTBXH Lao ßng Th±¡ng binh Xã hßi MTQG Mÿc tiêu qußc gia

MTQGGNBV Mÿc tiêu qußc gia gi¿m nghèo bßn vÿng N-CP Nghß ßnh Chính phÿ

NHCSXH Ngân hàng Chính sách xã hßi

NN&PTNT Nơng nghißp và Phát trißn nơng thơn TCTK-NHTG Tßng Cÿc Thßng kê 3 Ngân hàng th¿ gißi TC Tái ßnh c±

XGN Xố ói gi¿m nghèo XKL Xu¿t kh¿u lao ßng

UBND Uÿ ban nhân dân WB Ngân hàng Th¿ gißi

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

2.1. Chun nghốo a chißu ß Vißt Nam giai o¿n 2016-2025 ... 14

2.2. Các tiêu chí ánh giá mÿc ß thi¿u hÿt ti¿p c¿n dßch vÿ xã hßi c¡ b¿n ... 15

3.1. Dân sß cÿa khu vÿc Tây Nguyên nm 2022 ... 46

3.2. Tình hình sÿ dÿng ¿t cÿa vùng Tây Nguyên nm 2022 ... 47

3.3. C¡ c¿u kinh t¿ cÿa vùng Tây Nguyên nm 2022 ... 47

3.4. Phân bß m¿u ißu tra các ßi t±ÿng cán bß nghiên cÿu ... 53

3.5. Phân bß m¿u ißu tra m¿u ißu tra các hß dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 54

3.6. Mßt sß chß tiêu sÿ dÿng thang o likert 5 lÿa chßn ... 56

3.7. Dißn gi¿i các bi¿n phÿ thußc và bi¿n ßc l¿p trong mơ hình Probit ... 58

4.1. Thÿc tr¿ng di c± cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß vào Tây Nguyên giai o¿n 2005 -2020 ... 62

4.2. Thành ph¿n dân tßc cÿa hß dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ... 64

4.3. Nguyên nhân di c± cÿa các hß dân tßc thißu sß ißu tra ... 64

4.4. Vn b¿n chính sách liên quan ¿n gi¿m nghèo khu vÿc Tây Nguyên ... 65

4.5. K¿t qu¿ vß trun thơng gi¿m nghèo t¿i mßt sß tßnh Tây Nguyên giai o¿n 2016-2020 ... 68

4.6. ánh giá cÿa cán bß các c¿p, ng±ßi dân vß hißu qu¿ trun thơng chính sách, gi¿i pháp gi¿m nghèo t¿i ßa ph±¡ng kh¿o sát ... 69

4.7. C¡ c¿u bß trí, huy ßng ngn vßn thÿc hißn Ch±¡ng trình gi¿m nghèo bßn vÿng qua các giai o¿n ... 72

4.8. Kinh phí thÿc hißn các gi¿i pháp gi¿m nghèo bßn vÿng cÿa mßt sß ßa ph±¡ng Tây Ngun ... 73

4.9. Kinh phí thÿc hißn các gi¿i pháp ßn ßnh di c± tÿ do cÿa các tßnh Tây Nguyên giai o¿n tÿ 2005 ¿n 2022 ... 74

4.10. K¿t qu¿ phê duyßt các chính sách ßn ßnh di c± cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ¿n Tây Nguyên giai o¿n 2005 ¿n 2022 ... 77

4.11. K¿t qu¿ thÿc hißn chính sách tín dÿng ±u ãi t¿i Tây Ngun ... 79

4.12. Tình hình ti¿p c¿n vß ngn vßn vay ±u ãi ß các hß dân tßc thißu sß di c± ißu tra ... 80

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

4.13. Tình hình ti¿p c¿n ¿t ai ß các hß dân tßc di c± ißu tra ... 82

4.14. K¿t qu¿ thÿc hißn các dÿ án phát trißn s¿n xu¿t, a d¿ng sinh k¿ thußc ch±¡ng trình MTQG gi¿m nghèo bßn vÿng giai o¿n 2016-2020 ... 84

4.15. Các ho¿t ßng sinh k¿ cÿa các hß di c± ißu tra ... 85

4.16. K¿t qu¿ gi¿i pháp hß trÿ s¿n xu¿t cho các hß dân tßc thißu sß di c± ißu tra ... 86

4.17. K¿t qu¿ thÿc hißn các gi¿i pháp ào t¿o nghß cho lao ßng dân tßc thißu sß t¿i các tßnh Tây Nguyên giai o¿n 2010-2022 ... 88

4.18. K¿t qu¿ thÿc hißn các chính sách hß trÿ ¿u t± c¡ sß h¿ t¿ng giai o¿n

4.21. K¿t qu¿ thÿc hißn chính sách y t¿ t¿i các tßnh kh¿o sát nm 2022 ... 94

4.22. K¿t qu¿ hß trÿ vß nhà ß theo Ch±¡ng trình MTQG vß gi¿m nghèo bßn vÿng giai o¿n 2016-2022 ... 96

4.23. Thu nh¿p bình quân nhân kh¿u 1 tháng cÿa các hß dân tßc thißu sß ißu tra nm 2020 phân theo lo¿i hß ... 103

4.24. Tÿ lß thi¿u hÿt chß tiêu các ngußn vßn chia theo khu vÿc nghiên cÿu ... 105

4.25. Tình hình vß lao ßng cÿa các hß dân tßc thißu sß di c± ißu tra ... 106

4.26. Lo¿i hình tß chÿc ồn thß mà hß dân tßc thißu sß di c± tham gia ... 109

4.27. Tÿ lß thi¿u hÿt ngußn vßn sinh k¿ hß phân theo mÿc ß nghèo ... 111

4.28. Thÿc tr¿ng thốt nghèo cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ißu tra ... 113

4.29. Tác ßng cÿa các chính sách gi¿m nghèo bßn vÿng cho DTTS di c± ... 115

4.30. Tÿ lß hß nghèo dân tßc thißu sß t¿i Tây Nguyên giai o¿n 2018-2022 ... 116

4.31. Ý ki¿n cÿa hß vß cơng tác hß trÿ s¿n xu¿t cho các hß ißu tra ... 122

4.32. ß trß giÿa thßi gian ban hành chính sách/ban hành vn b¿n h±ßng d¿n và trißn khai chính sách ... 123

4.33. Nh¿n ßnh ánh giá vß vn b¿n h±ßng d¿n thÿc hißn các chính sách cÿa cán bß ... 124

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

4.34. Tßng hÿp ý ki¿n cÿa ng±ßi dân vß nhÿng ißu kißn thÿc hißn nhißm vÿ

cÿa cán bß ... 127

4.35. Chß sß a d¿ng sinh k¿ cÿa hß di c± kh¿o sát ... 128

4.36. Thßng kê mơ t¿ các bi¿n sÿ dÿng trong mơ hình Probit ... 129

4.37. Các y¿u tß ¿nh h±ßng ¿n a ¿ng sinh k¿ cÿa ng±ßi dân ... 130

4.38. Các l)nh vÿc và các khâu trong các ho¿t ßng gi¿m nghèo ±ÿc cßng ßng tham gia ... 133

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

4.1. T sut nh¿p c± cÿa các tßnh Tây Nguyên giai o¿n 2018-2022 ... 63

4.2. Nguyên nhân ho¿t ßng giám sát, ánh giá ch±a áp ÿng yêu c¿u ... 75

4.3. Mÿc vay và lý do khơng vay vßn ß các hß dân tßc di c± ... 81

4.4. Tÿ lß các thơn có ±ßng giao thơng ¿n trung tâm xã cÿa các xã

vùng Dân tßc thißu sß phân theo vùng nm 2022 ... 90

4.5. Tÿ lß các thơn có nhà vn hóa t¿i các xã vùng Dân tßc thißu sß phân theo vùng, nm 2022 ... 91

4.6. Tÿ lß tr±ßng/lßp các c¿p hßc theo vùng kinh t¿ nm 2021 ... 92

4.7. Sß l±ÿt khám t¿i các c¡ sß y t¿ cÿa các hß kh¿o sát ... 95

4.8. Quy mô hß gia ình cÿa c¿ n±ßc, 53 Dân tßc thißu sß và hß dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ißu tra nm 2020 ... 101

4.9. C¡ c¿u gißi tính cÿa nhân kh¿u cÿa c¿ n±ßc, 53 dân tßc thißu sß và hß dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên ißu tra nm 2020 ... 102

4.10. Tÿ lß thi¿u hÿt cÿa 5 ngußn vßn sinh k¿ phân theo khu vÿc kh¿o sát ... 104

4.11. Tÿ lß thi¿u hÿt cÿa 5 ngußn vßn sinh k¿ phân theo mÿc ß nghèo cÿa hß di c± ... 104

4.12. C¡ c¿u trình ß hßc v¿n cÿa chÿ hß ß các hß dân tßc thißu sß

di c± ißu tra ... 107

4.13. Tình hình ti¿p c¿n ißn ß các hß dân tßc thißu sß di c± ißu tra ... 108

4.14. Tình hình vß tài s¿n cÿa các hß dân tßc thißu sß di c± ißu tra ... 109

4.15. Tÿ lß thi¿u hÿt xét theo nm ngußn vßn sinh k¿ cÿa các nhóm hß theo ánh giá nghèo a chißu t¿i ßa ph±¡ng kh¿o sát ... 112

4.16. Thu nh¿p cÿa các hß gia ình ß Tây Ngun giai o¿n 2016 ¿n 2022 ... 117

4.17. Tÿ lß thốt nghèo cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß cÿa các tßnh ißu tra giai o¿n 2018 ¿n 2022 ... 118

4.18. Ý ki¿n vß cơng tác bß trí và huy ßng ngn lÿc ... 125

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

3.1. Khung phân tích cÿa ß tài ... 52 4.1. Bß máy tß chÿc thÿc hißn chính sách gi¿m nghèo ... 71 4.2. Phân c¿p trong l¿p k¿ ho¿ch và phân bß ngân sách ... 71 4.3. ¿m b¿o an ninh l±¡ng thÿc ¿n a d¿ng hoá sinh k¿ ß thốt nghèo ... 99 4.4. B¿t c¿p trong ßi t±ÿng thÿ h±ßng cÿa Ch±¡ng trình 135 ... 121

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>TRÍCH Y¾U LU¾N ÁN </b>

<b>Tên tác gi¿: Tr¿n H±¡ng Giang </b>

<b>Tên lu¿n án: Gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào </b>

Tây Nguyên

<b>Ngành: Kinh t¿ phát trißn Mã sß: 9 31 01 05 Tên c¡ sß ào t¿o: Hßc vißn nơng nghißp Vißt Nam </b>

<b>Mÿc tiêu nghiên cÿu: </b>

Trên c¡ sß ánh giá thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên, tÿ ó ß xu¿t hồn thißn các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± ¿n Tây Nguyên trong thßi gian tßi.

<b>Ph±¡ng pháp nghiên cÿu: </b>

Nghiên cÿu thu th¿p sß lißu t¿i 3 tßnh vùng Tây Nguyên: ¿k L¿k, ¿k Nông, Kon Tum; ißu tra vßi 450 hß dân tßc thißu sß di c±. Nghiên cÿu sÿ dÿng ph±¡ng pháp th¿o lu¿n nhóm, tham v¿n vßi ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên, và các cán bß chuyên sâu vß gi¿m nghèo, di c± cÿa c¿p tßnh, c¿p huyßn, c¿p xã. Nghiên cÿu sÿ dÿng các ph±¡ng pháp phân tích bao gßm ph±¡ng pháp phân tích thßng kê, ph±¡ng pháp phân tích thßng kê, cho ißm x¿p h¿ng ±u tiên, ánh giá nghèo a chißu theo ti¿p c¿n khung sinh k¿ bßn vÿng, phân tích chß sß nghèo a chißu (MPI) và Mơ hình probit ß phân tích thÿc tr¿ng gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên

<b>K¿t qu¿ nghiên cÿu: </b>

Thÿc tr¿ng gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß t¿i Tây Nguyên cho th¿y:<i><b> ¿ng và Nhà n±ßc ã trißn khai nhißu gi¿i pháp nh¿m thốt nghèo bßn vÿng cho </b></i>

ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Ngun: nhóm gi¿i pháp di dân, tái ßnh c±; nhóm gi¿i pháp hß trÿ nâng cao thu nh¿p; nhóm gi¿i pháp c¿i thißn ti¿p c¿n dßch vÿ xã hßi c¡ b¿n. Các gi¿i pháp ã mang l¿i nhißu k¿t qu¿ tích cÿc ßi vßi gi¿m nghèo cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Ngun, nhß ó kinh t¿ vùng Tây Nguyên ã chuyßn dßch m¿nh m¿ và phát trißn, thu nh¿p ßi sßng v¿t ch¿t và tinh th¿n cÿa ng±ßi dân ngày ±ÿc c¿i thißn. Tuy nhiên, dÿa trên phân tích k¿t qu¿ kh¿o sát, k¿t qu¿ thốt nghèo v¿n ch±a bßn vÿng, tÿ lß thi¿u hÿt các ngußn lÿc theo khung sinh k¿ bßn vÿng cÿa các hß dân tßc thißu sß di c± v¿n cao và thi¿u hÿt nhißu ngn lÿc. Nhóm nghèo và c¿n nghèo bß thi¿u hÿt ß t¿t c¿ 18/18 chß tiêu, ¿c bißt ß các chß tiêu hßc v¿n, tài s¿n, vßn tài chính.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

Các y¿u tß ¿nh h±ßng tßi các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß t¿i Tây Nguyên bao gßm các y¿u tß vß ¿c ißm tÿ nhiên, kinh t¿ - xã hßi vùng Tây Nguyên, các y¿u tß thc vß q trình ho¿ch ßnh và b¿n ch¿t cÿa gi¿i pháp, chính sách gi¿m nghèo, các y¿u tß vß c¡ ch¿ thi hành và các y¿u tß thußc vß ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên.

Cn cÿ vào thÿc tr¿ng trißn khai các gi¿i pháp thoát nghèo và các y¿u tß ¿nh h±ßng ¿n gi¿i pháp thoát nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ¿n Tây Nguyên, nghiên cÿu ã ±a ra mßt sß ß xu¿t hồn thißn gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ¿n Tây Nguyên trong thßi gian tßi:<i><b> ßi mßi cách ti¿p c¿n chính sách và </b></i>

hồn thißn cơng tác ho¿ch ßnh chính sách thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± t¿i Tây Nguyên; Hồn thißn các cơng tác ban hành vn b¿n h±ßng d¿n thÿc hißn chính sách thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± t¿i Tây Nguyên; và Nhóm gi¿i pháp ¿c thù ßi vßi ng±ßi dân tßc thißu sß di c± ¿n Tây Nguyên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>THESIS ABSTRACT </b>

<b>Author: Tran Huong Giang </b>

<b>Thesis Title: Sustainable Poverty Alleviation Solutions for Ethnic Minority Migrants to </b>

the Central Highlands

<b>Major: Economic Development Code: 9 31 01 05 </b>

<b>Educational Institution: Vietnam Academy of Agricultural Sciences Research Objective: </b>

Based on an assessment of the current implementation of poverty alleviation solutions for ethnic minority migrants to the Central Highlands, the study aims to propose and improve sustainable poverty alleviation solutions for these migrants in the near future.

<b>Research Methodology: </b>

The research involves data collection in three provinces in the Central Highlands: Dak Lak, Dak Nong, Kon Tum, and surveys with 450 ethnic minority households. The study employs group discussion, consultations with ethnic minority migrants to the Central Highlands, and specialized officials at the provincial, district, and commune levels in poverty reduction and migration. The research uses various analytical methods, including statistical analysis, priority ranking, multidimensional poverty assessment based on a sustainable livelihoods approach, multidimensional poverty index (MPI), and probit models to analyze the current status of sustainable poverty alleviation solutions for ethnic minority migrants to the Central Highlands.

<b>Research Findings: </b>

The current status of poverty alleviation solutions for ethnic minority people in the Central Highlands shows that the Party and the State have implemented various sustainable poverty alleviation measures for ethnic minority migrants to the region. These measures include migration and resettlement, income-enhancing support, and improving access to basic social services. These solutions have yielded positive results in poverty reduction among ethnic minority migrants to the Central Highlands, leading to significant economic development and improvements in their material and spiritual lives. However, based on survey results, poverty reduction outcomes are still not sustainable. The deficiency of resources according to the sustainable livelihoods framework remains high among ethnic minority migrant households, particularly in

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

education, assets, and financial capital. Factors influencing poverty alleviation solutions for ethnic minority people in the Central Highlands include natural characteristics, socio-economic conditions in the Central Highlands, factors related to the design and nature of the solutions, poverty reduction policies, implementation mechanisms, and factors related to the ethnic minority migrants to the Central Highlands. Based on the current implementation of poverty alleviation solutions and the factors influencing these solutions, the study proposes several recommendations to improve poverty alleviation for ethnic minority migrants to the Central Highlands in the next future. These recommendations include:

Innovating policy approaches and improving the development of sustainable poverty alleviation policies for ethnic minority migrants to the Central Highlands.

Enhancing the issuance of guidelines for implementing sustainable poverty alleviation policies for ethnic minority migrants to the Central Highlands.

Implementing specific solutions for ethnic minority migrants to the Central Highlands.

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<b>1.1. TNH CắP THIắT CỵA ị TI </b>

úi nghốo vn luụn l mòt v¿n ß c¿p bách cÿa nhißu qußc gia trên th¿ gißi, ¿c bißt ß các n±ßc ch¿m phát trißn và ang phát trißn. Mßi qußc gia mußn thÿc hißn ±ÿc mÿc tiêu phát trißn kinh t¿ - xã hßi bßn vÿng khơng thß khơng gi¿i quy¿t v¿n ß ói nghèo (Vries, 2013). H¡n 20 nm ßi mßi và Phát trißn, Chính phÿ Vißt Nam ã có nhÿng ph±¡ng h±ßng và có nhißu dÿ án, gi¿i pháp nh¿m

<i>gi¿m tÿ kß nghèo xußng mÿc th¿p nh¿t (Ngân Hàng Th¿ Gißi, 2018). Vißt Nam </i>

là mßt qußc gia a d¿ng vß tßc ng±ßi vßi 54 nhóm dân tßc cùng sinh sßng và phát trißn ¿t n±ßc. Trong ó, a ph¿n các nhóm dân tßc thißu sß (DTTS) sinh sßng t¿p trung ß các vùng cao, mißn núi và biên gißi (Ngân Hàng Th¿ Gißi, 2012). M¿c dù ã có nhißu chính sách hß trÿ phát trißn nh±ng vùng DTTS v¿n phát trißn ch¿m h¡n sÿ phát trißn chung cÿa ¿t n±ßc. Theo nghiên cÿu cÿa Ngân hàng th¿ gißi (2013), v¿n có kho¿ng 50% DTTS là ng±ßi nghèo. Nhißu nghiên cÿu khác cing chß ra r¿ng các hß gia ình DTTS ang g¿p ph¿i r¿t nhißu b¿t lÿi và rào c¿n trong vißc ti¿p c¿n các ißu kißn c¿n thi¿t cho phát trißn nh± giáo dÿc y t¿, vßn, thß tr±ßng và ¿t nơng nghißp (Katsushi S. Imai & cs., 2011; Baulch & cs. (2010)). ißu kißn nhà ß, vß sinh và n±ßc s¿ch cÿa ßng bào DTTS cing kém h¡n nhißu so vßi dân tßc Kinh và mßt sß dân tßc lßn khác (Niimi & cs., 2009). V¿n cịn kho¿ng 10% hß DTTS r¡i vào tình tr¿ng khơng chÿ ßng ±ÿc v¿n ß l±¡ng thÿc ß ¿m b¿o cc sßng. Vì v¿y, v¿n ß gi¿m nghèo ói cho ßng bào DTTS là mßt thách thÿc vơ cùng lßn ßi vßi Vißt Nam, nên nó ã trß thành mÿc ±u tiên hàng ¿u trong các chính sách gi¿m nghèo cÿa n±ßc ta.

Di c± là mßt ph¿n khơng thß thi¿u và có nhÿng tác ßng lßn ßi vßi sÿ phát trißn cÿa nßn kinh t¿ (Tß Chÿc Di C± Th¿ Gißi, 2022). Theo Báo cáo giám sát giáo dÿc toàn c¿u (Unesco, 2019), cÿ 8 ng±ßi trên th¿ gißi l¿i có 1 ng±ßi sßng bên ngồi khu vÿc hß sinh ra. Cùng vßi di c± qußc t¿, di c± trong n±ßc là tác nhân giúp phân bß l¿i dân sß giÿa các khu vÿc (Bell & cs., 2015; Bell & cs., 2018) và t¿o ißu kißn cho các cá nhân theo ußi mÿc tiêu, nguyßn vßng cing nh± mang ki¿n thÿc kÿ nng ¿n nhißu khu vÿc khác nhau tÿ ó t¿o nßn t¿ng cho sÿ v¿n hành hißu qu¿ cÿa nßn kinh t¿ (Van Ham & cs., 2001). Trong bßi c¿nh tồn c¿u hố hißn nay, di c± ±ÿc thÿa nh¿n là mßt chi¿n l±ÿc sinh k¿ t¿o thu nh¿p quan trßng, giúp các hß nghèo thốt khßi nghèo ói (De Haan & Yaqub, 2010). Di c± tác ßng ¿n

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

gi¿m nghèo thơng qua tißn gÿi và ¿nh h±ßng cÿa ng±ßi di c± quay vß (Kưrner & Stark, 1992; Zhao, 2002; Du & cs., 2005; Nguyen & cs., 2011). Tuy nhiên theo Farrington & Slater (2006), ng±ßi di c± có thß khơng có thu nh¿p cao h¡n n¿u hß khơng nß lÿc làm vißc. H¡n nÿa di dân tÿ phát có thß mang ¿n nhÿng tác ßng tiêu cÿc nh± làm ¿nh h±ßng ßi sßng ng±ßi dân sß t¿i, gia tng nghèo ói và gây áp lÿc cho chính qun ßa ph±¡ng (Etzo, 2008).

Tây Nguyên gßm 5 tßnh: Kon Tum, Gia Lai, ¿k L¿k, ¿k Nơng và Lâm ßng. Tây Ngun cing có ißu kißn ¿t ai màu mÿ, khí h¿u ơn hồ ß ißu kißn s¿n xu¿t thu¿n lÿi. Tây Nguyên cing là ßa bàn c± trú cÿa 47 dân tßc anh em; trong ó, ng±ßi DTTS chi¿m kho¿ng 37% sß dân, vßi trun thßng vn hóa ßc áo; và có nhißu tißm nng to lßn vß nơng nghißp, lâm nghißp, chn ni gia súc& (Ngun Vn D±, 2018). Tây Ngun là vùng có m¿t ß dân sß th¿p, do ó là mßt trong nhÿng y¿u tß thu hút các lußng di c±. Tÿ sau nm 1975 ¿n 2022, khu vÿc Tây Ngun ln có bi¿n ßng dân c± vßi sß l±ÿng lßn, chÿ y¿u

vßi 18 dân tßc, trong ó dân tßc thißu sß chi¿m kho¿ng 69% dân sß; ¿n nm 1993, tng lên 2,37 trißu ng±ßi, vßi 35 dân tßc; nm 2003 là 4,67 trißu, vßi 46 dân tßc và ¿n nay dân sß g¿n 6 trißu ng±ßi, vßi 54 dân tßc anh em, ßng bào dân tßc thißu sß g¿n 2,2 trißu ng±ßi. Q trình di c± ß khu vÿc Tây Nguyên b¿t ¿u tÿ giai o¿n 1980-1990 do vißc bß trí s¿p x¿p l¿i dân c± ß phát trißn kinh t¿, xã hßi và an ninh qc phịng cÿa nhà n±ßc, tuy nhiên giai o¿n sau dù ã k¿t thúc chính sách di dân xây dÿng vùng kinh t¿ mßi, di c± tÿ phát hay di c± tÿ do (DCTD) v¿n dißn ra m¿nh m¿ t¿i khu vÿc Tây Nguyên (¿ng Nguyên Anh, 2015a). Ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên a ph¿n tÿ các tßnh mißn núi phía B¿c, ây là vùng có ßa hình phÿc t¿p, thi¿u ¿t s¿n xu¿t, khí h¿u khơng thu¿n lÿi, ßi sßng ßng bào khó khn, a ph¿n thc dißn nghèo ói (Ngun ình T¿n, 2020). Bên c¿nh các tác ßng tích cÿc nh± hình thành các khu vÿc dân c± mßi, gi¿m sÿc ép cho các khu vÿc ơng dân hay chun dßch c¡ c¿u kinh t¿, hình thành các vùng chuyên canh cây cơng nghißp, nâng cao ßi sßng cho ng±ßi dân thì di dân, ¿c bißt là di c± tÿ do v¿n có nhißu tác ßng tiêu cÿc ¿n khu vÿc Tây Ngun. ó là dißn tích canh tác bß thu h¿p, gây sÿc ép sinh k¿ ßi vßi bß ph¿n các dân tßc t¿i chß, xung ßt tranh ch¿p cÿa DTTS di c± ¿n vßi dân tßc b¿n ßa; phân hố giàu nghèo, b¿t bình ¿ng gia tng ch¿t l±ÿng sßng (tÿ lß tái nghèo cao, tßc ß gi¿m nghèo ch±a ßn ßnh) và ¿nh h±ßng ¿n phát trißn bßn vÿng, mơi tr±ßng sinh thái (¿ng Ngun Anh, 2015a).

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

Tây Nguyên cing mßt trong các vùng thÿ h±ßng quan trßng cÿa r¿t nhißu ch±¡ng trình mÿc tiêu qc gia và các dÿ án cÿa qußc t¿ ¿c bißt vß gi¿m nghèo, k¿t c¿u h¿ t¿ng nông thôn và ßnh canh ßnh c± cho ßng bào DTTS. Nhß ó kinh t¿ vùng Tây Ngun ã chun dßch m¿nh m¿ và phát trißn, thu nh¿p ßi sßng v¿t ch¿t và tinh th¿n cÿa ng±ßi dân ngày ±ÿc c¿i thißn, xố ói gi¿m nghèo vùng sâu vùng xa. Tuy nhiên, do nhÿng nguyên nhân khác nhau, so vßi các vùng khác trong c¿ n±ßc, ißu kißn kinh t¿ - xã hßi cÿa Tây Ngun v¿n cịn nhißu khó khn. ¿c bißt là k¿t qu¿ gi¿m nghèo cho nhóm DTTS Tây Ngun cịn ch±a bßn vÿng, k¿t qu¿ gi¿m nghèo ch¿m d¿n, a sß hß thốt nghèo ßu ÿng tr±ßc nguy c¡ tái nghèo cao (Hà Hùng, 2014). Mßt trong các nguyên nhân k¿t qu¿ gi¿m nghèo cÿa Tây Nguyên còn ch±a bßn vÿng chính tÿ di c± tÿ do cÿa

khó khn do a ph¿n thi¿u hß kh¿u, ¿t ß, n±ßc, ißn, và vißc làm, d¿n ¿n tình tr¿ng ói nghèo cao và v¿n ß vß tr¿t tÿ, an ninh, khó khn trong cơng tác trißn khai các chính sách. Sÿ phân hố giàu nghèo giÿa ng±ßi Kinh và ng±ßi DTTS t¿i Tây Nguyên, thi¿u ¿t s¿n xu¿t, trình ß dân trí th¿p, & cing trß thành ngn c¡n cho các b¿t ßn vß chính trß và xã hßi, ß cac th¿ lÿc lÿi dÿng kích ßng chßng phá. Vì v¿y, vißc nghiên cÿu ß tìm ra các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên là thÿc sÿ c¿n thi¿t.

Trong thÿc t¿ cing có nhißu cơng trình nghiên cÿu cÿa các tác gi¿ ã ti¿p c¿n vßi nghèo, di c± vùng DTTS vào Tây Nguyên. Tuy nhiên, cho ¿n nay, ch±a có nghiên cÿu nào t¿p trung ánh giá thÿc tr¿ng thÿc hißn, k¿t qu¿, hißu qu¿, tác ßng và tính bßn vÿng cÿa các chính sách, gi¿i pháp thoát nghèo cho DTTS di c± ¿n Tây Nguyên ß cung c¿p lu¿n cÿ khoa hßc cho vißc ißu chßnh và ß xu¿t hồn thißn gi¿i pháp, chính sách gi¿m nghèo bßn vÿng cho DTTS ß Tây Nguyên. Vißc nghiên cÿu vß các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi DTTS di c± vì v¿y có ý

<b>ngh)a c¿ vß lý lu¿n và thÿc tißn. Do ó, tơi chßn ß tài nghiên cÿu <Gi¿i pháp </b>

<b>thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên= </b>

mong mn i tìm gi¿i pháp cho v¿n ß trên.

Các câu hßi ±ÿc ¿t ra trong nghiên cÿu này là:

Nguyên trong thßi gian qua nh± th¿ nào?

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

¿n Tây Ngun thốt nghèo bßn vÿng? Nhÿng khó khn v±ßng m¿c trong q trình thÿc hißn các gi¿i pháp này là gì? K¿t qu¿ thÿc hißn các gi¿i pháp??

bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên?

cho ng±ßi DTTS di c± vào Tõy Nguyờn?

<b>1.2. MỵC TIấU NGHIấN CỵU CỵA ị TÀI 1.2.1. Mÿc tiêu chung </b>

Trên c¡ sß ánh giá thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Ngun, tÿ ó ß xu¿t hồn thißn các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên trong thßi gian tßi.

Lu¿n gi¿i và làm sáng tß c¡ sß lý lu¿n và thÿc tißn vß gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c±;

Phân tích thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo và k¿t qu¿ thốt nghèo bßn vÿng cÿa ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên;

Phân tích các y¿u tß ¿nh h±ßng ¿n q trình trißn khai các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên;

ß xu¿t ßnh h±ßng và hồn thißn các gi¿i pháp nh¿m thoát nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± vào Tõy Nguyờn trong thòi gian tòi.

<b>1.3. ịI TỵNG V PHắM VI NGHIấN CỵU 1.3.1. òi tng nghiên cÿu </b>

ßi t±ÿng nghiên cÿu cÿa ß tài là nhÿng v¿n ß lý lu¿n và thÿc tißn vß gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên.

ßi t±ÿng kh¿o sát: Nghiên cÿu ti¿n hành thu th¿p thơng tin tÿ mßt sß ßi t±ÿng nh±: Hß gia ình ng±ßi DTTS di c± vào Tây Ngun bao gßm các nhóm hß nghèo, thốt nghèo và các hß tái nghèo; Nhóm cán bß qu¿n lý tÿ c¿p tßnh ¿n c¿p thơn b¿n; Nhóm các cán bß tham gia các ch±¡ng trình dÿ án.

<b>1.3.2. Ph¿m vi nghiên cÿu </b>

<b>Ph¿m vi nßi dung: Trong khn khß nghiên cÿu, tơi chú trßng nghiên cÿu </b>

mßt sß nßi dung sau ây: hß thßng các gi¿i pháp gi¿m nghèo, thoát nghèo ã và

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

ang trißn khai ß các tßnh vùng Tây Nguyên. ánh giá thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo ã ±ÿc trißn khai ßi vßi ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên trong thßi gian qua. Phân tích nhÿng y¿u tß tác ßng chính và ngun nhân ¿nh h±ßng ¿n k¿t qu¿ thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên và ß xu¿t ßnh h±ßng hồn thißn gi¿i pháp nh¿m thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Ngun.

Ngồi ra, ßi vßi di c± vào Tây Ngun, nghiên cÿu t¿p trung vào v¿n ß vß di c± trong n±ßc và di c± tÿ do, khơng có tß chÿc.

<b>- Thßi gian thÿc hißn nghiên cÿu tÿ tháng 5/2019 ¿n tháng 5/2022. </b>

- Sß lißu thÿ c¿p thu th¿p phân tích tÿ nm 2005 ¿n nay và sß lißu ißu tra t¿p trung vào nm 2020, 2021 là chÿ y¿u. Các gi¿i pháp ß xu¿t cho giai o¿n 2025-2030

<b>Ph¿m vi khơng gian: Nghiên cÿu ±ÿc thÿc hißn chÿ y¿u vào các tßnh vùng </b>

Tây Ngun, trong ó t¿p trung t¿i ba tßnh ¿k L¿k, ¿k Nơng và Kon Tum.

<b>1.4. NHỵNG ểNG GểP MịI CỵA ị TI </b>

ò tài ã hß thßng hố và làm sáng tß lý lu¿n vß thÿc hißn gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± bao gßm các khái nißm, ¿c ißm cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß di c±. Nßi dung nghiên cÿu ã ±ÿc ti¿p c¿n theo h±ßng ánh giá q trình và k¿t qu¿ thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng ßi vßi ng±ßi dân tßc thißu sß di c±. ¿c bißt, ß tài sÿ dÿng các ph±¡ng pháp phân tích ßnh tính và ßnh l±ÿng, khung phân tích phù hÿp vßi mßt sß ph±¡ng pháp mßi nh± ánh giá nghèo a chißu theo ti¿p c¿n khung sinh k¿ bßn vÿng và phân tích chß sß nghèo a chißu MPI ßi vßi ánh giá nghèo cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên, ch±a ±ÿc thÿc hißn trong các nghiên cÿu tr±ßc ây cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c±

ß tài ã phân tích các bài hßc kinh nghißm trong thÿc hißn gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi di c± nói chung và ng±ßi dân tßc thißu sß di c± nói riêng ß mßt sß n±ßc trên th¿ gißi và mßt sß ßa ph±¡ng ß Vißt Nam ß rút ra bài hßc kinh nghißm cho vùng Tây Nguyên. Nghiên cÿu ã v¿ ±ÿc bÿc tranh tßng qt vß tình hình di c± cÿa ng±ßi dân tßc thißu sß vào Tây Nguyên, và ánh giá thÿc tr¿ng thÿc hißn các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên: khái quát các gi¿i pháp, quá trình và k¿t qu¿ thÿc hißn các gi¿i pháp, tình bßn vÿng cÿa các gi¿i pháp thốt nghèo. Nghiên cÿu sÿ dÿng ph±¡ng pháp ßnh l±ÿng mơ

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

hình hố ß phân tích ¿nh h±ßng cÿa các y¿u tß thc vß ng±ßi di c± vßi thốt nghèo cÿa hß, tÿ ó làm cn cÿ ß xây dÿng nhóm gi¿i pháp hồn thißn gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên.

Nghiờn cu cung c¿p các nßi dung mang tính hßc thu¿t vß: Tßng quan vß nghèo, các gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi DTTS nói chung và ng±ßi DTTS di c±. Cách ti¿p c¿n và ph±¡ng pháp nghiên cÿu vß gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c±. ß xu¿t ki¿n nghß ß các c¡ quan qu¿n lý ban hành các chính sách, thÿc thi và hồn thißn hß thßng chính sách và các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi DTTS di c± trong bßi c¿nh ơ thß hố.

Nghiên cÿu cung c¿p các nßi dung ß v¿n dÿng vào thÿc tißn: Khung lý thuy¿t phù hÿp cho các Bß ban ngành, Uÿ ban dân tßc và các tßnh vùng Tây Ngun ß ban hành các chính sách và gi¿i pháp thốt nghèo cho ng±ßi DTTS di c±. H±ßng nghiên cÿu và k¿t qu¿ nghiên cÿu bao gßm các bài báo, lu¿n án là tài lißu sÿ dÿng cho cơng tác nghiên cÿu, gi¿ng d¿y và hßc t¿p trong l)nh vÿc kinh t¿ và phát trißn. K¿t qu¿ cÿa nghiên cÿu cing s¿ giúp cho các c¡ quan ¡n vß ánh giá úng ¿n vß các k¿t qu¿ vß thốt nghèo, gi¿m nghèo khu vÿc Tây Ngun nói chung và ng±ßi DTTS di c± vào Tây Ngun nói riêng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>PH¾N 2. TịNG QUAN Vị GIắI PHP THOT NGHẩO BịN VỵNG CHO NG¯ÞI DÂN TÞC THIÞU SÞ DI C¯ </b>

<b>2.1. TịNG QUAN CC CễNG TRèNH NGHIấN CỵU Cể LIấN QUAN ắN GIắI PHP THOT NGHẩO BịN VỵNG CHO NGịI DN TÞC THIÞU SÞ DI C¯ </b>

<b>2.1.1. Các nghiên cÿu thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± trên th¿ gißi </b>

Dÿa trên nghiên cÿu thÿc t¿ ã ±ÿc chÿng minh r¿ng ß h¿u h¿t các qußc gia trên th¿ gißi, các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho các cßng ßng ng±ßi DTTS, ¿c bißt là nhÿng ng±ßi nghèo, th±ßng dÿa vào vißc nh¿n m¿nh ¿n vai trò cÿa tài s¿n sinh k¿ (livelihood assets) cÿa hß.

Chhetri & cs. (2015) k¿t lu¿n r¿ng vßi ng±ßi dân ß mißn núi cÿa Nepal, tài nguyên thiên nhiên và mơi tr±ßng óng vai trị r¿t quan trßng trong vißc thốt nghèo và b¿t bình ¿ng vß thu nh¿p. Theo Liu & cs. (2017), nguyên nhân trÿc ti¿p d¿n ¿n nghèo ói ß Trung Qc là do thi¿u ngn vßn tÿ nhiên, ißu kißn ßa lý khơng thu¿n lÿi và mơi tr±ßng sinh thái bß tßn th±¡ng. Do ó, chính phÿ c¿n thi¿t l¿p các chính sách tồn dißn ß gi¿m nghèo, ¿c bißt trong bßi c¿nh gia tng bi¿n ßi khí h¿u (Rueff & cs., 2008). Job & Paesler (2013) cịn chß ra r¿ng phát trißn du lßch sinh thái dÿa vào ißu kißn tÿ nhiên cÿa ßa ph±¡ng ã d¿n nâng cao thu nh¿p và mÿc sßng cho cßng ßng dân c± ß Kenya.

Kinh nghißm trong vißc thÿc hißn gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng ß các vùng nơng thơn và mißn núi ¿t sÿ t¿p trung vào c¿i thißn vßn con ng±ßi, ¿c bißt là thơng qua vißc ¿m b¿o bình ¿ng gißi và ¿u t± vào l)nh vÿc giáo dÿc. Awumbila (2006) ã chß ra r¿ng gi¿i pháp ¿m b¿o bình ¿ng gißi trong vißc ti¿p c¿n vßi các dßch vÿ cơng và thß tr±ßng lao ßng mang l¿i hißu qu¿ trong thốt nghèo ß Ghana. Walingo (2006) trong nghiên cÿu cÿa mình ã thß hißn mßt trong gi¿i pháp hÿu hißu trong cơng tác gi¿m nghèo, thốt nghèo là các ch±¡ng trình giáo dÿc trßng ißm ß Kenya. Tilahun & cs. (2016) cing k¿t lu¿n r¿ng mußn phát trißn bßn vÿng ß t¿t c¿ các qußc gia không thß thi¿u i sÿ phát trißn ngn vßn con ng±ßi thơng qua giáo dÿc, ¿c bißt là giáo dÿc cho phÿ nÿ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Mßt y¿u tß liên quan ¿n gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng ã ±ÿc nhißu nghiên cÿu trên th¿ gißi ß c¿p ó là c¿i thißn ngn vßn v¿t ch¿t, xây dÿng c¡ sß h¿ t¿ng. Parker & cs. (2008) chß ra r¿ng khi dßch vÿ vß c¡ sß h¿ t¿ng (hß thßng giao thơng, ngn cung n±ßc sinh ho¿t, ngußn cung nng l±ÿng...) ±ÿc c¿i thißn có hißu qu¿ s¿ là c¡ sß ß ß gi¿m nghèo ß các n±ßc ang phát trißn. Theo Hanjra & cs. (2009), t¿i các n±ßc Châu Phi, ¿u t± cho c¡ sß h¿ t¿ng nơng thơn là mßt trong các cách thÿc hißu qu¿ ã phá vÿ b¿y nghèo ói. ißu này cing gißng vßi k¿t lu¿n cÿa

C¿i thißn vßn tài chính là mßt bißn pháp gi¿m nghèo hißu qu¿ ã ±ÿc nghiên cÿu và áp dÿng rßng rãi trên th¿ gißi. Akhter & Daly (2009) k¿t lu¿n r¿ng hai kênh trung gian tài chính là ti¿t kißm và tín dÿng óng vai trị quan trßng cho cơng tác gi¿m nghèo ß r¿t nhißu n±ßc. Theo nghiên cÿu Sehrawat & Giri (2016), phát trißn hß thßng tài chính ã giúp gi¿m nghèo hißu qu¿ ß mßt sß n±ßc t¿i Châu Á. K¿t qu¿ nghiên cÿu cÿa Barboza & Trejos (2009) cho th¿y tín dÿng vi mơ ã mang l¿i c¡ hßi cho ng±ßi nghèo ß Mexico ti¿p c¿n dß dàng h¡n vßi các ngußn vßn và tÿ ó góp ph¿n giúp hß tng thu nh¿p và thốt nghèo. ißu này cing t±¡ng tÿ vßi k¿t lu¿n trong nghiên cÿu cÿa Donou-Adonsou & Sylwester (2016), hß thßng ngân hàng phát trißn hißu qu¿, và sÿ hình thành các tß chÿc tín dÿng vi mơ, ã óng góp tích cÿc vào cơng cc gi¿m nghèo ß các n±ßc ang phát trißn.

Vißc c¿i thißn vßn xã hßi cÿa hß nghèo cing là mßt gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng ã ±ÿc nhißu nghiên cÿu kh¿ng ßnh. Theo Echeverri-Gent (1992), sÿ tham gia cÿa cßng ßng trong vißc xác ßnh nhu c¿u cÿa ng±ßi nghèo là r¿t c¿n thi¿t trong vißc xây dÿng các gi¿i pháp thốt nghèo bßn vng ò ắn ò. Nhn ßnh này cing t±¡ng tÿ vßi k¿t lu¿n cÿa Bastiaensen & cs. (2005) ó là các tß chÿc ß ßa ph±¡ng có óng góp r¿t hißu qu¿ trong các ch±¡ng trình thốt nghèo ß các qc gia trên th¿ gißi. Ngồi ra, Sarker & Rahman (2015) cịn nh¿n m¿nh vai trị quan trßng cÿa khu vÿc t± nhân và các tß chÿc phi chính phÿ ¿n cơng tác gi¿m nghèo t¿i Bangladesh.

Vßi nghiên cÿu vß di c± và thốt nghèo, Du & cs. (2005) và Awuse & cs. (2020) ã kh¿ng ßnh mßi quan hß giÿa di c± và thốt nghèo, di c± có thß giúp ng±ßi nghèo thốt nghèo n¿u chm chß làm vißc, ng±ÿc l¿i di c± s¿ làm ng±ßi

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

nghèo thêm nghèo n¿u hß khơng có vißc làm. Hirvonen & Lillèr (2015) cịn chß ra r¿ng, nhÿng ng±ßi di c± nghèo là nhÿng ng±ßi có trình ß th¿p, khơng tìm ±ÿc vißc làm ß n¡i di c± ¿n. H¡n nÿa, tác ßng cÿa di c± ¿n nghèo ói khơng chß ¿nh h±ßng trong ph¿m vi gia ình mà cịn ¿nh h±ßng ¿n c¿ các hß gia ình khác, và tồn khu vÿc n¡i i và n¡i ¿n (Tiwari & cs., 2022). Haan (2000) trong nghiên cÿu vß <Dân di c±, sinh k¿ và quyßn lÿi: sÿ hÿp lý cÿa di dân trong các chính sách phát trißn= ã làm rõ h¡n vß di c± trên các khía c¿nh, ¿c bißt trong mßi quan hß vßi sinh k¿ và các quyßn b¿ng vißc làm rõ các chính sách phát trißn. Theo ó, các chính sách phát trißn có xu h±ßng bß qua ho¿c khơng nhìn nh¿n ¿n vai trò cÿa di c± trong vißc c¿i thißn nghèo ói. Nghiên cÿu cÿa Haan cing cho th¿y nhÿng khía c¿nh tiêu cÿc cÿa di c±, bao gßm vißc làm tng kho¿ng cách b¿t bình ¿ng và nhÿng tác ßng tiêu cÿc khác ßi vßi ng±ßi ß l¿i.

<i>Tóm l¿i, các nghiên cÿu vß gi¿m nghèo trên tồn c¿u ã t¿p trung vào các khía c¿nh cÿa tài s¿n sinh k¿ hß gia ình. Mßt sß nghiên cÿu t¿p trung vào khai thác tßi a lÿi ích tÿ tài ngun tÿ nhiên nh± ¿t ai, rÿng, và mơi tr±ßng, trong khi nhÿng nghiên cÿu khác chú trßng vào phát trißn vßn con ng±ßi thơng qua ào t¿o và h±ßng d¿n. Ngồi ra, có nghiên cÿu t¿p trung vào c¿i thißn vßn v¿t ch¿t thơng qua ¿u t± vào h¿ t¿ng. M¿ng l±ßi xã hßi cing ±ÿc t¿p trung phát trißn trong mßt sß nghiên cÿu, cùng vßi vißc nâng cao hißu qu¿ ho¿t ßng cÿa hß thßng tài chính và các tß chÿc tín dÿng vi mơ ß nâng cao ngn vßn tài chính cho hß nghèo. Nghiên cÿu vß mßi quan hß giÿa di c± và thoát nghèo cho th¿y di c± vÿa là mßt gi¿i pháp ß thốt nghèo cho hß nh±ng cing có thß khi¿n hß nghèo càng nghèo. </i>

<b>2.1.2. Các nghiên cÿu thốt nghèo bßn vÿng cho ng±ßi dân tßc thißu sß di c± vào Tây Nguyên t¿i Vißt Nam </b>

Ngơ Tr±ßng Thi (2014) trong nghiên cÿu vß <ánh giá công tác gi¿m nghèo ßi vßi vùng DTTS và ßnh h±ßng chính sách gi¿m nghèo vùng ßng bào DTTS giai o¿n tßi= chß ra ±ÿc mßt sß v¿n ß trong cơng tác gi¿m nghèo ßi vßi vùng DTTS nh± vn b¿n chính sách ±ÿc các Bß, ngành trình, ban hành nhißu nh±ng thi¿u sÿ phßi hÿp. Mßt sß chính sách ch±a phù hÿp vßi ¿c ißm, ißu kißn cÿa tÿng vùng dân tßc thißu sß; vißc tß chÿc thÿc hißn chính sách ß mßt

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

sß n¡i cịn ch±a kßp thßi, cịn ch¿m và bß sót ßi t±ÿng, ngn lÿc thÿc hißn chính sách dàn tr¿i, ch±a ÿ m¿nh, và cịn nhißu chính sách hß trÿ trÿc ti¿p ßi vßi hß nghèo, ít chính sách hß trÿ cßng ßng.

<i> Phan Vn Hùng (2015) trong nghiên cÿu vß <Phát trißn bßn vÿng vùng DTTS và mißn núi Vißt Nam= ã nêu mßt sß v¿n ß lí lu¿n liên quan ¿n phát trißn </i>

bßn vÿng, cing nh± thÿc tr¿ng tình hình phát trißn, ßnh h±ßng chi¿n l±ÿc phát trißn bßn vÿng vùng DTTS và mißn núi; gißi thißu các mơ hình phát trißn bßn vÿng;

Trong báo cáo "Tßng quan các nghiên cÿu vß gi¿m nghèo ß Vißt Nam" nm 2015 Bß Lao ßng và TBXH k¿t hÿp vßi UNDP cho th¿y v¿n ß nghèo DTTS ã tßn t¿i ngay tÿ ¿u nh± là mßt thách thÿc lßn trong vißc thÿc hißn các mÿc tiêu gi¿m nghèo. V¿n ß gi¿m nghèo DTTS d¿n trß thành mßt mÿc tiêu ±u tiên hàng ¿u trong các chính sách gi¿m nghèo.

Nghiên cÿu vß nghèo ói và xóa ói gi¿m nghèo cÿa các tác gi¿ ß Kim Chung (2016) ã chß ra mßt sß ¿c ißm và tính phÿc t¿p cÿa các Ch±¡ng trình mÿc tiêu xóa ói gi¿m nghèo khi ±ÿc trißn khai.

Nghiên cÿu cÿa Nguyßn Tu¿n Anh (2020) vß <Dißn bi¿n nghèo ói và kho¿ng cách vß phát trißn giÿa nhóm dân tßc thißu sß a sß và nhóm dân tßc thißu sß ít ng±ßi ß Vißt Nam=. B¿ng cách phân lo¿i "thißu sß" thành bßn nhóm tßt h¡n, nghiên cÿu chß ra r¿ng hai nhóm có ißu kißn phát trißn t±¡ng ßng ch¿t ch¿ nh¿t vßi nhóm dân tßc a sß là <Tày-Thái-M±ßng-Nùng= và <Khmer-Chm= phát trißn vÿa ph¿i, cịn l¿i hai nhóm dân tßc thißu sß <Tây Ngun= và

<Vùng cao phía B¿c= bß bß l¿i ß phía sau và t¿o ra sÿ chênh lßch lßn giÿa các nhóm.

Coxhead & cs. (2015) sÿ dÿng dÿ lißu tÿ VHLSS 2012 cho th¿y kh¿ nng di c± phÿ thußc m¿nh vào ¿c ißm hß gia ình và cßng ßng. Nghiên cÿu cing chß ra tÿ lß di c± cÿa ng±ßi DTTS ¿n thành thß tìm ki¿m vißc làm th¿p h¡n nhißu so vßi ng±ßi Kinh và ng±ßi Hoa, ngun nhân do hß ß các vùng xa xơi, trình ß th¿p.

Ngun Thß Hồi Thu (2019) ã t¿p trung nghiên cÿu vß tác ßng cÿa di c± và gi¿m nghèo t¿i Vißt Nam trong giai o¿n tÿ 2010-2016, nghiên cÿu ã chß ra tác ßng tích cÿc và tiêu cÿc cÿa di c± ¿n gi¿m nghèo, tÿ ó ß xu¿t các gi¿i pháp ß tng c±ßng tác ßng tích cÿc và gi¿m nghèo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

Trong nghiên cÿu <Di c± cÿa ng±ßi H9Mơng tÿ ßi mßi ¿n nay= cÿa ¿u Tu¿n Nam (2013) ã phân tích cÿ thß vß ngun nhân, tác ßng cÿa di c± ¿n tình hình ßi sßng kinh t¿ cÿa ng±ßi H9Mơng, tác gi¿ cing ß xu¿t các gi¿i pháp giúp ßn ßnh di c± cho ng±ßi H9Mơng.

¿ng Ngun Anh (2015b) trong nghiên cÿu vß <Dân sß và di dân trong phát trißn bßn vÿng Tây Nguyên= chß ra r¿ng nguyên nhân trÿc ti¿p cÿa sÿ di c± tÿ phát ¿n vùng Tây Nguyên bao gßm các y¿u tß kinh t¿, t¿p quán vn hóa và sÿ h¿p d¿n cÿa ¿t ai. Nhÿng ng±ßi thc các dân tßc phía B¿c th±ßng chßn ßnh c± ß các khu vÿc núi rÿng, ¿c bißt là ß các vùng có ßa hình khó khn và g¿n biên gißi cÿa các huyßn và thß tr¿n, ¿c ißm này ±ÿc chß ra trong nghiên cÿu cÿa (Hà Vißt Hùng, 2019). Nghiên cÿu cÿa Tr¿n T¿n Vßnh (2023) cing chß ra sÿ di c± này th±ßng dÿa vào lao ßng tÿ tìm ki¿m vißc làm do ó, hß th±ßng khơng nh¿n ±ÿc nhißu hß trÿ tÿ các c¡ quan và chính quyßn ßa ph±¡ng. Nghiên cÿu ngoài ra ã cung c¿p lu¿n cÿ và c¡ sß dÿ lißu cho các gi¿i pháp chính sách kh¿ thi nh¿m phát trißn dân sß hÿp lý, ßn ßnh các lußng di dân, gi¿m nghèo, nâng cao mÿc sßng ß Tây Nguyên, phÿc vÿ mÿc tiêu phát trißn bßn vÿng ßi vßi khu vÿc này.

<i>Tóm l¿i, gi¿m nghèo thốt nghèo cho bß ph¿n ng±ßi DTTS di c± là mßt trong các mÿc tiêu hàng ¿u cÿa ch±¡ng trình gi¿m nghèo t¿i Vißt Nam. Nhißu nghiên cÿu ã chß ra ±ÿc ¿c ißm và nguyên nhân nghèo ói ß ng±ßi DTTS di c±. Các nghiên cÿu cing ã nêu ra các v¿n ß trong chính sách gi¿m nghèo và di c± vùng DTTS, cing nh± ß xu¿t gi¿i pháp ß thúc ¿y phát trißn bßn vÿng vùng ßng bào DTTS. </i>

<b>2.1.3. Kho¿ng trßng nghiên cÿu </b>

Có thß th¿y r¿ng, r¿t nhißu nghiên cÿu vß gi¿i pháp gi¿m nghèo, thốt nghèo cho ng±ßi DTTS ã ±ÿc trißn khai trên th¿ gißi và ß Vißt Nam, tuy nhiên:

Thÿ nh¿t, ¿n nay v¿n ch±a có cơng trình nào nghiên cÿu mßt cách ¿y ÿ, tồn dißn, có hß thßng c¡ sß lý lu¿n vß gi¿i pháp gi¿m nghèo, thốt nghèo ßi vßi ng±ßi DTTS di c±.

Thÿ hai, các nghiên cÿu trong và ngồi n±ßc cing ch±a có sÿ ánh giá vß thÿc tr¿ng nghèo cÿa ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên. Các nghiên cÿu chß t¿p trung miêu t¿ xu h±ßng di c± cÿa ng±ßi DTTS vào Tây Nguyên nh±ng ch±a có

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

sÿ phân tích vß tình tr¿ng nghèo ói cÿa ng±ßi DTTS Tây Nguyên ßng thßi cing ch±a có sÿ so sánh vß v¿n ß di c± và nghèo ói cÿa ng±ßi DTTS vào Tây Nguyên vßi các khu vÿc khác trên c¿ n±ßc.

Thÿ ba, các nghiên cÿu t¿i Vißt Nam hißn nay cing ch±a có sÿ ánh giá trong cơng tác trißn khai thÿc hißn, k¿t qu¿ và tính bßn vÿng cÿa các gi¿i pháp gi¿m nghèo, thốt nghèo cho ng±ßi DTTS di c± vào vùng Tây Nguyên.

Vißc gi¿i quy¿t các kho¿ng trßng này s¿ cung c¿p b¿ng chÿng ¿y ÿ h¡n vß ánh giá các gi¿i pháp gi¿m nghèo cho ng±ßi DTTS di c± vào Tây Nguyên, và là c¡ sß ß ±a ra gÿi ý chính sách gi¿m nghèo ß khu vÿc Tây Ngun nói riêng và ß Vißt Nam trong thòi gian tòi.

<b>2.2. CĂ Sị Lí LUắN Vị GIắI PHP THOT NGHẩO BịN VỵNG CHO NGịI DN TịC THIịU Sị DI C </b>

<i><b>2.2.1.1. Nghèo </b></i>

<b> Nghiên cÿu vß ói nghèo cÿa con ng±ßi có ý ngh)a r¿t quan trßng trong </b>

v¿n ß phát trißn cÿa con ng±ßi, giúp con ng±ßi nh¿n ra sÿ nghèo ói trong các khía c¿nh cÿa cc sßng ß tìm ra ngun nhân và nhÿng gi¿i pháp ß thốt khßi nghèo ói. Tÿ nhÿng nm 90 cÿa th¿ kß XX, các v¿n ß vß nghèo ói ã ±ÿc các tß chÿc trên th¿ gißi b¿t ¿u nghiên cÿu mßt cách ¿y ÿ ß các góc ß khác nhau vß gißi, ß ti, vn hố và các ißu kißn kinh t¿ xã hßi.

Trong nhÿng giai o¿n ¿u tiên, các quan nißm vß nghèo ±ÿc ±a ra chÿ y¿u nghèo vß tiêu dùng, nghèo vß thu nh¿p, nghèo vß v¿t ch¿t. Hßi nghß chßng ói nghèo khu vÿc châu Á Thái Bình D±¡ng t¿i Bng Cßc, Thái Lan 9/1993 ã ±a ra khái nißm vß nghèo nh± sau: <Nghèo là tình tr¿ng mßt bß ph¿n dân c± khơng ±ÿc h±ßng và tho¿ mãn các nhu c¿u c¡ b¿n cÿa con ng±ßi, mà nhÿng nhu c¿u này ã ±ÿc xã hßi thÿa nh¿n tuÿ thußc và trình ß phát trißn kinh t¿-xã hßi và phong tÿc t¿p quán cÿa ¿t n±ßc.= (Bß LTBXH, 2015). Khái nißm trên ±ÿc coi là nhÿng ßnh ngh)a chung vß nghèo ói trong giai o¿n này, tuy nhiên các tiêu chí và chu¿n mÿc ánh giá vß nghèo ói ch±a ±ÿc l±ÿng hoá và ch±a tính ¿n nhÿng khác bißt, ß chênh lßch giÿa các vùng, các ißu kißn lßch sÿ cÿ thß. ¿n nm 1995, Hßi nghß Th±ÿng ßnh th¿ gißi vß Phát trißn xã hßi ±ÿc tß chÿc t¿i Copenhaghen cÿa an M¿ch ã thßng nh¿t khái nißm: <Ng±ßi nghèo là t¿t c¿ nhÿng ai có thu nh¿p

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

th¿p h¡n d±ßi 1 ơ la Mÿ (USD) mßi ngày cho mßi ng±ßi, sß tißn ó ±ÿc coi nh± ÿ mua nhÿng s¿n ph¿m thi¿t y¿u ß tßn t¿i.= (Bß LTBXH, 2015).

Bên c¿nh ó, nhißu hßc gi¿ ã nghiên cÿu và th¿y r¿ng ß tßn t¿i, con ng±ßi khơng nhÿng c¿n có nhu c¿u vß v¿t ch¿t mà hß cịn có nhÿng nhu c¿u vß tinh th¿n (Anand & Sen, 2003). Và theo Tuyên bß cÿa Liên hÿp qußc (2008): <Nghèo là thi¿u nng lÿc tßi thißu ß tham gia hißu qu¿ vào các ho¿t ßng xã hßi. Nghèo có ngh)a là khơng có ÿ n, ÿ m¿c, khơng ±ÿc i hßc, khơng ±ÿc i khám, khơng có ¿t ai ß trßng trßt ho¿c khơng có nghß nghißp ß ni sßng b¿n thân, khơng ±ÿc ti¿p c¿n tín dÿng. Nghèo cing có ngh)a sÿ khơng an tồn, khơng có qun, và bß lo¿i trÿ cÿa các nhân, hß gia ình và cßng ßng. Nghèo có ngh)a dß bß b¿o hành, ph¿i sßng ngồi lß xã hßi ho¿c trong các ißu kißn rÿi ro, khơng ±ÿc ti¿p c¿n n±ßc s¿ch và cơng trình vß sinh an tồn=. Tr¿i qua thßi gian và thÿc t¿ cÿa cußc sßng, khái nißm nghèo a chißu ã ±ÿc ß xu¿t Alkire & cs. (2015). "Nghèo" khơng chß ±ÿc xem xét trên ph±¡ng dißn thu nh¿p mà còn ti¿p c¿n ¿n nhu c¿u c¡ b¿n vß n, ß, khám chÿa bßnh, giáo dÿc và ý chí v±¡n lên thốt nghèo. H¡n nÿa, các y¿u tß nh± mßi quan hß xã hßi, kh¿ nng tham gia vào ßi sßng chính trß, vn hố, xã hßi và kh¿ nng chßng ÿ rÿi ro cing ã ±ÿc ±a vào nßi dung cÿa khái nißm nghèo ói. Nghèo a chißu là mßt chß sß tßng hÿp, ±ÿc tính tốn dÿa trên ba chißu nghèo y t¿, giáo dÿc và ißu kißn sßng vßi 10 chß sß vß phúc lÿi (Ngun Thß Hồi Thu, 2020).

Vißt Nam thÿa nh¿n các ßnh ngh)a chung vß nghèo ói cÿa các tß chÿc trên th¿ gißi. Quan ißm vß nghèo ói t¿i Vißt Nam cing thay ßi theo thßi gian và theo quan nißm vß ói nghèo cÿa th¿ gißi, hißn nay ßu t¿p trung vào các khía c¿nh chÿ y¿u cÿa ng±ßi nghèo ó là: Có mÿc sßng th¿p h¡n mÿc sßng trung bình cÿa cßng ßng dân c±; khơng ±ÿc thÿ h±ßng nhÿng nhu c¿u c¡ b¿n ß mÿc tßi thißu dành cho con ng±ßi; thi¿u c¡ hßi lÿa chßn tham gia vào q trình phát trißn cßng ßng.

<i>Tÿ ó, các khái nißm trên cho th¿y nghèo là mßt hißn t±ÿng a chißu, ph¿n ánh sÿ thi¿u hÿt/khơng ±ÿc thßa mãn các nhu c¿u c¡ b¿n cÿa con ng±ßi cing nh± c¡ hßi tham gia vào sÿ phát trißn cßng ßng. V¿y ß gi¿i quy¿t các v¿n ß </i>

vß nghèo, bên c¿nh vißc cung c¿p l±¡ng thÿc, thÿc ph¿m và các nhu c¿u v¿t ch¿t c¡ b¿n, chúng ta c¿n t¿o c¡ hßi cho ng±ßi nghèo có thß ti¿p c¿n các dßch vÿ c¡ b¿n và c¡ hßi ß hß thốt nghèo bßn vÿng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

Cn cÿ vào sÿ phát trißn cÿa kinh t¿ xã hßi ¿t n±ßc, tÿ nm 1993 ¿n nay, Bß LTBXH ã 7 l¿n cơng bß tiêu chí cÿ thß ánh giá hß nghèo và chính thÿc tÿ nm 2016, Vißt Nam thay ßi ti¿p c¿n a chißu khi ánh giá vß nghèo (Hß Ngßc Ninh & cs., 2021). Theo ó, chu¿n nghèo mßi theo ti¿p c¿n a chißu áp dÿng cho giai o¿n hißn nay là sÿ k¿t hÿp giÿa chu¿n nghèo thu nh¿p và chu¿n nghèo vß mÿc ß ti¿p c¿n vßi các dßch vÿ xã hßi c¡ b¿n.

<b>¥ Chu¿n nghèo </b>

<i> "Chu¿n nghèo" ±ÿc sÿ dÿng nh± mßt ng±ÿng quan trßng ß xác ßnh </i>

ng±ßi nghèo, hß nghèo, xã nghèo huyßn nghèo. "Chu¿n nghèo" th±ßng bi¿n ßng tng cùng vßi sÿ phát trißn kinh t¿.

<b>B¿ng 2.1. Chu¿n nghèo a chißu ß Vißt Nam giai o¿n 2016-2025 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

Trong bßi c¿nh hißn t¿i, khi nghèo ói ±ÿc coi là mßt khái nißm "a chißu", trong cùng mßt thßi ißm ng±ßi nghèo có thß ph¿i ßi m¿t vßi nhißu b¿t lÿi khác nhau có thß là nhÿng khó khn trong khám chÿa bßnh, hßc hành, nhà ß, ¿t ai, n±ßc s¿ch ho¿c ißn th¿p sáng. Sÿ dÿng mßt tiêu chí thu nh¿p (hay chi tiêu) khơng ÿ ß n¿m b¿t ±ÿc tình tr¿ng nghèo thÿc t¿ cÿa ng±ßi dân. ánh giá nghèo c¿n ±ÿc ti¿p c¿n rßng h¡n tÿ chißu c¿nh phát trißn tồn dißn con ng±ßi. Ngày 15/9/2015 Thÿ t±ßng Chính phÿ ã ký quy¿t ßnh sß 1614/Q-TTg phê duyßt ß án tßng thß <Chuyßn ßi ph±¡ng pháp ti¿p c¿n o l±ßng nghèo tÿ ¡n chißu sang a chißu áp dÿng cho giai o¿n 2016-2020.= Chu¿n nghèo hißn nay cÿa Vißt Nam ±ÿc xây dÿng theo h±ßng: sÿ dÿng k¿t hÿp c¿ chu¿n nghèo vß thu nh¿p và mÿc ß thi¿u hÿt ti¿p c¿n các dßch vÿ xã hßi c¡ b¿n.

<b>Chißu nghèo Tiêu chí o l±ßng Ng±ÿng thi¿u hÿt </b>

Giáo dÿc

Trình ß giáo dÿc cÿa ng±ßi lßn

Hß gia ình có ít nh¿t 1 thành viên trong ß tußi lao ßng ch±a tßt nghißp Trung hßc c¡ sß và hißn khơng i hßc

Tình tr¿ng i hßc cÿa tr¿ em

Hß gia ình có ít nh¿t 1 tr¿ em trong ß tußi i hßc (5 - d±ßi 16 ti) hißn khơng i hßc

Y t¿

Ti¿p c¿n các dßch vÿ y t¿

Hß gia ình có ng±ßi bß ßm au nh±ng không i

<i>bßnh/ch¿n th±¡ng n¿ng ¿n mÿc ph¿i n¿m mßt chß và ph¿i có ng±ßi chm sóc t¿i gi±ßng ho¿c nghß vißc/hßc khơng tham gia ±ÿc các ho¿t ßng bình th±ßng) </i>

B¿o hißm y t¿ <sup>Hß gia ình có ít nh¿t 1 thành viên tÿ 6 ti trß lên </sup><sub>hißn t¿i khơng có b¿o hißm y t¿ </sub>

Nhà ß

Ch¿t l±ÿng nhà ß <sup>Hß gia ình ang ß trong nhà thi¿u kiên cß ho¿c </sup><i>nhà ¡n s¡ (nhà ß chia thành 4 c¿p ß: nhà kiên </i>

Dißn tích nhà ß bình qn ¿u ng±ßi

Dißn tích nhà ß bình qn ¿u ng±ßi cÿa hß gia ình nhß h¡n 8m2

ißu kißn sßng

Ngn n±ßc sinh ho¿t Hß gia ình khơng ±ÿc ti¿p c¿n ngn n±ßc hÿp vß sinh Hß xí/nhà tiêu Hß gia ình khơng sÿ dÿng hß xí/nhà tiêu hÿp vß sinh

ti¿p c¿n thơng tin

Hß gia ình khơng có tài s¿n nào trong sß các tài s¿n: ti vi, radio, máy tính; và khơng nghe ±ÿc hß thßng loa ài trun thanh xã/thơn

Vißc làm Vißc làm

Hß gia ình có ít nh¿t mßt ng±ßi khơng có vißc làm; ho¿c có vißc làm cơng n l±¡ng nh±ng khơng

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

<i><b>2.2.1.2. Dân tßc thißu sß </b></i>

th¿ gißi hißn nay. Các hßc gi¿ ph±¡ng Tây quan nißm r¿ng, ây là mßt thu¿t ngÿ chuyên ngành dân tßc hßc (minority ethnic) dùng ß chß nhÿng dân tßc có dân sß ít (Lê Du Phong, 2009). Trong mßt sß tr±ßng hÿp, ng±ßi ta ánh ßng ý ngh)a <dân tßc thißu sß= vßi <dân tßc l¿c h¿u=, <dân tßc ch¿m ti¿n=, <dân tßc kém phát trißn=, <dân tßc ch¿m phát trißn=... do nhißu ngun nhân, trong ó có sÿ chi phßi bßi quan ißm chính trß cÿa giai c¿p thßng trß trong mßi qußc gia. Trên thÿc t¿, khái nißm <dân tßc thißu sß= chß có ý ngh)a bißu thß t±¡ng quan vß dân sß trong mßt qußc gia a dân tßc.

ßi vßi Vißt Nam là mßt qußc gia thßng nh¿t gßm 54 dân tßc thành viên, vßi kho¿ng trên 90 trißu ng±ßi, trong ó dân tßc Vißt (Kinh) chi¿m kho¿ng 86% dân sß, ±ÿc quan nißm là <dân tßc a sß=, 53 dân tßc cịn l¿i ±ÿc quan nißm là <dân tßc thißu sß= trong cßng ßng các dân tßc Vißt Nam. M¿c dù hißn nay ã có qui ßnh thßng nh¿t gßi là <dân tßc thißu sß=, nh±ng cách gßi <dân tßc ít ng±ßi= v¿n khơng bß hißu khác i vß nßi dung. Khái nißm cÿ thß ±ÿc ±a ra trong Nghß ßnh sß 05/2011/N-CP cÿa Chính Phÿ vß cơng tác dân tßc: "DTTS là nhÿng dân tßc có sß dân ít h¡n so vßi dân tßc a sß trên ph¿m vi lãnh thß n±ßc Cßng hịa xã hßi chÿ ngh)a Vißt Nam".

Các DTTS ß n±ßc ta th±ßng sßng ß vùng sâu vùng xa, mißn núi và dßc biên gißi tr¿i dài tÿ B¿c vào Nam t¿i Vißt Nam. DTTS tuy chi¿m tß lß nhß nh±ng l¿i là nhÿng ng±ßi l±u giÿ ±ÿc nhÿng b¿n s¿c, vn hố trun thßng ßc áo, a d¿ng và có ý ngh)a vơ cùng quan trßng ßi vßi ¿t n±ßc. H¡n nÿa, ng±ßi DTTS cing giÿ mßt vai trị h¿t sÿc quan trßng trong cơng cc dÿng n±ßc và giÿ n±ßc, ¿m b¿o sÿ tồn v¿n lãnh thß cÿa n±ßc ta hißn nay (Nguyßn Vn D±, 2018). Tuy nhiên, nßn kinh t¿ cÿa ng±ßi DTTS hißn cịn r¿t nhißu h¿n ch¿ do nhÿng ¿c tr±ng vß n¡i c± trú thußc vùng sâu vùng xa, bißt l¿p nên sÿ thu hút ¿u t± cịn khó khn và t¿o ra nhÿng rào c¿n trong vißc ti¿p c¿n các dßch vÿ cơng nh± y t¿, giáo dÿc, thơng tin (Lê Du Phong, 2009). Theo nghiên cÿu cÿa Pimhidzai (2018), v¿n có kho¿ng 50% DTTS là ng±ßi nghèo. Vì v¿y, ß giúp ng±ßi DTTS thốt nghèo, v±¡n lên xây dÿng cc sßng thì mßt trong nhÿng gi¿i pháp quan trßng mà ¿ng và Nhà n±ßc ±a ra ó là giúp ng±ßi nghèo, ng±ßi DTTS sinh k¿ ßn ßnh ß có thu nh¿p tßt h¡n, tÿ ó v±¡n lên thốt nghèo.

<i>Nh± v¿y, tÿ ßnh ngh)a trên, DTTS là nhÿng dân tßc có sß l±ÿng ít, chi¿m tß lß ph¿n trm nhß trong tßng sß dân tßc cÿa c¿ n±ßc. Ng±ßi DTTS có b¿n s¿c, </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

<i>vn hố trun thßng vn hố a d¿ng và giÿ vai trị r¿t quan trßng trong cơng cc xây dÿng và gìn giÿ ¿t n±ßc. Tuy nhiên, do ¿c thù th±ßng sßng ß vùng sâu, vùng xa, ng±ßi DTTS cịn g¿p khó khn trong ti¿p c¿n các dßch vÿ xã hßi và phát trißn kinh t¿. </i>

<b> Di c± là mßt ho¿t ßng tßn t¿i tÿ r¿t lâu cÿa con ng±ßi, do ó có r¿t nhißu </b>

quan ißm vß khái nißm cÿa di c± dÿa vào tÿng mÿc ích nghiên cÿu khác nhau.

<i> Di c± có thß hißu là sÿ chuyßn dßch cÿa con ng±ßi tÿ mßt ¡n vß lãnh thß </i>

này ¿n mßt ¡n vß lãnh thß khác trong thßi gian nh¿t ßnh kèm theo sÿ thay ßi n¡i c± trú t¿m thßi hay v)nh vißn (ß Vn Hồ & Trßnh Kh¿c Th¿m, 1999). Cịn theo ßnh ngh)a cÿa Tß chÿc di c± qußc t¿ (IOM, 2011), <di c± là sÿ di chuyßn cÿa mßt ng±ßi hay mßt nhóm ng±ßi, kß c¿ qua mßt biên gißi qußc t¿ hay trong mßt qußc gia. Là mßt sÿ di chuyßn dân sß, bao gßm b¿t kß lo¿i di chuyßn nào cÿa con ng±ßi, b¿t kß ß dài, thành ph¿n hay nguyên nhân; nó bao gßm di c± cÿa ng±ßi tß n¿n, ng±ßi lánh n¿,ng±ßi di c± kinh t¿ và nhÿng ng±ßi di chun vì nhÿng mÿc ích khác, trong ó có ồn tÿ gia ình=. Khái nißm cÿa IOM cho r¿ng mßi ho¿t ßng có sÿ thay ßi vß ßa lý trong b¿t kì thßi gian và mÿc ích nào ßu ±ÿc coi là di c±. Tuy nhiên, tÿ nghiên cÿu cÿa Shryock & cs. (1980) ¿n Brettell & Hollifield (2022) thì nh¿n m¿nh di c± ph¿i g¿n lißn vßi sÿ thay ßi cÿa các quan hß xã hßi cÿa ng±ßi di chuyßn. Các ho¿t ßng nh± du lßch, vi¿ng thm, i l¿i làm n bn bán,&chß làm thay ßi n¡i ß trong ng¿n h¿n thì khơng nên tính là di c±.

<i>Di c± cịn ±ÿc ßnh ngh)a trong các gißi h¿n h¿p h¡n do phÿ thußc vào mÿc </i>

ích nghiên cÿu. Trong các cc ißu tra dân sß t¿i Vißt Nam, di c± ã ±ÿc ßnh ngh)a là sÿ dßch chuyßn cÿa con ng±ßi tÿ ¡n vß hành chính này sang ¡n vß hành chính khác trong mßt kho¿ng thßi gian xác ßnh. Tÿ ó, ng±ßi di c± ±ÿc ßnh ngh)a là <nhÿng ng±ßi có n¡i th±ßng trú t¿i thßi ißm 5 nm tr±ßc thßi ißm ißu tra khác vßi n¡i th±ßng trú hißn t¿i= (IOM, 2011). Nh± v¿y, trong ßnh ngh)a này thì nhÿng hình thÿc di c± t¿m thßi, di lßch và tr¿ em d±ßi 5 ti s¿ khơng ±ÿc ph¿n ánh trong thßng kê ng±ßi di c±. T¿i hai cußc ißu tra di c± nßi ßa qußc gia vào nm 2015 và ißu tra bi¿n ßng dân sß và k¿ ho¿ch hố gia ình hàng nm thì di c± ±ÿc xác ßnh là di c± mßt nm, và ßu ±ÿc hißu là di c± lâu dài.

Tÿ mßt sß khái nißm chung cho di c±, mßt sß ¿c ißm cÿa di c± ã ±ÿc nghiên cÿu cÿa (Ngun Thß Hồi Thu, 2020) rút ra nh± sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

Thÿ nh¿t, di c± g¿n lißn vßi sÿ thay ßi n¡i c± trú vß khơng gian. N¡i xu¿t c± là ßa bàn mà ng±ßi di c± c± trú tr±ßc khi di c±. N¡i nh¿p c± là ßa bàn mà ng±ßi di c± di chuyßn ¿n sau khi di c±. Nh± v¿y, c¿n xác ßnh n¡i xu¿t c± và n¡i nh¿p c± cÿa ng±ßi di c±.

Thÿ hai, sÿ thay ßi c± trú c¿n xác ßnh trong mßt thßi gian nh¿t ßnh

Thÿ ba, di c± có thß chia thành các lo¿i hình khác nhau dÿa vào sÿ thay ßi vß khơng gian (di c± qußc t¿, di c± nßi ßa, di c± thành thß- nơng thơn,&); thßi gian (di c± mùa vÿ, di c± t¿m thßi, di c± lâu dài); hình thÿc tß chÿc di c± (di c± có tß chÿc, di c± khơng có tß chÿc trong ó gßm di c± tÿ do và di c± b¿t hÿp

<i>pháp); lý do di c± (di c± vì kinh t¿, gia ình, giáo dÿc,&). Trong nghiên cÿu này, tác gi¿ chß t¿p trung vào hình thÿc di c± nßi ßa (di c± trong n±ßc). Di c± nßi ßa </i>

là lo¿i hình di c± trong các ßa ph±¡ng thußc mßt qußc gia. Cÿ thß di c± trong n±ßc ±ÿc Tß chÿc di c± th¿ gißi ßnh ngh)a là <sÿ di chuyßn tÿ n¡i này sang n¡i khác trong mßt ¿t n±ßc nh¿m t¿o l¿p mßt n¡i c± trú mßi. Vißc di c± này có thß t¿m thßi ho¿c lâu dài. Ng±ßi di c± trong n±ßc di chuyßn nh±ng v¿n n¿m trong ph¿m vi n±ßc gßc= (IOM, 2011).

Thÿ t±, di c± phân bß l¿i dân c± và lao ßng, tÿ ó có thß tác ßng ¿n nhißu m¿t kinh t¿ - xã hßi ß c¿ n¡i xu¿t c± và n¡i nh¿p c±. Nhißu nghiên cÿu ã thß hißn ¿c ißm này. Di c± trong n±ßc là tác nhân giúp phân bß l¿i dân sß giÿa các khu vÿc (Agza, 2021) và t¿o ißu kißn cho các cá nhân theo ußi mÿc tiêu, nguyßn vßng cing nh± mang ki¿n thÿc kÿ nng ¿n nhißu khu vÿc khác nhau tÿ ó t¿o nßn t¿ng cho sÿ v¿n hành hißu qu¿ cÿa nßn kinh t¿ (Mccarthy & cs., 2006). De Haan & Yaqub (2010) ã k¿t lu¿n r¿ng sß l±ÿng di c± cÿa ng±ßi dân càng ra tng thì kéo theo các ho¿t ßng sinh k¿ cÿa ng±ßi dân càng phong phú. Di c± có thß c¿i thißn thu nh¿p cÿa ng±ßi di c±, góp ph¿n xố ói gi¿m nghèo và gi¿m chênh lßch giÿa thành thß và nơng thơn (Kưrner & Stark, 1992). Nhißu nghiên cÿu kh¿ng ßnh r¿ng, di c± tác ßng ¿n gi¿m nghèo thơng qua tißn gÿi và ¿nh h±ßng cÿa ng±ßi di c± quay vß (De Haan & Yaqub (2010); (Tang & cs., 2022). Tuy nhiên, di dân tÿ phát có thß mang ¿n nhÿng tác ßng tiêu cÿc nh± làm ¿nh h±ßng ßi sßng ng±ßi dân sß t¿i, gia tng nghèo ói và gây áp lÿc cho chính qun ßa ph±¡ng (Etzo, 2008).

Cing nh± các hißn t±ÿng kinh t¿ xã hßi khác, di c± do r¿t nhißu nguyên nhân khác nhau. Mßt sß nguyên nhân chÿ y¿u ã ±ÿc tác gi¿ (àm Thß Hß, 2017) tßng hÿp gßm:

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

- ß c¿i thißn ßi sßng: ißu kißn cußc sßng ß n¡i ß ci khó khn, thi¿u ¿t s¿n xu¿t, ¿t ß, thi¿u cơng n vißc làm ho¿c thi¿u ißu kißn ti¿p c¿n các dßch vÿ c¡ b¿n nh± giáo dÿc y t¿,&, do ó các hß di c± mong mußn tißm ki¿m cußc sßng tßt h¡n

sßng ß nông thôn mißn núi, ißu kißn tÿ nhiên kinh t¿ xã hßi khó khn và trình ß dân trí th¿p, nên mn tìm n¡i mßi làm n, có cơng vißc ß tng thu nh¿p cho b¿n thân và gia ình.

gia ình n¡i ng±ßi ó ra i. Sau mßt thßi gian n¿u ng±ßi di c± th¿y ißu kißn c¡ b¿n thu¿n lÿi cho cußc sßng thì vißc di c± cÿa nhÿng ng±ßi cịn l¿i trong gia ình có thß x¿y ra.

c±, canh tác trên ¿t dßc, sau mßt thßi gian ¿t c¿n cßi hß ti¿p tÿc khai phá vùng ¿t mßi

các v¿n ß dân tßc, tơn giáo, tín ng±ÿng ß kích ßng mßt sß bß phân dân c± di c± tÿ ß nhÿng vùng nh¿y c¿m ß gây khó khn cho sÿ qu¿n lý cÿa ßa ph±¡ng, tÿ ó ¿nh h±ßng ¿n phát trißn kinh t¿ xã hßi cing nh± v¿n ß ¿m b¿o an ninh qc phịng.

<i>Tóm l¿i, trong nghiên cÿu này di c± ±ÿc hißu là hißn t±ÿng kinh t¿ xã hßi chß sÿ dßch chuyßn cÿa con ng±ßi tÿ lãnh thß này sang lãnh thß khác trong mßt kho¿ng thßi gian nh¿t ßnh và mang ¿n nhißu tác ßng tích cÿc và tiêu cÿc vßi kinh t¿ xã hßi, qc phịng và mơi tr±ßng. Và tÿ ó, <Dân tßc thißu sß di c±= dùng ß chß sÿ dßch dun cÿa nhÿng ng±ßi/nhóm ng±ßi dân tßc thißu sß tÿ vùng lãnh thß này ¿n mßt vùng lãnh thß mßi trong mßt kho¿ng thßi gian nh¿t ßnh. Nghiên cÿu cing t¿p trung vào hình thÿc di c± khơng có tß chÿc cÿa ng±ßi DTTS, khơng n¿m trong ch±¡ng trình di c± cÿa Chính phÿ. </i>

<i><b>2.2.1.4. Thoát nghèo * Gi¿m nghèo </b></i>

Nghèo ã khi¿n con ng±ßi khơng áp ÿng ±ÿc các nhu c¿u thi¿t y¿u c¡ b¿n, khơng có c¡ hßi ±ÿc ti¿p c¿n các dßch vÿ xã hßi và h±ßng lÿi tÿ thành qu¿ cÿa sÿ phát trißn kinh t¿ xã hßi, do ó s¿ m¿t i vß th¿ cÿa mình trong cßng ßng. Tÿ ó, Hß Ngßc Ninh & cs. (2022) ã ±a ra khái nißm <gi¿m nghèo ±ÿc hißu là bên c¿nh vißc gi¿m tình tr¿ng dân c± chß có thß thßa mãn mßt ph¿n nhu c¿u c¡

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

b¿n cÿa cc sßng, thì vißc tng c¡ hßi ti¿p c¿n các dßch vÿ xã hßi, tng c¡ hßi tham gia và h±ßng lÿi tÿ các thành qu¿ phát trißn kinh t¿ -xã hßi c¿n ±ÿc quan tâm=. Gi¿m nghèo làm cho bß ph¿n dân c± nghèo nâng cao mÿc sßng, d¿n b±ßc thốt khßi tình tr¿ng nghèo, và ±ÿc bißu hißn ß tÿ lß ph¿n trm và sß l±ÿng ng±ßi nghèo gi¿m (Chu Ti¿n Quang, 2001). H¡n nÿa, gi¿m nghèo là mßt q trình liên quan ¿n vißc c¿i thißn thu nh¿p, nâng cao mÿc sßng vß mßi m¿t cÿa mßt nhóm dân c±, do ó ây là mßt q trình c¿n sÿ tham gia và cß g¿ng cÿa r¿t nhißu ßi t±ÿng (Nguyßn Vn D±, 2018). Gi¿m nghèo ±ÿc thÿc hißn thơng qua mßt lo¿t các bißn pháp và chính sách, bao gßm t¿o ra vißc làm, ¿u t± vào giáo dÿc và y t¿, c¿i thißn ißu kißn sßng, nâng cao kh¿ nng tÿ chÿ và t¿o ißu kißn thu¿n lÿi cho phát trißn kinh t¿ ßa ph±¡ng. Các chính sách này th±ßng ±ÿc thÿc hißn thơng qua sÿ phßi hÿp giÿa chính phÿ, các tß chÿc phi chính phÿ và các cßng ßng ßa ph±¡ng. Vì v¿y, tßng hÿp tÿ các nghiên cÿu tr±ßc, trong

<i>nghiên cÿu này, Gi¿m nghèo là quá trình gi¿m thißu sÿ b¿t bình ¿ng vß thu nh¿p, tiêu dùng, giáo dÿc, y t¿ và các chß tiêu phát trißn khác giÿa các nhóm dân c±, bao gßm các bißn pháp và chính sách nh¿m nâng cao ch¿t l±ÿng cußc sßng và c¡ hßi cho nhÿng ng±ßi nghèo nh¿t, gi¿m bßt sÿ khác bißt vß thu nh¿p và tng còng kh nng t ch ca còng òng. </i>

<i><b>Ơ Thốt nghèo </b></i>

<i>Tr±ßc khi bàn vß thốt nghèo, c¿n tìm hißu mßt sß thu¿t ngÿ hay sÿ </i>

<b>dÿng nh± nghèo kinh niên, thoát nghèo, tái nghèo, r¡i xußng nghèo. </b>

Nghèo kinh niên: Mßt hß ±ÿc coi là nghèo kinh niên là hß ch±a bao giß có thu nh¿p bình qn ¿u ng±ßi cao h¡n mÿc nghèo theo chu¿n nghèo cho tÿng khu vÿc và trong tÿng giai o¿n khác nhau.

Thoát nghèo: Mßt hß ±ÿc coi là thốt nghèo khi hß ang là hß nghèo theo chu¿n nghèo, ã có ±ÿc thu nh¿p bình qn ¿u ng±ßi cao h¡n mÿc nghèo theo chu¿n nghèo cho tÿng khu vÿc và trong tÿng giai o¿n khác nhau. Ví dÿ trong giai o¿n 2016-2020 hß thốt nghèo là nhÿng hß nghèo v±¡n lên hß có mÿc thu nh¿p tÿ 700.000/ng±ßi/ tháng ßi vßi khu vÿc nơng thơn và trên 900.000/ng±ßi/tháng ßi vßi khu vÿc thành thß và chß thi¿u hÿt d±ßi 3 chß sß o l±ßng mÿc ß thi¿u hÿt dßch vÿ xã hßi c¡ b¿n. Trong giai o¿n hißn nay ¿n nm 2025, hß thốt nghèo là các hß có thu nh¿p có thu nh¿p d±ßi 1.500.000/ng±ßi/tháng t¿i nơng thơn và d±ßi 2.000.000/ng±ßi/tháng ßi vßi khu vÿc thành thß, ßng thßi chß thi¿u hÿt d±ßi 3 chß sß o l±ßng mÿc ß thi¿u hÿt dßch vÿ xã hßi c¡ b¿n. Hß thốt nghèo có thß là hß c¿n nghèo ho¿c hß trung bình.

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

Tái nghèo: Mßt hß ±ÿc gßi là tái nghèo khi hß ó ã thốt nghèo nh±ng vì ngun nhân nào ó ã khơng cịn ÿ kh¿ nng ÿng phó vßi nhÿng b¿t lÿi trong cc sßng d¿n ¿n ói nghèo, tÿc là có mÿc thu nh¿p th¿p h¡n mÿc chu¿n nghèo cho tÿng khu vÿc và trong tÿng giai o¿n. Hißn t±ÿng này x¿y ra khá phß bi¿n khi có các tác ßng cÿa thiên tai, rÿi ro, bßnh t¿t ho¿c do chu¿n nghèo thay ßi lên mÿc cao h¡n.

R¡i xußng nghèo: Mßt hß ±ÿc gßi là r¡i xußng nghèo n¿u là hß th±ßng xun có thu nh¿p ß trên mÿc nghèo theo chu¿n nghèo cho tÿng khu vÿc và trong tÿng giai o¿n khác nhau, nh±ng vì mßt lý do nào ó hß khơng cịn ÿ c¡ hßi ß ÿng phó vßi nhÿng b¿t lÿi trong cc sßng ho¿c có thu nh¿p cÿa hß chß th¿p h¡n mÿc chu¿n nghèo cho tÿng khu vÿc và trong tÿng giai o¿n.

Nghiên cÿu cÿa Hß Ngßc Ninh & cs. (2022) ã gi¿i thích thốt nghèo ß c¿p ß gia ình thì c¿n ±ÿc xem xét ß trên khía c¿nh tßng thß các v¿n ß liên quan ¿n nghèo nh¿m gi¿m tình tr¿ng nghèo cÿa các hß gia ình ß t¿t c¿ các tr¿ng thái nghèo (nghèo kinh niên, c¿n nghèo, tái nghèo, thốt nghèo) cing nh± tng c±ßng

<i>nng lÿc ÿng phó rÿi ro và cú sßc cÿa cßng ßng. Vì v¿y, Thốt nghèo là q trình thay ßi tÿ tình tr¿ng nghèo ói cÿa hß ¿n tình tr¿ng có kh¿ nng tÿ cung c¿p ÿ thu nh¿p, tài nguyên và ti¿p c¿n các dßch vÿ c¡ b¿n cho cußc sßng hàng ngày mßt cách ßn ßnh và phát trißn. Thốt nghèo cing bao gßm vißc gi¿i quy¿t </i>

các v¿n ß cn b¿n liên quan ¿n thu nh¿p, giáo dÿc, sÿc khße và ßa vß xã hßi. Do ó thốt nghèo ịi hßi các bißn pháp và chính sách k¿t hÿp nh¿m nâng cao ch¿t l±ÿng cußc sßng và c¡ hßi cho nhÿng ng±ßi nghèo rßi xa khßi chu¿n nghèo, t¿o ra vißc làm, c¿i thißn mơi tr±ßng phát trißn và tng c±ßng sÿ tÿ chÿ cÿa cßng ßng tr±ßc các rÿi ro và cỳ sòc.

<i><b>Ơ Gim nghốo v Thoỏt nghốo </b></i>

Thoỏt nghèo và gi¿m nghèo, trong bßi c¿nh phát trißn kinh t¿ và xã hßi, ßu là hai khía c¿nh quan trßng ßi vßi nghiên cÿu và thÿc hißn chính sách. Chúng thß hißn sÿ liên quan m¿t thi¿t và t±¡ng quan nh±ng khơng hồn tồn trùng khßp vß b¿n ch¿t và ph¿m vi tác ßng.

Thốt nghèo là mßt q trình t¿p trung vào vißc ánh giá và thÿc hißn bißn pháp ß c¿i thißn tình hình cÿa nhÿng ng±ßi ang sßng trong nghèo ói, b¿ng cách nâng cao thu nh¿p cá nhân ho¿c gia ình và c¿i thißn ißu kißn sßng cÿa hß. ißu này th±ßng ±ÿc thÿc hißn thơng qua vißc cung c¿p c¡ hßi ti¿p c¿n vào các tài nguyên và dßch vÿ quan trßng nh± giáo dÿc, vißc làm, dßch vÿ y t¿ và xã hßi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

Gi¿m nghèo, theo mßt h±ßng nhìn rßng h¡n, là mßt mÿc tiêu qußc gia ho¿c xã hßi, ¿i dißn cho nß lÿc cÿa mßt qußc gia ho¿c cßng ßng ß gi¿m tÿ lß ng±ßi nghèo trong tßng dân sß và t¿o ißu kißn sßng tßt h¡n cho tồn bß cßng ßng. ißu này ịi hßi sÿ t¿p trung vào các bißn pháp tßng thß nh± tng c±ßng mơi tr±ßng kinh doanh, ¿u t± vào h¿ t¿ng, c¿i thißn giáo dÿc và sÿc khße cơng cßng, gi¿m b¿t bình ¿ng xã hßi và phân phßi l¿i tài ngun.

<i>Tóm l¿i, thốt nghèo có thß xem là mßt ph¿n cÿa q trình cÿa gi¿m nghèo, trong ó thốt nghèo ¿i dißn cho nhÿng nß lÿc cÿ thß ß c¿i thißn tình hình cÿa cá nhân ho¿c gia ình, trong khi gi¿m nghèo ¿i dißn cho mÿc tiêu tßng thß cÿa xã hßi ho¿c qußc gia ß gi¿m bßt tình tr¿ng nghèo và t¿o ra sÿ phát trißn trong cc sßng cÿa tồn bß cßng ßng. </i>

<i><b>2.2.1.5. Gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng </b></i>

<b> ß ¿t ±ÿc mÿc tiêu thoát nghèo, chúng ta c¿n áp dÿng các gi¿i pháp và </b>

chính sách phù hÿp, ịi hßi sÿ phßi hÿp và t±¡ng tác giÿa các bißn pháp kinh t¿, xã hßi và mơi tr±ßng, ¿m b¿o tính bßn vÿng và phát trißn dài h¿n cÿa q trình phát trißn.

Gi¿i pháp ±ÿc ßnh ngh)a là ph±¡ng pháp gi¿i quy¿t v¿n ß, là cách chúng ta v¿ch ra con ±ßng ß i tßi mÿc tiêu mong ÿi.

Cÿm tÿ <bßn vÿng= ã ±ÿc nh¿c ¿n l¿n ¿u tiên nm 1980 trong B¿n Chi¿n l±ÿc b¿o tßn th¿ gißi, sau ó quan nißm <bßn vÿng= d¿n ±ÿc nghiên cÿu, hồn thißn và trß thành mßt trong các mÿc tiêu thiên nhiên kß. Vß nguyên t¿c, bßn vÿng là áp ÿng, v¿n hành ßng thßi ba bình dißn: kinh t¿ tng tr±ßng ßn ßnh; xã hßi thßnh v±ÿng, cơng b¿ng, vn hố a d¿ng và mơi tr±ßng trong lành, tài ngun ±ÿc duy trì.

<i>Vì v¿y, thốt nghèo bßn vÿng nh¿m giúp cho hß nghèo tho¿ mãn các nhu c¿u c¡ b¿n, tng thu nh¿p và duy trì ß mÿc cao, khơng tái nghèo, ßng thßi cing chú trßng ¿n các v¿n ß liên quan ¿n kh¿ nng ÿng phó vßi các rÿi ro, cú sßc; tng c±ßng bình ¿ng vß ti¿p c¿n các dßch vÿ xã hßi; nâng cao vß th¿ xã hßi cÿa ng±ßi nghèo và giúp tng c±ßng kh¿ nng tham gia, h±ßng lÿi tÿ các thành qu¿ cÿa sÿ phát trißn kinh t¿, xã hßi. </i>

<i>Tÿ nhÿng ki¿n thÿc vß nghèo, thốt nghèo và bßn vÿng, gi¿i pháp thốt nghèo bßn vÿng cho hß dân là nhÿng cách thÿc và hành ßng thÿc t¿ ß hß trÿ cßng ßng và hß dân nghèo tÿng b±ßc thốt nghèo, gi¿m tÿ lß hß nghèo, </i>

</div>